Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Toksykologia substancji psychoaktywnych

100%

Stradecka A.

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2016

|

tom nr 11-12

30--32

PL

W artykule przedstawione zostały podstawowe informacje na temat toksykologii związków psychoaktywnych. Opisuje on mechanizmy absorpcji, przemian i wydalania, a także sposoby działania wybranych substancji. Artykuł opisuje ponadto typy działań ubocznych, które wywołują związki psychoaktywne.

EN

The following article introduces principles of toxicology of psychoactive substances. It describes mechanisms of absorption, metabolism and excretion of selected compounds, as well as their mode of action. The article also describes side effects of psychoactive substance administration.

2

2-Fenylopropen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Piotrowski J. K. , Orłowski C.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

tom Nr 3 (37)

95--108

PL

2-Fenylopropen (alfa-metylostyren, AMS) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu. AMS jest otrzymywany przez katalityczną alkilację benzenu propylenem lub przez odwodornienie kumenu. Stosowany jest jako monomer przy produkcji specyficznych polimerów i żywic, gdzie też głównie występuje narażenie na ten związek. Nie ma danych klinicznych oraz epidemiologicznych na temat toksyczności AMS u ludzi. Jedyne badania na ludziach (4 ochotnikach) dotyczyły wrażliwości węchowej. Ograniczone dane wskazują, że próg wyczuwalności węchowej u ludzi leży poniżej 50 mg/m³. Po kilkuminutowym narażeniu inhalacyjnym na 2-fenylopropen o stężeniu 241 mg/m³ (50 ppm) stwierdzono wyczuwalny zapach, bez działania drażniącego, a po narażeniu na związek o stężeniu 482 mg/m³ (100 ppm) odnotowano silny zapach, lecz niewywołujący jeszcze wyraźnego dyskomfortu. Wartość LD50 AMS (per os) dla samców szczurów wynosi 4900 mg/kg. Związek AMS wykazuje umiarkowane działanie drażniące na oko oraz skórę królików. U szczurów, świnek morskich, królików i małp narażonych inhalacyjnie na AMS o stężeniu 964 mg/m³ (200 ppm), 7 h/dobę, 5 dni w tygodniu przez 197 dni nie obserwowano żadnych skutków, natomiast po narażeniu na AMS o stężeniu 2892 mg/m³ (600 ppm) padła część królików, a u szczurów i świnek morskich obserwowano nieznaczne zmiany masy wątroby i nerek, natomiast u małp zmian tych nie stwierdzono. Najbardziej czułym skutkiem, który u ludzi prawdopodobnie nie występuje, są nefropatie hialinowe zaobserwowane wyłączne u samców szczurów. Próg dla tego rezultatu wynosi 250 ppm (1205 mg/m³) po narażeniu 6 h/dobę, 5 dni w tygodniu przez 9 dni. Charakterystyczne, że narażenie na AMS o większych stężeniach nie pozwoliło autorom na zaobserwowanie, pomimo padnięć zwierząt, zmian biochemicznych ani histopatologicznych, a stwierdzili jedynie zmiany masy ciała i zmiany masy niektórych narządów. Nieliczne dane wskazują, że AMS może działać mutagennie. Brak danych na temat innych skutków odległych. W większości państw dla AMS przyjęto wartość NDS na poziomie 242 mg/m³, co według ACGIH powinno zabezpieczyć pracowników przed działaniem drażniącym związku. Na podstawie dostępnych wyników badań stwierdzono, że próg działania drażniącego AMS u ludzi (100 ppm) jest niższy niż próg efektów toksycznych u zwierząt doświadczalnych (600 ppm). Przyjmując wartość stężenia AMS na poziomie 200 ppm (964 mg/m³) za wartość NOAEL – po którym to stężeniu po narażeniu przewlekłym u kilku gatunków zwierząt nie obserwowano żadnych skutków, a także dwa współczynniki niepewności (A = 2, współczynnik związany z różnicami wrażliwości osobniczej u ludzi; B = 2, współczynnik związany z różnicami wrażliwości międzygatunkowej) o łącznym iloczynie równym 4, otrzymano wartość NDS na poziomie 240 mg/m³. Proponowana wartość NDS jest identyczna z obowiązującą w większości państw oraz około pięciokrotnie większa od wartości NDS przyjętej w Polsce dla styrenu (50 mg/m³). Za wartość NDSCh 2-fenylopropenu proponuje się przyjąć arbitralnie wartość 480 mg/m³.

EN

2-Phenylpropene (alpha-methylstyrene, AMS) is a colourless liquid with a characteristic odour. It is obtained through catalytic alkylation of benzene by propylene or by dehydrogenation of cumene. It is used as a monomer in the production of specific polymers and resins; since that is where exposure mainly occurs. There are no clinical or epidemiological data on the toxicity of AMS in humans. The only data on humans (4 volunteers) were aimed at odour sensitivity. Limited information indicates that the threshold of odour perceptibility in humans is below 50 mg/nr3. Following exposure by inhalation lasting for several minutes at a concentration of 241 mg/m3 (50 ppm) odour perceptibility was observed, with no irritation; at a concentration of 482 mg/m3 (100 ppm), a strong odour was noted, with no definite discomfort. The LD50 (per os) for male rats was established at 4900 mg/kg. AMS exerts moderate irritation of the eye and In rats, guinea pigs, rabbits and monkeys exposed by inhalation at a concentration of AMS of 964 mg/m3 (200 ppm) 7 hrs a day, 5 days a week for 197 days, no effects were noted whereas at a concentration of 2892 mg/m3 (600 ppm) a certain number of rabbits died, and in rats as well as in guinea pigs slight changes were noted of liver and kidneys weight; no effects were found in monkeys. The most sensitive effect, which probably does not occur in humans, was hyaline droplet nephropathy, only found in male rats. This occurs at a threshold of 250 ppm (1205 mg/m3) following exposure 6 hrs per day, 5 days a week for 9 days. It is characteristic that the authors were unable to find any biochemical or histopathological alterations although at the higher concentration some animals (mice, rabbits) died. Scarce data indicate that AMS may act as a mutagen. There is no data on other remote toxic effects. From the available data it follows that the threshold of irritation in humans (100 ppm) is lower than the threshold in animals (600 ppm). Assuming that the concentration of 200 ppm may be accepted as NOAEL (as there were no effects in several animal species) and introducing 2 uncertainty factors (A = 2 accounting for differences in human susceptibility, and B = 2 to account for interspecies extrapolation) with a product of 4 the MAC (TWA) value equals 240 mg/m3. The above value of MAC (TWA) is identical with that accepted in most countries. At the same time it is higher by a factor of 5 from the value of MAC (TWA) for styrene in Poland 50 mg/m3. An arbitrary value of 480 mg/m3 was accepted as the MAC (STEL), (short term exposure).

