Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pansofia Komeńskiego współcześnie: archaizm czy transgesyjna koncepcja człowieka w ujęciu uniwersalnym. Społeczne, edukacyjne i kulturowe wymiary

100%

Dobrowolska B.

|

tom 7

107-130

PL

Artykuł jest próbą zestawienia uniwersalnej koncepcji J.A. Komeńskiego, jaką stanowi pansofia, z jedną ze współczesnych koncepcji psychologicznych. Jest nią transgresyjna koncepcja człowieka Józefa Kozieleckiego. Transgresja oznaczająca przekraczanie dotychczaso-wych granic materialnych, społecznych i symbolicznych ma swój osobowościowotwórczy wy-miar, niezależnie od kontekstów historycznych, kulturowych i społecznych, co potwierdza pan-sofia Komeńskiego. Analiza jej różnych wątków wskazuje na holistyczne, zintegrowane ujęcie wizji rozwoju człowieka poprzez kształcenie, które ma prowadzić do szeroko rozumianej aktywności i mądrości. Wiąże się to z przekraczaniem jego granic intelektualnych i społecz-nych najpierw w poznawaniu samego siebie. Ma służyć budowaniu świata i tworzeniu har-monii w życiu społecznym, ostatecznie przynosząc pozytywne konsekwencje społeczne. Opiera się to na „aktach tworzenia”, w których człowiek jawi się jako istota twórcza, zdolna do kreowania określonej kultury życia społecznego. Pansofia Komeńskiego jest uniwersalnym systemem, w którym człowiek poprzez swoją integralność, wynikającą z kształcenia i sprzyjających mu warunków społecznych, jest zdolny do naprawy świata. Liczne analogie między pansofią Komeńskiego i koncepcją transgresyjną Józefa Kozieleckiego pozwalają uznać XVII-wieczny system idei i wizji człowieka za aktualny współcześnie, niezależnie od dzielących obie koncepcje różnic społeczno-kulturowych.

2

Nędza kondycji ludzkiej i religia

72%

Kostyło P.

|

tom 57

85-106

EN

The present essay is devoted to various aspects of the misery of the human condition and their references to religion, as conceived of by Leszek Kołakowski and Józef Tischner. After a preliminary presentation of the two thinkers, the author discusses example aspects of the misery in question, showing at what points Kołakowski’s thinking differed from that of Tischner. However, the author finds that the key issue is the evolution that took place in the views on this subject in each one of them. This evolution shows that Kołakowski’s and Tischner’s hopes for overcoming that which each one of them, in his own manner, understood as the misery of the human condition in the Polish localness were not fulfilled. Thus, Poles did not manage to attain universalism, as perceived by both the thinkers in the context of the Western European culture. This finding, however, involves a question about what in the contemporary culture, and particularly religion is local, and what is universal.

PL

Niniejszy esej jest poświęcony różnym aspektom nędzy kondycji ludzkiej i ich odniesieniom do religii, tak jak rozumieli tę kwestię Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Po wstępnej prezentacji postaci obu myślicieli autor omawia przykładowe aspekty wspomnianej nędzy, pokazując zarazem, w jakich punktach myślenie Kołakowskiego różniło się od myślenia Tischnera. Kluczową kwestią jest jednak dla autora ewolucja, jaka dokonała się w poglądach na ten temat u każdego z nich z osobna. Ewolucja ta pokazuje, że nie spełniły się nadzieje Kołakowskiego i Tischnera na przezwyciężenie tego, co każdy z nich na swój sposób rozumiał jako nędzę kondycji ludzkiej w polskiej lokalności. Tym samym Polakom nie było dane dojście do uniwersalizmu, postrzeganego przez obu myślicieli w kontekście kultury zachodnio-europejskiej. Stwierdzenie to pociąga jednak za sobą pytanie, co we współczesnej kulturze, a zwłaszcza religii jest lokalne, a co uniwersalne.

3

Człowiek pracujący w kręgu pracy i jej uniwersum

72%

Baraniak B.

|

nr 3

7-15

PL

Przedmiotem niniejszych rozważań uczyniono pracę. Uznawana jest ona nie tylko jako swoisty fenomen kulturowy i cywilizacyjny , ale także jako kategoria uniwersalistyczna, wyprowadzona z wartości, tkwiących w pracy. Wiatrowski określił pracę i jej uniwersalizm takimi wartościami jak „samoistna, autoteliczna, to znaczy taka, która ma zastosowanie zawsze i wszędzie”.

