Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Utopian projects: yesterday and today

100%

Odyjas E.

Architecture Civil Engineering Environment

|

2014

|

tom Vol. 7, no. 4

5--10

EN

This paper is dedicated to utopia in terms of theoretical and historical view of their spatial aspects. The paper presents current classifications and definitions of the phenomenon of utopia (theoretical approach), and the evolution of spatial utopias (historical approach).

PL

Niniejszy artykuł jest poświęcony utopiom w ujęciu teoretycznym i historycznym z uwzględnieniem ich aspektów przestrzennych. W artykule przedstawiono dotychczasowe klasyfikacje i definicje zjawiska utopii (ujęcie teoretyczne), oraz ewolucję utopii przestrzennych (ujęcie historyczne).

2

Utopia depicta - mapy krain idealnych

100%

Skrycki R.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2012

|

tom T. 44, nr 4

334-341

PL

Autor podejmuje próbę zebrania i przeanalizowania kartograficznych przedstawień krain idealnych, czyli tzw. utopii. Począwszy od I wydania Utopii Thomasa More'a (1516), aż po koniec wieku XVIII pojawiały się na rynku kartograficznym rozmaite próby opisania wymyślonej krainy za pomocą mapy. Jak się wydaje, wszystkie one stanowiły swego rodzaju zabawę intelektualną między autorem a odbiorcą, będącą integralnie powiązaną z rzeczywistością społeczno-polityczną, w jakiej tworzył autor.

EN

Along with the first publication of Thomas More's Utopia in 1516, there appeared in cartography the motif of the map of 'ideal lands', in other words a cartographic commentary on a book. The first anonymously done map was in the third edition of the book substituted with a map by Ambrosius Holbein. After 'erasing' the content other than cartographic we are left with a skull - the iconographic symbol of memento mon. After Plato, who was the first to place the ideal land on an island, other cartographers used it, including Abraham Ortelius, author of the 1596 map. At the end of the 17th century, there appeared Johann Andreas Schnebelin's satire, whose author described problems and faults of contemporary world in a long commentary to Johann Baptiste Homann's map of an utopian continent. This way of commenting on reality was willingly used by the biggest publishing houses - J. B. Homann's in Nuremberg and M. Seutter's in Augsburg. Maps of ideal lands or eudemonias were a cartographic and iconographic way to express one's opinion about reality. They were a form of intellectual play for the educated elite of Renaissance Europe and a weapon to fight slothful society for moralizers of the Enlightenment.

3

Utopie wcielone – czas architektury

89%

Grosz E.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

245-257

EN

The focus of Elisabeth Grosz’s essay is the complex relation between three concepts: utopia, time and embodiment. Starting with the most significant classical specimen examples of the form, namely works by Plato and Thomas More and inspired by the analogy and relevance of descriptions of buildings and municipal arrangements in Plato or More’s to ideal political regulation she develops the way in which the utopic functions as inspiration for architects. She discusses utopian discourses in terms of their relation to time and sexual difference to conclude, that “the relation between bodies, social structures, and built living and work environments and their ideal interactions is not a question that can be settled”. However, the utopic, understood as enactment of the privileged, may serve as an impulse to question and negotiate through proliferation and multiplication of ideals.

4

Gattaca – utopia genetycznej doskonałości i co z tego wynika dla kobiecości i męskości

89%

Miler A.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

110-118

EN

The film entitled Gattaca shows the “perfect” future world where people are genetically determined. Genetically invalid Vincent Freeman has to act as somebody else to fulfill his dream of a space flight. He turns out to be in the same situation as women for centuries have been in. It is his body that keeps him from achieve his purpose. Yang utopia (Ursula Le Guin’s concept) had become a prison for a human being. Non-technologically conceived children are treated like monsters who don’t have a right given to transcend which is a basis to both their own and civilization development. Only the culture-controlled nature is approved. Vincent’s acquaintance, Irene Cassini isn’t a member of any of those social orders. The short affair with Vincent lets her understand exclusive rules of the world she lives in. The film’s motto is: “There is no gene for Human Spirit”, valid people are the victims of Gattaca as well. Physically perfect Jerome Eugene Morrow cannot meet the demands which leads him to the suicide attempt. No methods exist to shape human character. Vincent succeeds, he breaks the glass ceiling and travels into space which is characterized as maternal for him. He symbolically invalidates Gattaca’s rules when he saves his valid brother’s live. Nevertheless, the system stays in equilibrium as only a few people know the truth about Vincent-Jerome and how difficult it was for him to succeed.