3

Benzenotiol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Soćko R. , Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

tom Nr 3 (37)

61--69

PL

Benzenotiol jest białą lub jasnożółtą cieczą o zapachu czosnku. Jest stosowany w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym do syntezy wielu związków chemicznych, w tym leków. W procesach syntezy organicznej jest stosowany jako rozpuszczalnik. Jest substancją czynną herbicydów i insektycydów. Benzenotiol wchłania się do organizmu człowieka drogami oddechowymi, drogą pokarmową oraz przez skórę. W warunkach przemysłowych drogami narażenia są głównie droga oddechowa i skóra. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (DzU nr 140, poz. 1172) substancja jest klasyfikowana jako łatwo palna (R10) i toksyczna z przypisanymi zwrotami określającymi zagrożenie: działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu (R23/24/25). Objawami zatrucia ostrego i przewlekłego benzenotiolem u ludzi i zwierząt jest działanie drażniące na oczy i skórę. U zwierząt doświadczalnych stwierdzono poważne uszkodzenie rogówki z upośledzeniem widzenia. Wartość NDS benzenotiolu w powietrzu na stanowisku pracy ustalono przez analogię do merkaptanu etylu, tj. na poziomie 2,0 mg/m³. Zaproponowana wartość NDS powinna zabezpieczyć przed działaniem drażniącym w warunkach narażenia zawodowego. Zaproponowano nieustalanie wartości NDSCh benzonotiolu. Ze względu na fakt, że substancja wchłania się przez skórę (LD50s – 134 mg/kg) proponuje się oznakowanie jej literami „Sk”.

EN

Benzenethiol is a colorless liquid with an offensive, garlic-like odor. An odor threshold of 0,00094 ppm has been reported. It is flammable and a dangerous fire risk. Benzenethiol is used as a chemical intermediate, solvent, and mosquito larvicide. Benzenethiol has caused irritation of the mucous membranes of the lips, mouth, and nose in humans and animals. Benzenethiol can cause severe dermatitis, headaches, and dizziness. The MAC of 2 mg/mJ is based on analogy with a similar but more toxic compound, ethyl mercaptan. This limit would protect workers from significant risks of CNS effects, other systemic injuries, and skin irritation potentially associated with exposure to benzenethiol above the MAC. At this time, there are no bases for establishing a STEL Considering benzenethiol skin absorption in the liquid and vapour form we suggest additional notation (Sk).

4

Etylenodiamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Sapota A. , Ligocka D.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

tom Nr 1 (31)

25--35

PL

Etylenodiamina (EDA) jest gęstą, bezbarwną cieczą o słabym amoniakalnym zapachu. Stosowana jest głównie jako półprodukt do otrzymywania związków chelatujących, fungicydów, wosków syntetycznych, żywic poliamidowych i środków antykorozyjnych oraz jako emulgator i stabilizator gumy. EDA u ludzi wykazuje, w zależności od stężenia, działanie drażniące na błony śluzowe - od umiarkowanego do silnego. Zgodnie z kryteriami toksyczności obowiązującymi w Unii Europejskiej EDA należy do związków szkodliwych. Pary etylenodiaminy mają działanie drażniące na oczy i błony śluzowe oraz drogi oddechowe zwierząt doświad¬czalnych, natomiast ciekła EDA ma działanie żrące na skórę i oko królika. W doświadczeniu przewlekłym przeprowadzonym na szczurach eksponowanych drogą inhalacyjną na EDA o dużych stężeniach obserwowano zmiany patologiczne w wątrobie, nerkach, płucach i nadnerczach. Nie wykazano żadnych skutków szkodliwego działania tego związku o stężeniu 147,5 mg/mJ, które przyjęto za wartość NOEL. Na podstawie wyników badań na zwierzętach nie stwierdzono działania rakotwórczego, teratogennego, embriotoksycznego EDA ani też wpływu na rozrodczość. Za podstawę ustalenia wartości NDS przyjęto układowe działanie toksyczne etylenodiaminy. Do obliczenia proponowanej wielkości NDS przyjęto wartość NOEL, uzyskaną na podstawie wyników badań na zwierzętach doświadczalnych, stosując następujące współczynniki niepewności: A = 2 - współczynnik wrażliwości osobniczej; B = 2 - różnice międzygatunkowe oraz droga podania; C = 2 - przeniesienie z badań 30-dniowych na badania przewlekłe; D = 1 - za podstawę obliczeń przyjęto wartość NOEL; E - współczynnik dotyczący oceny eksperta o kompletności danych oraz potencjalnych skutków odległych.

EN

Ethylenediamine is a thick clear liquid having the weak odour of ammonia. It is used as semiproduct to obtain chelating compounds, fungicides, synthetic waxes, polyamide resins and anticorrosive agents as well as emulsifier and rubber stabilizer. In human beings EDA demonstrates, dependently on concentration, moderate to strong irritating activity on nasal mucosa. In accordance with toxicity criteria currently in force in European Union, EDA belongs to harmful compounds. Ethylenediamine vapours have irritating action on eyes, mucosa and respiratory tract of experimental animals, however, liquid EDA has caustic effect on skin and eye of a rabbit. In a long-lasting experiment on rats exposed to EDA inhaled in high concen¬tration, pathological changes were observed in liver, kidneys, lungs and adrenal glands. No harmful effects were observed at the compound concentration of 147.5 mg/nr’. This concen¬tration was assumed to be the NOEL value. In studies on animals no EDA carcinogenic, teratogenic or embryotoxic activity was found nor any effect on reproduction. Systemic toxic effect of ethylenediamine was accepted as the base of MAC (TWA) value determination. NOEL value obtained on the basis of studies on experimental animals, was used for the suggested MAC (TWA) value calculation, applying the following uncertainty coefficients: A = 2 - individual sensitivity; B = 2 - interspecies differences and way of administration; C = 2 - shifting from 30-day study to long-lasting; D = 1 - for the base of NOEL value calculation = 1 was assumed; E - coefficient related to an expert’s evaluation on the data complexity and potential distant effects. Ethylenediamine MAC (TWA) value was suggested at the level 20 mg/m3 (the so far valid value: 2 mg/m3). Due to strong irritating action of EDA we suggest to establish the MAC (STEL) value at the level 2.5-fold higher than MAC (TWA) value, that is at the level of 50 mg/m3. Considering the fact that the value of LD5o determined after application on skin is lower than 1000 mg/kg we suggest to determine the substance with the symbol “Sk”. There are no sufficient grounds for the determination of ethylenediamine BEI value.