EN

The subject of these considerations is work. It is recognized not only as a kind of cultural and civilization phenomenon, but also as a univerasalistic category derived from the values foud in work described the work and its universality with values such as „autonomous, autotelic, i.e. one which applies always and everywhere” .

4

Uniwersalizm miłości wychowawczej w systemie prewencyjnym Jana Bosko

72%

Chrobak S.

|

nr 1

89-100

PL

System prewencyjny – jak stwierdza Jan Bosko (1815-1888) – „opiera się całkowicie na rozumie, religii i dobroci (miłości wychowawczej)”. Te trzy podstawowe zasady nie tylko wzajemnie się przenikają, ale także warunkują. Czynny charakter miłości wychowawczej w systemie prewencyjnym Jana Bosko i jej uniwersalizm ujawnia się w trosce o innego, poszanowaniu, poznaniu i odpowiedzialności i oznacza profesjonalne zorientowanie się wychowawcy, co faktycznie jest dziecku potrzebne w jego rozwoju, odkrycie w każdym wychowanku osoby rozumnej, wolnej i odpowiedzialnej, wrażliwej na dobro, prawdę i piękno, zdolnej do autorefleksji, samorealizacji, twórczości, transcendencji.

EN

A preventive system – as Don Bosco stated (1815-1888) – “is based entirely on reason, religion and kindness (love of education)”. These three basic principles not only mutually intertwine, but also condition one another. The active nature of the love of education in the preventive system of Don Bosco and its universality is revealed in the care for the individual as well as in respect, understanding and responsibility. It also means a professional orientation of the teacher that is focused on the child and its developmental needs and in discovering in each student a rational, free and responsible person which is sensitive to goodness, truth and beauty and which is capable of self-reflection, self-fulfilment, creativity and transcendence.

5

Eklezja siostrzana a realizm Kościoła partykularnego

72%

Moskałyk J.

|

nr 23

181-190

PL

Urzeczywistnienie grekokatolicyzmu w Polsce, zwłaszcza w ostatnim ponadpółwieczu, przyjmowało dosyć różnorodną formę i zakres. Było to związane głównie z czynnikami zewnętrznymi oraz stosunkowo niesprzyjającymi okolicznościami rozwoju wspólnoty, w związku z czym tożsamość wschodniego Kościoła katolickiego, jak też jego partykularyzm, przechodziły różne próby „samoocalenia”. Jednak ostatecznie Kościół ten zdołał zachować swoją odrębność partykularną. Poza tym można stwierdzić, że przez swój sposób oddziaływania przyczynił się do wzrostu poczucia więzi siostrzanych między Kościołami katolickimi obydwu obrządków oraz Kościołem katolickim i Kościołem prawosławnym.

EN

Every celebrations connected with baptism, including current rounds 1050 – of anniversary in Poland, should remind everyone baptized about their participation in the universal and endless value. Next membership in determined community, being real reflecting the baptismal nude, is supposed also to support tightening bonds between different options religious. Today it is possible to talk about the fact that in Poland since the certain time a completely different model already started prevailing of inside Catholic and inside Christian relations.

6

Kościół w strukturach miejskich. Tradycja-ciągłość-uniwersalizm

72%

Malinowska-Petelenz B. , Petelenz A.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

tom nr 40

67--83

PL

Zmiany w duszpasterskim nastawieniu Kościoła po II Soborze Watykańskim, w szczególności zaś odnowa liturgii, zaowocowały mnogością form i rozwiązań przestrzennych w architekturze sakralnej. Odmiennie niż historycznie, nowe świątynie nie pełnią we współczesnych układach urbanistycznych roli dominującej. Autorki poddają analizie wybrane przestrzenie sakralne pod kątem ich kompozycji w strukturach miejskich, koncentrując się na ich formie, usytuowaniu, uniwersalizmie, czytelności w wymiarze symbolicznym, a także wyrazie przestrzennym łączącym pierwiastki tradycji i nowoczesności. W ramach studium przypadków autorki omawiają wybrane przykłady kościołów europejskich wybudowanych po 2000 roku.

EN

Revolutionary changes after Second Vatican Council – in particular the renewal of the liturgy – resulted in a variety of forms and spatial solutions in sacred architecture. In contemporary urban layouts, they do not play a dominant role. Authors analyze selected sacred spaces regarding their composition in urban structures, focusing on their universalism, legibility in a symbolic dimension, as well as spatial expression combining elements of tradition and modernity. As a case study, authors present selected examples of European churches built after 2000.