5

Archipelag Marivaux: «Wyspa niewolników» – «Wyspa Rozumu» – «Kolonia»

75%

Olkusz P.

Pamiętnik Teatralny

|

2017

|

tom 66

|

nr 3

84-104

EN

One of the important and widespread motifs in the French culture of the first half of the 18th century, from painting to literature, was that of imaginary voyages: voyages imaginaires. Marivaux makes frequent use of it in his work, most notably in his three comedies: L’île des Esclaves, L’île de la Raison, and La Nouvelle Colonie ou la Ligue des femmes (or Colonie, in its later version). All the three plays, set on islands, may be called comedies of manners, but we can find a conscious social reform proposal in them, too: Marivaux would thus be a proponent of abolishing slavery and of equal rights for women. And though such a reading should not dismissed, it seems more appropriate to analyse the works as exercises in imagination. They are utopias, from the point of view of Marivaux and his times, impossible to become a reality and thus belonging to a world of fantasy, which is not to say that they did not influence the consciousness of the 18th-century French. This “conceiving of the inconceivable” let the contemporaries go beyond their limits and break away from schematic thinking, perhaps contributing to political and social change more effectively than a rational critique would.

PL

W pierwszej połowie osiemnastego wieku w kulturze francuskiej, od malarstwa po literaturę, ważne miejsce zajmuje motyw wyobrażonych podróży – voyages imaginaires. Marivaux odwołuje się do tego motywu często, w najbardziej bezpośredni sposób w trzech komediach L’île des Esclaves (Wyspa Niewolników), L’île de la Raison (Wyspa Rozumu) oraz La Nouvelle Colonie ou la Ligue des femmes (Nowa Kolonia albo Liga kobiet – wersja późniejsza: Colonie, Kolonia). Te trzy dziejące się na wyspach utwory możemy uznać za komedie obyczajowe, odnajdując w nich jednocześnie świadomą propozycję ustrojową, czyli opowiedzenie się za zniesieniem niewolnictwa czy za równouprawnieniem kobiet. I choć taka interpretacja nie jest wykluczona, to właściwsze wydaje się analizowanie tych utworów w kategoriach ćwiczenia z wyobraźni. Są to raczej utopie, niemożliwe do zrealizowania z perspektywy Marivaux i jego czasów, przynależące do świata fantazji. Nie znaczy to jednak, że nie miały one wpływu na rozwój świadomości osiemnastowiecznych Francuzów. To „wyobrażenie niewyobrażalnego” pozwalało na przekraczanie granic i łamanie schematów i być może przyczyniło się do zmian ustrojowych skuteczniej, niż przyczyniłaby się racjonalna krytyka.

6

Racjonalność nauki. Racjonalność Utopii

75%

Krokos J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

tom 47

|

nr 4

31-50

EN

Science and utopia are products of a human mind and in ontic sense they are rational beings. The rationality of utopia comes down to it’s coherence. The rationality of a science is identical with the rationality of cognition, i.e. with the objective justification.

PL

Nauka i utopia są wytworami ludzkiego rozumu i w sensie ontycznym są bytami racjonalnymi. Racjonalność utopii sprowadza się do jej koherencji. Racjonalność nauki jest tożsama z racjonalnością poznania, tzn. z przedmiotowym uzasadnieniem.

7

Linear megastructures. An eccentric pursuit in tackling urban sustainability challenges

75%

Tufek-Memisevic T. , Stachura E.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2019

|

tom nr 29

54--59

EN

Linear megastructures, apart from megastructures in general, are one of several types of concepts in context of linear urban development. The term refers to various compact architectural, infrastructural and transportation plans in linear form. With their daunting massive scale these concepts are often attributed to utopian attempts of pursuing an ideal city and therefore doomed to remain unrealized. This paper examines several models created throughout the course of history in terms of their emergence motivation, socio-economic circumstances and relation to urban sustainability. Through the analysis, it is argued that linear megastructures are often unjustly rejected without acknowledgement of their underlying beneficial features in terms of mitigating challenges to sustainable urban development.

