Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Małżeństwo i rozwód w Kościele prawosławnym – aspekt prawno-kanoniczny

100%

Zaborowski M.

|

2012

|

tom 8

EN

The study above shows briefly legal issues related to marriage in the Orthodox Church. It takes notes of fundamental differences regarding a sacramental marriage in the Latin and Orthodox Churches. The study is divided into two chapters separated into particular points.The first chapter discusses legal conditions to marry, i.e. marriage formalities and main obstacles. The second one approaches us to a divorce issue in the Orthodox church: its form and circumstances. The analysis of the issues mentioned above is to show differences and similarities between marriage-related legislation in both Christian Churches.

2

Prawosławna ikona na przecięciu duchowych i politycznych dróg. Wybrane problemy

99%

Zając M.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2024

|

tom 1

263-273

EN

This paper is meant as a commentary on less obvious developments of Western and Eastern Christian spirituality. It can hardly be denied that religions have their connections with this world: history, geography, culture, and accordingly develop in symbiosis with their environment. The reverse of that is the influence which religious beliefs exert on cultural endeavours, a most spectacular example of which is the art of painting. In this vein, the author examines the political and cultural context of the partition into the Catholic and the Orthodox Christianity, together with the differences between Western and Eastern spirituality, to search then for the correspondences between the political and cultural formation and the modes of artistic expression. Finally, some possible connections are established between the politically and historically-shaped spiritual traits of the Catholic and Orthodox Church, and the rules which inspired Western religious painting and the writing of icons, respectively.

3

Reformation as an Inspiration for Reforms of the Eastern Churches in the Polish-Lithuanian Commonwealth

99%

Wereda D.

|

nr 7

187-194

EN

The Reformation was a phenomenon influencing transformations of the Orthodox Church and the Uniate Church in the multi-denominational Polish-Lithuanian state. In response to a particularly severe lack of education compounded by the influence of the Reformation in the Easter Churches, certain educational initiatives were undertaken, translation of the Bibleand liturgical texts into the Old Orthodox Church Slavonic language, acquainting people with new forms and ways of religious apologetics. Ideas initiated by the Reformation weredeveloped in the 16th century by Piotr Mohyła. Under the influence of the Reformation a new quality of relationships and social bonds was created in the Orthodox Church society of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The activities of laymen and Orthodox Church fraternities became more intensified. The ideas of the Reformation on soteriological subjects became an inspiration for part of Orthodox Church elites to enter into union with the Papacy.

4

Kozaczyzna Zaporoska wobec synodów kijowskich w latach 1628–1629

99%

Drozdowski M.

|

2019

|

tom Вѣнецъ хваленїѧ. Studia ofiarowane profesorowi Aleksandrowi Naumowowi na jubileusz 70-lecia

|

nr 10

41-51

EN

The article shows the attitude the Cossacks presented on two Kiev synods in 1628 and 1629. Their strong position during the Synod of Kiev in 1628 led Meleciusz Smotrycki to give up his efforts not only to reconcile the Orthodox and Orthodox priests, but above all to persuade the latter to accept union. The Cossacks, opposing the presence of the followers of the Orthodox Church at the synod of Lwów, undoubtedly expressed their uncompromising stance on the issue of the Uniate-Orthodox reconciliation. The attitude of the Cossacks at the synods of Kiev in 1628–1629 also provides us with another argument for her independent actions in the religious field, which should be treated as a clear testimony of the importance of matters of faith in her activities. Just like during the Kiev events from the beginning of 1625, the Cossacks’ activity was at odds with the attitude of the then authorities of the Orthodox Church, which undoubtedly were both Job Borecki and Piotr Mohyła. The undeniable fact of the Zaporozhians’ influence on the change of their initially positive attitude towards the idea of re-entering the union with the Uniate Church, makes them increasingly self-supporting in defending the rights, privileges and, above all, the sovereignty of the Orthodox Church regardless of the weaknesses of its spiritual leaders.

