Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Dyplomacja symboli w stosunkach między Polską a Niemcami na przełomie XX i XXI wieku

100%

Kącka K.

Historia i Polityka

|

2014

|

nr 11(18)

75-91

EN

End of the 1980s and early 1990s brought a complete change of almost all factors influencing the position of both Germany and Poland in the international arena. The two countries – for the first time in history – faced the challenge of regulating their neighborly relations based on democratic values and principles of international law. This situation was an opportunity to create the foundations of “good neighborliness and friendly cooperation”, but at the same time once again brought about the need to confront the past – especially the events dating back about 50 years. As it turned out, the two countries not only have not always been in agreement in the mutual perceptions of their place in the new political reality, but disagreed also in the interpretation of common history. In addition, they differ in their views on the shape of mutual relations and prospects for their development. The formal regulation of Polish-German relations in the form of agreements and treaties were confronted with different real-life practice – mainly because of the lack of political will on both sides, coupled with the weakness in terms of implementation of the above documents, and were not enough to solve a number of contentious issues. Also the constant presence in the discussion of current issues and disputes of the historical legacy and resulting burdens did not facilitate conducting a meaningful, to-the-matter dialogue. The article shows the place and role of the past history in contemporary Polish-German relations, how it is used in the political and social discourse, and how it affects the thinking and outlook of the two nations today.

2

Ukryta symbolika ogrodów

100%

Majdecka-Strzeżek A.

|

2008

|

tom Nr 11-12

18-19

PL

Podziwiając piękno ogrodów często nie dostrzegamy ich warstwy symbolicznej, dostępnej jedynie dla wtajemniczonych, a w pełni odczyty walnej w czasach jego realizacji. Aby ją zrozumieć, wystarczy uświadomić sobie obecność symboli w oglądanym przez nas miejscu i bliżej poznać ich znaczenie.

3

How words and emotions control behavior

88%

Łysiuk L.

Acta Neuropsychologica

|

2020

|

tom 18(1)

127-140

EN

It is now being realized that people are driven by their emotions too much greater extent than by their intellect. Therefore, most influential are those leaders who knew how to evoke appropriate emotional states in their listeners. Examples of successful propaganda provide Nazi Germany, the Soviet Union, and recently Rwanda. In fact, both Nazi and Soviet propaganda made it possible to exterminate thousands of people with a silent consent of common citizens. Most people are easy to manipulate because they do not realize that words are symbols that bear strong emotional load. Moreover, party and religious leaders are often not aware of the consequences of the words they use. Whether they speak of an “enemy” of the nation, religion or society their eager followers will sooner or later come to the conclusion that the enemy is a serious obstacle in the welfare of the state. It made the revolutionary to slaughter all those who dared to think and act in a different way. On the other hand, words can also create positive attitudes persuading people to offer help to those in need. It is closely connected with the way the brain works. The studies found that common are not only sensual illusions but cognitive illusions as well. They make people to act in accordance with schemas they have internalized, and to react with negative emotions to those who try to change their word outlook, and the manner of thinking since they in terpret it as an attack on their basic values.

4

Symboliczne przestrzenie domu

75%

Sulima M.

|

2007

|

tom Z. 20

81-91

PL

Tematem pracy jest ukazanie symbolicznego obrazu domu i związanego z nim zamieszkiwania w kulturze polskiej wsi, oparte na rozważaniach filozoficznych Mircea Eliadego i Gerardusa van der Leeuwa. Przedstawiają oni dom jako miejsce pełne znaczeń, przestrzeń sacrum, imago mundi.

EN

Among many fundamental symbols in rural culture, a house has been placed in a special position. The house, as the most permanent structure, organizing and arranging human life, has also been the place where man's character and identity have been formed .The space of the house is very safe, familiar and it wins over what's dark unknown and chaotic. The theme of this essay is to show the symbolic image of the house as meaning-abundant and sacred space in rural culture based on scholars' sources. They find the house as a pivot point in human life (the symbolism of the centre), as imago mundi, as a temple. Since time immemorial the man has had the need to have an asylum, isolation and order of the so called "intimate sphere" which has been carefully proteced from the outer world. The house has been the centre of the world and an image of the world as a whole. As a result, building the human abode has been tantamount to following and imitating cosmogony and the creation of the world.