8

Sustainable Development – Utopia or Implementation Possibilities?

75%

Bukrejewski P. , Latawiec A. , Matuszewska A.

Problemy Ekorozwoju

|

2019

|

tom Vol. 14, nr 2

111--116

EN

The paper contains deliberations concerning the concept of sustainable development and utopia. The concept of utopia explains different perceptions of utopia, also from the historical point of view. Utopia usually brings negative associations because in the past it comprised unreal ideas presented in a simplified way and unattainable. Currently, the concept of utopia is presented as the necessity to introduce changes which have to be supported with action and cannot only be treated as dreams. You should be aware of opportunities and impossibilities of changing the reality when you do not agree with its functioning. The second subchapter attempts to answer the question whether the sustainable development idea is a new utopia. The authors of the sustainable development idea do not present the vision of a better world which would replace the reality. They look for mechanisms which would allow their gradual implementation because it is not about a perfect world but about creating a holistic reality model. Therefore, the sustainable development idea means rather a plan of changes and not utopia. The presented plans include the Earth Summit Resolutions and 27 rules of the Rio Declaration (1992). Their content is presented in the third subchapter of the article. Implementation of those resolutions and rules was assessed critically because it is suspected that they constitute a cover for the elites who desire power and that this is utopia used as a social manipulation tool. Therefore, the sustainable development idea is supposed to be a model of reality, an announcement of performance of that model, or at least an attempt to take actions in order to achieve the planned development.

PL

W artykule zawarte zostały rozważania dotyczące koncepcji zrównoważonego rozwoju i utopii. Koncepcja utopii wyjaśnia różne postrzeganie idei utopii, także historycznie. Najczęściej utopia wywołuje negatywne skojarzenia, gdyż historycznie były to nierealne idee, przedstawiane w uproszczeniu, bez możliwości realizacji. Obecnie ideę utopii przedstawia się jako konieczność zmian, które muszą być poparte działaniem, nie mogą być tylko marzeniami. Należy mieć świadomość możliwości i niemożności zmian rzeczywistości, gdy nie zgadzamy się z jej funkcjonowaniem. Z kolei próbą odpowiedzi na pytanie czy nową utopią jest idea zrównoważonego rozwoju, jest drugi podrozdział. Twórcy idei zrównoważonego rozwoju nie przedstawiają idei wizji lepszego świata, który ma zastąpić rzeczywistość. Szukają mechanizmów, które pozwolą na ich stopniową realizację, gdyż nie chodzi o świat idealny, ale o stworzenie holistycznego modelu rzeczywistości. Dlatego idea zrównoważonego rozwoju jest raczej planem zmian, nie utopią. Wśród różnych przedstawionych planów są Uchwały Szczytu Ziemi oraz 27 Zasad Deklaracji z Rio (z roku 1992). Ich treść przedstawiona została w trzecim podrozdziale artykułu. Realizacja tych uchwał i zasad została oceniona krytycznie, gdyż zachodzi podejrzenie, że są one tylko przykrywką dla elit żądnych władzy i jest to utopia, która jest narzędziem manipulacji społecznej. Tak więc idea zrównoważonego rozwoju ma być modelem rzeczywistości, zapowiedzią realizacji tego modelu, a przynajmniej próbą podjęcia działań dla osiągnięcia zaplanowanego rozwoju.