5

Postulaty religijne w wystąpieniach kozackich pierwszej połowy XVII wieku

86%

Drozdowski M. R.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2016

|

nr 10

EN

This paper focuses mostly on the religious aspects of the Cossacks’ uprisings in the first half of 17th century (mainly the 1625, 1630, 1637 and 1638 uprisings), and discusses their impact on the origins, the course and following peace negotiations as well. The paper is based mostly on Cossack primary sources like manifestos, proclamations issued by the leaders, together with the directions which were to be followed during the peace talks, and the not Cossack sources as well. They prove how the religious aspects, namely the appeals to defend the persecuted orthodox confession, contributed to the character of the developments. Another question was, to what extent the religious engagement of the Cossacks uprisings at that time was caused by a sincere concern for the Orthodox Church situation, or perhaps there were other reasons, not having much in common with the faith. The analysis discusses also the Cossack delegates’ actions and policy on the Commonwealth Sejm in the years 1631–33, during which they firmly demanded restoration of the status the Orthodox Church had before 1596.

6

Ikona Matki Bożej Włodzimierskiej

85%

Żukowska A. M.

|

2013

|

nr 4(4)

229-234

PL

Ikona Matki Bożej Włodzimierskiej została przywieziona z Konstantynopola na Ruś w XII w. Namalował ją artysta grecki. Ikona należy do sztuki bizantyjskiej z epoki macedońskiej, autorstwa anonimowego ikonografa1 (ikonopiśćcy). Początkowo, tuż po przywiezieniu z Bizancjum, ikona była przechowywana w pałacu książęcym w Wyszogrodzie2, następnie trafiła do Kijowa, skąd w 1155 r. została przewieziona przez księcia Andrzeja I Bogolubskiego do Włodzimierza nad Klaźmą. W 1917 r. znalazła się w Galerii Trietiakowskiej, gdzie była przechowywana do 1996 r., po czym trafiła do cerkwi pw. św. Mikołaja w dzielnicy Tołmacze w Moskwie3. Ikona Włodzimierska łączy dwa typy przedstawienia. Jeden to Dziewica typu Hodegetria („Wskazująca Drogę”) ukazująca dogmat chrystologiczny i przedstawiająca swego Syna, Tego, Który Jest Drogą. Maryja trzyma błogosławiące Dzieciątko na lewym ramieniu, a prawą wskazuje Zbawiciela. Matka Boża typu Eleusa („Dziewica Czuła”) tuli Dzieciątko do siebie, co podkreśla macierzyńskość Maryi. Przez swoją wysublimowaną doskonałość i czystość stylu Ikona Włodzimierska osiągnęła szczyt sztuki ikonograficznej. W opinii Paula Evdokimova znajduje się ona na biegunie przeciwnym do Rafaelowskiego typu Madonny4. Dzieciątko Jezus spowite jest w chiton i himation – szaty właściwe osobom dorosłym – utkane ze złota, tj. „barwy godności Bożej”5. Maryja nosi narzucony na suknię ciemny maforion, który okala jej głowę, obrzeżony drogocenną złotą lamówką i ozdobiony trzema gwiazdami; jedną nad czołem, dwie pozostałe umieszczone są na ramionach, co stanowi dogmatyczny znak jej trwałego dziewictwa. Matka Boża trzyma Dzieciątko na prawym ramieniu, lewa dłoń ledwie Go dotyka i raczej wskazuje Jezusa oczom widzów. Dzieciątko przytula twarz do twarzy matki w geście czułości. Jedną rączką ściska Jej maforion, drugą otacza Jej szyję. Zaciśnięte usta, wąski nos i nieruchomość wpatrzonych w nieskończoność oczu nadają twarzy Maryi wyraz głębokiego i przejmującego zasmucenia. Lekkie pochylenie głowy ku Dzieciątku osłabia majestatyczność Matki Boskiej. Matka Boża na prezentowanej ikonie jest obrazem Kościoła.

