Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Dzietność jako element życia społecznego we współczesnym społeczeństwie polskim

100%

Isański J.

|

nr 1(23)

25-35

PL

Celem artykułu jest przedstawienie społecznych kontekstów dzietności we współczesnym społeczeństwie polskim. Ostatnie lata przyniosły znaczący spadek wskaźnika dzietności, a dostępne w literaturze przedmiotu opisy skłaniają do sięgnięcia po inne niż demograficzne wyjaśnienia. W tekście przytoczone są informacje o różnych obszarach życia społecznego pokazujące skalę i możliwe przyczyny zjawiska, jakim jest spadek dzietności, a także konsekwencje tego w życiu społecznym i gospodarczym w Polsce. Wiele danych i opracowań w literaturze przedmiotu pokazuje globalną skalę tego zjawiska, skłaniając do reﬂeksji i poszukiwania jego wyjaśnień.

EN

The purpose of the article is to present social contexts of TFR in the present-day Polish society. The recent years have seen a signifcant decline in the fertility rate, and the information on the subject matter in the all available literature induces to look for other explanations than the demographic ones. The article contains information on various spheres of social life, which reveals the scale and possible causes of the phenomenon of the decline in TFR, as well as the consequences of the decreasing number of children in social and economic life in Poland. Many other studies to be found in the literature show a wider global scale of that phenomenon, which provokes reﬂection and prompts a search for the explanation of the phenomenon.

2

Analiza architektury wnętrz mieszkalnych w „wielkiej płycie” jako podstawa określenia terminu „architektura”

100%

Desławski S. A.

Architectus

|

2015

|

tom Nr 4(44)

93--102

PL

Zmiany w kształcie i funkcji wnętrz dokonywane przez lokatorów podczas zasiedlania mieszkań z „wielkiej płyty” pozwalają na poznanie powodów tych przekształceń i rozumienia architektury przez użytkowników. W artykule przekształcenia przedstawione są na wybranym spośród 36 badanych mieszkań przykładzie. Wprowadzone formy ujęte są tu tabelarycznie oraz modelowo diagramami. Uzyskane tak materialne ślady architektonicznej samowiedzy mieszkańców – a nie tylko ich deklaracje – dają podstawę do charakterystyki terminu „architektura”, jego cech i zakresu.

EN

Changes in the form and function of interiors carried out by the users during the setting of large slab flats allow us to become acquainted with the reasons for these changes and the owners’ understanding of the term “architecture”. In the article, basing on examples of flats chosen from 36 examined apartment rooms, transformations made by the users are presented. These transformations are displayed in tables and models. The obtained material traces of architectural selfknowledge of the tenants and not only their declarations, permit the characterization of the “term” architecture – its features and range.

3

Workers’ Culture – an Unfinished Project: From Scepticism to Historical Cultural Studies

100%

Matysek-Imielińska M.

|

2020

|

nr 9

PL

Badania kultury robotniczej w Polsce od lat sześćdziesiątych do późnych osiemdziesiątych XX wieku diagnozowane są w tym artykule jako porażka. Autorka przypomina liczne próby konceptualizacji programów badawczych i konkretne ich realizacje w obszarze socjologii, antropologii i rodzącego się wówczas kulturoznawstwa. Szuka źródeł tej porażki, zastanawia się, na czym ona polegała i co mogło być jej przyczyną. Stawia pytanie: czy niepowodzenia badań nad kulturą robotniczą nie wynikały ze sceptycyzmu samych badaczy, którzy mogli przeoczyć ważne próby manifestacji samoświadomości i aktywnego uczestnictwa robotników, traktując je jako sterowane politycznie, a więc nieautentyczne. Pyta o przyczyny zarówno ideologiczne, jak i metodologiczne – ścieranie się badań ilościowych z orientacją humanistyczną. Proponuje, aby z dystansu czasowego podjąć badania preposteryjne, pozwalające dziś inaczej odczytywać różne robotnicze inicjatywy kulturalne. Być może byłoby to inspirujące dla budowania przeciw-historii kultury robotniczej.

