Four soil-borne cereal viruses have been identified in Poland, so far: Soil-borne cereal mosaic virus (SBCMV), Wheat spindle streak mosaic virus (WSSMV), Barley yellow mosaic virus (BaYMV) and Barley mild mosaic virus (BaMMV). SBCMV was identified in 1993 as a dangerous pathogen of winter cereals and became the object of special interest. Studies on the virus included its biological and molecular characterization, and investigations of the response of winter wheat and winter triticale cultivars on the SBCMV infection. Results of preliminary experiments aiming at the evaluation of the response of winter barley cultivars on barley yellow mosaic viruses were also presented.
PL
Wirusy zbóż określane jako „odglebowe” (ang. „soil-borne”) są przenoszone przez pierwotniaka glebowego, Polymyxa graminis Led. W Polsce do 2010 roku zidentyfikowano następujące odglebowe wirusy zbóż: odglebowej mozaiki zbóż (Soil-borne cereal mosaic virus, SBCMV), wrzecionowato-smugowatej mozaiki pszenicy (Wheat spindle streak mosaic virus, WSSMV), żółtej mozaiki jęczmienia (Barley yellow mosaic virus, BaYMV) oraz łagodnej mozaiki jęczmienia (Barley mild mosaic virus, BaMMV). Celem badań wirusów odglebowych było: określenie zasięgu występowania SBCMV, BaYMV i BMMV, charakterystyka biologiczna i molekularna polskich izolatów SBCMV oraz poszukiwanie odporności u odmian roślin gospodarzy. Głównym obiektem badań był SBCMV. Przebadano 5 izolatów tego wirusa, pochodzących z różnych rejonów Polski. Nie stwierdzono zróżnicowania właściwości biologicznych badanych izolatów. W badaniach molekularnych, przy zastosowaniu starterów literaturowych oraz własnych sklonowano i poddano sekwencjonowaniu fragment RNA2 wirusa, o długości 1 138 nt (od 276 do 1 410 nt), obejmujący gen białka kapsydu oraz, częściowo, białka CP-RT. Porównanie sekwencji nukleotydowych wykazało 99% podobieństwa polskiego izolatu do niemieckiego izolatu AF 146281. Porównanie sekwencji nukleotydowych polskich izolatów SBCMV również potwierdziło ich bardzo wysoki procent identyczności (97–98). Ważnym osiągnięciem było odkrycie zdolności SBCMV do przenoszenia się przez nasiona żyta. Możliwość przenoszenia przez nasiona ma poważne konsekwencje epidemiologiczne i stanowi stosunkowo łatwy sposób przemieszczania się wirusa na dalekie odległości. Zebrane dane dotyczące reakcji odmian pszenicy i pszenżyta stanowią podstawę opracowania zaleceń w zakresie ochrony upraw przed wirusami odglebowymi. Badania w zakresie wirusów wywołujących objawy żółtej mozaiki jęczmienia, BaYMV i BaMMV, koncentrowały się na rozpoznaniu rejonizacji ich występowania oraz na wstępnej ocenie reakcji odmian jęczmienia ozimego na porażenie w doświadczeniach szklarniowych i w komorze klimatycznej. Uzyskane wyniki pozwoliły na wyłonienie odmian zdecydowanie podatnych na porażenie przez wirusy, których należy unikać w rejonach zagrożonych występowaniem wirusów żółtej mozaiki jęczmienia.