7

Niewykonalna misja: Metropolita Antoni Bloom na tle rosyjskiej emigracji religijnej XX wieku

85%

Kucy A.

|

tom XIV

151-168

EN

Dedicated to the liturgical life of the Church, endowed with the genuine inclination to spiritual reflection and contemplation, with his fervent prayer and encouraging word, Metropolitan Anthony lit faith and the love of God in countless human hearts, and not just those of the students of Orthodoxy but of other religions, too. He embarked upon his personal journey to God at the age of 14 when he experienced a personal mystical encounter with Christ during his first thoughtful and in-depth reading of the Gospel. The accompanying transformation of consciousness consisted in a new perception of the world and people through the lens of God’s love and determined the extraordinary way of life of the future superior of the Orthodox Church in England.

PL

Oddany życiu liturgicznemu Kościoła, posiadający wewnętrzną skłonność do refleksji duchowej i kontemplacji, metropolita Antoni swoją gorliwą modlitwą i płomiennym słowem zapalił w niezliczonych ludzkich sercach – nie tylko adeptów prawosławia, ale też innych wyznań – wiarę w Boga i miłość do Niego. Swoją osobistą drogę do Boga rozpoczął w wieku 14 lat, kiedy w trakcie pierwszego w swoim życiu, przemyślanego i wnikliwego czytania Ewangelii, przeżył osobiste mistyczne spotkanie z Chrystusem. Towarzysząca temu wydarzeniu przemiana świadomości hierarchy polegała na postrzeganiu świata i ludzi przez pryzmat Bożej miłości, definitywnie wyznaczyła ona dalszą, jakże niezwykłą drogę życiową przyszłego zwierzchnika Kościoła prawosławnego w Anglii.

8

„Chrześcijańska joga”? Słów kilka o modlitwie Jezusowej i hezychazmie

85%

Brzeziński B.

Kultury Wschodniosłowiańskie - Oblicza i Dialog

|

2017

|

nr 7

241-252

PL

The article “«Christian yoga»? A few reflections on the Jesus’ Prayer and hesychasm” is a kind of commentary on the Polish translation of the article “Becoming what we pray...” by Michel Plekon that is presented in the same issue of periodical “Kultury Wschodniosłowiańskie - oblicza i dialog”. Author tried to remind the most important facts and figures connected with the history of the Jesus’ Prayer and hesychasm. Moreover, there are described controversies concerning the physical method that was used by some hesychasts during practice of the Jesus’ Prayer. Additionally, one can readabout the role of the heart in Orthodox theology and prayer tradition of Eastern Church. This role can not be overtaxed because from the point of view of Orthodox theology, the heart is the centre of human being, person. It is not only the physical organ, not only the area of emotions and affections but also the space of intelligence, thoughts and wisdom. But most of all, the heart is the place of mysterious meeting of God and man. In the secret hall of human heart a man can fell silent presence of Transcendence, can fellthe real epiphany of God who unceasingly waits for metamorphosis of human being’smentality, thinking, reason, activity, emotions, relations, who waits for transformation of the whole man.

9

Działalność edukacyjna prawosławnych bractw cerkiewnych w Rzeczypospolitej w XVI-XVII wieku

85%

Ćwikła L.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2004

|

tom 32

|

nr 2

95-111

EN

The paper discusses the educative activity conducted the Orthodox Church fraternities in the eastern Territories of Poland in the second half of the 16th and 17th centuries. The sources are dispersed and there are huge gaps in them. Therefore the author focused mainly on the most important fraternity schools, i.e. in Lvov, Vilnius, Kiev, and Luck. The first part depicts their history, and then their organization and curriculum. The final part highlights the significance of the fraternity schools for the Orthodox community in Poland.

10

Koniec epoki rewizjonizmu – rok 1945 w publikacjach gazety „Църковен вестник”

85%

Rusewa A.