EN

The research on workers’ culture carried out in Poland from the 1960s to the late 1980s has been recognised in this article as a failure. The author discusses the numerous attempts to conceptualise research programmes and their actual implementation in the fields of sociology, anthropology and the emerging cultural studies. She looks for the sources of their failure, reflecting on its nature and possible causes. She asks whether the failure of the research on workers’ culture was not due to the scepticism of the researchers themselves, who might have overlooked important attempts at demonstrating self-awareness and pro-active attitude on the part of the workers, treating them as politically manipulated and therefore inauthentic. She raises the question about both ideological and methodological reasons behind this stance, the latter having to do with a clash between quantitative research and humanistic orientation. She calls for “preposterous” research (as proposed by Mieke Bal) to be undertaken, which would give a different interpretation of the workers’ various cultural initiatives from today’s perspective. Perhaps this would inspire the creation of a counter-history of workers’ culture.

4

Style życia jako kategorie opisu realizacji zadań rozwojowych przez dorosłe osoby z lekką niepełnosprawnością intelektualną

100%

Bąbka J.

|

2020

|

tom XXII

|

nr (1/2020)

205-226

EN

Aim. The purpose of the article is to describe life styles of adults with light intellectual disabilities. Methods. Taking into account specific intellectual abilities of the researched persons, as well as difficulties in communication, a dialogue method was applied for collecting empirical material. The research covered ten people at the age of between 25 and 45 diagnosed with light intellectual disability. The results obtained were developed according to the hermeneutic phenomenology approach. Results. The intellectually disabled people under research, due to the analysed developmental tasks have various life styles. Those who work professionally maintain a rather a conservative life style in which work is perceived as “a source of money” and also a blocked style-limited, which is completed by the category “work is not for me.” The family situation can be characterized by the following styles: searching – “I am searching for somebody close to me”, withdrawing – “I feel OK this way. I do not know whether I can cope with it”, and also by a life style focused on acting – “I will enter into marriage”. Leisure time features the following styles: focused on here and now- “home centred”, focused on acting - “sports activities”, searching – “I like sightseeing”. As for social interactions, a blocked style can be observed – “contacts tend to limit to family members and those whom I know”, a life style focused on acting – “I have a group of intellectually able friends and I feel OK with them”. Their civic activity can be characterized by a conservative approach - “in local elections we vote for those whom we know”, a blocked style – “I am not familiar with politics”. Conclusions. Life styles of the researched people depend on their resources and limitations that result from their intellectual delay, earlier experience, as well as community support. Changes in the attitude towards people with intellectual disability, their adulthood and place in the world, open for them new possibilities related to their life style choices. The smaller resources an individual has, the greater need for community support is which makes it possible for them to choose an adequate life style.

PL

Cel. Celem artykułu jest opisanie stylów życia dorosłych osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Materiały i metody. Uwzględniając specyficzne możliwości intelektualne badanych osób oraz trudności komunikacyjne, w celu zebrania materiału empirycznego wykorzystano metodę dialogową. W badaniach wzięło udział dziesięć osób w wieku pomiędzy 25. a 45. rokiem życia z orzeczeniem o niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim. Uzyskane wyniki badań opracowano w perspektywie fenomenologiczno-hermeneutycznej. Wyniki. Badane osoby z niepełnosprawnością intelektualną ze względu na analizowane zadnia rozwojowe charakteryzują różne style życia. Badanych, w przypadku pracy zawodowej, charakteryzuje zachowawczy styl życia, któremu odpowiada kategoria – „praca jako źródło środków finansowych”, styl – ograniczony, którego dopełnia kategoria „praca nie jest dla mnie”. Sytuację rodzinną charakteryzują następujące style: poszukujący – „szukam kogoś bliskiego”, wycofujący – „tak jest dobrze. Nie wiem, czy sobie poradzę”, a także nastawiony na działanie – „wejdę w związek małżeński”. Czas wolny badanych charakteryzują następujące style: nastawiony na tu i teraz – „domocentryczny”, nastawiony na działanie – „aktywność sportowa”, poszukujący – „lubię zwiedzać”. W przypadku kontaktów społecznych odnotowano styl zablokowany – „kontakty ograniczają się do rodziny i tych, których znam”, styl nastawiony na działanie – „mam grono pełnosprawnych znajomych i czuję się z nimi dobrze”. Aktywność obywatelską badanych charakteryzuje styl zachowawczy – „głosuję w wyborach lokalnych, ale na tych, których znam”, styl zablokowany – „nie znam się na polityce”. Wnioski. Style życia są zależne od zasobów badanych oraz ograniczeń, wynikających z niepełnosprawności intelektualnej, wcześniejszych doświadczeń oraz wsparcia społecznego. Przemiany w myśleniu o osobach niepełnosprawnością intelektualną, ich dorosłości i miejscu w świecie, otwierają przed nimi nowe możliwości dotyczące wyboru stylu życia. Im jednostka posiada mniejsze zasoby, tym istnieje większe zapotrzebowanie na wsparcie społeczne, które umożliwi jej wybór odpowiedniego stylu życia.

