Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Trzy wymiary totalności. Twórczość Lidii Ginzburg

100%

Roman-Rawska K.

Stan Rzeczy

|

2019

|

nr 1(16) Intelektualiści totalni

105-124

PL

Artykuł dotyczy wielowymiarowej twórczości rosyjskiej teoretyczki literatury, kultury, a także autorki wspomnień i dzienników – Lidii Ginzburg (1902–1990), która była świadkiem najbardziej newralgicznych momentów dwudziestowiecznej historii ZSRR/Rosji. Urodzona w Odessie, pochodziła z inteligenckiej, żydowskiej rodziny. Kształciła się w Leningradzie w latach 20., otoczona bardzo żywym ówcześnie, pluralistycznym środowiskiem intelektualnym i twórczym. Dotknięta przez stalinowskie represje, przeżyła wojenną blokadę Leningradu. W artykule problematyzowany jest splot trzech wymiarów totalności, które ukonstytuowały tę niebanalną myślicielkę. Pierwszy z nich to totalność doświadczeń biograficznych (represje, oblężenie miasta), drugi to totalność instytucji, w ramach których tworzyła i pracowała (totalitarny Związek Radziecki, cenzura) oraz trzeci, czyli totalność jej myśli i koncepcji, które przekraczały granice dyscyplin i obszarów działalności (precyzyjna i dążąca do kompletności twórczość naukowa oraz refleksyjna, emocjonalna i otwarta w swej formie twórczość wspomnieniowa – dzienniki, listy i zapiski). Totalność traktowana jest w artykule jako nierozerwalność teorii i praktyki, racjonalności i emocjonalności, abstrakcyjnych idei i prywatnego doświadczenia oraz innych przeciwstawnych sobie kategorii.

EN

This article concerns the multidimensional work of Lydia Ginzburg (1902–1990), a Russian literary and cultural theoretician and author of memoirs and diaries, who witnessed the most momentous events in the Soviet Union. The author of the article discusses the intersection of three dimensions of totality characterizing this remarkable thinker. The firstwas her biographical experience (the repressions, the siege of the city). The second concerns the institutions within which she worked (the totalitarian Soviet Union, censorship). The third was the nature of her thoughts andconcepts, which crossed the boundaries of various disciplines and formsof activity (her academic work aimed at completeness and precision; heremotional, reflective memoirs were open in form). “Totality” is understood in this article as the inseparability of theory and practice, of rationality and emotionality, of abstract ideas and private experience.

2

Bogusław JASIŃSKI, Rewolucja jako odpowiedź na pytanie jeszcze nie zadane

80%

Jasiński B.

Sztuka i Dokumentacja

|

2019

|

nr 20

21-40

PL

Rozprawka niniejsza opisuje główne założenia i problemy młodzieńczej pracy Georga Lukacsa „Historia i świadomość klasowa” ze szczególnym uwzględnieniem kwestii rewolucji. Autor koncentruje się przede wszystkim na paradygmatycznym przedstawieniu zagadnienia nie wdając się w analizę historycznych kontekstów tej problematyki. Ten punkt widzenia z kolei w naturalny sposób odsyłać musi do zagadnień stricte filozoficznych takich jak pojęcie „filozoficzności” marksizmu, krytyka pozytywistycznego dziedzictwa problematyki teoriopoznawczej z kontemplacyjnym pojmowaniem procesu historycznego, rola podmiotu w dziejach, wpływ metodologii nauk przyrodniczych na metodologię badań społecznych. Na tle tej problematyki pokazujemy dalej możliwość zmiany społecznej – czyli systemowej rewolucji.

XX

In this paper I aim to examine the implementation of the Marxian programme of intellectually transcending the “philosophicity” of philosophy by the Hungarian Marxist, Georg Lukács. I will analyse the book by Lukács, History and Class Consciousness, which I regard to be the best example of a non-philosophical interpretation of Marxism. This fact is the source of the legend of this book, a legend that attributes to the fieriness of revolutionary enquiries as the direct expression of a particular, equally revolutionary historical situation. Let us consider the book, however, not from the point of view of its legend, but from the angle of its current, contemporary content. ‘Commodity fetishism’ is doubtlessly the most important problem to which Lukács devotes much of his attention in this book. All the remaining contents of the book, in fact, result from analysis of this central problem. In particular, the question of subjective-objective identity, with all the consequences it has for the revolutionary movement, directly stems from description of the phenomenon of commodity fetishism and alienation. Let us note that Marks`s thought proceeded along similar lines, recognizing reification and alienation as the social basis for divisions into being and thinking, theory and its object, etc.

3

Intelektualiści totalni jako przedstawiciele inteligencji – teoria warstwy "względnie oderwanej" Karla Mannheima

80%

Kozubowski J.

Stan Rzeczy

|

2019

|

nr 1(16) Intelektualiści totalni

235-260

XX

W artykule zaprezentowano koncepcję inteligencji Karla Mannheima oraz usytuowano ją w kontekście teorii wiedzy socjologa. We wstępnej części pracy dookreślone zostały terminy wykorzystywane przez Mannheima. Na podstawie teorii socjologicznej przedstawiono znaczenie pojęć „inteligencja” oraz „intelektualiści”. Sławna teza o istnieniu „względnie oderwanej inteligencji” opiera się na założeniu, że ta wyróżniona warstwa społeczna nie uczestniczy bezpośrednio w walce grupowych świadomości (utopii i ideologii). W ramach procesu historycznego nastąpiła jej alienacja, umożliwiło jej to dostrzeżenie historycznie zdeterminowanej prawdy. Część inteligencji, która wypełnia swoją misję poszukiwania tej prawdy, zostaje w artykule nazwana intelektualistami totalnymi, posiada ona bowiem zdolność oglądu totalności społeczeństwa. W pracy przeanalizowano koncepcję totalności oraz jej heglowskie źródła. Dystans wobec problemów społeczeństwa klasowego, który jest skutkiem nowoczesnego wykształcenia intelektualisty, pozwala mu na eksplorację pełnego obrazu różnych ścierających się światopoglądów. Wykształcenie sprawia jednak, że staje się on obcym elementem dla społeczeństwa. Ta cecha intelektualisty została omówiona przez pryzmat eseju Georga Simmla pt. "Obcy". W końcowej części artykułu poruszony został problem społecznej roli intelektualistów totalnych, którzy pomimo swojego odosobnienia powinni zaangażować się w politykę i przyjąć na siebie rolę społecznego doradcy.

EN

This article concerns Karl Mannheim’s theory of the intelligentsia and its importance for his sociology of knowledge. The terms used by Mannheim are defined in the introductory part of the article. The meaning of the words “intelligentsia” and “intellectuals” are based on diverse sociological theories. The famous concept of a “relatively unattached intelligentsia” derives from the assumption that this social stratum does not participate directly in the struggle between different group consciousnesses (utopias and ideologies). As a result of historical processes it became alienated from society and was thus able to gain a wider understanding of historical truth. In the article, the type of intellectual who is seeking this truth is called a total intellectual, because such a person has the ability to see society as a totality. The concept of totality and its Hegelian sources are also analysed in the paper. Being distanced from the problems of class society is a result of modern education and allows the intellectual to explore the holistic picture of the struggle between different worldviews. However, because of their education, intellectuals are seen as a foreign element in society. This feature of the intelligentsia is discussed in reference to Georg Simmel’s essay “The Stranger.” The final part of the article deals with the problem of the social role of total intellectuals, who should try to become engaged in politics despite their isolated position.