5

Sulfotep. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Soćko R. , Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

tom Nr 1 (35)

145--159

PL

Sulfotep jest bladożółtą cieczą o zapachu czosnku. Jest to pestycyd fosforoorganiczny stosowany w szklarniach w celu zwalczania mszyc, drobnych pająków i innych owadów. W Polsce nie jest produkowany. Insektycyd ten wchłania się do organizmu człowieka drogą oddechową, pokarmową oraz przez skórę. W warunkach przemysłowych drogami narażenia są głównie droga oddechowa i skóra. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem, sulfotep jest klasyfikowany jako substancja bardzo toksyczna, której przypisano symbol T+ i oznaczono ją symbolem R27/28, co oznacza, że substancja działa bardzo toksycznie w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Objawami zatrucia ostrego i przewlekłego sulfotepem u ludzi i zwierząt jest zahamowanie aktywności cholino- esterazy osocza, acetylocholinoesterazy erytrocytów i mózgu oraz zespół objawów charakterystycznych dla zatrucia związkami fosforoorganicznymi. Mechanizm działania toksycznego sulfotepu wynika z hamowania przez ten związek aktywności esterazy acetylocholinowej (AChE), co w konsekwencji prowadzi do nadczynności układu cholinergicznego. Sulfotep nie wykazuje działania mutagennego, embriotoksycznego, teratogennego i rakotwórczego. Wartość NDS sulfotepu w powietrzu na stanowisku pracy ustalono na podstawie wyników 12-tygodniowego badania inhalacyjnego na szczurach, w których wyznaczono wartość NOAEL na poziomie 1,94 mg/mJ. Wyliczoną na podstawie wyników tych badań wartość NDS równą 0,158 mg/mJ postanowiono zmniejszyć do 0,1 mg/m3, tj. do wartości, jaką ustalono w Unii Europejskiej. Wartość ta powinna zabezpieczyć przed wystąpieniem skutków długotrwałego narażenia na sulfotep (głównie zmniejszeniu aktywności cholinoesteraz) w warunkach narażenia zawodowego. Podobnie jak w Unii Europejskiej, tak i w innych państwach proponuje się nie- ustalanie wartości NDSCh. Zgodnie z zaleceniami WHO (1982) proponuje się natomiast ustalenie wartości DSB, tj. obniżenie aktywności acetylocholinoesterazy w krwinkach czerwonych do poziomu 70% aktywności wyjściowej. Ponadto związek należy oznaczyć literami Sk, ze względu na jego wchlanialność przez skórę.

EN

Sulfotep is a pale yellow, noncombustible liquid with a garlic odor. It is often used in greenhouse fumigant formulations for control of aphids, spider mites, whiteflies, and thrips. Sulfotep is an organophosphate pesticide whose toxicity is similar to that of paration. Poison by ingestion, skin contact and possibly other routes. Sulfotep is an organophosphate choline- 11640 sterase inhibitor; inhibited cholinesterase activity in the plasma, erythrocytes and in the brein. Sulfotep is highly toxic following oral administration and following dermal application. The lished dermal LD50 for rats is 65 mg/kg, and the oral LD50 for the rat is 5 mg/kg and 13,8 mg/kg. Based on the fact that inhalation of an aerosol concentration of 1, 94 mg/mJ of sulfotep administered to rats 6 hours/day, 5 days/week for 12 weeks failed to produce any adverse effects, a concentration 0,1 mg of sulfotep/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum allowable concentration). Because sulfotep has been shown to penetrate the skin in amounts sufficient to induce systemic toxicity, the skin notation is considered appropriate. At this time, no STEL is recommended until additional toxicological data.

6

Toxicokinetics and metabolism of xenobiotics: objectives and methods used in toxicology

100%

Piotrowski J. K.

Acta Poloniae Toxicologica

|

1998

|

tom 06

|

nr 1

21-27

7

Karbofuran. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Ludwicki J. K.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2001

|

tom Nr 1 (27)

51--65

PL

Czysty karbofuran występuje w postaci bezbarwnych kryształków. Ma zastosowanie w rolnictwie jako insektycyd i nematocyd. Opisane działanie toksyczne karbofuranu u ludzi dotyczy przede wszystkim przypadkowych zatruć, zwykle o ostrym lub podostrym przebiegu. Zatrucia przypadkowe były najczęściej wynikiem nieostrożnego obchodzenia się z preparatami zawierającymi karbofuran. Cięższe, nieleczone przypadki kończyły się zwykle śmiercią. U osób mających kontakt z preparatami zawierającymi karbofuran stwierdzano występowanie reakcji uczuleniowych przejawiających się występowaniem dermatoz. Nie stwierdzano żadnych szkodliwych skutków u osób narażanych na działanie karbofuranu o stężeniu 0,1 mg/m3 w powietrzu. Toksyczność ostra karbofuranu zależy głównie od drogi narażenia. Na podstawie wyników badań na zwierzętach wykazano, że LD50 karbofuranu po podaniu dożołądkowym waha się od kilku do kilkunastu miligramów na kilogram masy ciała i wynosi po narażeniu przez skórę ok. 3000 mg/kg masy ciała. Karbofuran nie wykazuje działania drażniącego na skórę. U zwierząt doświadczalnych związek ten nie powodował reakcji uczuleniowych. W badaniach toksyczności podostrej przy narażeniu inhalacyjnym na działanie związku o stężeniu 0,14 mg/m3 przez 5 dni w tygodniu po 4 h dziennie w ciągu 3 tygodni nie spowodował żadnych dających się zaobserwować skutków. Nie stwierdzono działania teratogennego ani też wpływu na rozrodczość w badaniach na trzech pokoleniach szczurów. Nie wykazano też działania mutagennego w warunkach in vitro i in vivo. W badaniach toksyczności przewlekłej przy narażaniu szczurów i myszy drogą pokarmową wyznaczono wartość NOEL dla tego związku: równą 1,0 mg/kg masy ciała dziennie dla szczurów i dla myszy równą 2,5 mg/kg masy ciała dziennie. W badaniach neurotoksyczności na kurach nie stwierdzono występowania skutku opóźnionej neurotoksyczności. Karbofuran łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, a następnie podlega metabolizmowi z wytworzeniem 3-hydroksykarbofuranu i 3-ketokarbofuranu, oba metabolity znacznie słabiej hamują aktywność cholinoesterazy niż substancja macierzysta. Równolegle następuje stosunkowa szybka hydroliza wiązania karbaminianowego. Większość metabolitów jest wydalana z moczem w postaci siarczanów lub jako koniugaty z kwasem glukuro- nowymMechanizm toksycznego działania karbofuranu wynika z hamowania przez ten związek esterazy acetylocholinowej (AChE), co w konsekwencji prowadzi do pobudzenia układu przywspółczulnego. Śmierć następuje wskutek porażenia układu oddechowego. Połączenie karbofuranu z AChE, w przeciwieństwie do związków fosforoorganicznych, ma charakter nietrwały. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia karbofuranu na stanowiskach pracy zaproponowano na poziomie 0,1 mg/m3. Normatyw ten zaproponowano na podstawie wyników badań na małpach, u których jednorazowe 6- godzinne narażenie na ok. 5-krotnie większe stężenie w powietrzu nie spowodowało żadnych skutków toksycznego działania. Wykorzystano również wyniki badań, w których stężenie 0,1 mg/m3 nie spowodowało żadnych skutków u narażanych pracowników. Nie znaleziono podstaw do zaproponowania wartości DSB dla karbofuranu.