9

Dlaczego kooperatyzm Edwarda Abramowskiego może nie być utopią

75%

Kuźmicz K.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2014

|

tom 1(8)

29-40

PL

Edward Abramowski (1868–1918) was a famous Polish theorist of cooperativism. He wasa socialist but critical assumptions of Marxism theory, which dominated at the turn of 19thand 20th century. The author thesis is that Abramowski’s ideas were not utopian. His ideaare confirm in reality since nowadays cooperatives and cooperative movement are part ofsocio-economic reality. According to Abramowski cooperative possess following features:1) is a cell of the future society; 2) is a voluntary association for the common interestsof people with equal rights; 3) is a co-own and jointly govern; 4) law without coercion isthe service of all man and who voluntarily accept it; 5) protects individual freedom; 6) theprinciple of majority does not infringe the freedom of individuals; 7) cooperative is part ofthe creation of a new world. Abramowski did not accepted idea of revolutionary struggle.He believed in the essence of cooperativism is the idea of human brotherhood. This is notonly the social message, but first of all the moral message for change the human relations.

10

Pokój jako element ideowy myślenia utopijnego

75%

Kuźmicz K.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2019

|

tom 66

|

nr 2

EN

Reflection on war and peace is inextricably linked to utopian thinking. In social utopias, war-related issues are one of the most realistic descriptions. However, peace is a universal value in Utopias. This is not only ideological issue, but also a destination that utopias are trying to achieve. The author, on the example of selected utopias from different periods, showed their anti-war message. It has a timeless character and is also valid in the 21st century.

PL

Refleksja na temat wojny i pokoju jest nieodłącznie związana z myśleniem utopijnym. W utopiach społecznych kwestie dotyczące wojny stanowią jedne z najbardziej realnych opisów. Jednakże to pokój jest w utopiach wartością o charakterze uniwersalnym, stanowiącą nie tylko ich element ideowy, ale przede wszystkim cel, do którego dążą. Autor na przykładzie wybranych utopii z różnych epok ukazał ich antywojenne przesłanie. Ma ono ponadczasowy charakter i jest aktualne również w XXI w.

11

Homo hierarchicus w nowoczesnej utopii (na przykładzie Roku potopu Margaret Atwood i Atlasu chmur Davida Mitchella)

75%

Banaś M. A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

nr 36

EN

Maria Anna BanaśThe College of Foreign LanguagesThe Technical University of SilesiaGliwice, Poland Homo Hierarchicus in Modern Utopia (on the Basis of The Year of the Flood by Margaret Atwood and The Cloud Atlas by David Mitchell) Abstract: The paper explores the hierarchical model of society as shown in the dystopian novel The Year of the Flood by Margaret Atwood and in one of the narratives of Cloud Atlas – Orison of Sonmi 451 by David Mitchell. The chief aim of the paper is to identify both similarities and differences manifested in the construction of the social world. A special emphasis has been placed on the role of a hierarchical order present in these narratives which has a direct impact on the structure of communities operating within the social world. In the analysis the author refers to the theory of a French sociologist and anthropologist Louis Dumont, who sees hierarchy as a fundamental principle organizing social life typical of traditional societies and perceived as an anomaly and deviation in Western culture, and to the model of social structure as shown by Jacek Szmatka, who sees it as an indispensable tool in grasping and understanding processes taking place within the community.Keywords: sociology of literature, utopia, social stratification

