Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Od redakcji

100%

Poleszak L.

|

tom 1(42)

7-8

PL

Od redakcji "Sympozjum" 1(42) (2022).

2

Sprawozdanie z sympozjum naukowego Synodalność w życiu i misji Kościoła, Kraków, 5 maja 2022 roku

60%

Poleszak L.

|

tom 1(42)

151-157

PL

Sprawozdanie z sympozjum naukowego Synodalność w życiu i misji Kościoła, Kraków, 5 maja 2022 roku

XX

Report from the scientific symposium Synodality in the life and the mission of the Church, Krakow, May 5th, 2022

3

Dialog Pana ze swoim ludem. Przepowiadanie słowa Bożego i duszpasterstwo

51%

Cygański A.

|

nr 2

181-202

EN

This article discusses dialogue in the life and mission of the Church as postulated by Pope Francis. It presents an analysis of the statements of Pope Francis and his predecessors as well as documents of the Second Vatican Council. It presents the papal understanding of dialogue and its anthropological and theological foundations. It justifies the dialogical dimension of ecclesial preaching and advocates the use of inculturation and accommodation methods, as well as communal discernment of the signs of the times. It points out that dialogue is a pastoral method that makes it possible to implement the Conciliar vision of the Church as a community. It discusses the synodality proposed by Pope Francis as a style of life for the Church in intra-ecclesial dialogue. It emphasizes the need for formation of dialogue between clergy and laity and for deepening the ecclesiology of the Second Vatican Council through catechesis. The results of the study indicate that dialogue is an appropriate tool for the missionary transformation of the Church called for by Pope Francis.

PL

Artykuł omawia postulowany przez papieża Franciszka dialog w życiu i misji Kościoła. Przedstawia analizy wypowiedzi papieża Franciszka oraz jego poprzedników i dokumentów Soboru Watykańskiego II. Prezentuje papieskie rozumienie dialogu oraz jego antropologiczne i teologiczne podstawy. Uzasadnia dialogiczny wymiar przepowiadania kościelnego i postuluje stosowanie w nim metod inkulturacji i akomodacji oraz wspólnotowego rozeznawania znaków czasów. Wskazuje, że dialog jest metodą duszpasterską, która pozwala urzeczywistniać soborową wizję Kościoła jako wspólnoty. Omawia zaproponowaną przez papieża Franciszka synodalność jako styl życia Kościoła w dialogu wewnątrzkościelnym. Podkreśla potrzebę formacji do dialogu duchownych i świeckich oraz pogłębienie eklezjologii Soboru Watykańskiego II przez katechezę. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że dialog jest właściwym narzędziem przeobrażenia misyjnego Kościoła, do którego wzywa papież Franciszek.

4

Benedykta XVI „wymyślanie Kościoła idealnego” w kontekście synodalności papieża Franciszka

51%

Kasperowicz P.

|

tom 2(43)

145-164

PL

Papież Benedykt XVI w ostatnim wywiadzie z Peterem Seewaldem tłumaczy, czym jest prawdziwe bycie w Kościele: to nie „wymyślanie Kościoła idealnego, ale gotowość do życia i pracy właśnie w Kościele, który jest nękany przez moce zła”. Ojciec święty rozwija tę myśl, przekazując, jak z jego punktu widzenia Kościół zmieniał się razem ze światem i vice versa. Papież Franciszek w Dokumencie przygotowawczym XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja zwraca uwagę, że „synodowanie można porównać do teatru trzech zasadniczych aktorów: Jezusa, tłumu (świata) oraz Kościoła (…), ale jest jeszcze czwarty dodatkowy aktor, zwany przez Papieża antagonistą”, stąd rodzi się potrzeba rozeznawania. To nauczanie koresponduje z doświadczeniem, jakie pozostawił światu Benedykt XVI, gdyż łączenie rzeczywistości Boskiej z ludzką słabością jest charakterystyczne dla Kościoła katolickiego od wieków. Święty Augustyn w De civitate Dei napisał, że na ziemi ludzkość nie osiągnie stanu całkowitej przynależności do Państwa Bożego. Nie przekreśla to jednak procesu synodowania, ale nastraja do pokory.