Slavia Meridionalis

|

2014

|

tom 14

EN

The end of the age of revisionism – 1945 in the journal Carkoven vestnikThe main purpose of this article is to show a Bulgarian political and cultural memorial space from the perspective of the Orthodox Church, which is emblematic for the Second World War. In my work I analyse publications which appeared in the journal Carkoven vestnik between 1940 and 1944 concerning the religious, historical, political and social issues of the time. It is not my intention to deal with the religiosity of the Bulgarian people during this difficult period, even though the source material would suggest it. The idea is to reconstruct the attitudes of the Orthodox Church to the main contemporary ideologies and policies pursued by government of Tsar Boris III. I analyse the position of the Orthodox Church, which on the one hand stresses its role as the spiritual centre of Bulgarian society, and on the other as an institution serving national interests. I pay particular attention to the role of the „Great Bulgaria” myth and the age of revisionism, nurtured in the Church, in context of German assistance in regaining the territories lost after the First World War and Balkan wars. I present a detailed historical record of the annexation of Dobruja. All studies are placed in the broad social and cultural context of the age, as well as the context of local cultural texts. I base my analysis on the typology of Eric Voegelin, who showed Gnostic political influences in his works The New Science of Politics and Hitler und die Deutschen. Koniec epoki rewizjonizmu – rok 1945 w publikacjach gazety „Църковен вестник”Na łamach gazety „Църковен вестник”, będącej oficjalnym organem Bułgarskiej Cerkwi Prawosławnej, w czasie II wojny światowej publikowano teksty o treściach wyraźnie inspirowanych ideologią narodowosocjalistyczną, jednoznacznie wskazujące na polityczne zaangażowanie, wiążące interesy Cerkwi i państwa. Artykuł miał na celu pokazanie środków perswazji, jakimi posługiwała się ta jawna propaganda oraz stopnia zależności oficjalnego stanowiska Cerkwi od koniunktury politycznej w kraju i Europie. W refleksji na ten temat użyto terminologię zaproponowaną przez Erica Voegelina, autora takich pozycji jak Hitler und die Deutschen czy Nowa nauka polityki, ze szczególnym uwzględnieniem szeroko omawianych przez autora gnostyckich inspiracji „odnowy świata”. Do przybliżenia złożoności problemu relacji kościelno-politycznych w Bułgarii oraz do przedstawienia wpływu haseł bułgarskiego rewizjonizmu terytorialnego na działania Cerkwi posłużyła analiza publikacji gazety kościelnej odnoszących się do aneksji Dobrudży Południowej.

11

Rola Kościoła rzymskokatolickiego w realizacji polityki wyznaniowej władz polskich na Wołyniu w okresie międzywojennym

71%

Kramar J.

Rocznik Skrzatuski

|

2018

|

tom 6

207-219

PL

The role of Roman Catholic Church in the realization of confessional politics of Polish power in Volyn, in years 1920–1930 is pictured in the article. It is shown that the Catholic Church became an important instrument in the propaganda of the idea of the Polish state system and culture on the Eastlands. It founds out the role of this confession in the realization of assimilatory influence on the local Orthodox population.

12

Zagrożenie buntem chłopskim w południowo‑wschodnich województwach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1788–1789

71%

Trąbski M.

Orientalia Christiana Cracoviensia

|

2015

|

tom 7

EN

In the 18th century, in the south‑eastern voivodeships of the Polish‑Lithuanian Commonwealth, the state, commune and private administration had to face many problems. One of them was banditry, known on this territory as haidamaky banditry, and the threat of a Ukrainian people revolt linked with it. The last time the anxiety concerning that issue was visible was at the session of the Great Sejm. There was fear that, just like in 1768, Russia would push peasants against nobility in order to sow chaos in south‑eastern voivodeships of the Polish‑Lithuanian Commonwealth, and in consequence break the parliamentary debate and restore its sovereignty over the country. Orthodox priests, Russian merchants, Cossacks and even Greek Catholic priests were perceived as agitators.