7

Како ја читам полската литература

72%

Tanuševska L.

|

nr 2

1-12

EN

The article is conceived of as an outline of the most intriguing works of Polish literature, briefly described in order to entice Mecedonian readers to learn about Polish literary heritage. First, the author indicates to the merits of Polish literature; most of all by pointing to the number of the Nobel Prize in Literature recipients and to the fact that not solely works written both in Poland and in Polish may be classified as Polish literature, but also those created in Latin, French, and English, etc. She refers to the latter when substantiating the reasons for listing the legends contained in the Old-Polish chronicles, among others the one by Gallus Anonymus, as the ones to be read first; the very same reasoning justifies mentioning Jan Potocki’s Manuscrit trouvé à Saragosse. The author is of the opinion that acquainting oneself with the belles lettres resembles educating a child through literature: first, he or she reads fables, fairy tales, and illustrated books, then realist literature, to finally search for more demanding forms like absurdist, superrealist – briefly put: peculiar and separate. This way the author makes her selection of Polish literary works and establishes her article’s structure: from medieval literature to the contemporary prose by Olga Tokarczuk. According to the author’s outline, the greatest of Polish Romantic poets, Adam Mickiewicz, occupies prominent place in Polish literature; he is characterised as an author of fantastic stories born out of folklore, but also of the works which forged national identity and patriotism, the identity of the kind to suffer and die for. Next, what is presented in the article is a didactic experiment carried out at the “Blazhe Koneski” Faculty of Philology, Ss. Cyril and Methodius University in Skopje. It aimed to acquaint stundents, in the space of one semester, with five texts representing the Polish literary canon, instead of analysing a particular literary epoch. The following works were chosen: Bez dogmatu [Without Dogma] by Henryk Sienkiewicz, Sklepy cynamonowe [The Cinnamon Shops] by Bruno Schulz, Zniewolony umysł [The Captive Mind] by Czesław Miłosz, Imperium by Ryszard Kapuściński, and Bieguni [Flights] by Olga Tokarczuk. Upon discussing the consecutive works, a clear rationale was arrived at and elucidated based on which the said books had been selected as those representing what is the best in Polish literature. In her summary, the author concludes that Polish literature constitutes an inexhaustible source of new literary forms and in many aspects it is on a par with world literature.