EN

Pope Benedict XVI, in the last interview with Peter Seewald, explains what true being in the Church is: it is not "inventing an ideal Church, but the readiness to live and work precisely in the Church, which is plagued by the powers of evil." The Holy Father develops this idea, conveying how from his point of view the Church changed with the world and vice versa. Pope Francis in the Preparatory Document of the XVI Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops "Towards a synodal Church: communion, participation and mission" points out that "synodation can be compared to a theatre of three main actors: “synodation can be compared to a theatre of three main actors: Jesus, the crowd (of the world) and the Church (...), but there is a fourth additional actor, called by the Pope the antagonist”, hence the need for discernment. This teaching corresponds to the experience that Benedict XVI left to the world, because combining divine reality with human weakness has been characteristic of the Catholic Church for centuries. St. Augustine in De civitate Dei wrote that on earth humanity will not reach the state of complete belonging to the State of God. However, this does not rule out the process of synodation, but it instills humility.

5

Konteksty i implikacje III Sesji Plenarnej „Der synodale Weg” we Frankfurcie nad Menem, 3-5 lutego 2022 roku

51%

Chojnacki G.

|

2022

|

nr 32

5-18

EN

The Third Plenary Session of “Der Synodale Weg” and the three documents adopted during it allow for a preliminary diagnosis of the renewal and reform process in the Catholic Church in Germany started in 2019. This diagnosis shows that members of the Church community are concerned about the increasing number of apostasies and difficulties in regaining trust and credibility caused by the abuse of authority and power in many dimensions of spiritual and physical (sexual) life. Adopted documents in the theological dimension revise the precedence of theological sources, placing greater emphasis on the “signs of the times” as a locus theologicus and emphasising the greater importance of the Episcopal conference of a given country for decisions within authentic teaching in the Universal Church. Also the assembly of “Der Synodaler Weg” and the synodal councils to be constituted at the diocesan level should be not only advisory but also decisive. Such reforms of the Catholic Church meet with movements contesting such decisions, indicating that the participants of this assembly do not have the mandate to oblige believers in Germany to obey them. The Holy See issued a Declaration, pointing out that the decisions made by the assembly of “Der Synodale Weg” are not binding, neither in the case of proposed new forms of Church governance, nor in matters of faith and morals.

PL

Trzecia sesja plenarna „Der Synodale Weg” i przyjęte podczas niej trzy dokumenty pozwalają na wstępną diagnozę rozpoczętego w 2019 roku procesu odnowy i reform w Kościele katolickim w Niemczech. Diagnoza ta pozwala zauważyć, że członkowie wspólnoty kościoła są zaniepokojeni coraz większą liczbą apostazji oraz trudnościami z odzyskaniem zaufania i wiarygodności spowodowanego nadużyciami autorytetu i władzy w wielu wymiarach życia duchowego i fizycznego (seksualnego). W uchwalonych dokumentach w wymiarze teologicznym dokonano rewizji precedencji źródeł teologicznych, kładąc większy akcent na „znaki czasu” jako locus theologicus oraz uwypuklając większe znaczenie konferencji episkopatu danego kraju do rozstrzygnięć w obrębie autentycznego nauczania w Kościele powszechnym. Gremium „Der Synodaler Weg” oraz mające się ukonstytuować Rady synodalne na poziomie diecezji także powinny mieć nie tylko charakter doradczy, ale i rozstrzygający. Podobne reformy Kościoła katolickiego spotykają się z ruchami kontestującymi takie rozstrzygnięcia, wskazującymi na to, że uczestnicy tego gremium nie mają mandatu, aby zobowiązywać wierzących w Niemczech do ich przestrzegania. Stolica Apostolska wydała Deklarację, wskazując, że decyzje podejmowane przez „Der Synodale Weg” nie mają mocy wiążącej ani w przypadku propozycji nowych form kierowania Kościołem, ani w kwestiach wiary i moralności.

