Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Bo – bowiem – albowiem. Między spójnikiem a partykułą

100%

Kisiel A.

|

nr 2

73-84

EN

The article presents three etymologically related units: bo, bowiem i albowiem. Basing on analysis of the contexts of their use (requirement of a weaker / stronger pause, ability to cooperate with an elliptic sentence, possibility of changing position within a sentence), with particular regard to binding between a rheme of the sentence with which these units coocurate and a preceeding rheme, the possibility of including bowiem and albowiem into the classes of particles and conjunctions is discussed.

2

Partykuły spajające jako podklasa jednostek metatekstowych

84%

Kisiel A.

|

2023

|

tom 19

169-183

EN

In this paper, the author tries to collect and comment on the statements that have been made in Polish linguistics on conjuncting particles. Among three main features of conjuncting particles that are discussed are: their adsentential nature, contextual dependency,and positional mobility. Conjuncting particles prefer placement near (before, after, and even within) a thematic part, are often accompanied by prosodic stress on a thematic expression, and prefer longer, sentential contexts. This paper proposes their interpretation as adthematic operators that link what is being said about a new topic to what has been said before on another topic. Because topic linking is more challenging for a conversational partner than conjucting rhemes (where a supreme theme ensures a bond between them), conjuncting particles require the relevant preceding context to be adjacent to the theme-rheme structure introduced by them.

PL

Autorka komentuje istniejące w polskim językoznawstwie opisy klasy partykuł spajających. Za podstawowe trzy kryteria wyróżniania tej klasy uznaje ich dozdaniowość, zależność od przedtekstu oraz zmienność pozycyjną. Zauważa, że partykuły spajające preferują pozycję w pobliżu (przed, po, a nawet wewnątrz) części tematycznej i często towarzyszy im silny przycisk prozodyczny na wyrażeniu tematycznym. Preferują one również dłuższe, zdaniowe konteksty. Zaproponowana w tym tekście interpretacja partykuł spajających sprowadza się do uznania ich za komentarze dotematyczne, wiążące to, co jest mówione o nowym obiekcie z tym, co zostało wcześniej powiedziane o czymś innym. Ponieważ tego typu wiązanie tematyczne jest interpretacyjnie bardziej wymagające niż wiązanie rematyczne (odbywające się wszak w ramach jednego nadrzędnego tematu), partykuły spajające wymagają, aby odpowiedni przedtekst był bezpośrednio przylegający do struktury T-R, którą one komentują.

3

Semantyka i składnia polskiego predykatu "ale"

84%

Topolińska Z.

|

2023

|

tom 19

201-202

EN

Polish ale appears in two different contexts with two different functions: 1. as predicate with two arguments, +/- the equivalent of the English but and 2. as predicate with one argument, +/- the equivalent of the English interjection ‘what a...!’. The fact that mutatis mutandis the same two functions has Macedonian ама suggests that we are dealing here with a specific Slavic development.

PL

Polskie ale pojawia się w dwóch różnych typach kontekstów z dwoma różnymi funkcjami: 1. jako predykat z dwoma argumentami, +/- odpowiednik angielskiego but oraz 2. jako predykat z jednym argumentem, +/- odpowiednik angielskiego wtrącenia ‘what a ...!’. Fakt, że mutatis mutandis te same dwie funkcje pełni macedońskie ама, wskazuje na to, że mamy tu do czynienia w rozwojem właściwym dla języków słowiańskich.

4

To w języku polskim – próba binarnej klasyfikacji użyć (na materiale korpusowym)

84%

Zawada S.

|

nr 4

18-34

PL

Artykuł przedstawia binarną klasyfikację użyć formy to będącą wynikiem eksploracyjnych badań korpusowych. W przeciwieństwie do licznych i często wnikliwych prac teoretycznych poświęconych to praca skupia się na zjawiskach empirycznych pozwalających na odróżnienie różnych funkcjonalnie użyć na podstawie kryteriów formalnych (takich jak inicjalna pozycja w zdaniu czy cechy prozodyczne typu klityczność czy wymuszanie akcentu na sąsiedniej frazie). Takie empiryczne podejście pozwala nie tylko na uporządkowanie pola badawczego, lecz także na dostrzeżenie nowych zjawisk i postawienie nowych pytań badawczych.

