Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.

100%

Janowski A. , Olchawa M. , Serafiński M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

tom nr 4

57--69

PL

W artykule przedstawiono poziom aktywności sejsmicznej górotworu w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A. w latach 19902012. Na tym tle zaprezentowano aktywność sejsmiczną w polach eksploatowanych w 2012 roku lub w których eksploatację zakończono w roku 2011, charakteryzujących się dużym zaangażowaniem tektonicznym (strefy zuskokowane, sąsiedztwo dużych dyslokacji tektonicznych). Na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych dokonano oceny zagrożenia sejsmicznego dla prowadzonej eksploatacji.

EN

The level of seismic activity of rock mass in KGHM Polska Miedź S.A. mines between 1990-2012 was described in the paper. On this background seismic activity in mining panels exploited in 2012 or in which exploitation was completed in 2011 was presented. The panels were characterized by a strong tectonic engagement (faulted areas, the neighborhood of major tectonic dislocations). Based on mining experiences seismic hazard evaluation for mining activity has been made.

2

Problemy z praktyki kopalnianej w zakresie określenia wpływu uskoków na budynki znajdujące się na powierzchni terenu

100%

Celmer M. , Lubryka M. , Kutkowski J.

|

tom T. 7, z. 1

27-36

PL

Artykuł przedstawia przykłady przypuszczalnego, negatywnego wpływu uskoków zlokalizowanych na obszarach górniczych Rybnickiego Okręgu Węglowego. Przedstawione materiały są próbą nakreślenia problemu prawdopodobieństwa negatywnego wpływu uaktywnionych i nieaktywnych uskoków na budynki znajdujące się na powierzchni. W artykule przedstawiono wybrane przykłady z lat 2008-2011 uszkodzeń budynków, zlokalizowanych w rejonach uskoków, na podstawie istniejących materiałów archiwalnych wybranych kopalń.

EN

Paper presents the examples of negative impact of faults located in mining areas Rybnik Coal District. The material is an attempt to draw the problem of the likelihood of negative impact of activated and inactive fault on buildings located on ground surface. The paper presents examples of damaged buildings located in area of geological fault on the basis of the archival materials from chosen mines from the years 2008 - 2011.

3

Geotechniczne aspekty ograniczania nieciągłych deformacji gruntu na terenach górniczych

100%

Kleta H.

|

2008

|

tom z. 283

89-98

PL

W obrębie filarów ochronnych na powierzchni terenu pojawiają się często deformacje nieciągłe o charakterze liniowym w postaci uskoków - progów terenowych i szczelin. Nieciągłości te stanowią zawsze znaczne zagrożenie dla obiektów zlokalizowanych w ich rejonie. W artykule przedstawiono przykład zabezpieczenia geotechnicznego terenu objętego deformacjami nieciągłymi, w celu zahamowania propagacji deformacji nieciągłych i złagodzenia deformacji w gruncie na przedpolu zagrożonych obiektów. Zabezpieczenie polega na zabudowie w grancie kompozytu w postaci warstwy kruszywa, którego okruchy są osadzone w oczkach geosiatek. Zabudowany kompozyt powinien powodować usztywnienie i wzmocnienie gruntu w strefach silnych rozluźnień na przedpolu zagrożonych obiektów budowlanych, hamując rozprzestrzenianie się deformacji nieciągłych.

EN

In the protecting pillar boundary on the land surface often appearing discontinuity deformations which have linear character in the shape of faults, thresholds and gaps. Discontinuities are always meaningful menace for object localized in their vicinity. Paper presents example of geotechnical protection of terrain influenced by discontinuous deformations. The protection is use in order to check propagation of discontinuous deformations and to absorb deformations in ground in the front of the menaced objects. Protection consist on execute in ground composite in the shape of aggregate layer which chips are seated in the mesh of geogrid. Composite should to cause stiffening and reinforcement of ground in zones of loose on the front of menaced building objects by brake of discontinuous deformations.