PL

Artykuł jest pomyślany jako opis najciekawszych utworów literatury polskiej mający na celu zachęcenie czytelnika macedońskiego do zapoznania się z polską spuścizną literacką. Autorka na początku wskazuje na walory literatury polskiej, przede wszystkim na liczbę laureatów Nagrody Nobla i na to, że można do niej zaliczyć dzieła nie tylko napisane w Polsce w języku polskim, lecz także te tworzone w języku łacińskim, francuskim, angielskim itp. Do tego faktu nawiązuje, wyjaśniając powody podania jako pierwszych propozycji lekturowych legend z kronik staropolskich, m.in. Galla Anonima, i później wspominając Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego. Uważa, że zapoznawanie się z beletrystyką przypomina kształcenie dziecka przez literaturę: najpierw czyta ono bajki, baśnie, książki ilustrowane, potem literaturę realistyczną, a dopiero później wyszukuje formy bardziej wymagające, absurdalne, nadrealistyczne, jednym słowem – dziwne albo inne. W ten właśnie sposób autorka dokonuje wyboru dzieł polskich i ustala strukturę artykułu, od literatury średniowiecza, aż po współczesną prozę Olgi Tokarczuk. Wyjątkowym twórcą literatury polskiej według autorki jest największy poeta romantyczny, Adam Mickiewicz, którego w artykule przedstawiono jako autora fantastycznych historii z folkloru, ale też takich utworów, które budziły poczucie tożsamości narodowej i patriotyzmu, za które się cierpiało i ginęło. Następnie zaprezentowano eksperyment dydaktyczny przeprowadzony na Wydziale Filologicznym im. Blaže Koneskiego Uniwersytetu św. św. Cyryla i Metodego w Skopje mający na celu w ciągu jednego semestru zapoznać odbiorców z pięcioma tekstami z kanonu literatury polskiej, zamiast opracowywać konkretną epokę literacką. Wybrano następujące dzieła: Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza, Sklepy cynamonowe Brunona Schulza, Zniewolony umysł Czesława Miłosza, Imperium Ryszarda Kapuścińskiego i Bieguni Olgi Tokarczuk. W trakcie omawiania kolejnych utworów ustalono, dlaczego właśnie te dzieła miałyby przedstawiać to, co najlepsze w literaturze polskiej. Bez dogmatu Sienkiewicza rysuje obraz polskiego społeczeństwa pod koniec XIX wieku, przedstawia problemy szlachty, rozwój kapitalizmu, upadek tradycyjnych wartości, rozczarowanie rozwojem wydarzeń światowych itp. Bohater jest reprezentantem dwóch pokoleń, których idee i podejścia do różnorakich problemów zderzają się ze sobą. Powieść ta nie tylko odzwierciedla minione czasy, lecz także stawia pytania uniwersalne, które mogą dotyczyć współczesnego człowieka, żyjącego nie tylko w Polsce. Schulz unika podejścia realistycznego i zanurza czytelnika w krainę wyobraźni i własnego spojrzenia na świat wokół siebie. Jego opowiadania pod względem oryginalności stylu i narracji stanowią przykład unikalnej prozy poetyckiej. Należą do arcydzieł literatury polskiej, ale zyskały też sławę za granicami Polski jako światowa wartość literacka. Z kolei Zniewolony umysł podejmuje kwestię trudnego i skomplikowanego okresu w historii polskiej i życia w totalitaryzmie, co można odnieść zarówno do polskiej rzeczywistości, jak i do sytuacji we współczesnym świecie, gdzie widoczne są te same mechanizmy, które Miłosz tak sprawnie opisał w tej książce. Analiza systemu w Zniewolonym umyśle jest ponadczasowa i pochłania każdego czytelnika, nawet dzisiaj. Imperium Kapuścińskiego jest przykładem reportażu literackiego, który można uznać za gatunek specyficznie polski, może najbardziej intrygujący, najciekawszy i najbardziej popularny. Sposób łączenia przez autora faktów w wyjątkowo osobistej, wrażliwej i poruszającej narracji jest majstersztykiem, a jego książka lekturą obowiązkową, pozwalającą zrozumieć współczesny świat z udziałem w nim Rosji. Na końcu już całkiem nowa proza Tokarczuk nawiązuje do wspominanej czułości wobec świata, i Kapuścińskiego, i Miłosza, i Schulza; wszystko w jej opowieści ma duszę, każdy przedmiot, wspomnienie, roślina, w końcu ciało. Sposób opowiadania Tokarczuk jest bardzo bliski każdemu czytelnikowi, dla którego przekraczanie granic staje się codziennością, i właśnie za to twórczyni dostała Nagrodę Nobla. W podsumowaniu autorka konkluduje, że literatura polska stanowi niewyczerpane źródło nowych form literackich i pod wieloma względami dorównuje literaturze światowej.

8

Social Criticism without Emancipation: Reflections on Michael Walzer’s Critical Project

58%

Rasiński L.

|

nr 1

7-23

XX

In this paper I discuss and criticize Michael Walzer’s concept of social criticism. I detect in his project an unacknowledged attempt at the reactivation of the young-Marxian idea of criticism as a “reform of consciousness”. However, I argue, Walzer challenges one of the most prominent and controversial assumptions of the Marxian project – the existence of the universal subject of emancipation. I claim that while Walzer’s elimination of this universal claims of social criticism is an understandable and important attempt at freeing political thought from philosophical illusions, it takes away the most significant reason for social criticism − an effort of oppressed groups at emancipation from domination. I agree with Walzer’s critique of the universality of the oppressed subject at the basis of Marxian thought. However, what I find troubling in Walzer’s idea is the resulting separation of criticism and emancipation, and this separation presents an impasse that I will try to illuminate in my article.

PL

Artykuł dotyczy koncepcji krytyki społecznej Michaela Walzera. Przedstawiam jego koncepcję w kontekście Marksowskiej idei krytyki jako „reformy świadomości”, która w moim przekonaniu była dla Walzera ważną inspiracją. Nie zgadzam się jednak z całkowitym odrzuceniem przez Walzera Marksowskiego dyskursu emancypacyjnego. Uważam za słuszną krytykę Marksowskiej idei uniwersalnego podmiotu emancypacji, jednakże, co staram się dowieść w artykule, nie musi to bynajmniej oznaczać odrzucenia samej idei emancypacji, która, zgodnie z koncepcją Marksa, jest zawsze racją i celem krytyki. Niedostrzeganie tej zależności przez Walzera uważam za istotny deficyt jego koncepcji krytyki społecznej.