EN

Carbofuran is a systemic carbamate insecticide acting as an acetylcholinesterase inhibitor. The major use of this compound is in agriculture. Reported poisonings in man resulted mainly from accidental misuses of pesticidal products containing this compound. There is no data concerning dermal and lung absorption but carbofuran is easily absorbed from the gastrointe-stinal tract. Two major metabolites of carbofuran have also anti AChE properties. HD50 for carbofuran following oral exposure range from 6 to about 18 mg/kg body weight. NOAEL in two-year feeding studies is 20 mg/kg diet. No carcinogenic, mutagenic, teratogenic effects have been reported in the relevant toxicologi- cal studies. Carbofuran did not impair reproduction in the tested animals. Basing on the results obtained after single exposure of monkeys to carbofuran in concentration of 0,5 mg/m3 for 6 hours, which caused no effect, a concentration 0,1 mg of carbofuran/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum allowable concentration).

8

1 -Metoksypropan-2-ol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Sitarek K.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

tom Nr 4 (34)

73--87

PL

l-Metoksypropan-2-ol (PGME) jest bezbarwną cieczą o zapachu podobnym do eteru etylowego. Jest stosowany jako rozpuszczalnik, dodatek do olejów silnikowych, czynnik chłodzący w płynach do chłodnic samochodowych oraz repelent przeciw stawonogom, ślimakom i płazom. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych na ochotnikach, wykazano działanie drażniące PGME na błony śluzowe. Jest to związek nieklasyfikowany pod względem toksyczności ostrej (wartość DL50 po podaniu do żołądka szczurów wynosi 6100 mg/kg, a wartość CL50 dla szczura - 56250 mg/m3). U zwierząt narażanych inhalacyjnie na duże stężenia PGME obserwowano depresję ośrodkowego układu nerwowego.PGME nie wywiera działania mutagennego, genotoksycznego ani też nie powoduje zaburzeń rozrodu u zwierząt. Związek wchłania się dobrze w drogach oddechowych, ulega szybko metabolizmowi i wydaleniu z powietrzem wydychanym jako CO2 (50 H- 60% dawki) oraz z moczem (10 -f- 20%) jako glikol propylenowy i produkty sprzęgania w postaci siarczanów i glukuronianów. Nie prowadzono badań dotyczących rakotwórczości PGME. Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) PGME w wielu państwach ustalono na poziomie 360 - 375 mg/m3 (100 ppm), a jedynie w państwach Unii Europejskiej na poziomie 188 mg/W (50 ppm). W niektórych państwach określono wartość NDSCh na poziomie od 1,5 raza do 3 razy większym od wartości NDS. Proponuje się ustalenie wartości NDS l-metoksypropanu-2-olu w Polsce na poziomie 180 mg/m3, a wartości NDSCh na poziomie 360 mg/m3, na podstawie wyników badań na ochotnikach.

EN

1-Methoxy-2-propanol (PGME) is a colourless liquid with a ether-like odour. PGME is used as solvent for inks, coatings, an antiicing component in fuels, as a radiator coolent in trucks and as a repellent for arthropods, mollusks and reptiles. The oral LD50 value for rat is 6100 mg/kg b.w. and the inhalation LC50 value for rat is 56250 mg/m3. The compound is of low toxicity, but at high concentrations effects on the CNS are observed as well as irregular 10xybreathing and slight growth depression. PGME is not mutagenic, genotoxic and teratogenic agent. PGME is absorbed from the respiratory tract and is extensively metabolized and exreted as CO2 in the expired air (50 - 60% of dose) and in the urine as propylene glycol and ipeanas sulphate and glucuronide conjugates (10 - 20% of total dose). The proposed maximum exposure limit (MAC) - 180 mg/m3 and the MAC-STEL-360 mg/m are based on the irritative effects observed in experiments with volunteers.

9

N,N- Dimetyloformamid. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

100%

Sapota A. , Ligocka D.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

tom Nr 1 (35)

61--82

PL

Światowa produkcja DMF w 1995 r. wynosiła około 500 tys. ton. W Stanach Zjednoczonych, gdzie produkcja DMF w 1987 r. przekroczyła 250 tys. ton, liczba osób narażonych na ten związek wynosiła około 120.000 osób. W Polsce dokładna liczba osób narażonych na DMF nie jest znana. W 1995 r. w jednym z zakładów produkujących sztuczną skórę liczba narażonych zawodowo na ten związek wynosiła około 300 osób, w tym 50 osób narażonych na związek o stężeniach przekraczających dotychczas obowiązującą wartość NDS, tj. 10 mg/m3. Zgodnie z dyrektywą nr 92/32/EEC należy zaliczyć DMF do grupy związków szkodliwych. Na podstawie wyników badań na zwierzętach doświadczalnych nie stwierdzono, aby związek ten wykazał działanie drażniące czy uczulające; nie wykazano również jego działania rakotwórczego i teratogennego. W licznych testach in vitro i in vivo wykazano brak działania genotoksycznego związku. DMF w dużych dawkach wykazuje działanie hepatotoksyczne, które stwierdzono u wielu gatunków zwierząt po podaniu związku różnymi drogami i w różnym czasie. Obserwowano nasilanie się skutków działania hepatotok- sycznego DMF w zależności od stosowanych dawek. DMF ulega wchłanianiu w postaci par w drogach oddechowych i przez skórę. W badaniach eksperymentalnych na ochotnikach retencja DMF w płucach wynosiła około 90%. Ciekły DMF naniesiony na skórę wchłania się bardzo szybko, a wyznaczony u ludzi współczynnik wchłaniania wynosi 9 mg/cm2/h. Za efekt krytyczny działania tego związku przyjęto działanie układowe na wątrobę. W celu obliczenia i ustalenia wartości NDS przyjęto wartość NOEL dla szczurów w warunkach 2-letniego narażenia inhalacyjnego, która wynosiła 75 mg/m3. Po uwzględnieniu powyższych danych zaproponowano utrzymanie dotychczasowej wartości 10 mg/mJ jako wartości NDS DMF. Wyliczona wartość NDS związku powinna zapobiec skutkom zdrowotnym długotrwałego narażenia na DMF w warunkach narażenia zawodowego. Proponujemy ponadto przyjąć wartość DSB, podobnie jak w Niemczech i USA, gdzie wymagane jest oznaczanie w moczu jednego z głównych metabolitów DMF /V-metyloformamidu (NMF). Obowiązująca w Niemczech wartość NDS DMF wynosi 30 mg/m3, a wartość DSB - 15 mg /V-metyloforma- midu/1 moczu. Ze względu na prostoliniową zależność stężenia A^metyloformamidu w moczu od stężenia DMF w powietrzu, po odpowiednim przeliczeniu dla wartości proponowanego przez nas NDS (10 mg/mJ) DSB w Polsce powinno wynosić 5 mg NMF/1 moczu. Ze względu na duże wchłanianie DMF przez skórę w postaci ciekłej i w postaci par, proponujemy dodatkowe oznaczenie literami Sk. Nie ma podstaw do ustalenia wartości NDSCh N,N -dimetyloformamidu.