6

„Homilie to często klęska”. Konieczność poprawy jakości homilii

51%

Sławiński H.

|

nr 3

79-104

EN

This article deals with the newest history of the Church’s efforts to improve the quality of homilies. The source material is the texts contained in documents from various synods in the 21st century dealing with the issue of homilies and documents from various stages of the synod on synodality, as well as the published results of research conducted by theologians in Poland on some given homilies. The conducted analyzes allows for the conclusion that the participants of the Holy Mass greatly appreciate listening to homilies and expect them, even on weekdays. A critical assessment of the quality of the homily concerns the poverty of doctrinal content, poor grounding in the celebrated mystery, and the lack of coherence of moral indications with the proclaimed message. In a short summary, some suggestions to improve the quality of homilies are proposed.

PL

Artykuł podejmuje najnowszą historię zabiegów Kościoła o poprawę jakości homilii. Materiałem źródłowym są teksty zawarte w dokumentach z różnych synodów w XXI wieku podejmujących kwestię homilii oraz dokumenty z różnych etapów synodu o synodalności, a także opublikowane owoce badań przeprowadzonych przez teologów w Polsce nad realnie wygłoszonymi homiliami. Przeprowadzone analizy pozwoliły stwierdzić, że uczestnicy Mszy Świętej bardzo sobie cenią słuchanie homilii i oczekują ich, nawet w dni powszednie. Krytyczna ocena jakości homilii dotyczy ubóstwa treści doktrynalnych, słabego osadzenia w celebrowanym misterium, braku spójności wskazań moralnych z proklamowanym orędziem. W krótkim podsumowaniu zaproponowana jest propozycja poprawy jakości homilii.

7

Przyjęcie wykluczonych do wspólnoty zbawienia na przykładzie Dz 15, 1–35

51%

Bieliński K.

|

nr 4(53)

5-27

PL

Celem artykułu było ukazanie sposobu postępowania wspólnoty pierwotnego Kościoła wobec problemu przyjęcia do wspólnoty zbawienia wykluczonych wcześniej pogan. Kwestia ta stanowiła wielkie wyzwanie teologiczne, pastoralne i normatywnodyscyplinarne dla chrześcijaństwa początków. Zagadnienie przedstawione zostało w trzech punktach. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem rozważań był eklezjalny proces decyzyjny dotyczący norm postępowania, w punkcie pierwszym zdefiniowane zostało pojęcie decyzji moralnej w jej trójwymiarowości czasowej. Stwierdziliśmy, że rozpoznanie prawdy moralnej jest owocem spotkania między przeznaczeniem (ἔσχατος), zbawczym działaniem Chrystusa (κριτήριον) oraz rzeczywistością wymagającą przemiany (καιρός). W centralnym, drugim punkcie ukazano paradygmat procesu eklezjalnej decyzji, którego owocem było pełne włączenie do wspólnoty Kościoła wykluczonych etnochrześcijan. Kościół czasu soboru w Jerozolimie na „sposób synodalny” podjął problem wykluczonych i rozwiązał go w wyważonym połączeniu prawdy, wolności i miłości, stając się pod tym względem koniecznym punktem odniesienia dla procesu rozeznawania wspólnoty chrześcijan każdego czasu. Przypomniano o tym w trzecim punkcie artykułu, który dedykowany został aktualnym wskazaniom na temat rozeznawania wspólnotowego zawartym w dokumencie Biblia a moralność. Wskazano w nim, iż Pismo Święte, niezbędne źródło inspiracji dla procesu rozeznawania eklezjalnego, nadal stanowić powinno konieczny punkt odniesienia dla rozwiązywania przez Kościół nowych, aktualnych problemów etycznych. Celem najważniejszym, który udało się osiągnąć, było zaproponowanie synodalności, starożytnej kościelnej metody rozeznawania, chrześcijańskiej „kultury dialogu i spotkania” jako skutecznej metody przezwyciężania degradującej współczesną cywilizację „kultury wykluczenia”.

XX

The aim of the article is to examine the way, in which the community of the Church acted in confrontation with a huge theological, pastoral, normative, and disciplinary challenge set in front of the early Christianity by an ethical issue of accepting into the community of salvation those, who were excluded so far, i.e. pagans. The issue has been approached in three points. As the issue in question deals with the ecclesiastical process of taking decisions around norms of behavior, the first point brings a definition of a moral decision in its three-dimensional time structure. In the second, the central point of the paper, a paradigm for an ecclesiastical decision making process has been presented. The reflection has been based on the narrative from Acts 15, 1–35 concerning Jerusalem Council, a process that brought excluded ethno-Christians to the community of the Church. The third, final point of the analysis has been dedicated to the present issues of a communitarian discernment, as they are presented in a document of the Pontifical Biblical Commission The Bible and Morality. The document presents the Holy Bible as an indispensable source for the ecclesiastical discernment process, and as a necessary point of reference for the new ethical issues.