9

European Regional Human Rights System versus the Inter-American and African Systems – Implementing the Notion of Universalism or Autonomy of Systemic Solutions

58%

Liżewski B.

|

nr 3

EN

Article was devoted to the issues of the formation of three regional human rights protection systems: European, Inter-American and African. It presents two major groups of issues. The first is the historical perspective of establishment of a regional European system of human rights protection systems (Inter-American and African) largely modeled on European solutions. The second group is a brief analysis of the solutions adopted on the basis of these systems. It consists of a catalog of rights protected, and procedural solutions of supervisory mechanism which determines the degree of efficiency of protection of human rights in different regional systems. This analysis seeks to determine the extent to which these systems are similar to each other and whether they are similar enough that we can speak of implementation of the idea of universalism. In addition, it discusses autonomous solutions adopted on the basis of these systems and for reasons arising from the specific local conditions for which they were introduced captures the differences in these three regional systems of human rights protection.

PL

Niniejszy artykuł został poświęcony problematyce kształtowania się trzech regionalnych systemów ochrony praw człowieka: europejskiego, interamerykańskiego i afrykańskiego. Przedstawia on dwie zasadnicze grupy zagadnień. Pierwsza to perspektywa historyczna powołania do życia regionalnego europejskiego systemu ochrony praw człowieka i systemów (interamerykańskiego i afrykańskiego) w dużej mierze wzorowanych na rozwiązaniach europejskich. Druga grupa to zwięzła analiza rozwiązań przyjętych na gruncie tych systemów. Obejmuje ona strukturę katalogu praw chronionych i rozwiązań proceduralnych mechanizmu kontrolnego, od którego zależy stopień efektywności ochrony praw człowieka w poszczególnych systemach regionalnych. Analiza ta ma na celu ustalenie, w jakim stopniu systemy te są do siebie podobne i czy są na tyle podobne, że możemy mówić o realizacji idei uniwersalizmu. Jednocześnie wskazanie autonomicznych rozwiązań przyjętych na gruncie tych systemów oraz powodów wynikających ze specyfiki warunków lokalnych, dla których zostały one wprowadzone, pozwala na uchwycenie różnic w tych trzech regionalnych systemach ochrony praw człowieka.

10

Refleksyjność a badania nad sprawiedliwością tranzycyjną

58%

Krotoszyński M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2015

|

tom 2(11)

59-68

PL

Artykuł opisuje sposoby, na jakie pojęcie refleksyjności może się wiązać z badaniami nad sprawiedliwością tranzycyjną. Na wstępie omawia się refleksyjne rozważania dotyczące stanu tego interdyscyplinarnego pola badawczego. Następnie charakteryzuje się spostrzeżenia dotyczące mechanizmów sprawiedliwości tranzycyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem dyskusji na temat stosowania sankcji karnych. Na koniec artykuł obrazuje w jaki sposób tożsamość indywidualna i zbiorowa może ulegać w okresie tranzycji przeobrażeniom. W artykule stawia się tezę, że badanie sposobów rozliczeń z przeszłością jest par excellence refleksyjne, albowiem w ramach debaty podważa się nawet najbardziej podstawowe twierdzenia powiązane ze sprawiedliwością tranzycyjną.

EN

The article explores ways in which the notion of reflexivity can apply to the research on transitional justice. First, the article describes reflexive considerations concerning the state of the field itself. Then, the reflections on transitional justice measures are characterized, focusing primarily on the discussion on the use of criminal trials. Finally, the article portrays how collective and individual identity can be reshaped during the transition. The article argues that research on dealing with the past is par excellence reflexive, as the debate challenges even the most basic ideas connected with transitional justice.

11

In Praise of Kaleidoscopic Judge: A Different Reading of Judge C. G. Weeramantry’s Jurisprudence Before the Power Politics in ICJ

58%

Amarasinghe P.

|

nr 3

109-118

PL

Polityka władzy zawsze była wielką przeszkodą w osiągnięciu sprawiedliwego konsensusu w prawie międzynarodowym. W szczególności podejście realizmu politycznego wywodzące się z potężnych państw często podważa równość i sprawiedliwość w międzynarodowej sferze prawnej. Jednak sądownicza mądrość niektórych wybitnych sędziów w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości wykazała niezwykłą śmiałość wobec najtrudniejszej polityki władzy. Ten artykuł ujawnia uniwersalistyczne podejście stosowane przez nieżyjącego już sędziego prawniczego C. G Weeramantry’ego podczas jego kadencji w MTS. W tym artykule szukamy sposobu, w jaki sędzia Weeramantry przedstawił swoje wyroki i opinie doradcze jako prawnik wyłoniony z Globalnego Południa. Artykuł ten oceni wkład wniesiony przez sędziego Weeramantry w złożoną przestrzeń sądową wypełnioną polityką władzy, zarówno z prawnego, jak i filozoficznego punktu widzenia.

