Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ksiądz pułkownik Józef Panaś jako niezłomny działacz ludowy w walce z obozem sanacji w latach 1926–1939

100%

Stawarz P.

|

nr 100

117-143

EN

The purpose of this article is to show the chaplain’s activity in the fight against sanitation. Opposition to the hero of this article against the government after the May coup was reflected mainly in his articles published in the interwar press. It should also be noted that the chaplain was a strong opponent of the 1926 May coup and the event was strongly condemned. In addition, the chaplain was an ardent and uncompromising patriot. The overriding goal for the chaplain was the good of the state based on democratic and sovereign principles. He was also an advocate of the emancipation of the Polish village and its inhabitants. Many valuable articles written by this chaplain were an impulse a clue to the then opposition. This opposition adopted an unwavering attitude to the ruling country. This article is characterized by an ideological and programmatic contribution to the development of the popular movement in the Second Polish Republic. In summary, the chaplain expressed his views on many political, social and national issues. However, over the years the chaplain’s attitude has evolved and his views have become more pragmatic at the time. This attitude was then mainly due threat of an outbreak of world armed conflict.

PL

Celem artykułu jest ukazanie aktywności księdza kapelana Józefa Panasia w walce z obozem sanacji. Stosunek kapelana do rządów pomajowych znajdował odzwierciedlenie przede wszystkim w jego artykułach publikowanych na łamach prasy ludowej okresu międzywojennego. Ksiądz kapelan był żarliwym i bezkompromisowym patriotą oraz zdecydowanym przeciwnikiem zamachu majowego z 1926 r. Wydarzenie to w sposób zdecydowany i jednoznaczny potępił. Nadrzędnym celem działalności ks. J. Panasia było dobro państwa, opartego na zasadach demokratycznych i suwerennych. Był też orędownikiem emancypacji wsi polskiej i jej mieszkańców. Wiele cennych i wartościowych tekstów pióra kapelana było także impulsem i wskazówką do niezłomnej postawy niektórych członków ówczesnej opozycji z rządzącymi. W artykule scharakteryzowano ideowo-programowy wkład J. Panasia w rozwój ruchu ludowego w okresie II Rzeczypospolitej. Ksiądz kapelan dawał wyraz swoim poglądom na wiele zagadnień politycznych, ustrojowych i narodowościowych. Jednakże z biegiem lat jego postawa wobec sanacji ewoluowała i jego ocena ówczesnej rzeczywistości stawała się bardziej liberalna i pragmatyczna. Wynikało to w dużej mierze ze zbliżającego się niebezpieczeństwa i realnej groźby wybuchu światowego konfliktu zbrojnego.

2

The Right to Strike by Medical Practitioners

89%

Daniluk-Jarmoniuk A.

|

nr 5

EN

The right to strike action is one of the fundamental human rights and trade union freedoms. Strike, as a form of protest against broadly understood injustice is one of the most important measures of trade union protection of workers’ interests. However, the right to strike is not absolute and its legal use must often take into account the interests of the employer and third parties. The aim of the article is to assess – basing on a review of the literature and the case-law – the doctors’ right to strike from a legal, ethical and moral perspective. The issue of medical practitioners’ right to participate in a strike is ambiguous in view of the legislation currently in force, and two opposing positions have developed in the collective labour law literature. The problem of the legality of this form of protest of medical practitioners is nowadays left to the assessment of the parties to a collective bargaining dispute, carried out based on the general clause of a possible “threat to human life and health or national security”, with the lack of appropriate judicial review in this regard. It is, therefore, undoubtedly necessary for the legislature to take appropriate pro futuro legislative action.

PL

Prawo do strajku należy do podstawowych praw człowieka oraz wolności związkowych. Strajk, jako jedna z form protestu przeciwko szeroko rozumianej niesprawiedliwości, należy do najistotniejszych środków związkowej ochrony interesów pracowniczych. Prawo do strajku jednak nie ma charakteru bezwzględnego, a korzystanie z niego w sposób legalny musi niejednokrotnie uwzględniać interes pracodawcy i osób trzecich. Celem artykułu jest ocena legalności strajku lekarzy z punktu widzenia regulacji ustawowych oraz zasad etycznych i moralnych, przy uwzględnieniu poglądów literatury i orzecznictwa. Kwestia prawa lekarzy do udziału w strajku jest na gruncie aktualnego stanu prawnego niejednoznaczna, a w literaturze zbiorowego prawa pracy wykształciły się dwa przeciwstawne stanowiska w tym zakresie. Problem legalności tej formy protestu lekarzy pozostawiony jest obecnie w zasadzie jedynie ocenie stron sporu zbiorowego, dokonywanej przez pryzmat ogólnej klauzuli ewentualnego „zagrożenia życia i zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa państwa”, przy jednoczesnym braku odpowiedniej kontroli sądowej w tym zakresie. Niewątpliwie zatem wymagane jest podjęcie przez ustawodawcę odpowiednich działań legislacyjnych pro futuro.

