Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Obowiązująca Konstytucja Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej z 1995 r.

100%

Serzhanova V.

|

nr 4 (16)

13-32

EN

In 1990 the Pridnestrovian Moldavian Republic seceded from Moldavia which was then a part of the USSR. Since that time the legal status of the region has remained unclear and not fully explicit. Today, despite the fact that a quarter of the century has passed since its creation, the Republic remains a de facto state, as it has not been recognised by the international community. Under international law, Transnistria is treated as a Moldavian autonomous region having a special status. From the perspective of the theory of state and constitutional law it undoubtedly possesses all the attributes of statehood. This paper is a consecutive publication of the series of papers constituting a wider research into Transnistria’s legal status. It aims at analysing its binding basic law and the assumptions of its constitutional system. It particularly characterizes the shape and makes exegesis of the content of the independent Transnistria’s constitution of 1995, which has been revised several times and is still in force. The further parts of the article have been dedicated to (i) the origin of the fi rst Constitution of independent Transnistria of 1991, which was in force for only four years; (ii) the adoption and development of the presently binding Constitution of 1995; (iii) the general and detailed systematics of this act; and (iv) the constitutional solutions implemented in its present text edition. First and foremost the results of this research contribute to the determination of the present assumptions of Transnistria’s constitutional system, its catalogue of fundamental principles, human rights and freedoms, the system of the supreme state authorities and the form of government. Moreover, it enables to estimate the eff ectiveness of Transnistria’s constitutional mechanisms in their practical functioning. Thus it allows to determine the region’s legal status more precisely.

2

Jako zagadnienie: co decyduje, że obywatel czuje się bezpiecznie w swoim państwie

84%

Zieliński J.

|

nr 1(5)

96-112

PL

Bezpieczne państwo to państwo dobrze i przejrzyście zorganizowane. Państwo, w którym wszyscy obywatele mają zagwarantowany stabilny byt i mają poczucie pewności własnego rozwoju. Osiągnięcie tego stanu uwarunkowane jest przepisami prawnymi, będącymi podstawowym instrumentem regulowania i określania pożądanych stosunków społecznych. Kluczowa rola przypada funkcjonowaniu administracji niższego szczebla, której – jak twierdzi Autor – nie można obarczać winą za sposób stosowania prawa, w którego granicach i w którego wykonaniu ma działać. Wykorzystanie (stanowienie) prawa uzależnione jest od partii politycznych zasiadających w parlamencie i kreujących skład władzy wykonawczej (rząd pochodzi z parlamentu), a ich reprezentacja (skład członków parlamentu) – od naszego obywatelskiego zaangażowania w wybory.

EN

A safe state is a well and clearly organized state. A state in which all citizens are guaranteed a stable existence and have a sense of confidence in their own development. Achieving this status is conditioned by legal provisions, which are the basic instrument for regulating and determining the desired social relations. The key role belongs to the functioning of the lower-level administration, which – as the author claims – cannot be blamed for the way the law is applied, within which limits and in which it is to operate. The use (lawmaking) of the law depends on the political parties sitting in parliament and creating the composition of the executive (the government comes from parliament), and their representation (members of parliament) – on our civic involvement in the election.

3

Kilka uwag na temat powstawania i charakteru konstytucyjnych ustrojów prawnopolitycznych byłego Trzeciego Świata

84%

Ławniczak A.

|

tom 120

|

nr Tom 1

187 - 201

PL

Sformalizowany konstytucjonalizm ogarnął prawie cały glob, a zatem także państwa byłego Trzeciego Świata. Weszły one na drogę wymoszczoną przez twórców Ustawy Zasadniczej USA. Najpierw wkroczyły na nią latynoamerykańskie państwowości oraz będąca „afrykańską kopią” Stanów Zjednoczonych Liberia. Następnie do tego grona dołączyły zdekolonizowane państwa Czarnego Lądu, Azja wraz z Chinami i Indiami oraz Oceania. Szczególny obszar „biednego Południa” konstytuują islamskie kraje, w których wciąż jeszcze najważniejsze prawo dyktuje Koran. W większości wypadków mamy do czynienia z ubraną w konstytucyjną szatę monokracją, będącą pierwotnym czy też naturalnym ustrojem tworzonej przez ludzi wspólnoty politycznej, i trudno oczekiwać, żeby ten stan rzeczy uległ zmianie, skoro konstytucjonalizm oraz liberalne ludowładztwo przestały się rozwijać.