5

Czas wolny nastolatków w perspektywie teorii socjologicznej

100%

Żbikowska A.

|

nr 3

27-50

PL

This article is an attempt to redefine the concept of free time in such a way as to take into account the nuances of the social determinants of adolescent leisure. Classic definitions of leisure have emphasized its disinterestedness, voluntary nature, and unproductiveness. Later researchers indicated that the issue was more complex. How people spend their free time is a derivative of their social position and cultural, social, and symbolic capital, and is also often a component of a chosen lifestyle or an element of identity. It is currently believed that how a person spends free time is also influenced by the individual’s gender, age, origin, and physical predisposition. In regard to youth leisure, the disappearance of clear divisions between work and rest time seems to be extremely important, especially in two areas: participation in extracurricular activities, and the huge role of smartphones and the Internet in the lives of young people, along with the associated “prosumption,” unregulated financial issues (making money online), and many other phenomena.

6

Pomiędzy Szuflandią a Kingsajzem. Małomiasteczkowość Kleczkowa na początku lat sześćdziesiątych XX wieku

100%

Pułka L.

|

2023

|

tom 124

|

nr 4

109-126

EN

This article offers a reconstruction of Wrocław’s Kleczków, a housing estate encompassed by Korzeniowskiego, Zegadłowicza, Trzebnicka and Kleczkowska Streets and an area largely mythologised in the early 1960s. The architectural tissue of the quarter, its urbanised structure characteristic of the previous social activities and material artefacts were not destroyed during the Second World War. This contributed to the development of adaptive behaviour strategies among newcomers settling in these lands and the creation of the time-space typical of a small town rather than Wrocław’s downtown. The autoethnographic reconstruction is documented with photographs from that period. Selected behaviour types emerging in the local community marked by a strong social and cultural identity are discussed. The contemporary culture of Kleczków emerges based on both a collection of examples of urbanised conduct and a somewhat archaic (face-to-face) private-public discourse, serving as a testimony to the coexistence of authorial acts of communication and content created through individual actions occurring in the community’s visual field and preserved in one form or another (as gossip, anecdotes and photographs) in the collective memory.

7

Ruch degrowth – zmiana społeczna? Pytania o sukces życiowy (studia przypadków)

100%

Duda A.

|

2020

|

tom 110

|

nr 3

92-107

EN

Presenting the ideas of the degrowth movement, the article tries in particular to paint as complete and detailed a picture as possible of the motivation of 38 people (Poles, Czechs, and Slovaks) who opted for a radical change of lifestyle. Panel studies were carried out with the use of semi-structured interviews focused on motives behind these changes, their nature, reactions of the environment, and the overall balance of profits and losses due to resigning from the once held prestigious positions. The decision to change the lifestyle turned out to be a well-thought-out process of difficult transformation, involving a plethora of dilemmas and social costs. The motivation behind it was of extra-egocentric character. The idea of development became more important than status-related profits. Interestingly, the respondents didn’t see it as a goal in itself, but rather as a means to achieve their social goals. While the degrowth movement remains a marginal phenomenon, it may pose a challenge to materialism, pragmatisation of social attitudes, and the socially sanctioned ‘success – career’ path that follows them. Consequently, it can trigger certain social phenomena and restrain ideologised structures by tapping into qualities typical of individual attitudes which, albeit scarce, require commitment, self-discipline, and sacrifice. It appears to be one of many attempts at dealing with the problems of modern times.

8

Religia w kształtowaniu dorosłości. Perspektywa katolicka

100%

Walulik A.