5

Analysis of the utilization possibilities for the defense military constructions of the Kaunas Fortress

75%

Zaleckis K.

|

2011

|

tom Vol. 4, no. 4

21-35

EN

The paper deals with a subject of functional adaptation of former harbour areas. These spaces are still problematic abandoned brownfields in many cities of Europe. This is a continuation of the subject undertaken already in the publication in ACEE (Vol.3 No.1/2010), referring to a German case study Osthafen Behala in Berlin. The case of study in Berlin reflects the city policy of upgrading processes. Similar changes, but on a bigger scale, appear in other world urban spaces: in London in Great Britain as well as in the German city of Hamburg. Such processes are correlated closely to the new functions and cityscape of brownfields. It is a view, wherein today spaces of new use can be well recognised. The chosen example will present these city planning and cityscaping situation of ex-industrial brownfield. Furthermore, the photo documentation in London as well as in Hamburg and photos and researches in situ carried out by the author in Berlin between 2004-2011 constitute, next to the literature, the primary source for the presented remarks.Conclusions illustrate the approach to the revitalisation process, presenting today's situation of the brownfield against the background of two cases of similar subject. Moreover, transformation of the former harbour areas into the new use in corelation with the cityscape is a new and original subject.

PL

Artykuł prezentuje temat adaptacji funkcjonalnej dawnych terenów portowych. Przestrzenie te są w dalszym ciągu w wielu miejscach Europy problemem jako opuszczone nieużytki współczesnych terenów miejskich. Przedstawiony materiał jest kontynuacją opisu badań podjętych już w publikacji ACEE (Vol.3 No.1/2010) - odnoszącego się do niemieckiego obszaru Osthafen Behala w Berlinie. Analizy podjęte w Berlinie odzwierciedlają politykę miasta polegająca na wspieraniu procesów rewitalizacji. Podobne działania, choć w większej skali, dokonywane były w światowych ośrodkach urbanistycznych: w Londynie w Wielkiej Brytanii oraz w mieście niemieckim, Hamburgu. Procesy te są ściśle powiązane z nowymi funkcjami oraz krajobrazem nieużytków przemysłowych. Zaobserwować przy rym można widoki, w których nowe użytkowanie obszaru jest łatwo rozpoznawalne. Wybrany przykład przedstawia urbanistyczną i krajobrazową sytuację byłego terenu przemysłowego. Dokumentacja fotograficzna w Londynie i w Hamburgu oraz fotografie jak i badania in situ wykonane przez autorkę w Berlinie w latach 2004-2011 stanowią obok literatury, bazowe źródło informacyjne. Wnioski opracowania obrazują stosunek do procesu rewitalizacji przedstawiając sytuację obecną wybranego przypadku na tle dwóch tematycznie podobnych przykładów. Ponadto, przekształcanie byłych terenów portowych na nowe użytkowanie, w powiązaniu z krajobrazem jest problemem nowym i oryginalnym.

6

Cимволи як мовні знаки вираження світосприйняття Федора Потушняка

63%

Сньозик (Snjozyk) Г. Н.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2022

|

nr 6(3)