3

A Case Study in Subnational Constitutionalism: the State Constitutional Rights of Public Employees in the United States to Collectively Bargain

89%

Szymanski C. F.

|

nr 1 Prawo

17-36

EN

While the United States Constitution has attracted considerable attention at an international level, less focus has been made upon the constitutions of the individual states that comprise the United States. This article examines the capacity of such state constitutions to provide collective bargaining rights to public sector employees, who are not given such rights under either the federal constitution or by federal legislation. Existing state constitutional provisions that address the bargaining rights of public employees, as well as interpretive case law, are examined in detail. The aim of the article is to ultimately aid states with similar dormant constitutional provisions, or states contemplating the adopting of such clauses to their own constitutions, by providing a model to follow and drafting mistakes to avoid.

PL

Wprawdzie konstytucja Stanów Zjednoczonych znajduje się w centrum uwagi na płaszczyźnie międzynarodowej, mniej uwagi poświęca się konstytucjom indywidualnych stanów, które składają się na Stany Zjednoczone. Niniejszy artykuł zajmuje się zbadaniem, czy takie konstytucje stanowe udzielają sektorowi pracowników publicznych praw do zbiorowych negocjacji. Pracownicy ci nie mają takich praw na mocy konstytucji federalnej czy też według ustawodawstwa federalnego. W tekście badane są szczegółowo istniejące zabezpieczenia stanowych konstytucji, jak też interpretacyjne prawo precedensowe. Celem artykułu jest ostatecznie pomóc stanom, w których takie zabezpieczenia nie funkcjonują lub stanom, które rozważają przyjęcie takich zapisów do ich własnych konstytucji, dostarczając modelu lub opisując błędy, jakich należy uniknąć.

4

Jarosław Broda, Strajk sierpniowy we wrocławskiej Zajezdni nr VII oczami opozycjonisty

88%

Kolany O.

|

2020

|

tom 10

178-206

EN

The text presented here is an account by Jarosław Broda, one of the leading dissident activists in Wroclaw under communism, along with commentary. The narrator recalls events that took place in Wroclaw Bus Depot Number Seven in August 1980. This is an interesting source of information about the mood of those who were on strike, including the collaboration between the workers and the dissident activists who supported them, as well as the functioning of an underground printing press and the importance of the wave of August strikes to the democratic transition that would later take place in Poland.

PL

Prezentowany tekst to relacja Jarosława Brody, jednego z czołowych działaczy opozycyjnych we Wrocławiu w czasach komunizmu, opatrzona komentarzem naukowym. Świadek historii przywołuje wydarzenia, które miały miejsce we wrocławskiej Zajezdni autobusowej nr VII w sierpniu 1980 r. To ciekawe źródło informacji o nastrojach strajkujących, w tym o współpracy robotników i wspierających ich działaczy opozycyjnych, a także o funkcjonowaniu podziemnej drukarni i znaczeniu fali sierpniowych strajków dla przemian demokratycznych, które miały nastąpić później w Polsce.

5

„Kelnerska dyktatura…”. Walka organizacji gastronomicznych w Warszawie i Lublinie w 1919 roku na łamach prasy lokalnej

71%

Jakimowicz A.

|

nr 1

EN

Poland’s regaining of independence in 1918 contributed to increased activity of workers’ movements. Employees who wanted improved working conditions, normalised work hours and increased wages in many cases organised demonstrations to achieve their goals. Members of the Trade Union of Waiters with the central office in Warsaw, who could not communicate with the stubborn owners of restaurants and cafes, undertook atypical forms of striking, which sometimes became a threat to the health and lives of the customers. Members of the Lublin branch, following the example of the waiters from Warsaw, organised many protests in restaurants, at the same time disputing with their employers in the local press.