PL

Jednym z wielu problemów z jakim w XVIII wieku zmagały się struktury administracji państwowej, samorządowej i prywatnej w południowo‑wschodnich województwach Rzeczypospolitej Obojga Narodów było rozbójnictwo, występujące na tamtych terenach pod określeniem hajdamaczyzny, oraz związane z nim zagrożenie buntem ludności ukraińskiej. Po raz ostatni obawy z tym związane dały o sobie znać w czasie obrad Sejmu Czteroletniego. Obawiano się, że podobnie jak w 1768 roku Rosja popchnie chłopstwo przeciwko szlachcie, w celu wywołania chaosu w południowo‑wschodnich województwach Rzeczypospolitej, a tym samym doprowadzi do przerwania obrad sejmowych i przywróci swoje zwierzchnictwo nad krajem. Za agitarorów uważano duchowieństwo prawosławne, rosyjskich kupców, kozaków, a nawet księży grekokatolickich.

13

Роль Митрополита Варшавського Діонісія Валединського в конституюванні УАПЦ формації 1942 року

71%

Смирнов А.

Przegląd Środkowo-Wschodni

|

2019

|

tom 4

389-406

PL

Artykuł jest poświęcony zewnętrznym przemianom ukraińskiego prawosławia w latach II wojny światowej. Szczególną uwagę zwrócono na stosunki kanoniczne między Metropolią Warszawską i Patriarchatem Moskiewskim. Pod okupacją niemiecką prawosławie ukraińskie zostało podzielone na dwie grupy. Autonomiczny Kościół Prawosławny zarządzony przez metropolitę Aleksego Hromadskiego uznawał jurysdykcję Patriarchatu Moskiewskiego. Metropolita Warszawski Dionizy Waledyński popierał ustanowenie Ukraińskiego Autokefalicznego Kościóła Prawosławnego i mianował arcybiskupa Polikarpa Sikorskiego administratorem tego Kościóła na ziemiach Ukrainy. Sikorski w lutym 1942 r. w Pińsku wyświęcił dwóch nowych ukraińskich władyków (Nikanora Abramowicza i Ihora Hubę). W maju 1942 r. w Kijowie Sobór Biskupów UAKP nadał Dionizemu godność locum tenens metropolii kijowskiej.

EN

The role of the Metropolitan of Warsaw Dionisii Valedynskyi constituting the wartime Ukrainian Autocephalous Orthodox Church The article deals with external transformation of Ukrainian orthodoxy during the World War II. Special attention is paid to the canonical relations between the Warsaw Metropolitanate and the Moscow Patriarchate. Under German occupation, ukrainian orthodoxy split into two groups. One trend was led by Metropolitan Oleksii Hromadskyi who created the Autonomous Orthodox Church under the Moscow Patriarchate. Metropolitan of Warsaw Dionisii Valedynskyi gave his blessing for the establishment of the Ukrainian Autocephalous Orthodox Church and designated Archbishop Polikarp Sikorskyi as administrator of the church. In February 1942 in Pinsk Sikorsky consecrated the fi rst two bishops of the UAOC on Ukrainian territory (Nykanor Abramovych and Ihor Huba), and in May 1942 the Kyiv Council of UAOC bishops elected Dionisii as locum tenens of the Metropolitan See of Kyiv

14

Podstawy prawosławnego zaangażowania w ruch ekumeniczny

71%

Doroszkiewicz W.

Roczniki Teologii Ekumenicznej

|

2010

|

tom 2

73-82

EN

The Orthodox Church from the very beginning of the Ecumenical Movement has been engaged into the healing of all sort of divisions and dissection. Many of the dissections divide Christians until today. In all the theological discussions Orthodox theologians emphasize that the Church is not simply an institution, but a mode of existence. The mystery of the Church even in its institutional dimension, is deeply bound to the being of man, to the being of the world and to the very being of God. The Church is also inseparable of its tradition and it cannot solve its present problems without constant referring to the decisive and formative centuries of the first millennium of Christianity. Therefore the contemporary involvement of the Orthodox Church into the Ecumenical Movement comes out from very nature of the ecclesial identity. Ecumenical activities of the Orthodox Church constitute the fulfillment of the wish of our Lord that all may be one.

15

Początek działalności i arcypasterskiej władyki Hilariona Ohijenki w roku 1940

71%

Smyrnov A.