4

Sposób doraźnego zabezpieczenia rejonu obwału i zwiększonego dopływu wody w ZG „Sobieski”

84%

Prusek S. , Rotkegel M. , Kamiński W.

|

2012

|

tom R. 63, nr 11

657--664

PL

W artykule przedstawiono skutki obwału skał i wypływu wody (09.2011 r.) w głównej pochylni odstawczej z pokładu 118 w ZG „Sobieski" oraz sposób zabezpieczenia wyrobiska. Wyrobisko drążone było po wzniosie w kierunku nieeksploatowanego pokładu 118. W miarę zbliżania się przodka do uskoku o zrzucie około 140 m, warunki geologiczno-górnicze ulegały pogarszaniu. W czole zatrzymanego wyrobiska prawdopodobnie nastąpił obwał skał stropowych, a następnie przerwanie przytamków z nagromadzoną wodą pochodzącą z dopływu z rejonu czoła zasadniczego kierunku wyrobiska. Niesiony z wodą materiał, napierając na obudowę w rejonie skrzyżowania z komorą technologiczną, spowodował poważne uszkodzenia.

EN

This paper presents the outcomes of a rockfall and water inrush (09.2011) in the main haulage incline from seam 118 in „Sobieski" mining plant and the manner of protection of the affected working. The working was driven up the rise towards the unexploited seam 118. As the face was approaching to a fault with a thrust of about 140 m, geological and mining conditions underwent deterioration. Most probably a roof rocks fall occurred at the face of the stopped working and then a break of water dams with accumulated water coming from the inflow form the area of the face of a basic direction of the said working. Material carried by the water, pressing against the support in the area of the crossing with a technological chamber, has caused a serious damage.

5

Numerical modeling of exploitation relics and faults influence on rock mass deformations

84%

Wesołowski M.

|

2016

|

tom Vol. 61, no. 4

893--906

EN

This article presents numerical modeling results of fault planes and exploitation relics influenced by the size and distribution of rock mass and surface area deformations. Numerical calculations were performed using the finite difference program FLAC. To assess the changes taking place in a rock mass, an anisotropic elasto-plastic ubiquitous joint model was used, into which the Coulomb-Mohr strength (plasticity) condition was implemented. The article takes as an example the actual exploitation of the longwall 225 area in the seam 502wg of the “Pokój” coal mine. Computer simulations have shown that it is possible to determine the influence of fault planes and exploitation relics on the size and distribution of rock mass and its surface deformation. The main factor causing additional deformations of the area surface are the abandoned workings in the seam 502wd. These abandoned workings are the activation factor that caused additional subsidences and also, due to the significant dip, they are a layer on which the rock mass slides down in the direction of the extracted space. These factors are not taken into account by the geometrical and integral theories.