EN

Formalised constitutionalism actually is present in almost the whole World, as is also the case in the states of the former Third World. They march in the way indicated by the creators of the Anglo-Saxon Constitution in Philadelphia — initially the statehoods of Latin America and Liberia as “African America”. Later constitutionalism conquered Asia, with China and India, as well as Oceania. The specific sphere of the “poor South” constitutes Islamic countries, where persistently the main law is based on the Koran. In most cases we observe a formally constitutionalised monocracy, which is the natural form of political community. Over the next years it is likely that this situation will be similar, because constitutionalism and liberal democracy are in the phase of decadence.

4

The polish political transformation in years 1989-1997

84%

Kornaś J.

Studia Ekonomiczne. Gospodarka, Społeczeństwo, Środowisko

|

2021

|

nr 2/2021 (8)

5-20

PL

Podjęte w artykule problemy stanowią analizę polskiej transformacji jako stopniowego procesu przechodzenia od ustroju autorytarnego do demokratycznego. Czynnikiem sprzyjającym, a jednocześnie stymulującym zmiany w innych sferach życia społecznego i ujmującym je w ustrojowe ramy prawne były przeprowadzane w latach 1989-1997 nowelizacje konstytucji z 22 lipca 1952 roku i uzupełniające ją ustawy.

EN

The issues touched upon in this paper are an analysis of the Polish political transformation as a gradual process of moving from an authoritarian system towards a democratic system. The factors facilitating and stimulating changes in other aspects of social life and encompassing these changes into a legal framework were the amendments to the Constitution of 22nd of July 1952 effected in years 1989-1997 and supplementary legal acts.

5

The institution of the nationwide referendum in Turkmenistan

84%

Pogłódek A.

|

2017

|

tom 17/1

13-31

EN

The institution of referendum in Turkmenistan did not have a long tradition although it first appeared in the Constitution of the Turkmen Soviet Socialist Republic from 1937, the first law on referendum was adopted after the State became independent in 1991. In Turkmenistan, on the national level, there is only legislative referendum. There is no provision for the constitutional referendum. Currently, in addition to the 1992 Constitution, the most important legal Act governing the issue of a referendum is an Electoral Code from 2013. In independent Turkmenistan, the authorities have conducted only two referenda (1991, 1994) so far. The first one concerned the independence of the State, the second renewal of the term of Office of the President-in-Office. Therefore, you may notice that in Turkmenistan, differently than in neighbouring countries, authorities have not used the referendum to strengthen the legitimacy of the existing regime and personal power until 2006 for Saparmurat Nizayov, and currently Gurbangul Berdymuchamedov. This state of affairs provides for a significant consolidation of the political regime of Turkmenistan which in political practice does not need not use democratic legitimacy for introduced political and system changes.

PL

Instytucja referendum w Turkmenistanie nie ma długich tradycji. Mimo że po raz pierwszy pojawiła się w Konstytucji Turkmeńskiej SRR z 1937 roku, to pierwsza ustawa o referendum została przyjęta po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku. W Turkmenistanie na poziomie ogólnokrajowym występuje jedynie referendum ustawodawcze, nie przewidziano referendum konstytucyjnego. Obecnie, oprócz Konstytucji z 1992 roku, najważniejszym aktem prawnym regulującym zagadnienie referendum jest Kodeks wyborczy z 2013 roku. W niepodległym Turkmenistanie przeprowadzono do tej pory jedynie dwa referenda (1991, 1994). Pierwsze z nich dotyczyło niepodległości państwa, drugie – przedłużenia kadencji urzędującego prezydenta. W związku z tym można zauważyć, że w Turkmenistanie, odmiennie niż w krajach sąsiednich, władze nie wykorzystują referendum do wzmocnienia legitymizacji istniejącego reżimu i osobistej władzy – do 2006 r. Saparmurata Nijazowa, a obecnie Gurbanguły’ego Berdymuchamedowa. Taki stan rzeczy świadczy o znaczącej konsolidacji reżimu politycznego Turkmenistanu, który w praktyce politycznej nie musi posługiwać się legitymizacją ludowładczą wprowadzanych zmian polityczno-ustrojowych.