123-134

UK

У статті розглядаються символи як мовні знаки вираження сприйняття Федора Потушняка. Зосереджується увага на тому, що символ зберігає колосальний обсяг інформації та є ключем до розуміння багатьох ментальних та культурно-історичних явищ. Справді, символи своєрідним чином «закодовують» життя народу, формуючи його відповідну мовно-культурну картину світу. Кожен народ зберігає багатство своїх традицій, які формувалися не одне століття і які в сучасному прагматичному світі, на жаль, так легко втратити, особливо якщо прагнути спільного культурного простору. І цей національно-культурний код зафіксовано в мові; саме завдяки символам культурне явище «опредмечується». Звичайно ж, не кожна культурна реалія стає символом і не в кожній лексемі, що називає культурну реалію, з’являється символічне значення. Символ «виростає» лише тоді, коли реалія набуває особливої значущості в житті не тільки конкретної людини, а й соціуму, релігійної громади чи культурної спільноти, а вербальний символ потребує ще й традицій слововживання. Вербальний символ – це багатопланова відкрита семантична структура, що має здатність в одному контексті виявляти кілька символічних значень одночасно. Проблема визначення семантики символу зумовлена його складною внутрішньою природою, неоднозначністю тлумачення, залежністю інтерпретації від індивідуального прочитання тексту та символу в ньому. Кожне нове прочитання навіть того самого чи іншого тексту викликатиме нові асоціації та нову інтерпретацію, залучатиме до цього процесу інші тексти й символи. Однією з ланок українського символізму 30-х років була поетична творчість Ф. Потушняка, котра увібрала в себе досвід української та західноєвропейської модерної культури. Поезія Ф. Потушняка – це цілісна художня система з виробленими ключовими образами-символами, втрачений естетичний код якої необхідно наново віднаходити. На основі символізації образів моря, човнів, далекої, незнаної пристані, змін у природі поет моделює різні екзистенційні ситуації індивідуального та вселюдського буття в безмежжі життєвого часопростору, творить парадигму безконечного руху людства в невідомість, у вир пристрастей, поривів, небезпек, у світ мрії. Засоби новітньої поетичної техніки, контрасти звуків і барв, полісемантизм образівсимволів дають можливість відтворити всю складність духовного життя людини.

EN

The article considers symbols as linguistic signs of expression of Fedor Potushnyak’s perception. The focus is on the fact that the symbol preserves a huge amount of information and is the key to understanding many mental and culturalhistorical phenomena. In fact, the symbols in a way «encode» the life of the people, forming its corresponding linguistic and cultural picture of the world. Every nation retains the richness of its traditions, which have been formed for centuries and which in today’s pragmatic world, unfortunately, are so easy to lose, especially if you seek a common cultural space. And this national and cultural code is fixed in the language; it is thanks to symbols that the cultural phenomenon is «objectified». Of course, not every cultural reality becomes a symbol, and not every token that names cultural reality has a symbolic meaning. A symbol «grows» only when reality acquires special significance in the life not only of a particular person, but also of society, religious community or cultural community, and the verbal symbol also needs traditions of word usage. A verbal symbol is a multifaceted open semantic structure that has the ability to detect several symbolic meanings in one context. The problem of determining the semantics of the symbol is due to its complex internal nature, ambiguity of interpretation, the dependence of interpretation on the individual reading of the text and the symbol in it. Each new reading of even the same or another text will evoke new associations and new interpretations, will involve other texts and symbols in this process. One of the links of Ukrainian symbolism of the 1930-s was the poetic work of F. Potushnyak, which absorbed the experience of Ukrainian and Western European modern culture. F. Potushnyak’s poetry is a holistic artistic system with produced key images-symbols, the lost aesthetic code of which must be rediscovered. Based on the symbolization of images of the sea, boats, distant, unknown pier, changes in nature, the poet models various existential situations of individual and universal existence in the infinity of living space, creates a paradigm of endless movement of humanity into the unknown , into the whirlpool of passions, impulses, dangers, dreams. Means of the latest poetic technique, contrasts of sounds and colors, polysemantism of images-symbols give the chance to recreate all the complexity of a person’s spiritual life.