PL

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku przyczyniło się do wzrostu aktywności ruchów robotniczych. Pracownicy, chcąc poprawy warunków, unormowania godzin pracy oraz podwyższenia pensji, w wielu sytuacjach organizowali demonstracje, aby osiągnąć swoje cele. Istniejący wówczas Związek Zawodowy Kelnerów z centralną siedzibą w Warszawie, nie mogąc porozumieć się z nieustępliwymi właścicielami lokali gastronomicznych, podejmował się organizowania nietypowych form strajków, które niekiedy stanowiły zagrożenie dla zdrowia i życia klientów. Członkowie lubelskiego oddziału tej organizacji, wzorując się na działaniach warszawskich kelnerów, przeprowadzili wiele akcji protestacyjnych w lokalach, jednocześnie polemizując ze swoimi pracodawcami na łamach lokalnej prasy.

6

Polish Regulations Concerning Settlement of Collective Disputes in the Light of European Standards, exemplified by the Right to Strike

71%

Świątkowski A. M. , Wujczyk M.

|

tom 60

237-254

PL

Autorzy przedstawiają porównanie pomiędzy standardami europejskimi w zakresie prawa do strajku (art. 6 § 4 Europejskiej Karty Społecznej) i polską ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Dochodzą do wniosku, że nie ma przeszkód prawnych dla ratyfikowania przez Polskę tych podstawowych standardów europejskich z zakresu zbiorowego prawa pracy. W szczególności należy podkreślić, że monopol związków zawodowych w zakresie organizowania strajków oraz innych form akcji protestacyjnych objętych regulacjami polskiego prawa pracy, wprowadzony przez polską ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, nie jest utrudnieniem dla tej ratyfikacji. Dorobek orzeczniczy Europejskiego Komitetu Praw Społecznych, działającego przy Radzie Europy, dopuszcza krajowe rozwiązania prawne, które ograniczają prawo organizowania strajków przez grupy pracowników niebędących członkami związków zawodowych, o ile stosowne regulacje krajowe nie ustanawiają zbyt restrykcyjnych wymagań dotyczących utworzenia związku zawodowego, uprawnionego do przeprowadzenia strajku. Polska ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych była analizowana przez Europejski Komitet Praw Społecznych i została uznana za akt prawny umożliwiający pracownikom, zainteresowanym w zorganizowaniu akcji protestacyjnej, utworzenie związku zawodowego w stosunkowo łatwy sposób. Pozostałe wymagania prawne wynikające z regulacji polskiego zbiorowego prawa pracy są również zgodne ze standardami europejskimi. W 30. rocznicę strajku zorganizowanego w dawnej stoczni im. Lenina w Gdańsku przez pracowników, którzy formalnie nie byli w tamtym czasie członkami związku zawodowego, trzeba powiedzieć, że NSSZ “Solidarność” ma pełne prawo domagania się od władz Rzeczpospolitej Polskiej dokonania ratyfikacji art. 6 § 4 Europejskiej Karty Społecznej.

7

Stanowisko rządu polskiego wobec protestu środowiska nauczycielskiego dotyczącego zmian w systemie oświaty w Polsce w 2019 roku

71%

Ceholnik-Szafran E.

|

nr 2

5-17

EN

In the article there is presented the position of Law and Justice government and of the opposition parties against teachers’ community protest including teacher trade unions and regarding imple- menting of changes in education system in Poland in 2019. Than main demand was the increase of basic teachers’ remuneration. Apart from that, teachers expected more financial support for education from the country budget, changes in teachers’ professional assessment criteria and in promotion system as well as the resignation of National Education Ministry Ms Anna Zalewska. The protesting teachers were represented by three trade unions. That were Polish Teachers’ Union (ZNP), Independent Self-Governing Labour Union ‘Solidarność’ – Country Section of Education and Upbringing (KSOiW NSZZ Solidarność) and Free Trade Union ‘Solidarność-Oświata’ (WZZ Solidarność-Oświata) a memeber organisation of Trade Unions’ Forum. The president of ZNP is Sławomir Broniarz, Ryszard Proksa is the chairman of KSOiW NSZZ Solidarność and WZZ ‘Solidarność-Oświata’ is represented by Sławomir Wittkowicz. The aim of this article is to present the decisions of Mateusz Morawicki’s government and the position of parliamentary opposition against the protest action in education system public institutions in 2019. There are presented the reasons, the course and the consequences of teachers’ strike for children and parents as well as for the educational employees not being teachers. In the article the following research methods have been used: decisional, institutionary-legal, comparison, statistical, content analysis. It was an attempt to answer research questions re- garding reasons and consequences of teacher trade unions’ protests in the case of changes in educational system in Poland in 2017 and governmental decisions as well as parliamentary opposition stance against the demands of teachers’ trade unions.

