Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The Republic of Poland at the Crossroads of Two Cultures

100%

Kowalska-Stus H.

Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

|

2017

|

nr 51

55-77

EN

The boundary of the Latin and Orthodox Church in the Piast times was a political border. These two boundaries fostered intensification of cultural differences. Christianity shaped the image of man, state, history, esthetic views as well as religious, social and political customs within two distinct cultures: Latin and Hellenic. On the Orthodox side, the patronage of faith in these areas was more unequivocal. In the times of the First Polish Republic both cultures met in one state. The political factor dominated in Latin American countries. It dictated the methods of action also to the Church. The conflict that was begun by the reign of Władysław Jagiełło and deepened by Sigismund III. Due to the Union of Brest, it triggered the conflict between Poland, Polish and Lithuanian Ruthenia and as a consequence – Moscow. The adaptation that Ruthenia had undergone in the Republic of Poland had far-reaching political, social, economic and cultural consequences. As a result of Moscow’s subsequent consolidation of Ruthenian lands, these processes affected all of these areas in the Moscow State. The conversion that occurred in the Republic of Poland on Ruthenian lands created a foundation for forming Ukrainian identity created by Austria. This fact is perceived in Russia as separatism used in geopolitical interests of many countries, including Poland, against Russia. Jagiellonian Poland that came to existence in the period of confessional tensions in Europe was subjected to internal contradictory cultural trends and political conflicts in the region, whereas Rome made efforts to control Christianity. These circumstances did not create prospects for development of the Republic of Poland.

2

Ławryn Drewiński – najważniejszy prawosławny protagonista szlachecki w czasach Zygmunta III

51%

Kempa T.

Res Historica

|

2023

|

nr 56

89-150

EN

The article concerns one of the most important Orthodox noble leaders in the times of the Polish-Lithuanian Commonwealth – Ławryn Drewiński. He was one of the most outstanding parliamentarians of the Old Polish era. He participated in 15 parliamentary assemblies. He became famous for his expressive speeches in the parliamentary forum (especially in 1620 and 1621) in defense of the Orthodox Church, which after the conclusion of the Union of Brest (1596) had to compete with the Uniate Church for the preservation of previously held freedoms and privileges. Drewiński was a deputy from the Volyn voivodeship, whose sejmik, during the reign of Sigismund III Vasa, most often spoke about religious matters, consistently advocating for religious tolerance. He played an outstanding role during the interregnum of 1632, when the Orthodox managed (largely thanks to the determination of the king-elect Władysław IV Vasa) to regain some of the bishoprics, and then also a number of churches, previously taken over by the Uniates. Despite his consistent stance of fidelity to Orthodoxy, in 1629 he actively supported the attempt to build a union between the Orthodox Church and Uniates in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Drewiński was also one of the most active activists of the Orthodox brotherhoods in the times of Sigismund III, seeing them as an opportunity for the spiritual and intellectual revival of Orthodoxy in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Despite the emphasized Ruthenian origin, Drewiński was also to some extent polonized. In public activities, he used the Polish language. Like his father Basil, he was a supporter of the Polish-Lithuanian Union, while at the same time being an opponent of involving Moscow in the fight for the restoration of the Orthodox Church in the Polish-Lithuanian Commonwealth (after the Union of Brest).

PL

Artykuł poświęcony jest postaci jednego z najważniejszych prawosławnych liderów szlacheckich w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Ławrynowi Drewińskiemu. Był on jednocześnie jednym z najwybitniejszych parlamentarzystów epoki staropolskiej. Uczestniczył w 15 sejmach. Zasłynął z wyrazistych mów wygłaszanych na forum parlamentarnym (zwłaszcza w latach 1620 i 1621) w obronie prawosławia, które po zawarciu unii brzeskiej (1596) musiało rywalizować o zachowanie wcześniej posiadanych wolności i przywilejów z Cerkwią unicką. Drewiński był posłem z województwa wołyńskiego, którego sejmik w okresie panowania Zygmunta III Wazy najczęściej zabierał głos w sprawach wyznaniowych, konsekwentnie opowiadając się za zachowaniem tolerancji religijnej. Odegrał wybitną rolę w okresie bezkrólewia 1632 r., gdy prawosławnym udało się (w znacznej mierze dzięki determinacji króla-elekta Władysława IV Wazy) doprowadzić do odzyskania części władyctw, a potem także szeregu cerkwi, wcześniej przejętych przez unitów. Mimo zajmowanej konsekwentnej postawy wierności wobec prawosławia, w 1629 r. włączył się aktywnie w próbę budowania unii pomiędzy prawosławnymi i unitami. Drewiński należał też do najbardziej czynnych działaczy bractw prawosławnych w czasach Zygmunta III, widząc w nich szansę na duchowe i intelektualne odrodzenie prawosławia w Rzeczypospolitej. Mimo podkreślanego ruskiego pochodzenia Drewiński uległ też w pewnej mierze polonizacji. W działalności publicznej posługiwał się językiem polskim. Tak jak ojciec Bazyli, był zwolennikiem unii polsko-litewskiej, jednocześnie będąc przeciwnikiem wciągania Moskwy do walki o przywrócenie praw prawosławnym w Rzeczypospolitej.

3

Edycja i opracowanie naukowe pism polemicznych Kasjana Sakowicza i Piotra Mohyły. Problem badawczy

51%

Kobylińska Z. , Marek M. M.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2017

|

tom 38

|

nr 1

151-163

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problemu badań na opracowa-niem krytycznym i wydaniem wraz z komentarzem dwóch pism polemicz-nych czołowych reprezentantów katolicko-prawosławnej polemiki wyzna-niowej na ziemiach ruskich I Rzeczypospolitej. Będą to dzieła: Kasjana Sa-kowicza Perspektywa (1642) oraz Piotra Mohyły Lithos (1644). Proponowa-ne badania mogą mieć istotne znaczenie w rozwoju wiedzy na temat staro-polskiej i staroruskiej kultury literackiej tworzonej zarówno przez wyznaw-ców Kościoła katolickiego, jak i przez pisarzy wywodzących się z kręgu chrześcijaństwa wschodniego – prawosławnego w I połowie w XVII wieku.

EN

The purpose of this article is to present the research problem related with conducting a critical analysis of two polemical writings authored by the leading representatives of the Catholic-Orthodox religious polemics who lived on the Ruthenian lands of the First Republic of Poland. The works will include: Perspektywa (1642) by Kasjan Sakowicz and Lithos (1644) by Piotr Mohyła. The project, which is also aimed at later publication of the above texts provided with a commentary, will play a significant role in the devel-opment of knowledge about literary culture created both by the followers of the Catholic Church and by writers originating from the sphere of Eastern Christianity in the first half of the seventeenth century.

4

Ukraina XVII wieku między Polską a Moskwą

51%

Chynczewska-Hennel T.

|

tom 4

PL

Ukraine was incorporated to the Crown (the Kingdom of Poland) under the Act of Union of Lublin, establishing the Commonwealth of Two Nations. The article presents the most important causes of the process of Ukraine’s gradual separation from the Commonwealth. It points out the role of Cossacks and also deals with the religious issues in the 17th century. It shows the causes of the Cossack Uprisings including the most significant one from 1648, as well as the politics of its leader, Bohdan Chmielnicki, who used to oscillate between Poland and Moscow.