Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Spoistość więzi w obrębie mikrostruktury społecznej – szkic z zakresu socjologii literatury

100%

Banaś M.

Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne

|

2018

|

nr 2(29)

295-304

EN

The research material for the analyzes presented in the article is “The Gardeners” community outlined by Margaret Atwood in MaddAddam trilogy. The literary record illustrates here the specific form of social microstructure operating in the world of modern utopia; it illustrates the complex nature of the structural levels of social reality. The aim of the study is to analyze the distinguished community in the perspective of the ontological assumptions of sociological structuralism – with particular emphasis being given on the dependencies resulting from the adoption of the close and distant categories of perspective. The author also refers to Emile Durkheim’s theory of social ties, emphasizing the importance of mechanical and organic solidarity as special properties organizing the functioning of the community.

2

Literatura dla dzieci – więcej pytań niż odpowiedzi

89%

Czabanowska-Wróbel A.

Polonistyka. Innowacje

|

2016

|

nr 3

83-88

EN

The aim of this article is to pose questions concerning the contemporary situation of children’s literature. The growing significance of books for children in the 21st century should be regarded with optimism. However, the interesting phenomena on the book market do not necessarily directly transfer into positive and long-lasting changes in the reading habits of children and teenagers.

PL

Celem artykułu jest postawienie pytań dotyczących współczesnej sytuacji literatury dziecięcej. Rosnące znaczenie książki dziecięcej w XXI wieku powinno budzić optymizm. Jednak ciekawe zjawiska na rynku książki niekoniecznie przekładają się w sposób bezpośredni na trwałe i pozytywne zmiany w dziedzinie czytelnictwa dzieci i młodzieży.

3

Pisarza portret (od)tworzony [rec. Kariera pisarza w PRL‑u. Red. Magdalena Budnik, Kamila Budrowska, Elżbieta Dąbrowicz, Katarzyna Kościewicz. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2014, ss. 425.]

89%

Wiśniewski‑Grabarczyk A.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2016

|

tom 8

|

nr 1-2

269-276

EN

The texts included in the volume deal with the issues concerning the creation and circulation of literary works in the Polish People’s Republic. The elements of a literary career, such as recognition of an author, his or her descent or pro‑state activity, are the subject of study. The authors persuade that the social position of a writer did not always correspond with the artistic value of his or her work and that it is possible to reconstruct the transformations of the cultural politics in the Polish People’s Republic on the basis of the examination of the fate of the books handed in for evaluation to the office of censorship. The analysis of the specific careers proves the thesis that literature in the communist system could not be situated outside the cultural context and the external factors had a significant impact on the final form of the work.

4

A Sociological Perspective on the Representation of Science in Climate Change Novels

88%

Hempel F.

Świat i Słowo

|

2021

|

tom 36(1)

99-112

EN

According to a comprehensive scientific consensus, the environmental impact of modern societies is a significant cause for the current experienced effects of global warming. In addition to science’s function as a diagnostic instance of the Anthropocene, it occupies at least two additional roles in the story of humaninduced climate change. Modern science tries to act as a therapist as it proposes numerous actions that need to be taken when tackling the risks, causes, and consequences of climate change. Moreover, the institution of science is a (co-) producer of anthropogenic risks due to the intentional and unintentional utilization of scientific knowledge and science-based technologies for societal purposes. Therefore, this contribution asks from a sociological point of view how representations of science in exemplary climate change novels, a body of contemporary literature that deals with human-induced global warming and its societal implications, depict this multi-layered embedding of science as a producer, diagnostician, and therapist of societal risks in the story of humancaused climate change.

5

Aux prises avec la banalisation : la collection « L’instant érotique »

88%

Swoboda T.

Studia Romanica Posnaniensia

|

2013

|

tom 40

|

nr 4

57-65

EN

The paper discusses contemporary condition of French erotic or/and pornographic novel. As social and cultural circumstances seem to put an end to its transgressive potential, the authors of this kind of writing tried, at first, to keep abreast of other media. Nevertheless, the “trash” or “grunge” novel as well as autofictional erotic writings were not able to satisfy the critics. The novels from L’instant erotique collection, written by specialists of erotic art, change the strategy and exploit the new state of cultural relations in which the role of this sort of literature is rather to imitate or to play with erotic or pornographic tradition, creating a new model of reception: very conscious and erudite.