Paedagogia Christiana

|

2017

|

tom 2/40

171-186

PL

Poszukiwanie roli religii w kształtowaniu dorosłości wyraża się w odkrywaniu czynników sprzyjających rozwojowi osoby. Wśród nich wymienia się coraz częściej religię, z uwagi na to, że zaspokaja ona potrzebę odkrywania źródła i sensu istnienia oraz działania. W chrześcijaństwie tym ostatecznym punktem odniesienia jest osobowy Bóg, który w Jezusie Chrystusie wypełnia zamiar zbawienia ludzkości. Oznacza to, że religia chrześcijańska posiada wymiar indywidualny i wspólnotowy, co przekłada się na jej oddziaływania społeczne i w każdym z nich na swój własny sposób jest urzeczywistniana w postaci wiary. Wymiar indywidualny związany jest z dynamizmem wyznawanej wiary i opisywany w postaci koncepcji rozwoju religijnego czy rozwoju wiary. Wymiar społeczny wyraża się w odniesieniach do innych ludzi w postaci relacji interpersonalnych oraz do grup społecznych i instytucji. Analiza materiału badawczego zgromadzonego wśród studentów Korespondencyjnego Kursu Biblijnego (narracje absolwentów, dane demograficzne uczestników oraz obliczenia statystyczne) pokazują, że istnieje wśród dorosłych Polaków zapotrzebowanie na edukację religijną, która dostarczając rzetelnej wiedzy będzie wspomagała poszczególne osoby i grupy w kształtowaniu stylu życia.

EN

Looking for the role of religion in forming adulthood is expressed in discovering factors fostering the development of a person. Amid them, religion is more and more often mentioned, as it fulfills the need of finding the source and sense of existence and acting. In Christianity, this final point of reference is personal God, who in Jesus Christ realizes the intention of humanity salvation. This means that Christian religion has the individual and communal shape that is transferred on its social impact dimensions and in each of them it has own way of realizing in the faith. The individual dimension is connected with the dynamism of the faith confessed and described in a concept of religious development, or the development of faith. The social dimension is seen in the references to other people in the shape of interpersonal relationships and in the references to social groups and institutions. Analysis of the research material gathered among the students of Biblical Correspondence Course (narrations of graduates, demographic data of participants and statistical calculations) depicts that there is the need for religious education among grown-up, which providing the true knowledge will support particular persons and groups in building the life style.

9

Nie tędy droga: analiza klasowa i analiza nierówności w społeczeństwie zwrotu kulturowegokulturowego (Maciej Gdula i Przemysław Sadura (red.) Style życia i porządek klasowy w Polsce, oraz Wojciech Woźniak, Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym)

80%

Gorlach K. , Foryś G. , Jasikowska K.

|

2014

|

nr 1(212)

173-200

PL

Esej zawiera krytyczną analizę dwóch publikacji książkowych. Pierwsza koncentruje się na stylach życia i porządku klasowym w Polsce (redaktorzy: M. Gdula, P. Sadura), a druga na nierównościach społecznych obecnych w dyskursie politycznym również w Polsce (autor: W. Woźniak). Obydwie prace potraktowano jako głos młodego pokolenia socjologów w kwestiach struktury społecznej. W stosunku do pierwszej publikacji sformułowano uwagi dotyczące: 1) nieumieszczenia teorii Bourdieu w wystarczająco szerokiej tradycji analiz struktury klasowej i ruchliwości społecznej; 2) przyjęcia uproszczonego schematu struktury klasowej w koncepcji Bourdieu; 3) konfrontowania ogólnych twierdzeń wynikających z teorii Bourdieu bezpośrednio z wypowiedziami badanych bez próby operacjonalizacji ogólnych pojęć zawartych we wspomnianej teorii; 4) braku syntetyzującego podsumowania wskazującego na zasadniczy przekaz całego opracowania. W stosunku do drugiej publikacji zwrócono uwagę na brak bardziej pogłębionej analizy zebranego materiału empirycznego, a w szczególności braku zaprezentowania zasadniczych faz analizy materiału empirycznego zgodnie z wykorzystywanymi programami analizy jakościowej.