8

Benedykta XVI „wymyślanie Kościoła idealnego” w kontekście synodalności papieża Franciszka

51%

Kasperowicz P.

Sympozjum

|

2022

|

tom 2(43)

145-164

EN

Pope Benedict XVI, in the last interview with Peter Seewald, explains what true being in the Church is: it is not "inventing an ideal Church, but the readiness to live and work precisely in the Church, which is plagued by the powers of evil." The Holy Father develops this idea, conveying how from his point of view the Church changed with the world and vice versa. Pope Francis in the Preparatory Document of the XVI Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops "Towards a synodal Church: communion, participation and mission" points out that "synodation can be compared to a theatre of three main actors: “synodation can be compared to a theatre of three main actors: Jesus, the crowd (of the world) and the Church (...), but there is a fourth additional actor, called by the Pope the antagonist”, hence the need for discernment. This teaching corresponds to the experience that Benedict XVI left to the world, because combining divine reality with human weakness has been characteristic of the Catholic Church for centuries. St. Augustine in De civitate Dei wrote that on earth humanity will not reach the state of complete belonging to the State of God. However, this does not rule out the process of synodation, but it instills humility.

PL

Papież Benedykt XVI w ostatnim wywiadzie z Peterem Seewaldem tłumaczy, czym jest prawdziwe bycie w Kościele: to nie „wymyślanie Kościoła idealnego, ale gotowość do życia i pracy właśnie w Kościele, który jest nękany przez moce zła”. Ojciec święty rozwija tę myśl, przekazując, jak z jego punktu widzenia Kościół zmieniał się razem ze światem i vice versa. Papież Franciszek w Dokumencie przygotowawczym XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja zwraca uwagę, że „synodowanie można porównać do teatru trzech zasadniczych aktorów: Jezusa, tłumu (świata) oraz Kościoła (…), ale jest jeszcze czwarty dodatkowy aktor, zwany przez Papieża antagonistą”, stąd rodzi się potrzeba rozeznawania. To nauczanie koresponduje z doświadczeniem, jakie pozostawił światu Benedykt XVI, gdyż łączenie rzeczywistości Boskiej z ludzką słabością jest charakterystyczne dla Kościoła katolickiego od wieków. Święty Augustyn w De civitate Dei napisał, że na ziemi ludzkość nie osiągnie stanu całkowitej przynależności do Państwa Bożego. Nie przekreśla to jednak procesu synodowania, ale nastraja do pokory.

9

Metamorfoza czy transformacja doktryny Kościoła w nauczaniu Franciszka?

41%

Krzesik T.

|

nr 2

159-179

EN

From the first days of Pope Francis’ pontificate, Catholics around the world have been trying to understand the intentions of the Successor of Peter when he speaks on issues important to the teaching of the Church. For many Catholics, some elements of Francis’ teaching are disturbing, others are surprised, and still others enthusiastically endorse them. This text is an attempt to analyze some elements of Francis’ teaching and the genetic origin of the proclaimed content, which imply an infidelity to the accepted teaching of the Magisterium. The topics analyzed include the following issues raised by the Pope: understanding of the Church and the primacy of Peter, Catholic marriage, interreligious dialogue, and ecology. The author is looking for an answer to the question of whether the Pope reads the signs of the times and adjusts the teaching of the Church to the mentality and realities of modern life, or whether he is staging a coup that may bring consequences that are difficult to predict.