7

Różnice i podobieństwa w percepcji barw: czerwonej, białej, błękitnej u osób z dysfunkcją wzroku i widzących oraz wykorzystanie symboliki barw w audiodeskrypcji

63%

Jerzakowska B.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

nr 4

232-241

PL

Analizie poddano kolory: biały, czerwony, błękitny. Przedstawiono z czym kojarzą się one badanym.Na wykresach zilustrowano procentową częstotliwość występowania poszczególnych skojarzeń. Otrzymane skojarzenia uszeregowano, m.in. ze względu na symbolikę oraz abstrakcyjność skojarzenia. Ostatnią częścią badania było porównanie skojarzeń symbolicznych, które pojawiły się przy poszczególnych barwach z symboliką uwzględnioną w słownikach symboli. Badanie odniesiono do tekstów audiodeskrypcji (AD) i sprawdzono czy korzystają one z bogatej symboliki barw ukutej w tradycji i kulturze.

EN

This paper is about sign perception of colors for sighted and blind people. We selected three different colours: white, red and blue. Associations are presented which are given to each of respondents in both groups. We then checked how answers corresponded with symbolic meaning of the three colors known from literary, psychological and linguistic stereotypes. We also checked if white, red and blue matter symbolize meaning in audio description, which is a technique to describe art for blind people.

8

ФОРМУВАННЯ ПРОФЕСІЙНОЇ МАЙСТЕРНОСТІ МАЙБУТНІХ УЧИТЕЛІВ ОБРАЗОТВОРЧОГО МИСТЕЦТВА ЗАСОБАМИ ТРАДИЦІЙНОЇ СИМВОЛІКИ ОРНАМЕНТУ

63%

Шокірова З.

Педагогічні науки: теорія, історія, інноваційні технології

|

2016

|

nr 1(55)

172-180

EN

The article raised the problem of formation of professional skills of fine arts teachers of in the process of making an ornament. The ornament is seen as something material – the artistic culture of the society in its relations with the world of content with the beliefs and traditions of humanity. This approach allows us to understand the spiritual meaning of sustainability of the universal ornamental motifs that run through all cultures from ancient times to the present, keeping the value of a holistic sense of the world. Students are introduced to the main theoretical propositions concerning the nature, specificity, history and structure of the ornament. The perception of color harmony, balance of form and color, rhythm that students are in the process of studying ornament, can creatively realize themselves in different kinds of creative tasks, increase the level of artistic and creative abilities of future teachers. During the detailed study of the ornament nature the author focuses on the phenomenon of heredity of some ornamental motifs; analyzes dominant motifs that are most often found among different people and different kinds of art of our country. For Ukrainian art is peculiar such kind of arsenal of motifs and images, which were the basis of national ornament. For many centuries the ornamentation was a wide sphere of artistic creation, the main method of knowledge of natural rhythms and cycle’s means of conveying information and work cultures. The focus is on traditional ornamentation and symbolism. Students learn the semantics of the most important archaic characters, among which the most important are geometrical symbols (point, circle, triangle and square). To create their own projects, students are introduced to different kinds of ornaments in all kinds of arts and crafts, with features of regional ornaments. In performing creative tasks students successfully combine folk art traditions with modern technology.

9

The symbolic significance of the position of the Hungarian president in a central European context

63%

Halász I.

The Lawyer Quarterly

|

2017

|

tom 7

|

nr 2

127-135

EN

Since the birth of modern republics, the post of the president of the republic has had important symbolic content. It is a powerful symbol of republicanism. The presidents of most republics have inherited many characteristics of previous dynastic rulers, as their partly similar functions - representing the state in and outside the country, symbolising the unity of the nation and in periods of crisis, guaranteeing the continuity of state power. The paper is concerning on the Hungarian constitutional development in the 20th century and especially after 2011. Symbolism of the new Fundamental Law of Hungary is very strong and the position of president is central in this process.