PL

Obecnie większość prognoz deformacji powierzchni terenu wywołanych eksploatacją górniczą wykonuje się na podstawie metod geometryczno-całkowych. Metody te charakteryzują się nie tylko znaczną prostotą, ale także pozwalają na uzyskanie stosunkowo dobrych opisów rzeczywistych deformacji nawet w przypadku bardzo skomplikowanych kształtów pól eksploatacyjnych. Jednak w przypadku, gdy górotwór jest znacznie zaburzony tektonicznie lub naruszony wcześniejszą eksploatacją górniczą, zastosowanie metod geometryczno-całkowych nie daje już tak zadowalających rezultatów. Dlatego też w ostatnim czasie rozwinął się nowy kierunek badań, który do opisu zjawisk deformacyjnych zachodzących w górotworze z powodzeniem wykorzystuje techniki obliczeniowe, opierające się głównie na rozwiązaniach z dziedziny mechaniki ośrodków ciągłych. Wśród znanych metod obliczeniowych wymienić należy metody: elementów skończonych, różnic skończonych, elementów brzegowych oraz elementów odrębnych. Metody te znajdują powszechne zastosowanie w zagadnieniach związanych z mechaniką skał, a także problematyką ochrony terenów górniczych. Przebieg procesu deformacji jest ściśle związany z warunkami geologicznymi rozpatrywanego górotworu. Jako najważniejsze z tych warunków wymienić należy między innymi istniejące deformacje tektoniczne znajdujące się w zasięgu oddziaływania eksploatacji górniczej oraz zaszłości eksploatacyjne w postaci słabo udokumentowanych zrobów (Kowalski et al., 2010). Obecność w górotworze uskoków oraz dużych płaszczyzn pęknięć może powodować znaczne zaburzenia procesów deformacyjnych (Majcherczyk et al., 2011, Ścigała, 2013). Występowanie tego typu zaburzeń może być powodem tworzenia się na powierzchni deformacji nieciągłych w postaci progów eksploatacyjnych lub szczelin w warstwie nadkładowej. W przypadku występowania zaszłości eksploatacyjnym może dojść do zjawisk ich reaktywacji, które w znacznym stopniu mogą zwiększać zasięg powstałych deformacji powierzchni terenu. Należy w tym miejscu podkreślić, że prawidłowy opis tego typu czynników przy wykorzystaniu metod geometryczno-całkowych najczęściej stosowanych do prognozowania deformacji powierzchni terenu jest praktycznie niemożliwy W artykule przedstawiono wyniki modelowania numerycznego wpływu płaszczyzn uskokowych oraz zaszłości eksploatacyjnych na wielkość i rozkład deformacji górotworu oraz powierzchni terenu. Obliczenia numeryczne przeprowadzono z wykorzystaniem programu różnic skończonych FLAC. Do oceny zmian zachodzących w górotworze wykorzystano anizotropowy sprężysto-plastyczny model ubiquitous joint, w którym zaimplementowano warunek wytrzymałościowy (uplastycznienia) Coulomba-Mohra. Model ten jest anizotropowym ośrodkiem plastycznym zawierającym płaszczyzny osłabienia określonej orientacji. W artykule posłużono się przykładem rzeczywistej eksploatacji rejonu ściany 225 w pokładzie 502wg w KWK „Pokój”. Na podstawie wykonanych symulacji komputerowych można stwierdzić, że głównym czynnikiem powodującym dodatkowe deformacje powierzchni terenu są stare zroby w pokładzie 502wd. Zroby te pełnią funkcję aktywacyjną powodując dodatkowe obniżenia, a ponadto wskutek znacznego upadu stanowią warstwę, po której ześlizguje się górotwór w kierunku wybranej przestrzeni, powodując znaczne zwiększenie obniżeń terenu po stronie wzniosu warstw górotworu. Proponowany w artykule schemat modelowania może być wykorzystany do uzupełnienia procesu prognostycznego o elementy dotychczas nieuwzględniane we wcześniejszych pracach.

6

Impact of tectonics on ground deformations caused by mining activity in the north-eastern part of the Upper Silesian Coal Basin

84%

Leśniak A. , Porzycka S.

|

tom T. 25, z. 3

227-238

EN

The aim of the presented research was to analyze the dependencies between slow surface deformations and faults distribution. The area of the research included seven mines of the Dabrowskie Coal Basin. Coal exploitation has been conducted in this region for over 200 years. The region faces a problem of vertical ground deformations. The PSInSAR technique was used in this area to measure small, long-period ground displacements. The PSInSAR method exploits a set of a few dozen satellite radar images of the same area performed at different times. The velocities of deformations are measured only in points called 'persistent scatterers - PS'. The PS points are good radar wave reflectors located on the Earth's surface, e.g. buildings, bridges, rock outcrops. The important feature of the Dabrowskie Coal Basin is a dense fault system with throws, which range from several meters to over three hundred meters. The main dislocation in the discussed region is the Bedzinski fault with NW-SE direction. It is crossed by smaller faults with S-N orientation. Only large faults with throws over fifty meters were used in described analysis. In the first part of this work, the analysis of ground deformations values was made. It was performed separately for downthrown and upthrown blocks. The one-way analysis of variance was made to examine the statistical significance of the difference between average velocities of subsidence in those two blocks. The analysis was performed separately for the Bedzinski fault and for faults with S-N directions. In the second part of the work, an analysis of spatial dependence between fault location and velocities of deformations was performed. The directional semivariograms were calculated in downthrown and upthrown blocks of the Bedzinski fault. The semivariograms in N, NE, E and SE directions were analyzed. Results of analysis show that despite the fact that all faults have similar values of vertical displacements, only the Bedzinski fault divides the study area into two regions with significant difference of average values of ground deformations. It has been found that the downthrown and upthrown blocks of the Bedzinski fault have different variations of ground deformations in space. The performed analysis shows also that there is no linear correlation between values of ground displacements measured in PS points and their distances to lines of faults.

