Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Początki badań kultury i języka staroobrzędowców w Polsce

100%

Maryniakowa I.

|

tom 37

211-220

EN

The Old Believers – the descendants of Russians who in the middle of the seventeenth century did not accept the reforms of Patriarch Nikon – had to leave their homeland due to persecution. They came to Poland about 300 years ago and in the area of the Old Republic, and they were treated with respect. In the Polish literature, the first mention of them appeared in the mid-nineteenth century, in the writings of Benedykt Tykiel and Karol Mecherzyński. At the beginning of the twentieth century, Karol Dębiński and Alfons Mańkowski also wrote about the Old Believers, and then Wiktor Piotrowicz, Jędrzej Giertych, Stefan Grelewski and Melchior Wańkowicz. In the postwar period, Wiktor Jakubowski conducted research on this community. Research on the Old Believers’ language, a well preserved Russian dialect, was organized by Anatol Mirowicz at the University of Warsaw – numerous works were prepared by Iryda Grek-Pabisowa and Irena Maryniakowa. The interest in the members of what now is called the Polish Pomeranian Old Believers Orthodox Church still continues, and numerous studies about various aspects of their lives are being conducted at the moment.

RU

Старообрядцы, потомки русских, которые в середине семнадцатого века не приняли реформы патриарха Никона, преследовались, покидали родину, переселяясь в другие страны. В Польшу они прибыли около 300 лет назад и были приняты толерантно. В польской письменности первое упоминание о них относится к середине девятнадцатого века, как писали Бенедикт Тыкель и Кароль Мехежински. В начале ХХ века о них писали ксендз Кароль Дембински, ксендз Альфонс Маньковски, Виктор Петрович, Енджей Гертых, ксендз Стефан Грелевски, Мельхиор Ванькович. В послевоенный период старообрядцами, особенно на Мазурии, интересовался Виктор Якубовски. Изучение их родного языка, хорошо сохранившегося русского диалекта, организовал в Варшавском университете Анатоль Мирович. Появился целый ряд работ Ириды Грек-Пабисовой и Ирены Марыняковой. Интерес к старообрядцам в Польше сохраняется – проводятся многочисленные исследования различных аспектов их жизни.

2

Kwestia „razdielnorieczija” i śpiewu wielogłosowego w nauczaniu staroobrzędowców rosyjskich

100%

Sawicki D.

|

tom 16

201-209

PL

Artykuł zawiera rozważania na temat dwóch bardzo istotnych problemów dotyczących śpiewu cerkiewnego na Rusi. Autor w pierwszej części analizuje genezę dość unikalnego zjawiska muzyczno-językowego, określanego mianem „razdielnorieczija” (in. chomonii). Przedstawiając problem z punktu widzenia jednej z bardziej konserwatywnych grup wyznawców prawosławia – staroobrzędowców, stara się udowodnić, że elementy chomonii zawarte w tekstach liturgicznych, zawartykch w staroruskich śpiewnikach były przez nich traktowane nie tylko w kategorii wypełniaczy melizmatów, (podobne do łacińskich tropów). Zwolennicy „starych tradycji” zarówno chomonię, jak również wielogłosowe sprawowanie nabożeństw traktowali jako jeden ze znaków sakralnych. W drugiej części artykułu, autor stara się odpowiedzieć na pytanie, o przyczyny negatywnego stosunku staroobrzędowców do śpiewów wielogłosowych.

EN

This article discuses two very important problems concerning liturgical singing in Ruthenia. The first part of the article contains an analysis of the musical and linguistic phenomenon of razdelnorechie (also known as homonia). The author, presenting the issue from the Old Believers’ point of view, tries to prove that elements of homonia in liturgical texts, contained in Old Believers songbooks, have not only been treated as a fillers of melisma (similar to latin tropus). Supporters of ‘the old tradition’ treated homonia and polyphonic services as sacred signs. The author in the second part of the article tries to find out the reasons of the Old Believers’ negative attitude to polyphonic singing.

