The article presents the organisation of a scientific text in terms of the structuralsemantic types of sentences (sentence models) used in it, based on the system of sentence models developed for this type of text. This system consists of four models:syntactic patterns with prototypical meaning assigned to them, each of which includes base sentences and transformed sentences. The analysis is preceded by a description of the transformations leading to changes in the model qualification of the sentence,underlying which are primarily the processes of semantic and syntactic derivations.After counting the base and transformed sentences – representatives of separate models occurring in the texts – the organisation of the scientific text appears as a hierarchical structure, organised around the sentences of the relational model. The next mostfrequent models in terms of frequency are the activity model, the existence model, and the characterisation model. The analysis carried out contributes to a better understanding of the syntactic layer of the text as a determinant of scientific style, thusfilling the gap in knowledge of this element of stylistic characteristics of scientific texts in the humanities.
The subject of the article are non-izosemic syntactic realizations of propositional arguments as components of sentence content, implicated by the lexical verb meaning in the position of predicate according to its valence predisposition. The linguistic analysis and description is based on the functional syntactic theory, especially on the explicative syntactic theory, the foundations of which were worked out by S. Karolak, as well as the Polish school of semantic syntax. The author has identified and analyzed in the aspect of functional syntax the following types of syntactic transformations: implication, separation (replacement), loose connection, self-empowerment, conversion, blending, restructuralization, simplification (creation of compact groups), transposition and definitization. The material is served by simple and complex sentences excerpted from the texts as well as the language corpora in Polish and Russian languages; sometimes the information is referred to other languages (for example English). Describing the full/discrete and incomplete/ indiscreet syntactic representations of propositional arguments, the author takes into account their three aspects: meaning (semantic function), form (belonging to the grammatical class) and syntactic position (at the verb, at the noun, independent and others).
PL
Przedmiotem artykułu są nieizosemiczne realizacje syntaktyczne argumentów propozycjonalnych jako składników treści zdania, implikowanych przez znaczenie leksykalne czasownika w pozycji orzeczenia zgodnie z jego predyspozycją walencyjną. Analiza i opis lingwistyczny opiera się na teorii składni funkcjonalnej, zwłaszcza na teorii składni eksplikacyjnej, której podstawy opracował S. Karolak, a także przedstawiciele polskiej szkoły składni semantycznej. Autor zdefiniował i przeanalizował w aspekcie składni funkcjonalnej następujące typy przekształceń składniowych: implikacja, separacja (zastąpienie), związek bezspójnikowy, konwersja, kontaminacja, restrukturyzacja, uproszczenie (tworzenie grup zwartych), transpozycja i definityzacja. Materiał empiryczny obejmuje zdania proste i złożone wyekscerpowane z tekstów oraz korpusów internetowych w języku polskim i rosyjskim; niektóre fakty dotyczą także innych języków europejskich (np. angielskiego). Opisując pełne/dyskretne i niepełne/niedyskretne reprezentacje składniowe argumentów propozycjonalnych, autor bierze pod uwagę ich trzy aspekty: znaczenie (funkcję semantyczną), formę (przynależność do klasy gramatycznej) i pozycję składniową (przy czasowniku, przy rzeczowniku, niezależną i inne).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.