10

Berlin Potsdamer Platz – integracja i dezintegracja metropolii

63%

Jałowiecki B.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2004

|

nr 4(18)

99-107

PL

Na tle skomplikowanych losów Berlina w XX wieku przedstawione zostały przekształcenia przestrzenno-społeczne metropolii oraz próby integracji przestrzeni podzielonego przez pół wieku miasta. Tym głównym zwornikiem miał stać się projekt aranżacji obszaru wokół placu Poczdamskiego, któremu starano się nadać także symboliczne znaczenie. W jakim stopniu to się udało? Przynajmniej częściową odpowiedź na pytanie to znajdujemy w artykule.

EN

This article is devoted to socio-spatial transformation of Berlin and the attempts to reintegrate the city that remained divided for 50 years. Rearrangement of the Potsdamer Platz area was of crucial importance for this reintegration process, both for practical and symbolic reasons. To what extent was this project successful? The answer, or at least part of it, can be found in the article.

11

Слова-символи у творах Григорія Сковороди як ознака художнього мислення

51%

Лисенко (Lysenko) Н. N. , Тендітна (Tenditna) Н. N.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2022

|

nr 4(1)

15-22

UK

У статті проаналізовано слова-символи в художньо-філософському світі Григорія Сковороди. Спираючись на класифікацію Д.Чижевського, в символіці українського барокового поета розглянуто поняття-символи за такими значеннями: біблійні слова-символи, архетипні символи, космогонічні слова-символи, символи-назви істот, явищ природи, на позначення особливостей природного середовища. Поет-філософ у своїх творах вживає такі біблійні слова-символи, як Бог, Христос, Біблія, серце, ангел, пророк, хрест. У творах Г. Сковороди виділяють архетипні образи-символи вогню, світла, води, крові, кола. У проаналізованих нами творах Г. Сковорода вживає такі космогонічні слова-символи, як: сонце, місяць, зірка, зоря. Слово-символ крила у творах поета тісно пов’язаний із біблійними символами, створює позитивну характеристику і означає «злет». У творах Г. Сковороди основна функція символічних назв птахів, як-от: ворон, голуб, соловей, орел і яструб, характерологічна, вона несе емоційне навантаження. У збірці «Байки Харківські» слова-символи на позначення назв тварин уособлюють певні людські якості. Також у своїй творчості Григорій Сковорода використовував символи-назви явищ природи, зокрема такі, як-от: грім, блискавка, хмари, веселка. Доволі часто у творах Г. С. Сковороди зустрічаються такі слова-символи на позначення особливостей природного середовища, як ліс, море, дороги. Як показало дослідження, для Григорія Сковороди велике значення мали християнські символи, проте значна частина символів прийшла в його світоглядну модель від уявлень древніх слов’ян.

EN

The article analyzes the words-symbols in the artistic and philosophical world of Gryhoriy Skovoroda. Based on the classification of D. Chizhevsky, in the symbolism of the Ukrainian Baroque poet considered concepts-symbols by the following meanings: biblical words-symbols, archetypal symbols, cosmogonic words-symbols, symbols-names of creatures, natural phenomena, to denote the peculiarities of the environment. The poet-philosopher in his works uses such biblical words-symbols as God, Christ, the Bible, the heart, the angel, the prophet, the cross. In the works of G. Skovoroda there are archetypal images-symbols of fire, light, water, blood, circles. In the works analyzed by us, G. Skovoroda uses such cosmogonic words-symbols as: sun, moon, star, star. The word-symbol of the wing in the poet’s works is closely connected with biblical symbols, creates a positive characteristic and means «take-off». In the works of G. Skovoroda the main function of symbolic names of birds, such as: crow, dove, nightingale, eagle and hawk, characterological, it carries an emotional load. In the collection «Fairy Tales of Kharkiv» words-symbols to denote the names of animals represent certain human qualities. Gryhoriy Skovoroda also used symbols-names of natural phenomena in his work, in particular, such as: thunder, lightning, clouds, rainbow. Quite often in the works of G.S. Skovoroda there are such words-symbols to denote the features of the natural environment, such as forest, sea, roads. According to research, Christian symbols were of great importance to Gryhoriy Skovoroda, but a significant part of the symbols came to his worldview from the ideas of the ancient Slavs.