PL

Celem pracy była zbadanie wpływu tektoniki na deformacje terenu wywołane działalnością górniczą. Obszar badań opisany w artykule obejmuje tereny górnicze wybranych kopalń Zagłębia Dąbrowskiego. Ze względu na prowadzoną w tym rejonie od lat eksploatację węgla kamiennego oraz skomplikowaną budowę tektoniczną rejon ten zagrożony jest występowaniem pionowych przemieszczeń terenu. Na obszarze badań pomierzone zostały niewielkie, długookresowe deformacje terenu, dzięki wykorzystaniu techniki PSInSAR. Technika ta polega na przetwarzaniu zestawu satelitarnych obrazów radarowych i dostarcza informacje o przemieszczeniach terenu w punktach PS. Punkty PS to stabilne reflektory odbijające promieniowanie mikrofalowe, odpowiadające takim obiektom terenu jak budynki, mosty, wiadukty, wychodnie skał itp. Szczegółowo zbadane zostały wartości przemieszczeń terenu w punktach PS w zależności od ich położenia względem głównych jednostek tektonicznych. Zagłębie Dąbrowskie charakteryzuje się występowaniem gęstej sieci uskoków. Główną dyslokacją tego terenu jest uskok będziński o rozciągłości NW-SE. Uskok ten przecięty jest licznymi uskokami o rozciągłości południkowej. Do analizy wybrane zostały jedynie największe uskoki, których wartości zrzutów przekraczają 50 m. Analiza danych PSInSAR obejmowała trzy etapy. Pierwszy z nich polegał na interpolacji średnich szybkości terenu w punktach nie objętych techniką PSInSAR. Zadanie to zostało wykonane z zastosowaniem metody odwrotnych odległości. Zbadane zostały wartości deformacji terenu w kierunku prostopadłym do linii uskoku będzińskiego. Następnie wykonana została analiza trendu, dla wszystkich wykorzystanych w pracy, danych PSInSAR. W drugim etapie badań wykonana została jednoczynnikowa analiza wariancji mająca na celu sprawdzenie, czy różnica pomiędzy średnią wartością deformacji terenu dla skrzydła zrzuconego i wiszącego jest statystycznie istotna. Analiza wariancji została wykonana osobno dla uskoku będzińskiego i uskoków o przebiegu południkowym. W trzecim etapie analizy zbadana została struktura zmienności średnich szybkości deformacji terenu względem uskoku będzińskiego. Zadanie zrealizowano poprzez obliczenie i analizę semiwariogramów kierunkowych. Badanie struktury zmienności parametru zostało przeprowadzone dla uskoku będzińskiego osobno dla skrzydła zrzuconego i wiszącego. Empiryczne semiwariogramy w obu przypadkach zostały obliczone, dla kierunków: N, NE, E, SE, tak aby zbadać wzajemną korelację deformacji terenu osobno w kierunku prostopadłym i równoległym do linii uskoku. Wykonana w pracy mapa deformacji terenu pozwoliła na wstępną ocenę wartości przemieszczeń terenu względem głównych uskoków rejonu badań. Analiza deformacji terenu w kierunku prostopadłym do linii uskoku będzińskiego wykazała różnicę w wartościach przemieszczeń terenu w skrzydle wiszącym i zrzuconym tego uskoku. Stwierdzono występowanie trendu średnich szybkości deformacji terenu w kierunku SW-NE. W wyniku przeprowadzonej analizy wykazano, iż pomimo faktu, że wszystkie uskoki uwzględnione w pracy charakteryzują się podobnymi wartościami zrzutów to jedynie dla uskoku będzińskiego stwierdzona została statystycznie istotna różnica między średnimi deformacjami terenu w skrzydle wiszącym i zrzuconym. W odniesieniu do tego uskoku stwierdzono również różnicę w strukturze zmienności analizowanego parametru dla obu jego skrzydeł. Ponadto wykazano brak korelacji pomiędzy wartościami deformacji terenu a odległością punktów pomiarowych od linii uskoku.