EN

The essay contains critical analysis of two publications on lifestyles and class order in Polish society as well as inequalities framed in the political discourse in Poland, the first of them edited by M. Gdula and P. Sadura, the other one authored by A. Woźniak. Both volumes are treated as a voice of young generation of Polish sociologists in the discussion of social stratification. Concerning the first publication the following remarks are made: 1. Bourdieu’s theory has been not framed enough in sociological tradition of class and mobility analyses; 2. Bourdesian class scheme has been perceived in a simplistic way; 3. General statements resulting from Bourdieu’s theory have been directly set against the statements made by individuals under study without an attempt to use any direct indicators of the vague notions included in the said theory; 4. Synthesizing conclusions are lacking. Concerning the second publication two flaws have been observed: 1. Lack of a more sophisticated type of analysis of the gathered data; 2. Lack of presentation of particular stages of qualitative analysis.

10

Obraz nowej klasy średniej w telewizyjnych programach kulinarnych

80%

Bogunia-Borowska M.

|

2015

|

nr 1(216)

119-148

PL

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku w Polsce obserwowano nasilenie procesów o charakterze strukturalnym. Wraz z pojawieniem się nowych społecznych i ekonomicznych reguł życia zaczęła się wyłaniać klasa średnia. Nowa zbiorowość okazała się kategorią silnie heterogeniczną i niejednorodną. Z owej zbiorowości wyodrębniła się specyficzna kategoria, którą można określić jako nową klasę średnią. Jej obraz jest silnie reprezentowany w polskich mediach, szczególnie w telewizyjnych programach o charakterze kulinarnym. Choć w sensie socjologicznym nowa klasa średnia nie stanowi klasy społecznej, a jest jedynie traktowana jako kategoria deskryptywna, to umożliwia ona opis przemian społecznych i kulturowych. Kultura kulinarna jest przestrzenią, umożliwiającą ukazanie charakterystycznych właściwości i wartości istotnych dla nowej klasy średniej. Programy kulinarne nie traktują o gotowaniu, ale mają rozbudzać ambicje przynależności do tej klasy społecznej. Promują przekaz, że właściwie każdy z telewidzów przy odrobinie wysiłku jest w stanie wieść atrakcyjne życie i przynależeć do owej uprzywilejowanej części polskiego społeczeństwa. Dziedzictwo kulinarne i przemiany kulinarne podobnie jak struktura społeczna ulegają przekształceniom. Kultura kulinarna jest ściśle powiązana z życiem społecznym i kulturowym, a kulinaria stanowią jeden z czynników strukturyzujących.

EN

In the aftermath of 1989 Polish society faced many changes. The first changes were associated with the processes of implementing ready products of the western economy and culture. The implants presented new form of organization of social life. The implants provided designs, new styles of life, Western movies, popular television series, fast food restaurants, supermarkets, malls, Western corporations, and even new occupations and professions. I would like to examine the result of all these changes in Polish society, namely: how all of them changed people’s individual and collective lives and how the City changed under the influence of culinary culture and cooking shows on TV. I am also interested in how nowadays culinary culture is used to promote the values of consumerist society like competition, rivalry, pleasure and entertainment. I would like to present the examples of popular TV series “Cooked” and “The Kitchen Revolutions”. Both of them play very important roles in changing Polish attitudes to cuisine and its meaning in social life. They present the image of the new middle class which can be observed in culinary culture – the culinary television programs.

11

Mieszkańcy miasta w polu społecznym. Wzory uczestnictwa w kulturze, sieci społeczne i struktura klasowa

80%

Cebula M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2019

|

tom 63

|

nr 3

109-140

EN

One of the key issues in contemporary urban studies is to consider the city from the perspective of culture and consumption, which are treated as new drivers of urban development and economic prosperity, the essence of urban ways of life, and arenas for the implementation of urban policies. In a consumer society, cities become important nodes where collective and individual consumption takes place on a massive scale. The urban system organizes capabilities and provides the resources for consumption, thus facilitating various kinds of lifestyles. As a result, the urban space operates as an arena of competition, where different consumer orientations and social categories strive physically and symbolically to occupy ground, produce meanings, and create belonging in the spaces and places that constitute the city. In applying Pierre Bourdieu’s concept of a “social field,” the aim of the article is to show how the space of social positions corresponds to the space of cultural practices. Drawing on the study of cultural and leisure activities in Wrocław, four general categories of urban residents are revealed and characterized by their distinct positions in different dimensions of the social space. The analysis also points to social capital (social networks) as an efficient new principle of cultural differentiation. The paper closes with the author’s concluding remarks and guidelines for further research.