EN

The article presents a binary classification of the uses of to, based on findings from an exploratory corpus investigation. In contrast to numerous and often insightful theoretical works devoted to to, this paper concentrates on empirical phenomena which allow us to distinguish between functionally different uses, based on formal criteria (such as sentence-initial position or prosodic features like cliticity and compulsory accent on an adjacent phrase). By adopting this empirical approach, the study not only provides a comprehensive overview of the reserach field but also brings new observations and poses new research questions.

5

Vocabulary in autism spectrum disorders. Part 3: Qualitative description – the category of relations

59%

Hrycyna E.

|

tom 11

|

nr 2

PL

Artykuł jest trzecią częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach ze spektrum autyzmu. Przedmiotem zainteresowań w artykule jest kategoria relacji i jej leksykalnych wykładników. Autorka przedstawia różne typy wyrażanych językowo relacji. Omawia, w jaki sposób są one reprezentowane w języku osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, poświęcając osobny fragment częściom mowy. Przyswajanie pojęć relacyjnych i właściwych im wykładników leksykalnych stanowi istotne wyzwanie rozwojowe; szczególnie trudne dla osób z autyzmem. Właśnie w obszarze tej kategorii różnice między słownikami osób typowo się rozwijających i osób z zaburzeniami autystycznymi są najwyraźniejsze. Pozostałe wnioski z przeprowadzonej analizy pokrywają się z tymi z drugiej części studium, dotyczącej kategorii rzeczy i zdarzeń.

EN

The article is the third part of a study concerned with vocabulary in autism spectrum disorders. The subject of interest in this article is the category of relations and its lexical exponents. The author presents various types of linguistically expressed relations. She discusses how they are represented in the language of people with autism spectrum disorders and devotes a separate fragment to parts of speech. The acquisition of relational concepts and their lexical exponents is a significant development challenge; especially difficult for people with autism. In the category of relations the differences between the vocabularies of typically developing people and people with autistic disorders are the most pronounced. Other conclusions from the analysis carried out are in line with those in the second part of the study concerning the category of things and events.

6

Asyndetic Complementation in the Light of Explicative Syntax (Exemplified with Bulgarian, Polish and Ukrainian)

59%

Kiklewicz A.

|

tom 23

PL

Przedmiotem badania są bułgarskie, polskie i ukraińskie konstrukcje składniowe, w których pozycja dopełnienia klauzulowego jest realizowana w sposób asyndetyczny. Analiza materiału językowego opiera się na teorii składni eksplikatywnej, której podstawy opracował S. Karolak. Autor pokazuje, że dopełnienie asyndetyczne jest jedną z form realizacji argumentu propozycjonalnego, uwarunkowaną walencją czasownika matrycowego. Dana forma składniowa stanowi charakterystykę walencyjną ograniczonej grupy semantycznej czasowników, a mianowicie czasowników mentalnych, emotywnych, percepcyjnych i deliberatywnych. Autor pokazuje również, że istnieją inne czynniki, które sprzyjają lub odwrotnie nie sprzyjają używaniu zdań bezspójnikowych, takie jak: negacja, elipsa, koreferencja. Autor dochodzi do wniosku, że częstość występowania konstrukcji asyndetycznych w językach słowiańskich jest większa lub mniejsza.

EN

The subject of the study is Bulgarian, Polish and Ukrainian syntactic constructions in which the position of the clausal complement is realized in an asyndetic manner. The analysis of language material is based on the theory of explicative syntax, the foundations of which were developed by S. Karolak. The author shows that the asyndetic complement is one of the forms of realization of the propositional argument that is conditioned by the valence of the matrix verb. A given syntactic form is a valence characteristic of a limited group of semantic classes of verb, namely mental, emotive, perceptive and deliberative verbs. The author also shows that there are other factors that favor or, conversely, do not favor the use of conjunctionless sentences, such as negation, ellipsis, coreference, and others. The author concludes that the frequency of asyndetic constructions in Slavic languages can vary.