3

Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

84%

Jaskólski A.

|

2017

|

tom 2

75-91

PL

Staroobrzędowcy, którzy przybywali na ziemie polskie już od II poł. XVII w., stanowili mniejszość etniczną, wyznaniową, kulturową i językową. Do II wojny światowej żyli w hermetycznych grupach, celowo izolując się od polskiego otoczenia. Mieszkali oni w homogenicznych wspólnotach wiejskich, dzięki czemu udało im się zachować własną wiarę, kulturę i język. Później jednak stopniowo zaczęli otwierać się na świat zewnętrzny. Wraz ze zmianami cywilizacyjnymi, społecznymi i demograficznymi stopniowym zmianom ulegał tryb życia starowierców, ich kultura, stosunek do religii, do swojej grupy, jej wartości, jak również stosunek do własnej odrębności. W swoich wypowiedziach starowiercy regionu suwalsko-augustowskiego (przede wszystkim przedstawiciele starszego pokolenia) często porównują przeszłość z teraźniejszością, mówiąc o zmianach, jakie się dokonały w ich życiu codziennym, światopoglądzie, systemie wartości i stosunku do własnej odrębności. W analizowanych wypowiedziach można zaobserwować pozytywne wartościowanie przeszłości, negatywną ocenę teraźniejszego stanu rzeczy oraz obawę o przyszłość wspólnoty czy wręcz przekonanie o jej schyłku.

EN

The Russian Orthodox Old Believers who now live in the Suwałki–Augustów region are descendants of Russians who refused to adopt the mid-17th century church reforms as promoted by Tsar Alexei Mikhailovich Romanov and implemented by Patriarch Nikon of Moscow. Old Believers in Poland are an example of ethnic, religious, cultural and linguistic minority. They lived in homogeneous village communities and they managed to maintain their religion, traditions and language through ages. In the last period one can observe many modifi cations in Old Believers’ way of life, in their culture and traditions. Old Believers’ who live in the Suwałki–Augustów region often compare the present with the past and they tell about changes that have come about in their way of life, their worldview and their attitude to their own uniqueness. They characterise the past positively and describe the present negatively.

4

Rola imiesłowów przysłówkowych uprzednich w wyrażaniu stosunków temporalnych w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce

84%

Paśko-Koneczniak D.

|

tom 66

371-384

PL

Przedmiotem rozważań jest analiza znaczeń i relacji temporalnych wyrażanych za pomocą imiesłowów przysłówkowych uprzednich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w P olsce. Analizowane przykłady zostały wyekscerpowane z materiału zgromadzonego współcześnie oraz pochodzącego z badań z lat 1950–1970 prowadzonych przez Irydę Grek-Pabisową i Irenę Maryniakową. Rosyjska gwara staroobrzędowców określana jest jako najbardziej zbliżona do grupy zachodniej środkowowielkoruskich gwar akających, tzw. grupy pskowskiej. Imiesłowy przysłówkowe uprzednie na -(f)šy mają w gwarze staroobrzędowców szerokie zastosowanie i tworzone są zarówno od czasowników nieprzechodnich, jak i przechodnich. W odróżnieniu od rosyjskiego języka literackiego w gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce formy imiesłowowe na -(f)šy występują w funkcji orzeczenia. W badanej gwarze staroobrzędowców imiesłowy przysłówkowe uprzednie mogą wyrażać m.in. czynność przeszłą, której skutki są aktualne w momencie mówienia; cechę lub stan subiektu w teraźniejszości lub przeszłości; cechę lub stan obiektu, która jest rezultatem czynności przeszłej; czynność uprzednią w stosunku do innej czynności przeszłej; tzw. conclusivus, czyli wnioskowanie na temat realizacji czynności; możliwy rezultat w teraźniejszości; możliwe zdarzenie przyszłe w przeszłości; możliwą czynność następczą w przyszłości; uprzedniość zdarzenia w przyszłości; czynność lub stan towarzyszące innej czynności, która ma miejsce w teraźniejszości; równoczesność dwóch czynności w przeszłości.