PL

For an abstract in English, scroll down. Maria Anna BanaśKolegium Języków Obcych Politechniki Śląskiej Homo hierarchicus w nowoczesnej utopii (na przykładzie Roku potopu Margaret Atwood i Atlasu chmur Davida Mitchella) Abstrakt: W eseju autorka podejmuje próbę opisu hierarchicznego modelu społeczeństwa ukazanego w dystopijnej powieści kanadyjskiej pisarki Margaret Atwood Rok potopu oraz w jednej z narracji Atlasu chmur – Anyfonie Sonmi 451 brytyjskiego pisarza Davida Mitchella. Celem autorki jest wskazanie elementów wspólnych dla tych konstrukcji świata społecznego ze szczególnym uwzględnieniem roli hierarchicznego porządku przedstawionego we wspomnianych przedmiotach analizy, a następnie zwrócenie uwagi na różnice w funkcjonowaniu wybranych zbiorowości działających w obrębie szeroko rozumianego świata społecznego. W analizie autorka odwoła się do teorii francuskiego socjologa i antropologa Louis Dumont, dla którego hierarchia stanowi fundamentalną zasadę organizującą życie społeczne, typową w społeczeństwach tradycyjnych a postrzeganą za anomalię i odstępstwo od normy w społecznościach nowoczesnych a także do schematu struktury świata społecznego autorstwa Jacka Szmatki, istotnego dla uchwycenia i zrozumienia procesów zachodzących w obrębie danej zbiorowości i relacji tej zbiorowości z resztą społeczeństwa.Słowa kluczowe: socjologia literatury, utopia, stratyfikacja społeczna Homo Hierarchicus in Modern Utopia (on the Basis of The Year of the Flood by Margaret Atwood and The Cloud Atlas by David Mitchell) Abstract: The paper explores the hierarchical model of society as shown in the dystopian novel The Year of the Flood by Margaret Atwood and in one of the narratives of Cloud Atlas – Orison of Sonmi 451 by David Mitchell. The chief aim of the paper is to identify both similarities and differences manifested in the construction of the social world. A special emphasis has been placed on the role of a hierarchical order present in these narratives which has a direct impact on the structure of communities operating within the social world. In the analysis the author refers to the theory of a French sociologist and anthropologist Louis Dumont, who sees hierarchy as a fundamental principle organizing social life typical of traditional societies and perceived as an anomaly and deviation in Western culture, and to the model of social structure as shown by Jacek Szmatka, who sees it as an indispensable tool in grasping and understanding processes taking place within the community.Keywords: sociology of literature, utopia, social stratification

12

Dorastanie w „Królestwie ładu, praw i dobroci”- refleksje wokół utopii pedagogicznych

71%

Ecler-Nocoń B.

Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze

|

2017

|

tom 559(4)

3-7

PL

W intencji autora tekst jest próbą odpowiedzi na pytanie: Czy „Królestwo ładu, praw i dobroci” Janusza Korczaka jest wciąż aktualną ideą w edukacji. W odpowiedzi na tak postawione pytanie autorka dokonuje próby rozważenia pewnych sensów pojęcia utopia w odniesieniu do wychowania.

13

(Im)possible Escape? H. G. Wells, Utopia and the World State

71%

Klonowska B.

New Horizons in English Studies

|

2021

|

nr 6

EN

This article reviews the recent monograph by Maxim Shadurski, The Nationality of Utopia. H. G. Wells, England, and the World State (New York: Routledge, 2020) in the context of utopian studies on the one hand, and the political ideas of the nation state vs. world state on the other.

14

Niepewna utopia – kultura cyfrowa?

71%

Rodowick D. N. , Bokiniec M.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

10-27

EN

Telephone and Telegraph advertising campaign broadcast in 1993-1994. Rodowick analyzes a series of seven thirty-second spots in terms of a utopian vision of science fiction becoming science fact. These ads show a world that most of us would desire embodied in the imaginary products displayed along with the qualitative change they promise in our everyday life. The analysis is grounded in three general questions about digital utopia of cybernetic capitalism: about the nature of representation and communication, commodification of time and space, and our experience of collectivity in digital culture. He finally concludes that AT&T ads display the two sides of utopia: “the dream of the individual’s absolute control over information is also the nightmare of total surveillance and the reification of private experience”.

15

Caveat emptor! O utopii konsumpcyjnej na przykładzie powieści Jamesa Lovegrove’a Days

71%

Brzozowska B.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

133-142

EN

The article demonstrates the problem of utopia in the context of the consumerism. The basis for presented considerations is the characterization of new consumer space by Anne Friedberg. Key issues are the primacy of visuality and its crossing and the relationships between the cinema and the specificity of new shopping environments. A novel Days by James Lovegrove serves as illustration for this theoretical analysis.

16

O braku utopii. Przestrzeń i bohaterowie w filmie Opowieści o zwyczajnym szaleństwie Petra Zelenki

71%

Ciszewska E.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

206-219

EN

An article explores possibility of applying Michel Foulcaut’s heterotopies and Marc Augé’s non-places discourses to the movie Tales of Ordinary Madness (Příběhy obyčejného šílenství, 2005) by probably most acclaimed contamporary Czech director Petr Zelenka. This text bears the assumption that space (in this particular case mise-en-scène) can visualise some contemporary social and psychological issues: it can reflect or underline conflicts and problems that characters are dealing with. As author suggests, in this particlular movie, the way the film space is designed and its dramatical role has a great influence on how Peter, movie‘s main character, is being perceived. What‘s probably the most interesting, film hero settled in space that can be described as supermodernity, seems to have a lot in common with traditional „little Czech man“ personality model.