PL

Od pierwszych dni pontyfikatu papieża Franciszka katolicy na całym świecie usiłują zrozumieć intencje, które przyświecają następcy Piotra, kiedy zabiera głos w istotnych dla nauczania Kościoła kwestiach. U wielu katolików niektóre elementy nauczania Franciszka rodzą niepokój, u innych zdziwienie, a jeszcze inni entuzjastycznie je aprobują. Tekst jest próbą analizy niektórych elementów nauczania Franciszka i genetycznego pochodzenia głoszonych treści, które implikują niewierność przyjętemu nauczaniu Magisterium. Wśród analizowanych tematów są podejmowane przez papieża zagadnienia: rozumienie Kościoła, prymat Piotra, małżeństwo katolickie, dialog międzyreligijny, ekologia. Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy papież odczytuje znaki czasu i dostosowuje nauczanie Kościoła do mentalności i realiów życia współczesnego człowieka, czy też dokonuje przewrotu, który może przynieść trudne do przewidzenia konsekwencje.

10

Rewizja życia a synodalne wartości jedności, uczestnictwa i misji

41%

Pietrzak A. , Gruszecki L.

|

nr 2

113-125

EN

The Revision of life combined with the know-judge-act method is a noteworthy tool for putting into practice the synodal values of unity, participation, and mission. Based on the experience of the Church in Latin America, the article presents two arguments in support of this thesis. First, the revision of life prevents the synod from being reduced to mere declarative pronouncements, erudite analyses, and decisions. Secondly, it helps to overcome the franchise mentality between those who create synodal resolutions and those who should implement them. Thus, it contributes to leaving the personal and structural comfort zone towards growth and permanent Christ poiesis.

PL

Rewizja życia w połączeniu z metodą „wiedzieć–ocenić–działać” jest godnym uwagi narzędziem wprowadzania w życie synodalnych wartości jedności, uczestnictwa i misji. Opierając się na doświadczeniach Kościoła w Ameryce Łacińskiej, w artykule przedstawia się dwa argumenty na poparcie tej tezy. Po pierwsze, rewizja życia zapobiega redukowaniu synodu jedynie do deklaratywnych orzeczeń, erudycyjnych analiz i decyzji. Po drugie, pomaga przezwyciężyć franchisingową mentalność podziału na tych, którzy tworzą rezolucje synodalne i tych, którzy mieliby je wdrażać. Tym samym przyczynia się do wyjścia z osobistej i strukturalnej strefy komfortu ku wzrostowi i permanentnej chrystycznej poiesis.

11

The "Cathedral" of Catholic Theology

41%

Rowland T.

|

nr 17

135-149

PL

W trzeciej dekadzie dwudziestego pierwszego wieku "katedra" teologii katolickiej byla przedmiotem pewnych strukturalnych ataków, a jej rozwój jest obecnie "gorącym tematem". Autorka niniejszego artykułu sprzeciwia się powszechnej wśród katolików pokolenia millenialsów idei, że musimy po prostu "zrestartować" system wracając do 1959 r. i przywrócić ramy "neoscholastyki ścisłej obserwancji". Zamiast tego sugeruje, że należy zwrócić uwagę na samą strukturę, na kwestie teologii fundamentalnej oraz na relacje czy związki w ramach teologii katolickiej, zgodnie z zaleceniami Josepha Ratzingera i innych osób z jego kręgu teologicznego.

EN

In the third decade of the twenty-first century the “cathedral” of Catholic theology has suffered some structural assaults and the way forward is a contemporary “hot topic”. This paper argues against the idea, common among Catholics of the millennial generation, that we simply need to “reboot” the system to 1959 and restore the framework of “Strict Observance Neo-Scholasticism”. Instead it suggests that attention needs to be given to the structure itself, to issues in fundamental theology, and the relationships or “joints” in the framework of Catholic theology, along the lines recommended by Joseph Ratzinger and others in his theological circle.

12

II Synod Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej jako znak czasu i narzędzie nowej ewangelizacji

41%

Gąsiorowski Ł.

|

nr 26

59-77

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób odczytywanie znaków czasu może wpłynąć na rozwój narzędzi nowej ewangelizacji. Na początku artykułu przedstawiono pojęcie znaków czasu. W kolejnej części opracowania omówiono polskie znaki czasu w refleksji biskupów i teologów polskich. Przedstawiono także zjawisko nowej ewangelizacji. Na podstawie dokumentów II Polskiego Synodu Plenarnego omówiono przeszkody i trudności w dziele nowej ewangelizacji, a także zjawiska pozytywne w dziele nowej ewangelizacji w rzeczywistości polskiej. Omówiono także zjawisko synodalności w kontekście ożywienia Kościoła. Wykazano także jak II Synod Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej odpowiada na duszpasterskie potrzeby jego adresatów, chociażby poprzez synodalną formację wiernych świeckich. W ostatniej części opracowania wykazano, w jaki sposób stworzona struktura II Synodu Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej staje się narzędziem do odczytywania, badania i interpretowania znaków czasu.