EN

The power politics has always been a great obstacle in reaching the just consensus in international law. In particular, the political realist approaches stemming from the powerful states often undermine the equality and justice in international legal sphere. Yet the judicial wisdom of some of the outstanding judges in the International Court of Justice have shown a remarkable audacity against trickiest power politics. This article unveils the universalist approach used by outstanding jurist late judge C. G. Weeramantry during his tenure at ICJ. This article seeks how judge Weeramantry delivered his judgements and advisory opinions as a jurist emerged from the Global South. This paper will assess the contribution made by Judge Weeramantry in a complex judicial space filled with power politics from both legal and philosophical perspectives.

12

Ojciec Jacek Woroniecki: Filozoficzne źródła i konsekwencje Rewolucji Francuskiej

58%

Kryk M.

|

2019

|

tom 8

197-213

EN

This article attempts to present the philosophical perspective of the causes of the French Revolution in terms of the eminent Polish ethicist and philosopher Fr Jacek Woroniecki. The thread of the revolution, in terms of its causes and consequences, is constantly present in the work of the Polish Dominican. Revolutionary according to Father Woroniecki is everything that reverses the natural relationship between things, destroys the inherent order of things, puts the interest of the part above the interest of the whole in social life, threatening to collapse the social organism. According to Woroniecki, individualism is the subsoil of the revolutionary element. Although present in the history of human thought, as a consequence of original sin, individualism experienced its apogee in the age of the Reformation. Luther's metaphysical egoism, defined by Maritain as self-centeredness, eventually penetrated all areas of human life, breaking social bonds. Descendant of Luther's egocentrism, Descartes, systematized Luther's thoughts in the intellectual field. Thanks to him, particularistic ideas prevailed over the traditional, universalist view of the social dimension of the progress of human thought. Another of the thinkers whose views have become a source of revolution is according to Father Woroniecki J.J. Rousseau. His sentimentalism, which is like a complement to Luther's egocentrism, in comparison with the views of Descartes, is the pinnacle of individualism in modern philosophical thought. These individualistic, anti-social currents, which were a consequence of the rejection of the philosophy of being, contributed to the complete decline of philosophical thought in the eighteenth century, thus paving the way for doctrinaires. Woroniecki accurately interprets utopian revolutionary slogans and points to the danger of apparent counterbalance to these trends, which was sought in the nineteenth century. Under the cloak of freedom, he unmasks individualist liberalism, the medicine for which socialism was to become. Then he points to envy as the foundation of egalitarianism, which, based on radicalism, became the driving force behind all totalitarianisms. He then exposes humanitarianism, which strikes at patriotism and in the name of universal slogans breaks social bonds. As an antidote to these threats, Father Woroniecki points to the doctrine of St. Thomas Aquinas as a synthesis of the thoughts of the entire human race, based on objective data of being and truth, which, with its universalism, objectivity and realism, transcends all partial systems and thus provides the basis for the unity of social life.

13

Sportowa wszechstronność polskich piłkarzy, uczestników rozgrywek ligowych w latach 1927–1939

51%

Owsiański J.

|

nr 1

97-118

EN

The players who played in the Polish football league in the interwar period were very versatile and talented, therefore they were also successful in other sports. The aim of the study was to assess the scale of this phenomenon. The mass development of football in Poland meant that there was a shortage of talented players in the struggle involving sports games, athletics or winter sports. The high level of physical fitness of the players predisposed them to participate in the competitions in sections of sports clubs other than football. The author presents detailed lists of footballers, participants in league competitions in the years 1927–1939, who became medallists of Polish championships in ice hockey, athletics, basketball, volleyball and handball. In addition, the biographies and achievements of the most versatile athletes are included.

PL

Zawodnicy występujący w latach międzywojennych w polskiej lidze piłkarskiej byli bardzo wszechstronni i utalentowani, dlatego odnosili sukcesy sportowe także w innych dyscyplinach sportu. Celem pracy była ocena skali tego zjawiska. Masowy rozwój piłki nożnej w Polsce sprawił, że brakowało utalentowanych zawodników w zmaganiach obejmujących gry sportowe, lekkoatletykę czy sporty zimowe. Wysoka sprawność piłkarzy predystynowała ich do udziału w rywalizacji sekcji klubów sportowych, innych niż futbolowe. Przedstawiono szczegółowe wykazy piłkarzy, uczestników rozgrywek ligowych w latach 1927–1939, którzy zostali medalistami mistrzostw Polski w hokeju na lodzie, lekkoatletyce, koszykówce, siatkówce i piłce ręcznej. Ponadto zaprezentowano sylwetki i dokonania najbardziej wszechstronnych zawodników.

