Bruce Bridgman, który jako pierwszy podał satysfakcjonujące wyjaśnienie efektu tłumienia sakkadowego [1], zauważył, że ruchami najczęściej wykonywanymi przez człowieka są ruchy oczu [2]. Zrozumiałe jest więc, że ruchy oczu stały się przedmiotem zainteresowania badaczy już w końcu XIX wieku [3]. Nasz wzrok kierujemy na obiekty lub rejony z jakichś względów interesujące. Zatem śledzenie ruchów oczu to przede wszystkim, chociaż nie tylko, podążanie za „ścieżką zainteresowania” obserwatora, dające odpowiedź na pytania, co daną osobę zainteresowało lub jak przebiega obserwacja zlokalizowanego wzrokiem obiektu lub rejonu. Trajektoria spojrzenia jest w tych wypadkach kontrolowaną przez obserwatora sekwencją sakkad i fiksacji. Jej kształt jest cechą osobniczą obserwatora, a ponadto zależy od charakteru jego motywacji.
Zmęczenie jest zjawiskiem normalnym i nie jest stanem szkodliwym do momentu, gdy jego symptomy nie zaczną wpływać negatywnie na sprawność jednostki lub jej zdrowie. To ważny mechanizm fizjologiczny, pełniący funkcję ochronną, zabezpieczający organizm przed nadmiernym obciążeniem. Jednak w sytuacji, gdy jego objawy będą wpływać na stan psychofizyczny oraz gdy nadmierne przeciążenie uwagi lub zbyt duży wydatek energii spowoduje wyczerpanie organizmu, może dojść do nieodwracalnych zmian patologicznych. Zmęczenie jest szczególnie niebezpieczne dla kierowców pokonujących długie trasy, pracujących w systemie zmianowym. Obniżenie sprawności psychofizycznej, na skutek zmęczenia, może powodować ryzyko uczestniczenia w kolizji bądź wypadku. W niniejszym artykule przedstawiono znaczenie wymiarów temperamentu dla parametrów efektywności kierowców. Uwzględniono ruchliwość procesów nerwowych, siłę procesów pobudzenia, siłę procesów hamowania oraz równowagę procesów pobudzenia i hamowania. Do badań wykorzystano autorską ankietę nt. zmęczenia, kwestionariusze temperamentu i uwagi. Ponadto specjalistyczne narzędzia sprawdzające m.in. czas reakcji, koordynację wzrokowo-ruchową. W badaniu wzięło udział 42 kierowców jednej z warszawskich korporacji taksówkowych. Wyniki analiz pokazały moderacyjną rolę temperamentu w aspekcie zmęczenia i jego wpływu na sprawność kierowcy.
EN
Fatigue is a normal phenomenon and is not dangerous until its symptoms start to negatively affect one’s performance and health. It is and important physiological mechanism of a protective function which prevents the organism from an exhaustive fatigue. It becomes harmful only when its symptoms start to influence the psychophysical state and when excessive cognitive overload or too high energy expenditure cause the body exhaustion. This can lead to unreversable lesions. Fatigue is especially dangerous for drivers who are taking long routes and working in shift system. Reduction of psychophysical performance based on fatigue may cause a risk of being involved in a collision or accident. The following article presents importance of temperament dimensions for parameters describing driver’s efficiency. Mobility of neural processes, strength of stimulation processes, strength of braking processes and balance between stimulation and braking processes were taken into account. The original questionnaire on fatigue as well as temperament and attention questionnaires were used in the research. Additionally, special tools measuring reaction time and eye-hand coordination were used. The research was made on a group of 42 taxi drivers working for one of Warsaw’s taxi corporations. The results have shown a moderating role of temperament in driving efficiency.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.