PL

W artykule przedstawiono stanowisko rządu Prawa i Sprawiedliwości oraz partii opozycyjnych wobec protestu środowiska nauczycielskiego w tym nauczycielskich związków zawodowych dotyczącego wprowadzonych zmian w systemie oświaty w Polsce w 2019 roku. Głównym postulatem protestujących była podwyżka wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli. Ponadto środowisko nauczycielskie domagało się większych nakładów finansowych na oświatę z budżetu państwa, zmian w ocenie pracy i awansie nauczycieli oraz dymisji minister edukacji narodowej Anny Zalewskiej. Protestujących nauczycieli reprezentowały trzy związki zawodowe. Był to Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” (KSOiW NSZZ Solidarność) oraz Wolny Związek Zawodowy „Solidarność-Oświata” (WZZ Solidarność-Oświata) będący organizacją członkowską Forum Związków Zawodowych. Funkcję prezesa ZNP pełni Sławomir Broniarz. Z kolei stanowisko przewodniczącego KSOiW NSZZ Solidarność zajmuje Ryszard Proksa, a WZZ Solidarność-Oświata – Sławomir Wittkowicz. Celem artykułu jest ukazanie decyzji rządu Mateusza Morawieckiego i stanowiska opozycji parlamentarnej wobec akcji strajkowej w publicznych placówkach systemu oświaty w 2019 roku. Zaprezentowano przyczyny, przebieg i konsekwencje strajku nauczycieli – zarówno dla uczniów, jak też rodziców i pracowników oświaty niebędących nauczycielami. W artykule wykorzystano następujące metody badawcze: decyzyjną, instytucjonalno-prawną, porównawczą, statystyczną oraz analizy treści. Starano się do odpowiedzieć na pytania badawcze dotyczące przyczyn i skutków protestu nauczycielskich związków zawodowych w sprawie zmian w systemie oświaty w Polsce po 2017 roku oraz decyzji rządu i stano- wiska opozycji parlamentarnej wobec żądań nauczycielskich związków zawodowych.

8

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

54%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2014

|

tom 20

259-290

PL

W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.

EN

In Polish historiography the martial law period is still an issue that causes a lot of controversy. It also seems that even growing period of time and psychological distance do not automatically facilitate developing clear and objective assessment of the dramatic events of the years 1981–1983. The difference between presented opinions is strongly influenced by current trends of political correctness as well as inaccessibility of classified documents still kept in the Polish and Russian archives. An attempt to conduct a thorough and multifaceted evaluation of the martial law period seems impossible without analysing tense sociopolitical situation as well as difficult economic situation of Poland at the end of 1970s and the beginning of 1980s. It is also necessary to take into account an important factor – the Solidarity movement that was founded in 1980. It was the first post-war mass opposition movement, rooted firmly on the ground of Christian ideas. Thus, it seems impossible to ignore the role of the Polish Catholic Church during the period of the martial law. It was within the framework of the Church structures – due to suspension of almost every social organization – that the victims of repression and their families were granted physical, legal, and spiritual support. The attitude presented by the hierarchy and numerous representatives of the clergy (e.g. Primate J. Glemp, Archbishop B. Dąbrowski, Fr. J. Popiełuszko or Fr. K. Jancarz) clearly proved that numerous cases of violating the law, in particular arresting and detaining the members of the Solidarity movement, were strongly condemned. The ideas and conclusions presented in the article, although still imperfect and probably premature, enable the reader to assume that the events of 1981–1983 were caused by the lack of both authority of the government as well as fundamental social freedom rather than insufficient supply of food, economic crisis or a threat of a military intervention from the East. In those times and during those conditions the Catholic Church stood in the defence of human rights and human dignity, inter alia, drawing strength from the teachings and the attitude of John Paul II.