Spektroskopia fotoelektronów w zakresie promieniowania X, (XPS, z ang.: X-ray photoelectron spectroscopy) jest nowoczesną metodą analityczną wykorzystywaną w wielu wiodących ośrodkach naukowych na świecie. Jest ona stale ulepszana, jak też poznawane są nowe obszary jej zastosowania. W niniejszym artykule przedstawione zostały możliwości wykorzystania metody XPS w ramach obszarów badawczych powiązanych z gospodarką wodną, takich jak analiza jakościowa i ilościowa wód oraz osadów dennych, ocena stanu technicznego obiektów i instalacji wodnych oraz badania technik membranowych i bioreaktorów wykorzystywanych w ochronie środowiska wodnego.
EN
X-ray photoelectron spectroscopy (XPS) is a modern analytical method used in many leading research centers around the world. It is constantly being improved, as well as new areas of its application are discovered. This article presents a possibility of XPS applications to research areas related to water management, such as qualitative and quantitative analysis of waters and bottom sediments, assessment of the technical condition of water facilities and installations, as well as research on membrane techniques and bioreactors used for the protection of the aquatic environment.
W pracy badano elektroosadzane stopy Ni-Mo metodą spektroskopii Augera i fotoelektronów. Oprócz głównych pierwiastków niklu i molibdenu stwierdzono nieznaczną zawartość takich pierwiastków : jak węgiel, tlen, siarka, azot. Obecność ich jest pośrednim wynikiem indukowanego osadzania molibdenu. Wykorzystując model Andersona i szerokość linii LVV niklu obliczono momenty magnetyczne. Wykazano, że stopy zawierające do 24,6% wag. Mo są magnetyczne w temperaturze pokojowej, a ich punkt Curie leży powyżej temperatury 300 stopni Celsjusza. Stan magnetyczny elektroosadzanych stopów jest niezgodny z wykresem równowagowym, z którego wynika, że stopy o zawartości powyżej 9% wag. Mo są paramagnetyczne w temperaturze pokojowej. Stopy elektroosadzane Ni-Mo wykazują zatem nie tylko nierównowagowy stan strukturalny lecz również nierównowagowy stan magnetyczny.
EN
Electrodeposited Ni-Mo alloys were studied by Auger and photoelectron spectroscopies. Slight contents of carbon, oxygen, sulphur and nitrogen were present in addition to the main elements nickel and molybdenum. Their presence is the consequence of induced molybdenum deposition. Using Anderson model and the width of LVV nickel line the magnetic moments were calculated. It was stated that the alloys, which contain up to 24,6 wt. % of Mo are magnetic at room temperature and their Curie point is above 300 degrees centigrade. Magnetic state of electrodeposited alloys is inconsistent with equilibrium diagram from which it follows that alloys with concentration of Mo above 9 wt. % paramagnetic at room temperature. Thus the electrodeposited Ni-Mo alloys show non-equilibrium state both in structure and in magnetic state.
The alkali oxide silicate glasses, such as potassium silicate, sodium-potassium silicate and sodium-potassium-aluminium silicate are technologically interesting due to many possible industrial applications. In the present work, the effect of electron irradiation of various doses on the chemical state of potassium ion in silicate glasses is investigated. The method involves X-ray photoelectron (XPS) spectroscopy aided with the K 2p spectra line shape analysis by the comparative statistical algorithm of the pattern recognition (PR) method called the fuzzy k-nearest neighbor (kNN) rule. The decomposition of silicate oxide glasses, migration and changes of the chemical state of potassium alkali ion at the surface of four silicate glasses (K glass, Na-K-Al glass, Na10K5 glass and Na5K10 glass) exposed to electron dose up to about 20 000 cm⁻² are discussed.
PL
Alkaliczne szkła krzemionkowe, takie jak potasowe, sodowo-potasowo oraz sodowo-potasowo-aluminiowa są interesujące technologicznie ze względu na wiele możliwych zastosowań przemysłowych. W pracy badany jest wpływ wiązki elektronowej o zróżnicowanych wartościach dawek na stan chemiczny jonu potasu, znajdujących się w szkłach krzemionkowych. Kształt widm K 2p rejestrowanych metodą spektroskopii fotoelektronów XPS analizowany jest za pomocą porównawczego algorytmu statystycznego metody rozpoznawania obrazów (ang. pattern recognition - PR), zwanego rozmytą reguła k-najbliższych sąsiadów (ang. fuzzy k-nearest neighbors rule - fkNN). Dyskutowane są procesy zachodzące na powierzchni szkieł krzemionkowych, K-, Na-K-AI.-, Na10K5- oraz Na5K10-, takie jak degradacja, migracja oraz zmiany stanu chemicznego jonu potasu po oddziaływaniu z wiązką elektronową o dawce do wartości około 20 000 cm⁻².
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.