6

Problem socjologii literatury

75%

Ćwikła P. , Jabłoński A.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

tom 9(45)

|

nr 4

7-18

PL

Czy trzeba przekonywać, że socjologia literatury istnieje? Socjologowie, którzy zajmują się zawodowo literaturą, odczuwają często niejako obowiązek tłumaczyć się z takiego wyboru. Tak jakby socjologiczne badanie literatury narażało ich na zarzut zdrady własnej dyscypliny. Borykają się tu bowiem nie tylko z brakiem jednoznacznej metodologii socjologii literatury, ale nawet z bezdyskusyjnym określeniem obszaru jej zainteresowań. W tym artykule, pomyślanym jako tekst wstępny do niniejszego tomu, próbujemy pokrótce zastanowić się nad przyczynami niepewnego statusu socjologii literatury, jego historią i perspektywą na przyszłość.

EN

Do we have to convince that the sociology of literature exists? Sociologists who deal with literature professionally, often feel, say, obliged to explain themselves from the choice they make, as if the sociological study of literature was a kind of reason to accuse them of betrayal of their own discipline. They are struggling here not only with the lack of unambiguous methodology of the sociology of literature, but even with an indisputable definition of the area of its interest. In this article, conceived as a preliminary text to this volume, we are trying to consider briefly the causes of the uncertain status of the sociology of literature, and its history and future prospects.

7

Socjolog w świecie tekstu

75%

Gacek M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2020

|

tom 64

|

nr 3

233-239

PL

In this essay the author reflects on a monograph by Krzysztof Łęcki, Według Tukidydesa. Rozważania socjologa literatury nad ‘Wojną peloponeską’ [According to Thucydides: Reflections on the Sociological Literature about The Peloponnesian War] (2019), and seeks themes in it that extend beyond the sociology of literature. He concludes that Łęcki’s analysis convincingly adds to the body of knowledge on Thucydides’s text in philosophy and the sociology of politics. The book touches on many themes relevant to historical sociology or the sociological (and politological) understanding of rules governing the mechanisms of politics and international relations.

8

Homo hierarchicus w nowoczesnej utopii (na przykładzie Roku potopu Margaret Atwood i Atlasu chmur Davida Mitchella)

75%

Banaś M. A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

nr 36

EN

Maria Anna BanaśThe College of Foreign LanguagesThe Technical University of SilesiaGliwice, Poland Homo Hierarchicus in Modern Utopia (on the Basis of The Year of the Flood by Margaret Atwood and The Cloud Atlas by David Mitchell) Abstract: The paper explores the hierarchical model of society as shown in the dystopian novel The Year of the Flood by Margaret Atwood and in one of the narratives of Cloud Atlas – Orison of Sonmi 451 by David Mitchell. The chief aim of the paper is to identify both similarities and differences manifested in the construction of the social world. A special emphasis has been placed on the role of a hierarchical order present in these narratives which has a direct impact on the structure of communities operating within the social world. In the analysis the author refers to the theory of a French sociologist and anthropologist Louis Dumont, who sees hierarchy as a fundamental principle organizing social life typical of traditional societies and perceived as an anomaly and deviation in Western culture, and to the model of social structure as shown by Jacek Szmatka, who sees it as an indispensable tool in grasping and understanding processes taking place within the community.Keywords: sociology of literature, utopia, social stratification

PL

For an abstract in English, scroll down. Maria Anna BanaśKolegium Języków Obcych Politechniki Śląskiej Homo hierarchicus w nowoczesnej utopii (na przykładzie Roku potopu Margaret Atwood i Atlasu chmur Davida Mitchella) Abstrakt: W eseju autorka podejmuje próbę opisu hierarchicznego modelu społeczeństwa ukazanego w dystopijnej powieści kanadyjskiej pisarki Margaret Atwood Rok potopu oraz w jednej z narracji Atlasu chmur – Anyfonie Sonmi 451 brytyjskiego pisarza Davida Mitchella. Celem autorki jest wskazanie elementów wspólnych dla tych konstrukcji świata społecznego ze szczególnym uwzględnieniem roli hierarchicznego porządku przedstawionego we wspomnianych przedmiotach analizy, a następnie zwrócenie uwagi na różnice w funkcjonowaniu wybranych zbiorowości działających w obrębie szeroko rozumianego świata społecznego. W analizie autorka odwoła się do teorii francuskiego socjologa i antropologa Louis Dumont, dla którego hierarchia stanowi fundamentalną zasadę organizującą życie społeczne, typową w społeczeństwach tradycyjnych a postrzeganą za anomalię i odstępstwo od normy w społecznościach nowoczesnych a także do schematu struktury świata społecznego autorstwa Jacka Szmatki, istotnego dla uchwycenia i zrozumienia procesów zachodzących w obrębie danej zbiorowości i relacji tej zbiorowości z resztą społeczeństwa.Słowa kluczowe: socjologia literatury, utopia, stratyfikacja społeczna Homo Hierarchicus in Modern Utopia (on the Basis of The Year of the Flood by Margaret Atwood and The Cloud Atlas by David Mitchell) Abstract: The paper explores the hierarchical model of society as shown in the dystopian novel The Year of the Flood by Margaret Atwood and in one of the narratives of Cloud Atlas – Orison of Sonmi 451 by David Mitchell. The chief aim of the paper is to identify both similarities and differences manifested in the construction of the social world. A special emphasis has been placed on the role of a hierarchical order present in these narratives which has a direct impact on the structure of communities operating within the social world. In the analysis the author refers to the theory of a French sociologist and anthropologist Louis Dumont, who sees hierarchy as a fundamental principle organizing social life typical of traditional societies and perceived as an anomaly and deviation in Western culture, and to the model of social structure as shown by Jacek Szmatka, who sees it as an indispensable tool in grasping and understanding processes taking place within the community.Keywords: sociology of literature, utopia, social stratification