Przegląd Środkowo-Wschodni

|

2016

|

tom 1

160-170

EN

The metropolitan Ilarion Ohiienko (1882–1972) was prominent Ukrainian Orthodox cleric, linguist, church historian, and cultural figure. In May 1937 the wife of Prof. Ivan Ohiienko died. And soon, in 1940, upon the recommendation of the Ukrainian Church Rada, the Council of the Orthodox Church in the Generalgouvernement, headed by metropolitan Dionisii Valedynskyi, elected Prof. I. Ohienko as Bishop of Kholm and Pidliashia. The Metropolitan of Warsaw Dionisii tonsured Ivan Ohiienko as a monk at St. Onuphrius monastery in Jableczna on October 9, 1940, giving him the name of Ilarion. The next day, Metropolitan Dionisii ordained him a deacon, and on October 11 his ordination as hieromonk took place, as well as his promotion to the rank of archimandrite. The episcopal nomination of archimandrite Ilarion took place in the Kholm Cathedral on October 19, 1940 and his episcopal ordination took place the next day, presided by Metropolitan Dionisii of Warsaw. Ohiienko began to Ukrainianize the Orthodoxy in the Kholm region, by introducing Ukrainian practices in the church rite and the use of Ukrainian in services and ordaining several Ukrainian priests. In August 1951 he was elected metropolitan of Winnipeg and head of the Ukrainian Orthodox Church of Canada.

16

Hus v myšlení a tradici pravoslavné církve

71%

Jukl J. J.

Studia theologica

|

2015

|

tom 4

259-271

EN

The interpretation of Master Jan Hus has gone through significant changes in the Orthodox environment over the last 600 years. He was viewed as one of the initiators of the world’s Reformation movement in the 16th and 17th centuries. He was strictly condemned for this reason during this period in the writings of Russian Orthodox authors (as well as Luther, Calvin and Zwingli). The first radical change to this opinion occurred in the 19th century. Hus is portrayed in the writings of Slavophile authors as completely or almost entirely Orthodox. This understanding was resumed in renewed Czech Orthodox Church. It even resulted in a request for the canonization of Hus sent to the Russian Holy Synod in 1903 although the Russian Holy Synod did not respond to the question concerning Hus’ holiness. The Czech-Moravian Church of Saint Bishop Gorazd had a similarly ambiguous and cautious stance on Hus. This is also suggested by the liturgical texts for the feast day of 6th July and the prayer book entitled Lidový sborník. There are certain supporters of Hus’ canonization at present although their position is not particularly strong.

17

Stając się modlitwą. Trzy postaci, trzy głosy (tłum. B. Brzezińskiego)

71%

Plekon M.

Kultury Wschodniosłowiańskie - Oblicza i Dialog

|

2017

|

nr 7

253-271

PL

The article Becoming what we pray: Three images, three voices by professor Michael Plekon presents three persons who were very important for Orthodox culture, spirituality and thought - saint Seraphim of Sarov, Mother Maria Skobtsova and Paul Evdokimov. Showing the most substantial facts from their life and activity the author exhibits the real transformation, metamorphosis of their personalities, hearts and consciousnesses under the action of practice of the Jesus' Prayer or the prayer of the heart. The main aim of the article is - one can suppose - to underline the role of the Jesus' Prayer in changing people who systematically practicing it in their life, and in giving them the power to go over the stereotypes, myths and customs, even religious. The heart of the matter is emphasizing - in positive meaning - the real close union between the prayer andthe life and the relationship with neighbour. Professor Plekon stresses that “the personaland interior aspects of this prayer are never separated from liturgical prayer and ourlives”. Christians believe in salvation and resurrection of Jesus Christ and they practice the Jesus Prayer, but this prayer formula is not only devoid of life meaning formula but it is the method of changing the whole human mentality, in each everyday circumstances concerning family, marriage, work, life in monastic community, doing shopping, reading books, watching TV programs, raising children, writing the scientific articles, being in different social and cultural situations, generally - it changes all, the vision of life and the universe.