17

Dialektyka utopii

71%

Wójcik B.

Estetyka i Krytyka

|

2014

|

nr 4(35)

49-72

XX

In the essay the speculative movement of the term “utopia” is presented on two examples: in works of the two most important dialecticians of modernity, Hegel and Adorno. Hegel’s reflection on utopia is determined by internal tension between his juvenile enthusiasm for the project of aesthetics utopia and mature criticism of all utopian transformations of the actual reality. Adorno, on the other hand, accused his “great predecessor” of betrayal of utopia in the name of its realization. Hence for Adorno utopia is only an negative consciousness of what is not existing, and just it – embodied in the work of art - makes a promise of salvation of the proper name. Confronting these two antagonistic positions I consider them in a wider framework of a fundamental issue: is salvation (of an individual? Of society?) possible in temporality (in the Hegelian absolute knowledge) or will it arrive only form Other side (as in Adorno’s utopia of ineffable nonidentity)?

18

Маяковский и русская утопия XX века

71%

Parniewski W.

|

1999

|

nr 1

91-102

PL

Majakowski był typowym, wzorcowym utopistą, duchowym typem utopisty heroicznego, rewolucyjnego. Źródła jego utopizmu wypływały z totalnej dezaprobaty wobec dotychczasowego porządku świata, z potrzeby szczęścia i uszczęśliwiania innych. W twórczości Majakowskiego występują wszystkie elementy nowożytnej utopii komunistycznej, marksistowsko-leninowskiej: pochwała bezwzględnej równości dla wszystkich, własności społecznej, kolektywizmu, centralnego planowania, kierowania i organizacji życia, industrializmu, komunistycznego wychowania i świeckiego, radzieckiego mesjanizmu. Świadomość niemożności spełnienia wymogów stawianych przez utopię: przekroczenia granic tego co możliwe, kondycji ludzkiej, świadomość, iż staje się już tylko apologetą „utopii u władzy”, który musi „sam się uśmiercać, następując na gardziel swej pieśni”, stała się prawdopodobnie przyczyną jego samobójczej śmierci.

19

When will we ever learn? (wstęp)

71%

Szczerbakiewicz R. T.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2016

|

tom 34

|

nr 2

PL

Literatura postapokaliptyczna stanowi paradoksalne spojrzenie na katastrofę,a jednocześnie daje możliwość odrodzenia.

20

The L Wor(l)d: Czasoprzestrzenie utopii/dystopii

71%

Pelczar M. J.

Panoptikum

|

2010

|

nr 9(16)

86-94

EN

This article explores the idea and representation of lesbian or non-heteronormative utopia at work in The L Word TV series. Drawing from such theorists as Grosz, Keinhorst, Johnson or Mellor the article attempts to capture selected utopian qualities of the series as well as to present various redefinitions of the utopian as such, for these redefinitions prove to be pregnant with consequences for the applicability of the concept of utopia in lesbian longing and striving for visibility and emancipation. As lesbian utopia has long been the subject of interest to lesbians themselves and an eroticized theme for heterosexist fantasy it comes as no surprise that the topic has returned in an immensely successful TV production, though the utopian quality in it might be described rather as hinted rather than stated explicitly. What this article insists on in particular is Elizabeth Grosz’s proposition to see the utopian as a mode of temporality and uncontrollable generativity as well as her observation that utopia is always a figure of self-undermining, thus always bordering on the dystopian. In this way my analysis is wary of treating the lesbian utopia as unequivocally emancipatory and didactic, yet seeing it nevertheless as very productive and refreshing both in respect to traditional invisibility of lesbianism or its marginality as well as to the cultural taboo that women should not occupy too much space, not to mention all the space. The text also interrogates the dystopian elements of the series, but from a point of view which sets them as not contradictory to its utopianism.