EN

Dimethylformamide (DMF) is a colourless and hygroscopic liquid with a faint odour of amines. It is mainly used as a liquid and gas solvent in organic synthesis in the process of producing low - and high-molecular vinyl and acryl polymers, foil, fibres and coatings. IN 1995, the world production of DMF was about 500,000 tons. In the USA, where in 1987 DMF production exceeded 250,000 tons, about 120,000 people were exposed to this compound. In Poland the exact number of people exposed to DMF is unknown. In 1995, in one of the plants producing artificial leather, about 300 workers were occupationally exposed to this compound. 50 of them were exposed to concentrations exceeding the so far obligatory TLV value (10 mg/m3). According to European Union instruction No. 92/32/EEC DMF should be included in the group of harmful compounds. On the basis of the results of investigations on laboratory animals the compound does not demonstrate irritating, sensitizing, carcinogenic or teratogenic effect. In numerous in vitro and in vivo tests the compound showed no genotoxic effect. In high doses DMF reveals hepatotoxic effect observed in many animal species after administration of the compound in various ways and at different times. Intensification of DMF hepatotoxic effect was found depending on the applied doses. DMF is absorbed in the form of vapours in the airways and through skin. In experimental studies on volunteers, DMF retention in lungs w'as about 90%. Liquid DMF applied on skin is absorbed very quickly and the determined in humans absorption coefficient is 9 mg/cm2/h. Systemic activity on liver has been assumed to be critical effect of the compound. To calculate and establish a TLV value the NOEL value of 75 mg/m for rats in the condition of 2-year inhallatory exposure was ac¬cepted. Taking into consideration the above data, the so far used value 10 mg/nr’ has been suggested to be retained as a TLV value for DMF. The calculated TLV value of the compound should prevent health effects of long-term exposure to DMF in occupational exposure. Moreover, we suggest accepting a BEI value, like in Germany and the USA, where determination of iV-methylformamide (one of main DMF metabolites) in urine is required. In Germany, the obligatory TLV value for DMF is 30 mg/mJ and the BEI value is 15 mg /V-met- hylformamide/1 of urine. Due to rectilinear dependence of //-methylformamide urine concen¬tration on DMF concentration in the air after adequate calculation for the suggested by us TLV value (10 mg/nr’), the BEI value in Poland should be 5 mg NMF/1 of urine. Considering high DMF skin absorption in the liquid and vapour form we suggest an additional determina¬tion with letters Sk. There are no bases for establishing a STEL value.

10

Cykloheksyloamina : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Sapota A. , Ligocka D.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2000

|

tom Nr 1 (23)

101--114

PL

Cykloheksyloamina (CHA) jest cieczą dobrze mieszającą się z wodą i z większością rozpuszczalników organicznych. Jest stosowana głównie jako surowiec do syntezy oraz w obiegach ciepłowniczych jako inhibitor korozji. Do Polski jest importowana głównie jako półprodukt w syntezie leków w zakładach „Polfa" w Starogardzie Gdańskim oraz w Dolnośląskich Zakładach Chemicznych „Organika" w Żarowie. Cykloheksyloamina działa silnie drażniąco na drogi oddechowe, oczy i skórę. W doświadczeniu podchronicznym i chronicznym związek ten podawany w postaci chlorowodorku lub siarczanu wykazuje słabe działanie układowe. Nie stwierdzono jego działania mutagennego, teratogennego i embriotoksycznego. CHA w badaniach na zwierzętach doświadczalnych nie wykazuje działania kancerogennego. Za podstawę proponowanej wartości NDS przyjęto następujące dane: podczas narażenia pracowników na działania CHA o stężeniu od 16 do 40 mg/m3 nie zaobserwowano żadnych objawów działania związku najmniejsza wartość stężenia CHA w powietrzu, przy której u myszy nastąpiło obniżenie częstości oddechu o połowę (RD5U), wynosi 210 mg/m3. Stężenie to można przyjąć za wartość LOAEL. Zgodnie z zasadą przyjętą dla związków działających drażniąco, współczynnik bez¬pieczeństwa wynosi 5 (6). Jeżeli wartość LOAEL (210 mg/m3) podzielimy przez współczynnik 5 uzyskamy wartość około 40 mg/m3. Jest to górna wartość stężenia CHA w powietrzu (również 40 mg/m3), przy której u badanych pracowników nie zaobserwowano żadnych objawów działania (NOEL). Wartość ta powinna zabezpieczyć pracowników przed drażniącym działaniem CHA. Powyższa propozycja jest obarczona dużą dozą niepewności, ze względu na brak danych dotyczących toksyczności podchronicznej po inhalacyjnym narażeniu zwierząt doświadczalnych oraz danych epidemiologicznych. Proponuje się także ustalenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie dwukrotnie przewyższającym wartość NDS. Biorąc pod uwagą fakt, że CHA wchłania się w znaczącym stopniu przez skórę, wartość NDS należy opatrzyć literami Sk (substancja wchłania się przez skórę).

EN

Cyclohexylamine is a liquid with a strong, fishy, amine odour. It is used as a corrosion inhibitor in boiler feed water and has important applications as an intermediate in chemical synthesis. It is also used in the manufacture of insecticides, plasticizers, drycleaning soaps, rubber chemicals, dyestuffs, and gaś absorbents. Cyclohexylamine is a strong irritatant to the eyes, skin and respiratory system. In animals,acute and subacute exposure to cyclohesylamine produces weight loss and development of some unspecified pathologies. The International Agency for Research on Cancer (IARC) classifles cyclohexylamine (listed as cyclamate) as a Group 3 carcinogen, "not classifiable asits carcinogenicity to humans," since the evidence that cancer risk is increased among theusers of artificial sweeteners is inconsistent. IARC also states that the cvidence forcarcinogenicity to animals is limited. -In view of the pronounced toxic and irritant effccts of cyclohexylamine, the concentration of 210 mg/m3 was adopted as the LOAEL (lowest observed adyerse effcct level) value. In setting the MAC value the safety factor 5, for irritant chemicals, was adopted. Accordingly, the MAC of 40 mg/m3 and MAC-STEL of 80 mg/m3 were recommended for cyclohexylamine with the following notations: C, Ft and Sk.