7

Analiza nagłej utraty stateczności górotworu zawodnionego w otoczeniu uskoku

84%

Chudek M. , Kleta H.

|

2008

|

tom z. 283

39-49

PL

Jednymi z najbardziej niebezpiecznych zdarzeń podczas eksploatacji górniczej są przypadki nagłego wdarcia się zawodnionych warstw nadkładu do wyrobisk, które to zdarzenia stanowią również poważne zagrożenie dla powierzchni terenu. W artykule przedstawiono analizę zagrożenia dla robót górniczych i powierzchni terenu, jakim było nagłe wdarcie się zawodnionych skał nadkładu do przedziału roboczego ściany wydobywczej i przyścianowych wyrobisk korytarzowych w kopalni "S" w 2006 roku. W wyniku tego zdarzenia doszło do śmiertelnego wypadku zbiorowego oraz powstania na powierzchni terenu powierzchniowej deformacji nieciągłej w kształcie leja o średnicy około 10 m i głębokości około 31 m. W celu określenia bezpośrednich przyczyn zdarzenia przeprowadzono analizę warunków geologiczno-górniczych i hydrogeologicznych oraz wykonano obliczenia numeryczne do oceny warunków geotechnicznych nagłej utraty stateczności górotworu.

EN

One of the most dangerous events during mining exploitation is events of abrupt inrush of watered overburden layers to excavations. Such events are very serious dangerous for land surface. The paper presents analysis of the menace for mining works and land surface like was a inrush of watered overburden layers to working space of longwall and dog heading in mine "S" in 2006. In consequence of this event occurred fatal omnibus accident and arose on the land surface discontinuous deformation in shape of funnel with 10 m diameter and 31 m depth. For determination a proximate cause of this event, has been carried out analysis of geological, mining and hydrological conditions and executed numerical calculation for assessment of geotechnical conditions of abrupt loose of rock mass stability.

8

Aesthetics-based classification of geological structures in outcrops for geotourism purposes: a tentative proposal

67%

Mikhailenko A. V. , Nazarenko O. V. , Ruban D. A. , Zayats P. P.

|

tom Vol. 23, No. 1

45--52

EN

The current growth in geotourism requires an urgent development of classifications of geological features on the basis of criteria that are relevant to tourist perceptions. It appears that structure-related patterns are especially attractive for geotourists. Consideration of the main criteria by which tourists judge beauty and observations made in the geodiversity hotspot of the Western Caucasus allow us to propose a tentative aesthetics-based classification of geological structures in outcrops, with two classes and four subclasses. It is possible to distinguish between regular and quasi-regular patterns (i.e., striped and lined and contorted patterns) and irregular and complex patterns (paysage and sculptured patterns). Typical examples of each case are found both in the study area and on a global scale. The application of the proposed classification permits to emphasise features of interest to a broad range of tourists. Aesthetics-based (i.e., non-geological) classifications are necessary to take into account visions and attitudes of visitors.

9

Late Eocene to Quaternary deformation and stress field evolution of the Orava region (Western Carpathians)

67%

Peskova I. , Vojtko R. , Starek D. , Sliva L.

Acta Geologica Polonica

|

2009

|

tom Vol. 59, no. 1

73-91

EN

The northern part of theWestern Carpathians suffered polyphase deformation at the boundary between their Central and Outer parts. Palaeostress analysis in the Orava region revealed the existence of five different stress fields in the period from the Late Eocene to the Quaternary. The evolution of the stress fields was determined by detailed structural analysis of the fault slip and fold orientation data. The orientation of the stress fields shows an apparent clockwise rotation from the Late Eocene to the Quaternary. During the Late Eocene to Oligocene, E-W compression and perpendicular tension affected this area. This was the time when the Central Carpathian Palaeogene Basin formed. After this compression, the palaeostress field rotated approximatly 40-50[degrees], and NW-SE compression and NE-SW tension took place in the Early Miocene. The Middle Miocene to Pliocene was characterised by progressive rotation of the palaeostress field from NW-SE to the NE-SW direction of the maximum principal compressional stress axis ([sigma][1]). This clockwise rotation of the Oligocene to Quaternary palaeostress fields here is explained by the effect of the counterclockwise rotation of the ALCAPA microplate, and by the regional stress field changes in this region. The Quaternary stress field was reconstructed on the basis of structural measurements in the Pliocene sedimentary formations of the Orava-Nowy Targ Basin. The results of the palaeostress analysis show that the Quaternary stress field is characterised by E-W-oriented S[h] (minimum horizontal compression) and N-S-oriented S[H] (maximum horizontal compression).