EN

The article is an analysis of meanings and temporal relationships expressed by means of past adverbial participles in the Russian dialect spoken by the Old Believers living in Poland. Linguistic samples have been excerpted from the recently collected material as well as from the research which was carried out by Iryda Grek-Pabis and Irena Maryniak between the 1950s and the 1970s. The Russian dialect used by the Old Believers is considered closest to the western group of Central Russian akanie dialects, the so-called Pskov group. Past adverbial participles ending in -(f)šy are widely used in the Old Believers’ dialect and they are formed on the basis of both transitive and intransitive verbs. In contrast to the standard variety of Russian, in the dialect used by the Old Believers inhabiting Poland, adverbial forms ending in -(f)šy can function as predicates. In the researched dialect, past adverbial participles can be used to express, for example, an activity performed in the past whose result is still present at the moment of speaking, a feature or state of the subject in the present or in the past, a feature or state of the object which is the result of an activity performed in the past, an activity anterior to another activity in the past, a conclusive meaning, a possible result in the present, a probable future activity expressed in the past, a possible consequence in the future, an activity anterior to another activity in the future, an activity or state accompanying another activity in the present, or two activities happening at the same time in the past.

5

Nauczanie śpiewu cerkiewnego przez wspólnoty staroobrzędowców Wojnowa w świetle rkp. BN akc. 8982

67%

Sawicki D.

|

tom 63

|

nr 2

85-105

EN

The article is an attempt to retrace the process of the teaching of Orthodox chanting by Old Believers (Eastern Orthodox Christians who reject the reforms of Patriarch Nikon of Moscow) from the village of Wojnowo. The author performs an analysis of the only surviving book for teaching chanting, i.e. the nineteenth-century Azbuka from Wojnowo, with respect to the influence exerted by its contents on the methods of teaching singing adopted by the particular congregations living in Wojnowo. The author draws attention to the prayer-like characteristics of the chanting practiced by Old Believers and its influence on the education of singers.

PL

Artykuł jest próbą rekonstrukcji procesu nauczania śpiewu liturgicznego przez wspólnoty staroobrzędowców (wiernych Cerkwi prawosławnej nie uznających reform liturgicznych patriarchy Nikona) z Wojnowa. Autor dokonuje analizy jedynego zachowanego podręcznika do nauki śpiewu – tj. XIX-wiecznej Azbuki z Wojnowa pod kontem wpływu zawartych w nim treści na sposób nauczania śpiewu przyjęty w poszczególnych wspólnotach zamieszkujących wieś Wojnowo. Autor zwraca uwagę na modlitewny aspekt praktykowanego przez wspólnoty staroobrzędowców śpiewu, oraz jego wpływ na kształcenie kadr śpiewaczych.

6

Anielski śpiew i anielskie trąby w reprezentacjach Sądu Ostatecznego Staroobrzędowców

67%

Sulikowska-Bełczowska A.

|

tom 8

35-52

EN

The purpose of this paper is to describe the musical concept of angel singing and the iconography of angel horns in the culture of Russian Old Believers in the 19th century. From the mid-17th century, the Old Believers rejected the new customs of the Muscovite official Church, including musical traditions, and accepted only vocal music. Musical instruments in Old Russian and Old Believer art depicted on icons and miniatures were based primarily on Byzantine models. Further examples can be given from the Book of the Apocalypse and on eschatological icons, which show angels playing the horn. The article discusses items from a 19th century Apocalypse from the collection of the National Library in Warsaw and icons from the National Museum in Warsaw. Angels with horns announce the approaching of the Last Judgement. These images are symbolic in meaning and do not refer to musical practices.