12

Lapides vivi, Deus est lux, ecclesia est paradisus – kościół cysterski w średniowieczu nośnikiem znaczeń symbolicznych

51%

Nowiński J.

Architectus

|

2016

|

nr 2(46)

25-39

PL

Kościół cystersów, ukształtowany w początkowym okresie formowania zakonu, z prostymi rozwiązaniami architektonicznymi i wyposażeniem, odzwierciedlał cysterską duchowość i liturgię – jego architekturę i wnętrze kształtowała zakonna tradycja i obecne w niej treści duchowe. W oparciu o cysterskie źródła, ze szczególnym wskazaniem na mistyczne treści obecne w nauczaniu św. Bernarda z Clairvaux (zwłaszcza w cyklu jego kazań: In dedicatione ecclesiae), w artykule zostały zaprezentowane znaczenia symboliczne, których wyrazicielem stały się architektura i wyposażenie średniowiecznych świątyń cysterskich. Liturgia sprawowana przez mnichów w tradycji zakonnej cystersów była postrzegana w jedności z liturgią niebiańską, celebrowaną przez aniołów przed tronem Boga. Takie rozumienie liturgii wpłynęło na symboliczną interpretację kościoła klasztornego. Ziemska świątynia, zbudowana z „żywych kamieni” (lapides vivi) – zakonników, którzy ją uświęcają swoją świętością, stanowi mistyczną jedność ze świątynią Boga w niebie i liturgią niebiańską celebrowaną przez aniołów (officium divinum in conspectu Dei et angelorum). Obecność Boga w kościele cysterskim symbolizowało światło słońca, w szczególny sposób obecne w przestrzeni sanctuarium, a kompozycja okien w szczytowej ścianie prezbiterium w symboliczny sposób wyrażała prawdę o jedności i troistości osób Trójcy Świętej. Symbolika świątyni cysterskiej znalazła bogaty wyraz w wystroju i wyposażeniu jej wnętrza interpretowanego jako Raj (ecclesia est Paradisus). Mistyczne i symboliczne znaczenia kościoła klasztornego kształtowały m.in. sens ideowy i ikonografię detalu architektonicznego, monumentalnych krucyfiksów nad przegrodą chóru (arbor vitae), dekoracji stalli (m.in. motyw winnej latorośli) oraz nastaw głównych ołtarzy, ze szczególnym wskazaniem na nastawy typu relikwiarzowego.

EN

With its simple architectural solutions and furnishing, a Cistercian church shaped at the early stage of the Order’s formation, conveyed Cistercian spirituality and liturgy, its architecture and interior having been formed by the Order’s tradition and the spiritual contents it entailed. Based on the Cistercian sources, with a particular emphasis on the mystical elements present in the teaching of St Bernard of Clairvaux (especially in his homily series In Dedicatione Ecclesiae), symbolic meanings as expressed in the architecture and furnishing of mediaeval Cistercian churches are analyzed. Liturgy performed by monks in the monastic tradition of the Cistercians was perceived in unity with heavenly liturgy, celebrated by angels before God’s throne. Such understanding of liturgy had an impact on the symbolic interpretation of a monastic church. The earthly Church built of “living stones” (lapides vivi): monks, who sanctified it with their holiness, constituted a mystical unity with God’s Church in Heaven and heavenly liturgy celebrated by angels (officium divinum in conspectu Dei et angelorum). God’s presence in a Cistercian church was symbolized by sunlight, particularly present within the space of the sanctuarium, while the window composition in the presbytery gable wall symbolically expressed the truth of the unity and the Trinitarian character of the persons of the Holy Trinity. The symbolism of a Cistercian church was richly expressed in the décor and furnishing of its interior interpreted as the Paradise (ecclesia est Paradisus). Mystical and symbolic meanings of a monastic church shaped, among others, the ideological and iconographic sense of an architectural detail, monumental crucifixes above the rood screen (arbor vitae), choir stalls’ decoration (e.g. vine motif), as well as high altar retables.