14

Mental Revival of Ukraine: A Stranger Among Friends?

51%

Lavrynenko H. , Donaj Ł.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2023

|

nr 2

51-69

PL

W publikacji autorzy podejmują problem mentalnego odrodzenia Ukraińców w okresie powojennym, a także konsekwencje podziału społeczeństwa na kategorie „przyjaciół” i „obcych”. Zaproponowano trzy etapy oddalania się społeczeństwa ukraińskiego od wartości systemu politycznego typu sowieckiego, a zatem w procesie przechodzenia od homo soveticus do współczesnej ukraińskiej mentalności politycznej: destylację polityczną, sublimację i kalcynację. Zidentyfikowano dwie fale migrantów wewnętrznych w niepodległej Ukrainie: pierwszą w latach 2014–2015 oraz drugą – po 24 lutego 2022 r. Zwrócono także uwagę na zawód jako wskaźnik poziomu kształtowania się świadomości politycznej obywateli. Podkreślono, że od początku wojny hybrydowej w społeczeństwie ukraińskim istnieje podział na tych, którzy wyjechali i tych, którzy pozostali, by żyć pod okupacją (w odniesieniu do terenów czasowo okupowanych). Pochylono się nad motywacjami tychże zachowań oraz przesłankami stojącymi za decyzjami o podejmowaniu lub odmowie współpracy z władzami okupacyjnymi. Opisano problem obecnych oraz potencjalnych przejawów kolaboracji na terenach okupowanych. W celu analizy podziału społeczeństwa ukraińskiego podczas działań wojennych – na „przyjaciół” („bohaterów”) i „obcych” („zdrajców”) – wykorzystano mechanizm zwany trójkątem dramatycznym Stephena Karpmana. Autorzy rozważają typy komunikacyjne i zachowania obywateli w ramach trzech modeli: „ofiary”, „zdrajcy” i „bohatera”. W wyniku badań wykazano, że istnieje nieufność między obywatelami, którzy byli, a tymi, którzy nie byli na okupowanych terytoriach. W związku z tym, możliwych jest kilka scenariuszy dalszych relacji między nimi. Jednym jest akceptacja jako „przyjaciół”, przejaw współczucia, tolerancyjna postawa i chęć pomocy „ofierze”. Innym – brak akceptacji ze strony społeczeństwa, identyfikacja z kategorią „obcego”, napięty i podejrzliwy stosunek do „zdrajcy”. Autorzy konkludują, iż w okresie powojennym można spodziewać się kolejnego podziału społeczeństwa, ale nie ze względu na język czy miejsce aktualnego zamieszkania, ale ze względu na miejsce zamieszkania obywateli w czasie działań wojennych: na terenach okupowanych lub kontrolowanych przez Ukrainę.

EN

The authors of the study analyze the problem of the mental revival of Ukrainians in the post-war period, as well as consequences of the division of society into the categories of “friends” and “strangers”. The authors distinguish three stages in which the Ukrainian society distanced itself from Soviet political system values in the transition from homo soveticus to the modern Ukrainian political mentality: political distillation, sublimation and calcination. Two waves of internal migrants in independent Ukraine have been identified: the first in 2014–2015, and the second and after February 24, 2022. The study focuses on the profession as an indicator for the level of political awareness among citizens. It is noted that since the beginning of the hybrid war, there has been a division of Ukrainian society into those who left and those who remained to live under occupation. The attention is also paid to the importance of understanding the motivation and behavior of these people, as well as reasons for making decisions in favor of or against cooperation with the occupants. The issue of potential and existing manifestations of collaboration in the occupied territories is analyzed. By using the “triangle of power and relations by Stephen Karpman”, the article examines general sentiments of Ukrainians on the division of their society into “friends” (“heroes”) and “strangers” (“traitors”) during military operations in Ukraine. The authors analyze communication and behavior types of citizens within three models: “victim”, “traitor” and “hero”. The study indicates that citizens who were and were not in the occupied territory are wary of each other; several scenarios of relations between them are identified. The first is acceptance as “friends”, a manifestation of compassion, a tolerant attitude, and willingness to help the “victim”. Another scenario is non-acceptance by the community, assignment to the category of “stranger”, and tense and suspicious attitude towards the “traitor”. The authors note that, in the post-war period, another division of society is likely to be observed, but not on the basis of the language or territory, but on the actual place of residence of citizens (in territories occupied or controlled by Ukraine) during hostilities.