6

Polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju: ustrój, instytucje i warunki zewnętrzne

67%

Bolesta A.

|

nr 1

63-75

EN

The article analyses the political determinants of the East Asian development model, focusing on the political system, institutions and external conditions. The model is responsible for spectacular development achievements of some East Asian states and is based on the concept of the developmental state, whose main role is to ensure the developmental caching up with the developed states. The analysis is aimed at answering the question about the preferred type of the political system of the developmental state, defining key institutions for its effective institutionalisation and describing its specific external political conditions. The analysis shows that the concept can be implemented in countries with democratic and authoritarian regimes. An authoritarian regime may have a better political environment for the purposes of the developmental state, nevertheless the actual genus of the political system is of secondary importance. It is the establishment of relevant and well-functioning institutions, such as property rights and the state’s ability to correct the functioning of the market, that is of key importance. The developmental state is a strong state, capable of mobilizing society and the business sector for development purposes. Its position is partly a result of external conditions. Historical development states were created during the Cold War, and the international situation facilitated the mobilisation of societal support and enabled political and economic support of the United States.

PL

Artykuł analizuje polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju, skupiając się na ustroju politycznym, instytucjach oraz warunkach zewnętrznych. Model ów odpowiada za spektakularne osiągnięcia rozwojowe niektórych państw Azji Wschodniej i opiera się na koncepcji państwa rozwojowego, którego głównym celem jest nadrabianie zaległości rozwojowych wobec państw wysoko rozwiniętych. Analiza ma za zadanie odpowiedzenie na pytanie dotyczące preferowanego typu ustroju politycznego dla realizacji celów państwa rozwojowego, określenie kluczowych dla jego funkcjonowania instytucji oraz opisanie specyficznych zewnętrznych warunków politycznych. W toku analizy stwierdzono, iż koncepcję można wprowadzić zarówno w państwach o ustroju demokratycznym, jak i autorytarnym. Państwo autorytarne może posiadać lepsze środowisko polityczne dla celów państwa rozwojowego, niemniej jednak sam system polityczny ma znaczenie drugorzędne. Kluczowe są natomiast odpowiednie i dobrze funkcjonujące instytucje, takie jak prawa własności i umiejętność korygowania nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Państwo rozwojowe jest państwem silnym, zdolnym do zmobilizowania społeczeństwa i sektora biznesowego na rzecz celów rozwojowych. Jego pozycja jest częściowo wynikiem uwarunkowań zewnętrznych. Historyczne państwa rozwojowe powstały w okresie zimnej wojny, a sytuacja międzynarodowa ułatwiała mobilizację społeczeństwa i zapewniała wsparcie polityczne i gospodarcze Stanów Zjednoczonych.

7

The Commonwealth of Poland-Lithuania at the time of the Noble Democracy – a Polish Anomaly?

67%

Malec J.

|

tom 23

99-109

PL

Artykuł traktuje o specyfice ustroju demokracji szlacheckiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W przeciwieństwie do dominującego na zachodzie Europie absolutyzmu, gdzie pełnia władzy skoncentrowana była w ręku monarchy, w Polsce od XVI w. władza przechodzi w ręce stanu szlacheckiego, a formy republikańskie mieszają się z monarchistycznymi (tzw. republica mixta). Najwyższym organem władzy, skupiającym pełnię władzy ustawodawczej, staje się sejm, władza elekcyjnego monarchy jest ograniczana, struktura administracji – oparta na dożywotnich urzędach – jest anachroniczna (do poł. XVIII w.), sądownictwo zachowuje charakter stanowy i od XVI w. uniezależnia się od króla, co stanowi ewenement w porównaniu z większością ówczesnych państw. Stworzony wówczas system demokracji stanu szlacheckiego zdecydowanie wyróżnia polski model ustrojowy na tle dominujących w dobie nowożytnej rozwiązań. W pierwszej połowie XVIII w. następuje deformacja tej formy rządów. W okresie oligarchii magnackiej realna władza przechodzi w ręce nielicznej grupy najbogatszych. Polska chyli się ku upadkowi. Przeciwdziałać temu mają reformy wprowadzane stopniowo za panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Są one jednak spóźnione. Uchwalona 3 maja 1791 r. konstytucja – druga na świecie – nie przetrwała długo, a trzeci rozbiór Polski oznaczał utratę niepodległości na 123 lata. Przyczyn upadku Rzeczypospolitej można upatrywać w czynnikach zewnętrznych, w rozkładzie instytucji państwowych i nasilającej się anarchii, ale także w specyficznej polskiej anomalii ustrojowej, która nie wytrzymała konfrontacji ze scentralizowaną monarchią absolutną państw ościennych. Okazało się, że próba budowania w Polsce demokratycznego państwa opartego na prawie była przedwczesna.