11

Eter bis (2- chloroetylowy). Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Sitarek K. , Lebrecht G.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

tom Nr 4 (34)

59--72

PL

Eter bis(2-chloroetylowy), (BCEE) jest bezbarwną, przezroczystą palną cieczą o zapachu zbliżonym do chloroformu. Słabo rozpuszcza się w wodzie, a dobrze w alkoholu, acetonie i benzenie; miesza się w różnych proporcjach z rozpuszczalnikami organicznymi. BCEE jest stosowany jako odczynnik w syntezach polimerów i związków organicznych, rozpuszczalnik tłuszczów, smarów, lakierów, farb, estrów celulozy oraz jako pestycyd i fumigant glebowy, niszczący owady.BCEE wywiera działanie drażniące na błony śluzowe górnych dróg oddechowych i spojówki. Wchłania się do organizmu w drogach oddechowych z przewodu pokarmowego lub przez nieuszkodzoną skórę, nawet w stopniu wystarczającym do spowodowania śmierci. Podany zwierzętom dożołądkowo ulega metabolizmowi do kwasu tiodiglikolowego, kwasu 2-chloro-octowego i /V-acetylo-S-[2-(2-chloroetoksy)]etylo-L-cysteiny. Największy odsetek podanej dawki (65%) ulega wydaleniu z moczem, a mniejszy (11,5%) z powietrzem wydychanym oraz z kałem (2,4%). Niewielkie depozyty (2,3%) po podaniu dożołądkowym tego związku stwierdzano po 48 h w tkankach zwierząt. BCEE wywiera działanie mutagenne na komórki bakterii i drożdży oraz indukuje recesywne mutacje letalne w komórkach płciowych samców Drosophila melanogaster. BCEE jest substancją kancerogenną dla zwierząt - podana do żołądka myszy wywołuje nowotwory wątroby (wątrobiaki). Nie prowadzono badań, oceniających rakotwórczość związku dla ludzi. Według klasyfikacji IARC eter bis(2-chloroetylowy) należy do grupy 3., tj. czynników nieklasyfikowalnych pod względem rakotwórczości. EPA zaklasyfikowała ten związek do grupy B2., tj. czynników, dla których istnieje wystarczający dowód rakotwórczości dla zwierząt i brak dowodu takiego działania dla ludzi. W Polsce BCEE nie został zamieszczony w wykazach czynników rakotwórczych ani też prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi.

EN

Bis(2-chloroethyl)ether (BCEE) is a colourless liquid with characteristic odour like chloro-form. BCEE is used as a solvent, pesticide and fumigant for insecticides. This chemical is readily absorbed from the gastrointestinal tract as well as by inhalation and dermally. BCEE is excreted in the urine (ca. 65% of per os dose), in the expired air (ca. 11.5% of dose) and in the faeces (ca. 2.4% of the dose). It is the mutagenic and carcinogenic agent inducing hepatomas in mice exposed orally. Carcinogenic classification - IARC, group 3, not classifiable as to carcinogenicity to humans. On the basis of the existing data about occupational exposure to BCEE in Poland, the Expert Group recommended a MAC value for this chemical of 10 mg/m3, STEL 30 mg/mJ and skin notation (Sk).

12

Selan. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Kupczewska-Dobecka M. , Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

tom Nr 1 (35)

135--144

PL

Selan jest gazem o charakterystycznym zapachu zgniłej rzodkwi. Jest stosowany do produkcji selenków i związków selenoorganicznych oraz jako składnik mieszaniny do produkcji półprzewodników. Narażenie na selan ma miejsce w procesach oczyszczania selenu i podczas produkcji farb na bazie selenianów i seleninów.Dotychczas w Polsce ustalono wartości normatywów higienicznych selenu i jego związków na poziomie: war¬tość NDS - 0,1 mgSe/mJ i wartość NDSCh - 0,3 mgSe/mJ, nie wyłączając selenowodoru. W państwach Unii Europejskiej i w USA ustalono wartości normatywów higienicznych dla selanu niezależnie od wartości NDS zaproponowanych dla selenu i innych jego związków. Jest to spowodowane tym, że selenowodór występuje w postaci gazowej, natomiast takie związki selenu, jak: seleniany, seleniny i selenki są to substancje stałe.Selan jest substancją bardzo toksyczną. Wartości LC50 selanu wyznaczone na podstawie wyników badań na świnkach morskich podczas 1-, 4- lub 8-godzinnego narażenia wynoszą odpowiednio: 12,7; 9 i 1 mgSe/mJ.Efektem krytycznym działania par selanu u ludzi jest działanie drażniące na błony śluzowe układu oddechowego, oczy i skórę oraz zaburzenia ze strony układu pokarmowego. Działanie drażniące przejawia się kaszlem, katarem, bólem gardła, trudnościami w oddychaniu, uczuciem pieczenia w klatce piersiowej, skurczem oskrzeli, a także może wystąpić zapalenie płuc i obrzęk płuc poprzedzony kilkugodzinnym okresem latencji. U narażonych stwierdzano ponadto zaczerwienienie i ból oczu, łzawienie i zapalenie skóry, a także zaburzenia ze strony układu pokarmowego (nudności i wymioty) oraz ogólne osłabienie.U pracowników laboratorium narażonych na selenowodór o stężeniu 0,67 mg/m3 stwierdzono zaburzenia ze strony układu pokarmowego (nudności i wymioty), osłabienie oraz metaliczny smak w ustach. Według National Institute of Occupational Safety and Health w USA wartość stężenia, stwarzającego natychmiastowe zagrożenie dla zdrowia i życia (IDLH) wynosi 3,2 mg/m3. U 21-letniej studentki, zatrudnionej w laboratorium badawczym i narażonej na selenowodór o nieznanym stężeniu przynajmniej raz w tygodniu przez rok - obserwowano: przewlekłe biegunki, bóle brzucha, zapach czosnku w powietrzu wydychanym, a także ostrą próchnicę zębów. Badana uskarżała się na łzawienie oczu i chroniczny nieżyt nosa. Autorzy dokumentacji proponują przyjąć stężenie 0,67 mg/mJ za wartość LOAEL dla selenowodoru i wyznaczyć wartość NDS, przyjmując następujące współczynniki niepewności: współczynnik związany z wrażliwością osobniczą człowieka równy 2, współczynnik związany z przejściem z badań krótkoterminowych do przewlekłych równy 2 oraz współczynnik równy 3, w razie stosowania wartości LOAEL zamiast wartości NOAEL.Na podstawie powyższego wyliczenia, przyjęto wartości normatywów higienicznych selanu na poziomie: wartość NDS - 0,05 mg/m3 i wartość NDSCh - 0,1 mg/mJ (2 x wartość NDS ze względu na działanie drażniące związku). Nie ma podstaw' do ustalenia wartości DSB selanu.