EN

The purpose of this article is to show how the interpretation of the signs of the times may affect the development of the new evangelization tools. Firstly, the concept of time signs is presented. The next part of the study discusses the Polish signs of the times in the reflection of Polish bishops and theologians. Moreover, the phenomenon of the new evangelization is presented. The obstacles and difficulties, as well as positive phenomena in the work of the new evangelization in the Polish reality have been discussed in the article on the base of the documents of the II Polish Plenary Synod. Besides, the phenomenon of synodality in the context of the Church’s revival is presented. The article shows how the II Synod of the Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) Diocese responds to the pastoral needs of its addressees, pointing the synodal formation of lay faithful. The last part of the study presents how the created structure of the II Synod of the Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) Diocese becomes a tool for reading, resear¬ching and interpreting the signs of the times.

13

Początki odnowy posoborowej w Kosciele katolickim w Polsce (do 1972). Zarys wybranych problemów

36%

Białkowski M.

|

2017

|

tom 128

229-272

PL

Recepcja Soboru Watykańskiego II to jeden z najważniejszych, żywych procesów eklezjalnych zachodzących w Kościele katolickim począwszy od drugiej połowy lat sześćdziesiątych XX w. Analiza faktograficzna zjawiska pozwala na wyodrębnienie – w historii Kościoła w Polsce – trzech faz recepcji Vaticanum II. Są to kolejno: 1) faza wczesna (lata 1966-1978) z wyraźnie wyodrębnionymi dwoma podokresami: 1966-1972 oraz 1972-1978; 2) faza dojrzała (lata 1978-1989); 3) faza późna (lata 1989-1999). Niebagatelny wpływ na przebieg recepcji w Polsce, jej specyfikę, dynamikę oraz konkretne możliwości aplikacji nauczania w życie wspólnot kościelnych miały uwarunkowania związane z funkcjonowaniem Kościoła w warunkach państwa totalitarnego. W niniejszym artykule przedstawione zostały kolejno: uwarunkowania polityczno-systemowe; uwarunkowania prawno-kanoniczne; uwarunkowania społeczno-religijne. Jako instytucjonalne narzędzia recepcji Soboru Watykańskiego należy postrzegać należy powołane przez Konferencję Episkopatu Polski specjalne komisje, na czele z Komisją Soborową. Dla zobrazowania procesu recepcji Vaticanum II w Polsce – w pierwszej fazie obejmującej podokres lat 1966-1972 – dokonano wyboru kilku charakterystycznych obszarów odnowy posoborowej. Widocznym znakiem wprowadzania posoborowych zmian była odnowa liturgii i studiów biblijnych (zapoczątkowano nową edycję ksiąg liturgicznych w języku polskim oraz wydano nowe krytyczne tłumaczenie ksiąg Pisma św. – „Biblią Tysiąclecia”). Odnowa kolegialności i synodalności polegała na opracowaniu i wejściu w życie Statutu Konferencji Episkopatu Polski (1969 r.); umocnieniu i pogłębieniu charakteru duszpasterskiego instytucji synodów diecezjalnych oraz prowincjonalnych; przywróceniu Rad Kapłańskich. Wiele uczyniono również by nadać nowe, ożywcze impulsy ruchowi ekumenicznemu. Podjęto prace przygotowawcze w celu przeprowadzenia nowoczesnej odnowy struktur kościelnych (projekt opracowany przez zespół arcybiskupa Bolesława Kominka w 1967 r.). Ostatecznie urzeczywistnienie – tego istotnego wymiaru recepcji nauczania soborowego – nastąpiło częściowo poprzez postanowienia bulli Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus” z 1972 r. Sobór Watykański II przyniósł także zasadnicze zmiany w postrzeganiu roli świeckich w Kościele. Nastąpiła rewolucyjna zmiana paradygmatu udziału świeckich w życiu Kościoła (od obecności do zaangażowania). Na polskim gruncie prześledzono ją na przykładzie dwóch odmiennych formacyjnie ruchów katolickich (odgrywającego rolę prekursora idei soborowych środowiska ZNAK oraz stworzonego przez ks. Franciszka Blachnickiego Ruchu Światło-Życie). Przedstawione w ogólnym zarysie przykłady były pewnymi propozycjami i nie wyczerpały bogatych oraz różnorodnych doświadczeń recepcji Soboru Watykańskiego II w Kościele w Polsce.