18

Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841

71%

Popińska-Pindych A.

|

tom XV

241-263

EN

William Palmer, a tractarian, a graduate of Oxford University, a theologian and liturgist devoted his life to the reconciliation of the Anglican Church with the Orthodox Church. According to the branches theory which he postulates, the Catholic, Anglican and Orthodox Churches – like the branches of one tree – are deeply united, not only historically – by the same root, but also dogmatically by the same essence of worship. Sir Palmer, after receiving letters of recommendation from the bishops of the Church of England and secular dignitaries, went on a self-proclaimed ecumenical mission to Russia. Notes of a Visit to the Russian Church in the Years 1840–1841 are the fruit of his adventures, disappointments and admirations he had experienced during his quest. Although his hopes for intercommunion and unification quickly proved to have no chance of fulfillment, during his stay he thoroughly learnt the customs and the routine of a daily life of the faithful and priests in Russia, which was immortalized on the pages of his notebook. This article is an attempt to familiarize the reader with this outstanding work – completely unknown in Poland, which was edited after Palmer’s death by cardinal John Newman, who wanted to prevent the dedication of such an exceptional theologian from being forgotten.

PL

William Palmer, traktarianin, absolwent Uniwersytetu Oksfordzkiego, teolog i liturgista, poświęcił życie idei pojednania Kościoła anglikańskiego z Kościołem prawosławnym. W myśl opisanej przez niego „teorii gałęzi” Kościół katolicki, anglikański i prawosławny – jak gałęzie jednego drzewa – są głęboko ze sobą zjednoczone, nie tylko historycznie przez ten sam korzeń, ale i dogmatycznie przez tę samą istotę kultu. Po uzyskaniu listów polecających od angielskich dostojników kościelnych i świeckich Sir Palmer udał się z samozwańczą misją ekumeniczną do Rosji. Samozwańczą – gdyż choć miał poparcie wielu, to jednak propagowanie idei, by odnowić więzi z Cerkwią było próbą urzeczywistnienia jego własnego marzenia życia. Uwagi po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841 są owocem jego doświadczeń, rozczarowań i zachwytów podczas tego przedsięwzięcia. Choć jego nadzieje na interkomunię i zjednoczenie szybko okazały się nie mieć szans na realizację, podczas pobytu w Rosji poznał dogłębnie zwyczaje i codzienne życie tamtejszych wiernych i kapłanów, co zostało uwiecznione na kartach jego notatnika. Artykuł ten jest próbą przybliżenia czytelnikowi tego zupełnie nieznanego w Polsce dzieła, które zredagował i wydał po śmierci Palmera sam kardynał John Newman, nie chcąc, by poświęcenie tak wyjątkowego teologa poszło w zapomnienie.

19

Prawosławie w powiecie ostrołęckim wobec odbudowy Rzeczypospolitej po I wojnie światowej

71%

Mironczuk J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2009

|

tom Zeszyt

|

nr XXIII

65-80

EN

The Orthodox Church in the Ostrołęka administrative district in relation to therestorian of the Polish Republic after World War I. The woeks refers to the position of the Orthodox Church in the Ostrołęka administrative district before the outbreak of World War I and just after the regaining of independence by Poland in 1918. It refers both to the situaton of the Orthodox population (their numbers, legal and professional status, the condition of education) in this area, as well as to the history of five Orthodox Churses – four in the town of Ostrołęka and one in Myszuniec. The main problem, which the author has focused his attention on, is showing how certain political events (war in the case) diametrically change the situation of religious communities.

PL

Prawosławie w powiecie ostrołęckim wobec odbudowy Rzeczpospolitej po I wojnie światowej. Praca dotyczy pozycji prawosławia w powiecie ostrołęckim przed wybuchem I wojny światowej oraz tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Odnosi się zarówno do sytuacji ludności prawosławnej (jej liczebność, status prawny, zawodowy, stan oświaty) na tym terenie, jak też losów 5 cerkwi – 4 w samej Ostrołęce i 1 w Myszyńcu. Główny problem, przy którym się skupił autor, to ukazanie następującego zjawiska: Jak określone wydarzenia polityczne ( w tym przypadku wojna) diametralnie zmieniają położenie współistniejących społeczności wyznaniowych.