EN

Hydrogen selenide is a non-metallic compound currently receiving attention in both medicine and electronics. Hydrogen selenide is extremely flammable. Toxicity results in multiple symptoms, the most characteristic of which is a garlicky odor of the breath.A single inhalation concentration LC50 of hydrogen selenide is reported to be between 1 and 12,7 mg/mJ for 1- and 8-hour exposure. A young woman exposed repeatedly to hydrogen selenide gas developed gastrointestinal complaints, dental caries, conjuctivitis, nail deformi¬ties, and garlicky breath. Five cases of subacute intoxication from less than 0,67 mg/mJ of hydrogen selenide probably generated from the use of selenious acid have been reported. Gastrointestinal distress, dizziness, increased fatigue, moderate eye and nasal irritation and a metallic taste in the mouth were reported.The LOAEL (lowest observed adverse effect level) of 0,67 mg/m3 was adopted. Given these data, the 8-hour TWA value is 0,05 mg/m3, and the STEL value is 0,1 mg/m3.

13

Ołów i jego związki nieorganiczne (w przeliczeniu na Pb)

84%

Jakubowski M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

tom Nr 21

115--168

14

Dibenzo [a, h] antracen

84%

Sitarek K. , Lebrecht G.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

tom Nr 21

5--23

15

Octan pentan-3-ylu : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Soćko R. , Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2001

|

tom Nr 3 (29)

251--256

PL

Octan pentan-3-ylu jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym bananowym zapachu. Jest głównie stosowany jako rozpuszczalnik nitrocelulozowy, celuloidu, żywic, tłuszczów i wosków. Ze względu na skąpe dane toksykologiczne zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla octanu pentan-3-ylu przez analogię do octanu n-pentylu i octanu izopentylu, tj. na poziomie 250 mg/m³. Propozycja ta jest uzasadniona tym, że związki te są izomerami i należą do grupy estrów alifatycznych kwasu octowego, których skutki działania drażniącego nasilają się wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej estrów. Ponieważ octan izopentylu i octan pentan-3-ylu nie różnią się masą cząsteczkową i mają zbliżone właściwości fizykochemiczne można przyjąć, że skutki ich działania drażniącego na błony śluzowe górnych dróg oddechowych i oczy są podobne. Zaproponowana dla tych związków wartość NDS na poziomie 250 mg/m³ nie różni się od wartości przyjętej w Unii Europejskiej, która wynosi 270 mg/m³ (Dyrektywa Rady, 1991). Wartość NDSCh proponuje się ustalić na poziomie 500 mg/m³ (dwa razy wartość NDS), ze względu na działanie drażniące związku. Ustalone wartości normatywów higienicznych powinny chronić przed działaniem drażniącym substancji na błony śluzowe górnych dróg oddechowych i oczy.

EN

3-Pentyl acetate is an isomer of pentyl acetate. 3-Pentyl acetate is a colourless, flammable liquid with a banana or pearlike odour. 3-Pentyl acetate is employed as a solvent and is used in perfumes and flavourings. Banana oil (pear oil), a commercial mixture of amyl acetate isomers, has found wide use as a solvent in laxquers and other products containing cellulose esters. In literature, data concerning acute toxicity and chronic effects of 3-pentyl acetate in human and experimental animals are not availabe. The liquid and vapour phases of 3-pentyl acetate are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Because of the irritant effect of 3-pentyl acetate, and its comparison with isoamyl acetate, the MAC of 250 mg/m3 and the value of STEL 500 mg/m3 are recommended.

16

Cykloheksanol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Piotrowski J. K. , Szymańska J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

tom Nr 3 (33)

5--18

PL

Cykloheksanol jest bezbarwną, higroskopijną substancją o zapachu podobnym do zapachu kamfory. Jest otrzymywany w reakcji utlenienia cykloheksanu lub katalitycznego uwodornienia fenolu. Używa się go jako półproduktu w przemyśle organicznym. 95% jego produkcji wykorzystuje się do otrzymywania kwasu adypinowego. Dane na temat toksyczności cykloheksanolu u ludzi są fragmentaryczne. Zatrucia ostre charakteryzują się podrażnieniem skóry, oczu i układu oddechowego. W przypadku długotrwałego, inhalacyjnego narażenia u robotników fabryki kaprolaktamu stwierdzono niespecyficzne zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego. Doustne jednorazowe podanie królikom dużych dawek cykloheksanolu powodowało martwicę narządów wewnętrznych. Pary cykloheksanolu powodowały podrażnienie oczu. Wielokrotne podanie na skórę może spowodować uszkodzenia: rumień i martwicę. Po podaniu cykloheksanolu w wodzie do picia obserwowano zmiany w OUN. Cykloheksanol powoduje podrażnienie górnych dróg oddechowych. Narażenie królików na duże stężenia (4000 - 5000 mg/m3) może być przyczyną zgonu zwierząt lub powstawania zmian zwyrodnieniowych w mózgu, sercu, wątrobie i nerkach. Natomiast przy stężeniu wynoszącym około 600 mg/m3 stwierdzono już tylko zmiany w wątrobie i nerkach. Po podskórnym podawaniu cykloheksanolu w dawce 15 mg/kg/dzień zanotowano znamienne zmniejszenie masy jąder, najądrzy, pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego, zahamowanie spermatogenezy. Podobne zaburzenia obserwowano po doustnym podawaniu cykloheksanolu królikom w dawce 25 mg/kg/dzień (przez 40 dni). Dawkę 15 mg/kg/dzień przyjęto za wartość NOAEL. Cykloheksanol podawany w diecie ciężarnym i nie ciężarnym samicom myszy powodował zwiększenie śmiertelności potomstwa lub zahamowanie jego wzrostu. Podstawą proponowanej wartości NDS dla cykloheksanolu jest jego działanie toksyczne na układ rozrodczy samców zwierząt doświadczalnych (efekt krytyczny). W niniejszym opracowaniu zaproponowano wartość NDS cykloheksanolu równą 10 mg/m3 oraz oznakowanie związku symbolem Sk (cykloheksanol wchłania się przez skórę).