EN

The reception of II Vatican Council is one of the most important ecclesial processes occurring in the Catholic Church since the second half of the 1960’s. Factographic analysis of the process allows one to distinguish – in the history of the Church in Poland – three phases of reception of Vaticanum II. These are: 1) the early phase (1966-1978) with two clear stages: 1966-1972 and 1972-1978; 2) the mature phase (1978-1989); 3) the late phase (1989-1999). Conditions connected with the functioning of the Church in totalitarian state had a considerable influence on the reception of the Council in Poland, its specificity, dynamism as well as the actual possibilities of applying the teaching in the life of church communities. The present article presents respectively the political and systemic conditions; legal and canonic conditions; religious and social conditions. Special commissions headed by the Council Commission, set up by the Episcopal Conference of Poland, should be viewed as the institutional tools of the reception of the Vatican Council. To depict the process of the reception of Vaticanum II in Poland – in the first stage of the early phase (1966-1972) – a few characteristic areas of the post-council renewal have been chosen. A visible sign of introducing post-council changes was the renewal of the liturgy and biblical studies (a new edition of liturgical books in Polish was initiated and a new critical translation of the Holy Scripture published – the Millenium Bible). The renewal of collegiality and synodality consisted in drafting and putting into effect the Statute of the Episcopal Conference of Poland (1969); strengthening and deepening the pastoral character of the institution of diocesan and provincial synods; reinstating Presbyteral Councils. Much was done to give the ecumenical movement new reviving impulses. Preparations were made to conduct a modern renewal of church structures (project drafted by Archbishop Bolesław Kominek and his co-workers in 1967). Final accomplishment came partly through the resolutions of the bull of Paul VI Episcoporum Poloniae Coetus from 1972. Vatican Council II also brought considerable changes in the perception of the role of the laity in the Church. There was a revolutionary change of the paradigm of participation of laity in the life of the Church (from presence to involvement). In Poland it was followed through on the example of two formationally different Catholic movements (the precursory milieu of ZNAK and – the originated by Rev. Franciszek Blachnicki - Light-Life Movement). The general outline of examples does not exhaust the rich and diverse experience of the reception of Vatican Council II in the Polish Church.

14

Odnowa posoborowa w Kościele katolickim w Polsce w latach 1978-1989. Zarys wybranych problemów

31%

Białkowski M.