20

Natura jedności eklezjalnej a wydarzenia roku 1054

71%

Bendza M.

ELPIS

|

2016

|

tom 18

9-20

PL

Niniejszy artykuł ma charakter uzupełniający, nie został więc napisany celem narratywnego przedstawienia powszechnie już znanego przebiegu Wielkiej Schizmy Wschodniej, lecz przy pomocy kilku uwag i ekspozycji kilku mniej znanych szczegółów umożliwić nowy wymiar refleksji, a może wręcz dyskusji nad zagadnieniami, stanowiącymi treść niniejszej pozycji. Wydarzenia roku 1054 w historiografii uchodzą za jednoznaczne zakończenie „okresu niepodzielnej jedności eklezjalnej”. Celem więc niniejszego artykułu była refleksja nad jakością tej jedności i konstatacja, iż opisane wydarzenia można uznać za konsekwencję tendencji obecnych już wcześniej. Z drugiej wszakże strony Autor wykazuje, iż jedność Eklezji to nie brak tendencji separatystycznych, lecz nie są one w stanie zniweczyć tego jednego z najistotniejszych znamion rzeczywistości eklezjalnej, jakim jest jedność. Sytuuje ona Eklezję w Bożym Planie Zbawienia, uniezależniając ją od ludzkich decyzji, od przypadków niezgody czy pychy. Refleksja nad jednością, poparta analiza biblijną i patrystyczną pozwala też w inny sposób odnieść się do wydarzeń roku 1054. Ich „schizmatyckość” w świetle tekstów z epoki, jawi się raczej jako gorąca dyskusja obu zainteresowanych stron, które pragną wspólnie, w sposób duchowy odpowiedzieć na wyzwania ich epoki, epoki reformy gregoriańskiej po stronie rzymskokatolickiej czy „złotego wieku Bizancjum”, także teologii zapewniającemu odpowiedni rozwój. Można więc uznać, iż lepiej nazwać „Schizmę” po prostu podziałem, a ostre wypowiedzi hierarchów uznać za wyraz troski o właściwy kształt Eklezji, zwłaszcza w kontekście rodzącej się potęgi Normanów czy narastających tendencji cezaropapistycznych. Autor nie ukrywa w konkluzji, iż na okresie „złotego wieku Bizancjum” pojawiła się pierwsza, poważniejsza rysa, jedności kościelnej jednak nic nie jest w stanie naruszyć…

EN

This article is supplementary in nature and was not written to give a narrative presentation of the well-known events of the Schism between the East and West, but rather, with the assistance of several remarks and little known details, to enable a new dimension of reflection and discussion on the issues mentioned in this work. In modern historiography, the events of 1054 are treated as an absolute end to the “period of the indivisible unity of the Church.” The objective of this article is to reflect on the quality of this unity and the ascertainment that the events described can be acknowledged as a consequence of tendencies already present. On the other hand, the author demonstrates that Church unity is not a lack of separatist tendencies, but that they are not able to destroy one of the most important signs of ecclesiastical reality – unity. This unity situates the Church in the Divine plan of salvation, thus making it independent of human decisions, disagreements and pride. A reflection on unity, based on biblical and patristic analysis, also allows us to relate to the events of 1054 in a different manner. Their “schismatic” character, in the light of texts written at the time, rather appears as a heated discussion, in which both interested sides desire to respond to the challenges of their era in cooperation. It was, after all, the great epoch of the Gregorian reforms in the Roman Catholic Church, the “theological Byzantine golden age” and theology that ensured appropriate development. Therefore, it might be better to treat the “Schism” simply as a division, and in the harsh declarations made by the hierarchs as an expression of care for an appropriate shape of the Church, particularly in the context of the Normans, who were an emerging power and the increasing tendencies of Caesaropapism. The author does not hide in the conclusion that in the “golden age of Byzantium” the first and most important crack appeared, however, nothing was able to break the unity of the Church…