EN

Cyclohexanol is a colourless hygroscopic substance with an odour resembling camphor. It is obtained through oxidation of cyclohexane or catalytic hydrogenation of phenol. It is used as an intermediate product in organic industry: 95% of its production is used for the synthesis of adipic acid. Information on the toxicity of cyclohexanol in humans is fragmentary. Acute intoxications are characterized by irritation of the skin, eyes and respiratory tract. In workers of a caprolactam producing factory exposed by inhalation for a long period nonspecific disorders were found from the autonomic nervous system. In rabbits, single intragastric application of high doses of cyclohexanol resulted in necrosis of the internal organs. Vapours of cyclohexanol caused irritation of the eyes. Multiple application on the skin may result in erythema and necrosis. Following administration in drinking water changes were noted in the central nervous system. Cyclohexanol causes irritation of the upper respiratory tract. Exposure of rabbits to high air concentrations (4000-5000 mg/m3) may result in death of animals or degenerative changes in the brain, heart, liver and kidneys. At a concentration of 600 mg/mJ changes were only found in the liver and kidney. Following subcutaneous administration of cyclohexanol in a dose of 15 mg/kg/day significant reduction was noted in the mass of testicles, epididymis, seminal vesicles, prostate, as well as inhibition of spermatogenesis. Similar disorders were noted in rabbits following intragastric administration of cyclohexanol in a dose of 25 mg/kg/day for 40 days. The dose of 15 mg/kg/day was accepted as NOAEL. When given in the diet to pregnant and non-pregnant female mice cyclohexanol caused increased lethality of the offspring or inhibition of growth. The proposed maximum admissible concentration (MAC-TWA) for cyclohexanol is based on the toxic effects on male reproduction system in experimental animals (critical effect). In the present document the proposed value of MAC-TWA for cyclohexanol was set at 10 mg/m3; also, the symbol “S” was proposed (cyclohexanol is absorbed through the skin).

17

Chloropiryfos

84%

Soćko R. , Stetkiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

tom Nr 20

27--49

18

Chloroform : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

84%

Jakubowski M. , Gromadzińska J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2001

|

tom Nr 3 (29)

49--72

PL

Chloroform (CHCl3) jest lotnym bezbarwnym płynem o charakterystycznym duszącosłodkim zapachu. 98% wyprodukowanego CHCl3 wykorzystuje się do syntezy dichlorofluorometanu − substancji chłodzącej stosowanej we wszystkich typach urządzeń chłodniczych. Stosowany jest także jako rozpuszczalnik oraz odczynnik chemiczny w różnego rodzaju procesach technologicznych oraz w laboratoriach analitycznych. W przeszłości był stosowany jako środek anestetyczny przy zabiegach chirurgicznych. Pracownicy narażeni w miejscu pracy na działanie CHCl3 o stężeniu 114 ÷ 382 mg/m³ skarżyli się na skrajne zmęczenie, kłopoty z koncentracją, a ponadto na dolegliwości ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, zgaga, mdłości). Przy narażeniu na związek o stężeniu powyżej 924 mg/m³ opisano wzrost przypadków powiększenia wątroby u badanych pacjentów. W grupie pracowników narażanych na 400 ppm (1985 mg/m³) opisywano częstsze przypadki toksycznego zapalenia wątroby niż w porównywalnej populacji osób nie narażanych. Na podstawie wyników badań epidemiologicznych wykazano, że iloraz szans urodzenia dziecka z hypotrofią wewnątrzmaciczną jest proporcjonalny do stężenia chloroformu w wodzie pitnej. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej na zwierzętach wykazano, że narządem docelowym jest wątroba. U myszy obserwowano zależne od dawki zmiany martwicze w wątrobie. W narażeniach przewlekłych na działanie związku o stężeniach większych niż 10 mg/m³ przez 6 miesięcy powodowało zmiany histopatologiczne w wątrobie i nerkach myszy, szczurów, świnek morskich oraz królików. U myszy B6C3F1 narażanych na chloroform o stężeniach 5 ÷ 1500 mg/m³ przez 90 dni obserwowano zależny od dawki wzrost uszkodzeń hepatocytów wątroby oraz wzrost liczby uszkodzeń małżowiny sitowej nosa szczurów F344 narażanych na związek o stężeniach 5 ÷ 1500 mg/m³ CHCl3. Skutki działania chloroformu na potomstwo myszy i szczurów obserwowano po narażeniu ciężarnych samic odpowiednio na chloroform o stężeniu 500 mg/m³ oraz 1500 mg/m³. CHCl3 działa toksycznie na wątrobę i nerki wielu gatunków zwierząt. Mechanizm jego działania toksycznego zależny jest od produktów metabolizmu, głównie fosgenu. Chloroform jest wchłaniany przez skórę, stosunek szybkości przenikania przez skórę do krytycznej szybkości przenikania przez skórę F1/Fl wynosi 0,03. Na podstawie publikowanych w latach 1994-1996 wyników badań toksyczności inhalacyjnej CHCl3 u szczurów narażanych przez 90 dni, można przyjąć, że wartość NOAEL wynosi 50 mg/m³, natomiast wartość LOAEL 150 mg/m.

EN

Chloroform (CHCI3) is a colourless liquid with high vapor pressure, characteristic odour and a slightly sweet taste. CHCI3 is used in the chemical industry for synthesis of fluorocar- bons and it is still used as an industrial solvent. It has been used as an anesthetic, but that use has been discontinued because it is hepatotoxic and nephrotoxic, and may cause cardiac ar- rythmias leading to death. Workers exposed to chloroform at concentrations of 114 4- 382 mg/m3 complained of lassitude, mental dullness and digestive disturbances. Hepatomegaly was observed in workers exposed to concentrations of about 900 mg/m . Chloroform is absorbed from the respiratory tract and through intact skin. The reactive intermediates of chloroform metabolism, mainly phosgene, are responsible for cellular damage within the liver and other organs. The liver can be recognised as an critical organ in laboratory animals. Inhalation exposure of rats, guinea pigs, mice and rabbits at concentrations higher than 10 mg/m3 caused histopatological changes in the liver and kidneys. In inhalatory experiments (90 days, 5 -f 1500 mg/m3) time and dose dependent necrosis of liver and regenerative liver cell proliferation was observed in mice. On the basis of these data NOAEL and LOAEL values of 50 and 150 mg/m3 respectively were proposed. MAC value of 8 mg/m3 and skin notation (Sk) are recommended.

19

Strychnina

84%

Piotrowski J. K. , Skrzypińska-Gawrysiak M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

tom Nr 21

25--45

20

Glutaraldehyd

84%

Rolecki R.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

tom Nr 21

61--100