15

Koncepcje unijno-federalistyczne w polskiej myśli politycznej na tle integracyjnych idei europejskich

51%

Juchnowski J. , Juchnowski S.

|

2019

|

nr 3(60)

89-114

PL

Idee federacyjno-integracyjne były stałą wartością europejskiej myśli politycznej, szczególnie zaś polskiej. W starożytności pojawiła się ta idea już u Greków i była materializowana w postaci związków państw oraz związków religijnych, zwanych amfiktioniami. Idee te i jej realizacje były kontynuowane w średniowiecznej Europie. Idea uniwersalizmu chrześcijańskiego oraz nadanie jej charakteru i działalności politycznej wzbogaciły zasady integracyjne (w europejskiej myśli politycznej). Już w okresie państwa Franków Karol Wielki próbował odbudować, częściowo w zmienionym kształcie i formie, Imperium Romanum. Następnie te założenia doktrynalne w praktyce realizowało wczesne cesarstwo niemieckie. Polska myśl polityczna znalazła się w zachodnioeuropejskim nurcie integracyjnym. Początki tego zjawiska można już dostrzec w dobie piastowskiej. Jednak rozwinięcie idei i praktyki integracyjnej nastąpiło w dobie Jagiellonów. Polskie zasady integracyjne nawiązywały mocno do rzymskich rozwiązań. Głównie chodziło o zasadę, że zasadniczą wartością integracji jest stanowe społeczeństwo obywatelskie, wspólny katalog aksjologiczny oparty na chrześcijaństwie, wspólny system prawny, przy zachowaniu odrębności krajowych i regionalnych. Te idee i zasady były istotnymi składowymi polskiej myśli politycznej aż do lat nam obecnych. Są one widoczne w założeniach teoretycznych polskich partii politycznych XIX i XX w. oraz wśród części polskich pisarzy politycznych XXI w. Pod wpływem zmian cywilizacyjnych i społecznych w świecie, Europie i Polsce niektóre założenia teoretyczne koncepcji integracyjnych uległy zmianom. Przykładowo, pojęcie społeczeństwa obywatelskiego, treści pojęć: federacji i konfederacja, mocarstwowość, relacje między polityką a ekonomią oraz systemem wartości. Jednak generalne założenia integracyjne w europejskiej, a szczególnie polskiej myśli politycznej zostały zachowane. Można to zaobserwować w obecnej polityce III RP. Inną kwestią jest próba realizacji integracji w Europie Środkowej. Konkretyzacja koncepcji integracji Europy Środkowej i przemyślana intelektualnie jej realizacja są niezbędne.

EN

The ideas of federation and integration were of the highest importance in the European and especially polish political thought. Ancient Greeks initially conceived those ideas in the early classical period. At that time, these ideas were implemented in the form of association of polis (states) and religious associations of states, called “amphictyonies.” Greek ideas were later continuously developed in the Middle Ages. During that period, the idea of Christian universalism became political. It resulted in the enhancement of integration principles of European political thought. Already then, during the Carolinian period, Charles the Great tried to restore the Roman Empire in a partially new and distinct form. His doctrinal assumptions were later realized in practice by the early German Empire. Polish political thought is also to be found in the West European integration currents already since the Piast era. But the idea of integration reached its theoretical and practical maturity during the Jagiellonian period. Polish principles of the political integration referred strongly to the roman solutions. In general, those principles were based on the estate civil society, Christianity as the axiological foundation and common legal system which maintained regional separateness. These ideas and principles were always important components of Polish political thought and still are up to modern times. These principles are visible in the theoretical assumptions of Polish political parties of the 19th and 20th centuries, and among some Polish political writers of the 21st century. Under the influence of civilizational and social changes in the world, Europe and Poland, some theoretical assumptions of integrational concepts have changed, among others: the notion of civil society, as well as the content of concepts like federation, confederation, and superpower. Likewise, the conceptualization of relationships between politics, economy, and the axiological system also evolved. However, core assumptions of the integration have been preserved in European and Polish political thought, which can be seen in the contemporary politics of Poland. Integration of Central Europe is a more complex and specific question. Practical implementation of it begs distinct theoretical considerations.