EN

The article deals with the specifi city of the noble democracy in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Contrary to the absolutism dominant in Western Europe, where the fullness of power was concentrated in the hands of the monarch, in Poland, starting from the 16th century, power passed into the hands of the noble state, and republican forms were mixed with monarchist ones (the so-called republica mixta).The Sejm becomes the highest organ of power, bringing together the full legislative power, the power of the elected monarch gets limited, the administrative structure – based on lifetime offices – is anachronistic (until the middle of the 18th century), the judiciary retains its state character and from the 16th century becomes independent of the king, which is unique compared to most of the then existing countries. The system of democracy of the nobility created at that time clearly distinguishes the Polish political system from the solutions that were dominating during the modern era. In the first half of the 18th century, this form of government becomes deformed. During the magnate oligarchy, real power passes into the hands of a small group of the richest. Poland is in the state of decline. To counteract this, reforms are being gradually introduced during the reign of Stanisław August Poniatowski, the last Polish king. However, they prove to be long overdue. The constitution passed on May 3, 1791 – the second in the world – did not last long, and the third partition of Poland meant the loss of independence for 123 years. The reasons for the fall of the Republic of Poland can be found in the external factors, in the disintegration of state institutions and the growing anarchy, but also in a specific Polish systemic anomaly, which did not withstand the confrontation with the centralized absolute monarchy of the neighbouring countries.The attempt to build in Poland a democratic state based on law turned out to be premature.

8

Multikulturalizm i jego wpływ na bezpieczeństwo demokracji liberalnej

67%

Polakowski M.

|

tom 4

46 - 52

PL

Wielokulturowość jest jednym z najważniejszych tematów debaty publicznej we współczesnym świecie zachodnim. Problem ten jest rozpatrywany przede wszystkim w kontekście trudności z dostosowaniem grup mniejszościowych do życia w społeczeństwach zachodnich, które są jedną z przyczyn kryzysu współczesnych ustrojów demokratycznych. Artykuł jest próbą rozpoznania podstawowych sprzeczności pomiędzy założeniami teorii multikulturalizmu a teoretycznymi podstawami liberalnych demokracji

EN

Multiculturalism is one of the most important issues discussed in the public forum of the modern western world. This issue is considered in the context of difficulties with the adaptation of the minority groups to the life in democratic societies, which is seen as one of the reasons for modern democratic systems’ crisis. The article attempts to recognize basic contradictions between assumptions of multicultural theories and theoretical foundations of liberal democracies

9

Commonwealth Realms jako relikt przeszłości. Zmiana formy rządów na Barbadosie

67%

Woźniak M.

|

nr 4(68)

99-111

PL

Celem artykułu jest próba wyjaśnienia przebiegu zmiany formy rządów, która nastąpiła 30 listopada 2021 r. na Barbadosie. Królestw Wspólnotowych po 70 latach panowania królowej Elżbiety II pozostało już jedynie 15 państw, licząc Wielką Brytanię. Główna metoda badawcza wykorzystana przez autorkę, to analiza źródłowa, a punktem odniesienia jest Ustawa zmieniająca Konstytucję Barbadosu z 28 września 2021 r. (Constitution, Amendment, No. 2, Bill, 2021) na mocy, której od 30 listopada 2021 r. Barbados stał się republiką, a wszelkie obowiązki sprawowane wcześniej przez gubernatora generalnego, od tego dnia sprawuje prezydent. Niniejszy artykuł powstał, ponieważ temat zmiany formy rządów jest bardzo aktualny oraz ważny ze względu na toczące się debaty w większości Commonwealth Realms, dotyczące idei zniesienia monarchii, jak również brak opracowań, zarówno w polskiej i zagranicznej literaturze naukowej. Najważniejszym postawionym pytaniem jest: jak zmieniła się forma rządów po uchwaleniu powyższej ustawy na Barbadosie?

EN

After 70 years of Queen Elizabeth II’s Commonwealth Realms reign, only 15 countries remain, counting the United Kingdom. Barbados gained complete autonomy, becoming a republic after 55 years of independence. The purpose of this paper is to provide an outline of the process that took place in Barbados, from the time the British decided to settle on the Island, until it became a republic. The main research method used by the author, is source analysis and the point of reference is the Barbados Constitution Amendment Act of 28.09.2021, whereby from 30.11.2021, Barbados becomes a republic and all duties previously exercised by the Governor-General are exercised by the President.