7

Główne założenia reform staroruskiej notacji muzycznej na przykładzie traktatu teoretycznego Iwana Szajdurowa

67%

Sawicki D.

|

nr 2: „Jedno nierozdzielne i nieróżne ciało”. Studia z dziejów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, pod red. Artura Goszczyńskiego

239-262

PL

W niniejszym artykule autor nakreślił genezę reform staroruskiej notacji muzycznej, jakie rozpoczęły się pod koniec XVI w. w Państwie Moskiewskim. Autor wskazuje na fakt, iż wprowadzenie do piśmiennictwa muzycznego systemu znaków pomocniczych tj. kinowarnych pomiet przyczyniło się do rozwoju sztuki śpiewaczej, a nade wszystko uchroniło wiele cennych melodii przed bezpowrotnym zapomnieniem. Autor zwraca uwagę na ważną rolę pomiet we współczesnych badaniach nad śpiewem cerkiewnym. Porównując ze sobą przy pomocy metody analizy retrospektywnej śpiewy zawierające kinowarnyje pomiety, z powstałymi wcześniej, badacze stopniowo przybliżają się do odczytania coraz starszych zabytków piśmiennictwa muzycznego na Rusi. Precyzyjne określenie wysokości dźwięku umożliwiło badaczom także odczytanie rękopisów zawierających pierwotne śpiewy wielogłosowe (tzw. Strocznoje pienije). Autor podkreśla na fakt, iż w teorii staroruskiego śpiewu cerkiewnego nie istniało pojęcie precyzyjnej wysokości dźwięku, a jednocześnie zwraca uwagę na wiele istotnych elementów, łączących system kinowarnych pomiet z zachodnioeuropejską teorią muzyki.

EN

: In this article, the author outlines the genesis of reforms of the Old Ruthenian musical notation that began at the end of the 16th century in the Moscow State. The author points to the fact that the introduction to the music writings of the system of auxiliary characters, i.e. kinowarnych pomiet, contributed to the development of singing art, and above all, saved many valuable melodies from irretrievable oblivion. The author draws attention to the important role of pomiet in contemporary research on the Orthodox church singing. Comparing with each other, using the method of retrospective analysis, songs containing kinowarnyje pomiety, with those created earlier, researchers are gradually approaching the reading ever older monuments of music writings in the Rus. The precise determination of the sound pitch allowed researchers also reading of the manuscripts containing original polyphonic songs (so-called Strocznoje pienije). The author emphasizes the fact that in the theory of the Old Ruthenian church singing there was no concept of precise the pitch, and at the same time he draws attention to many important elements connecting the system kinowarnych pomiet with the Western European theory of music

RU

В этой статье автор представил генезис преобразований древнерусской музыкальной нотации, начавшихся в конце XVI в. в Московском государстве. Автор указывает на тот факт, что введение в музыкальную литературу системы вспомогательных знаков, то есть киноварных помет, способствовало развитию певческого искусства и, прежде всего, спасло многие ценные мелодии от безвозвратного забвения. Автор обращает внимание на важную роль помет в современных исследованиях церковного пения. Сравнивая друг с другом, методом ретроспективного анализа, песни, содержащие киноварные пометы, с созданными ранее, исследователи постепенно приближаются к причитанию все более старых памятников музыкальной литературы в Руси. Точное определение высоты звука также позволило исследователям прочитать рукописи, содержащие оригинальные полифонические песни (т. н. строчное пение). Автор подчеркивает тот факт, что в теории древнерусского церковного пения не было понятия точной высоты звука, и в то же время обращает внимание на многие важные элементы, связывающие систему киноварных помет с западноевропейской теорией музыки

8

Staroobrzędowcy na białoruskich ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII-XVIII stuleciu

67%

Anoszko S.

|

nr 1

93-111

PL

W drugiej połowie XVII wieku w prawosławiu kijowsko-moskiewskim, po reformie patriarchy Moskwy Nikona (1652-1658), wyodrębniła się grupa wyznaniowa starowierców zwanych też staroobrzędowcami. Nieliczna i mało znana wspólnota odszczepieńców z powodu prześladowań uciekała za Ural i za ocean, ale również na tereny dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569-1772/1795), gdzie panowała tolerancja religijna. Starowiercy z terenów pskowskiego i nowogrodzkiego osiedlili się w regionie dzisiejszego Augustowa, Suwałk i Sejn. Artykuł poświęcony jest historii powstania XVII-wiecznego rozłamu lub schizmy w prawosławiu, etapom przesiedlenia starowierców na ziemie białoruskie oraz próbom adaptacji staroobrzędowców do nowych realiów kulturowo-religijnych.

