Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nie tylko pochwała rodu – o znaczeniu ramy wydawniczej Komedyj i tragedyj Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w upamiętnieniu pierwszej polskiej dramatopisarki

100%

Maciejewska I.

|

tom 26: ERRARE HUMANUM EST. BŁĘDY W BADANIACH HUMANISTYCZNYCH, ICH RODZAJE I KONSEKWENCJE

249-263

EN

The article is an analysis of the function of elements of front matter and end matter in the collection of sixteen plays by Franciszka Urszula Radziwiłłowa. The collection was published shortly after the death of the author, thanks to the efforts of her assistant, Jakub Fryczyński, who actively supported the Princess at Nesvizh in her theatrical undertakings for many years. Published in 1754 and dedicated to the aristocrat’s daughters, the tome was the second consecutive initiative aiming at sharing Radziwiłłowa’s literary work with a wider audience. The first attempt was undertaken still in the author’s lifetime, and abandoned for reasons unknown to us today. An analysis of the dedication and foreword for the reader allows one to characterise the role of these elements in a publishing undertaking which was unusual for its time, depicting a member of a great aristocratic family not as a wife, mother, or respected matron, but as a learned woman, a bibliophile and, most of all, a writer.

2

Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola

80%

Olkusz P.

|

nr 1/2

5-26

EN

The military and economic dominance of France in Europe waned in the 18th century, but paradoxically, that century was also the golden age of cultural influence of France on other countries of the Old World. A large number of courts established theatres that were often perceived as local versions of the Comédie-Française, because they replicated the same model of maintaining close ties between the court and the stage, understood as a place that was supposed to promote and reinforce the official model of civilisation. Yet at the same time, the Comédie-Française as well as other “official stages” of 18th-century France (the Opéra, Comédie-Italienne, and the Opéra-Comique later on) that enjoyed royal support (mostly through monopoly, direct subsidies, and sometimes through preferential terms and conditions of lending theatre halls) became increasingly effective in breaking their ties with Versailles and becoming bourgeois theatres to a larger extent. Eighteenth-century courts of Europe did not pay attention to the intricacies of the system of ties and connexions (between the court and the bourgeois audience, between the official stages and the unofficial ones) that had been shaping the theatrical life of the French capital of the period. Instead, they mostly relied on simplified and obsolete 17th-century beliefs about the theatre at the French court, while the theatre on the Seine was entering a completely new phase of development.

PL

W XVIII w. słabnie militarna i gospodarcza dominacja Francji w Europie, ale – paradoksalnie – jest to złoty okres jej kulturalnego oddziaływania na kraje starego kontynentu. Znaczna część dworów powołuje do życia teatry, które często postrzegamy jako lokalne wersje Comédie-Française, gdyż powielają one schemat bliskiej łączności dworu i sceny, która stać się ma miejscem popularyzowania oficjalnego modelu cywilizacyjnego. Tymczasem w osiemnastowiecznej Francji zarówno Comédie-Française, jak i pozostałe „sceny oficjalne” (Opéra, Comédie-Italienne a później Opéra-Comique) korzystające z królewskiego wsparcia (najczęściej w formie monopolu, bezpośredniej subwencji, czasem preferencyjnego użyczenia gmachu) coraz skuteczniej uwalniają się od związków z Wersalem, stając się coraz bardziej mieszczańskimi teatrami stolicy. Osiemnastowieczne dwory Europy często nie doceniały skomplikowanego systemu powiązań i zależności (między dworem a mieszczańską publicznością, między scenami oficjalnymi a nieoficjalnymi), które wpłynęły na kształt życia teatralnego stolicy tamtego okresu. Powielały w gruncie rzeczy uproszczone, jeszcze siedemnastowieczne wyobrażenie o teatrze francuskiego dworu, podczas gdy nad Sekwaną teatr wkraczał już w zupełnie inną fazę rozwoju.

3

Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa

80%

Olkusz P.

|

nr 1

7-24

EN

In 1719, Jean-Baptiste Dubos published an extensive dissertation titled Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, in which he proposed a new kind of reflection on art. Although he drew on ancient theories, he chiefly introduced a modern perspective of personal perception and individual enchantment to his work, foreshowing sensualism. In Polish theatre studies, l’Abbé Dubos is known almost exclusively through Zbigniew Raszewski’s article Partytura teatralna [Theatre Score]; consequently, his ideas are reduced mainly to deliberations on the possibility of creating a record of stage performance. In fact, however, the eighteenth-century theorist was fascinated by the idea of such a score inasmuch as he saw it as a tool for showing the actor the direction of exploring the part, not in order to achieve a utopian faithfulness of the author’s intention, but rather to analyse the actor’s own personal freedom and search for the truth of the play. The article discusses the main narrative strategies employed by Jean-Baptiste Dubos in the treatise and presents the main area of his theatrical interests and his idea of the function of the mask in ancient theatre and in commedia dell’arte. It also outlines the relationship between Dubos’s concepts and 18th-century theory and practice of Parisian theatre.

PL

W 1719 roku Jean-Baptiste Dubos opublikował olbrzymią rozprawę o sztuce Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, w której zaproponował nowy rodzaj refleksji o tym, co artystyczne. Choć czerpał z teorii starożytników, to na szeroką skalę wprowadził do swojego dzieła nowoczesną, zwiastującą sensualizm perspektywę osobistego odbioru i indywidualnego zachwytu. Polskim teatrologom Dubos znany jest niemal wyłącznie dzięki artykułowi Zbigniewa Raszewskiego Partytura teatralna, przez co sprowadza się jego idee głównie do rozważań o możliwości stworzenia zapisu gry scenicznej. Tymczasem osiemnastowieczny teoretyk fascynował się istnieniem takiej partytury o tyle, o ile widział w niej narzędzie do wskazania aktorowi kierunku poszukiwań, której celem nie była utopijna wierność autorskiemu zamierzeniu, ale szansa na analizę wolności własnej i poszukiwania prawdy sztuki. Artykuł omawia główne strategie narracyjne zastosowane przez Jean-Baptiste’a Dubosa w traktacie, prezentuje główny obszar teatralnych zainteresowań autora i jego wyobrażenie o zastosowaniu maski w teatrze antycznym i w komedii dell’arte. Szkicuje związki koncepcji księdza Dubosa z osiemnastowieczną teorią i praktyką paryskiego teatru.