13

Modyfikowanie symboliki w przestrzeni publicznej na przykładzie działań wobec pomników komunistycznych w Polsce po 1989 r.

51%

Różycki B.

Społeczeństwo. Edukacja. Język

|

2016

|

tom 4

29 - 44

PL

Artykuł jest rezultatem szerszych badań nad stosunkiem do symboli upadłej dyktatury, pozostających w przestrzeni publicznej po wprowadzeniu demokracji. Na podstawie szerokiej kwerendy przypadków rozmaitego traktowania takich pamiątek przeszłości w postkomunistycznej Polsce, wyselekcjonowane zostały te najlepiej oddające rozmaite aspekty tego zjawiska. Posłużyły one wskazaniu typów działań zachodzących wokół pomników oraz rodzajów aktorów politycznych angażujących się w ten proces. Tekst stanowi element badań empirycznych prowadzonych w ujęciu międzynarodowym, których ostatecznym celem jest usystematyzowanie tego tematu i jego syntetyczne, komparatystyczne opracowanie

EN

The following paper is the result of broader investigation regarding the attitude towards past dictatorship symbols which remain in the public sphere even after the democratic transition. Based on a wide query of a variety of case studies regarding different postures towards particular relics of the past in post-communist Poland, I selected those best reflecting various aspects of the subject. They have been used to indicate the types of actions that refer to the topic, as well as political actors involved in the process. The article constitutes a part of empirical research conducted in an international context whose eventual goal is to systematize the subject and to elaborate on its comparative synthesis

14

Kultura, instytucje, władza: ciągłość i zmiana porządku instytucjonalnego

44%

Bukowski A.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2013

|

nr 2-3(24-25)

63-74

PL

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób użycie kategorii kulturowych w analizie władzy i konfliktu umożliwia wyjaśnienie ciągłości i zmiany porządku instytucjonalnego. Dzięki odniesieniu kategorii kultury do grupowego wymiaru życia społecznego można analizować funkcjonowanie instytucji w trzech wzajemnie oddziaływujących na siebie sferach: tożsamościowo-legitymizacyjnej (symbolika, narracje, mity), aksjonormatywnej (normy i wartości) i sferze kompetencji kulturowych (schematy percepcji i działania). Grupy, frakcje, zbiorowości: (1) walczą o narzucenie jako obowiązujących własnych kompetencji kulturowych, wykorzystując w tym celu między innymi sferę aksjonormatywną i legitymizacyjną, dzięki czemu maksymalizują korzyści własne; (2) walczą o wprowadzenie własnych norm i wartości jako obowiązujących, dzięki czemu zwiększają dystrybucyjną przewagę własnej grupy nad innymi grupami, jeśli chodzi o dostęp do kluczowych pozycji i zasobów; wreszcie (3) podtrzymują odrębność i tożsamość, dzięki czemu mogą realizować władzę w dwóch poprzednich wymiarach. W artykule przedstawiono empiryczne przykłady tego typu napięć i konfliktów oraz ich konsekwencje dla ciągłości zmiany porządku instytucjonalnego.

EN

The aim of the paper is to show how the way cultural categories are employed in power and conflict analysis explains continuity and change of institutional order. Referring culture as a category to the corporate dimension of social life, one can analyze institutions through three interrelated spheres: the identity and legitimization sphere (symbols, narratives, myths), the axio-normative sphere (norms and values), and the sphere of cultural competencies (schemes of perception and action). Groups, factions and collectives (1) try to impose their own cultural competencies, using e.g. norms, values, and symbols to maximize their benefits; (2) struggle to introduce their own norms and values as binding rules to take distributive advantage over other groups in order to get access to the key positions and resources; (3) maintain their distinctiveness and identity, which allows them to have power in the two previous dimensions. The article describes some empirical examples of these type of tensions and conflicts as well as their consequences for the institutional order's permanence and change.