10

Problemy ujawniania się deformacji nieciągłych nad płytkimi wyrobiskami górniczymi

67%

Szafulera K.

|

tom z. 276

161-171

PL

W artykule przedstawiona została problematyka ujawniania się deformacji nieciągłych nad płytkimi wyrobiskami górniczymi. Występowanie tych deformacji często powoduje degradację krajobrazu, uszkodzenia budowli inżynierskich oraz szlaków komunikacyjnych. W ramach pracy przeprowadzono również analizę wpływu warunków geologiczno-górniczych na ujawnienie się wybranej deformacji nieciągłej.

EN

The paper presents problems of revealing discontinuous deformation over shallow mining excavation. Occurrence discontinuous deformation often causing landscape degradation, damage of engineering objects and communication route. In frame of this paper carried out analysis influence of mining-geological condition on revealing discontinuous deformation.

11

Eksploatacja w rowie II-rzędu złoża węgla brunatnego Bełchatów - dobór technologii prowadzenia robót górniczych dla zabezpieczenia eksploatacji do rzędnej - 110 m n.p.m.

51%

Czarnecki L. , Jurczuk M.

|

tom R. 54, nr 1

62--68

PL

W artykule przedstawiono problemy związane z zabezpieczeniem eksploatacji w zachodniej części rowu II-rzędu, gdzie stwierdzono występowanie struktury geologicznej, w granicach której wydzielono dwa rejony zagrożeń, rejon X/S (w zakresie rzędnych +90/ -25 m n.p.m.) oraz rejon XV/S (20/ -110 m n.p.m.) W trakcie prowadzenia eksploatacji w piętrach VII i VIII, dochodziło do rozwoju niewielkich osuwisk oraz obserwowano reakcje reperów powierzchniowej sieci obserwacyjnej. W marcu 2011 roku, w czasie realizacji zabierki w piętrze VIII (eksploatacja do rzędnej +20 m n.p.m.), doszło do rozwoju osuwiska i strefowego wyparcia poziomu na wysokość ok. 3-4 m . Obserwacje wskazywały na możliwość rozwoju wieloskarpowego osuwiska, które utrudni eksploatację w strefie do rzędnej -110 m n.p.m. Podczas eksploatacji w VIII i IX piętrze górniczym, poprzez zestramianie zbocza oraz kontrolowane prowokowanie pełzania osuwającego się fragmentu zbocza, wyeksploatowano znaczny fragment osuniętych gruntów. Pozwoliło to na ograniczenie zagrożeń dla eksploatacji w zakresie rzędnych -20/-110 m n.p.m.

EN

Problems connected with securing exploitation in the western part of II-order graben were presented in paper. Occurrence of geological structure was noted in that area, in which two hazardous areas were distinguished. Area X/S (ordinate +90/-25 m a.s.l) and area XV/S (20/-110 m a.s.l). During exploitation in levels VII and VIII, expansion of small landslides and reaction of superficial observation network bench marks occurred. In march 2011, during exploitation in level VIII (exploitation to ordinate +20 m a.s.l), expansion of landslide and zonal displacement of level, up to 3-4 m occurred. Observations showed possibility of multiscarp landslide, that will make exploitation difficult in zone, up to ordinate -110 m a.s.l. During level VIII and IX exploitation, sloping of slide and controlled provoking of crawling of sliding bevel was performed. During that, part of slided part was exploited. That allowed to limit the hazards for exploitation in ordinates -20/-110 m a.s.l.