EN

In the second half of the 17th century in the Kiev-Moscow Orthodoxy, after the reform of the Patriarch of Moscow Nikon (1652-1658), a religious group called Old Believers or Old Ritualists emerged. Because of persecution the small and little-known community of dissenters fled across the Urals and the ocean, but also to the territories of the former Polish-Lithuanian Commonwealth (1569-1772 / 1795), where religious tolerance prevailed. Old Believers from the areas of Pskov and Novgorod settled in the region of today’s Augustów, Suwałki and Sejny. The article is devoted to the history of the emergence of the seventeenth-century split or schism in Orthodoxy, the stages of resettlement of Old Believers to the Belarusian lands and attempts to adapt Old Believers to new cultural and religious realities.

9

Religious Belonging Today: Strategy and Values of Old-Believers and Neo-Pagans (Ural Case)

51%

Golovneva E.

|

tom 18

99-112

EN

In contemporary Russia, on the one hand, there is a marked tendency towards re-strengthening of Orthodox Church. On the other hand, new patterns of religion and religious behaviour are manifest. This paper examines the alternative moral discourse in framework of “right-wing” religious practices in Ural region. Taking a comparative approach to religiosity, this investigation deals with different trajectories taken by Old-believers and Neopagans in Ural region to create new moral and social order for contemporary Russia. How do the people of different religious denominations within limits of region want to arrange their place, what do they aspire to, what do they want to express, and by what means? How do they create and maintain social cohesion? How do they express mutual acceptance and recognition, and how do they withhold it? These problems can obviously be described in terms of continuity and change, since religious models are either to be borrowed from some close or distant sources or to be elaborated anew according to particular social and ideological contexts.

PL

We współczesnej Rosji, z jednej strony istnieje wyraźna tendencja do ponownego umocnienia Kościoła Prawosławnego, z drugiej strony, ujawniają się nowe wzorce religii i zachowań religijnych. Artykuł analizuje alternatywny nurt zauważalny w odniesieniu do kwestii moralnych w ramach wybranych wspólnot religijnych w regionie Uralu. Przyjmując porównawcze podejście do religijności, w artykule Autorka rozpatruje różne ujęcia przyjmowane przez staroobrzędowców i neopogan w celu stworzenia nowego porządku moralnego i społecznego dla współczesnej Rosji. Autorka próbuje odpowiedzieć przede wszystkim na następujące pytania: w jaki sposób ludzie różnych wyznań chcą zorganizować zamieszkiwaną przestrzeń? Co pragną osiągnąć, co i w jaki sposób chcą wyrazić? W jaki sposób tworzą i utrzymują spójność społeczną? Jak wyrażają wzajemną akceptację i uznanie, i jak je utrzymują? Problemy te mogą być opisane za pomocą odwołania się do reguł ciągłości i zmiany, gdyż modele religijne są albo zapożyczone z bliskich lub odległych źródeł albo opracowane na nowo w zgodzie z konkretnymi ideologicznymi i społecznymi kontekstami.

10

Przegląd niekanonicznych prawosławnych jurysdykcji regionu nowosybirskiego

42%

Бочков П. , p. , Ławreszuk M. , Kostiuczuk J. , Ignatiuk K. , p. , Ławreszuk M. , Ignatiuk K.

|

2017

|

nr 19

RU

W artykule przedstawione zostały niekanoniczne organizacje wierzących, wspólnoty i diecezje, działających na terytorium Nowosybirskiej Metropolii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, położone w granicach regionu Nowosybirsku w Rosji. Pomimo odrzucenia legalnej struktury kościelnej, wspólnoty te nie są w stanie przyciągnąć uwagi do swoich działań lokalnej społeczności prawosławnych regionu Nowosybirska.