|

tom 130

263-323

PL

Lata 1978-1989 to w Kościele katolickim w Polsce faza dojrzała recepcji Soboru Watykańskiego II. Do najważniejszych zjawisk mających wpływ na jej przebieg należały: przemiany polskiej religijności w latach osiemdziesiątych XX w.; nowy model relacji państwo-Kościół katolicki; społeczny wymiar trzech pielgrzymek Papieża-Polaka do Ojczyzny (1979-1983-1987); zmiany personalne i pokoleniowe w Episkopacie Polski. Ważną rolę odgrywała działalność specjalistycznych Komisji Episkopatu Polski, które nadawały całemu procesowi właściwe tempo i wyznaczały główne kierunki zmian. Aplikacja nauczania soborowego w teologii polskiej zaznaczyła swoją obecność w pracach: ks. Józefa Kudasiewicza (biblistyka), ks. Józefa Tischnera (katolicka nauka społeczna), ks. Adama Ludwika Szafrańskiego (eklezjologia), o. Stanisława Celestyna Napiórkowskiego OFMConv. (mariologia, ekumenizmu), ks. Wacława Hryniewicza OMI (ekumenizm), o. Jana Charytańskiego SJ (katechetyka), ks. Franciszka Blachnickiego (teologia pastoralna i liturgika), ks. Eugeniusza Werona SAC (teologia laikatu), biskupa Wilhelma Pluty (teologia pastoralna), ks. Franciszka Woronowskiego (teologia pastoralna) oraz ks. Tadeusza Dajczera (religioznawstwo i fenomenologia religii). Publikacja czterech tomów „Liturgii Godzin” oraz wydanie w 1986 r. „Mszału Rzymskiego dla Diecezji Polskich” stanowiły zwieńczenie odnowy liturgicznej. Z kolei ukazanie się krytycznego III wydania „Biblii Tysiąclecia” (1980 r.), było realizacją postulatów zgłaszanych już w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX w. Kolegialność biskupów znalazła w pełni odzwierciedlenie w przepisach nowego Statutu Konferencji Episkopatu Polski (1987 r.), a synodalność rozwijała się poprzez synody. W latach 1978-1989 trwały obrady jednego synodu prowincjonalnego i dziewięciu synodów diecezjalnych. Sporym osiągnięciem ruchu ekumenicznego było zainaugurowanie dwustronnych dialogów doktrynalnych (odnośnie ważności chrztu św. oraz małżeństw mieszanych). Przystosowana odnowa życia zakonnego w dekadzie lat osiemdziesiątych XX w. miała przede wszystkim wymiar jurydyczny związany z rewizją prawa zakonnego oraz przyjęciem nowych konstytucji. Aktywność świeckich zaowocowała rozwojem wcześniej działających ruchów i stowarzyszeń oraz narodzinami nowych. Dynamiczny wzrost był udziałem Drogi Neokatechumenalnej, Katolickiej Odnowy w Duchu Świętym, Ruchu Światło-Życie, Ruchu Rodzin Nazaretańskich oraz Wspólnot Życia Chrześcijańskiego.

EN

The years 1978-1989 in the Catholic Church in Poland constitute a mature stage of the reception of the Second Vatican Council. Among the most important phenomena that influenced the process were: changes in Polish religious life in the 1980’s; new model of state-Church relationship, social aspect of the three pilgrimages of the Polish Pope to Poland (1979-1983-1987); personal and generational changes in Polish Episcopate. An important role was played by the activity of special Commissions of the Polish Episcopate, which gave the whole process an appropriate tempo and determined the main directions of changes. The application of council teachings in Polish theology could be found in the works of: Rev. Józef Kudasiewicz (Bible studies), Rev. Józef Tischner (Catholic Social Teaching), Rev. Adam Ludwik Szafrański (Ecclesiology), Fr. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv. (Mariology, Ecumenism), Rev. Wacław Hryniewicz OMI (Ecumenism), Fr. Jan Charytański SJ (Catechetics) Rev. Franciszek Blachnicki (Pastoral Theology and Liturgics), Rev. Eugeniusz Weron SAC (Theology of the Laity), Bishop Wilhelm Pluta (Pastoral Theology), Rev. Franciszek Woronowski (Pastoral Theology) and Rev. Tadeusz Dajczer (Religious Studies and Phenomenology of Religion). Publication of four volumes of Liturgy of Hours and Roman Missal for Polish Dioceses (1986) constituted the culmination of liturgical renewal. Publication of critical third edition of the Millennium Bible (1980) was the realization of the postulates set in the second half of the 1960’s. Collegiality of bishops was fully reflected in the regulations of the new Statute of Polish Episcopal Conference (1987), and the synodality developed through synods. In the years 1978-1989 there was one provincial synod assembly and nine diocesan synod assemblies. A considerable achievement of the ecumenical movement was the inauguration of bilateral doctrinal dialogues (about the validity of baptism and mixed marriages). The renewal of monastic life in the 1980’s was predominantly of juridical dimension connected with the revision of monastic law and adopting new constitutions. Activity of the laity resulted in the development of existing movements and associations and the creation of new ones. Neocatechumenal Way, Catholic Charismatic Renewal, Light-Life Movement, Families of Nazareth Movement and Christian Life Communities enjoyed a dynamic growth.