9

Bezludne wyspy modernizacji. Społeczne i ekonomiczne konteksty samotności bohaterów literatury polskiej drugiej połowy xix wieku

71%

Tomczok P. T.

Porównania

|

2019

|

tom 25

|

nr 2

43-61

EN

The article presents an analysis of the figure of Robinson in Adolf Dygasiński’s didactic novel Adventures of a young man, or Polish Robinson. Using the methodology of economics of literature, the ideologem of the work was examined, aswell as the location of Dygasiński’s work in the context of peripheral capitalism. The transfer of the economic and literary figure from the context of English capitalism to Poland required many changes that allow to recognise the problematicstatus of the economic periphery of global capitalism.

PL

W artykule przedstawiono analizę figury Robinsona w powieści dydaktycznej Adolfa Dygasińskiego Przygody młodzieńca czyli Robinson polski. Za pomocą metodologii ekonomii literatury zbadano ideologem pracy, a także usytuowano utwór Dygasińskiego w kontekście peryferyjnego kapitalizmu. Przeniesienie ekonomiczno-literackiej figury z kontekstu angielskiego kapitalizmu na ziemie polskie wymagało wielu zmian, które pozwalają rozpoznać problematyczny status gospodarczych peryferii globalnego kapitalizmu.

10

Struktury w sieciach znaków. O próbie rekonstrukcji poetyki (kulturowej) poezji okresu pozytywizmu

71%

Sobieraj T.

Forum Poetyki

|

2017

|

nr 7

104-109

EN

The subject of the review is Tadeusz Budrewicz’s monograph entitled Wierszobranie (druga połowa XIX wieku) (Verse Selection [Second Half of the Nineteenth Century], Kraków 2016), which constitutes an example of cultural interpretation of literary history, oriented toward (re)constructing the poetics of Polish late nineteenth-century poetry. Budrewicz brings together several exegetic strategies, successfully applying the statistical method and certain categories of geopoetics. Poetry here appears as a dynamic formation of artistic conventions, functioning in many external contexts and stimulated by various literary currents (including the popular current). A complex ethnocultural image emerges from Budrewicz’s book, in which the variety of conceptual threads that co-created Polish cultural consciousness in the second half of the nineteenth century become woven together.

PL

Przedmiotem recenzji jest monografia Tadeusza Budrewicza pt. Wierszobranie (druga połowa XIX wieku) (Kraków 2016), stanowiąca przykład kulturowej interpretacji historycznoliterackiej, zorientowanej na (re)konstrukcję poetyk polskiej poezji drugiej połowy XIX wieku. Autor połączył kilka strategii egzegetycznych, udanie stosując metodę statystyczną oraz pewne kategorie geopoetyki. Poezja jawi się tu jako dynamiczny układ konwencji artystycznych, funkcjonujący w wielu kontekstach zewnętrznych i stymulowany przez różne obiegi literackie (w tym: obieg popularny). Z książki Budrewicza wyłania się złożony obraz etnokulturowy, w którym splatają się różnorodne wątki ideowe współtworzące polską świadomość kulturową drugiej połowy XIX wieku.

11

Nagroda Jasna Polana jako tołstyj żurnał

71%

Kopczacki B.

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze

|

2019

|

tom 29

106-121

RU

В статье автор пытается доказать, что институты толстого журнала и литературной премии тесно связаны друг с другом. Выходя из описания истории толстых журналов и их места в русском культурном поле, как в прошлом, так и в наши дни, автор указывает, что, не смотря на кризис литературных журналов, их способ и форма существования оказывают влияние на институт литературной премии. Примером такого механизма (приятие и внедрение характерных для толстого журнала черт) является, по мнению автора, литературная премия Ясная Поляна. Из-за этого можно сказать, что литпремия Ясной Поляны представляет собой своего рода толстый журнал.

EN

In this article author claimed that thick journal and institution of literature award are very similar. Author described a history of thick journal in Russia and place occupied by this type of publishing in a modern russian culture field. Regardless of the crisis of thick journal, many journal’s attributes are influent and use by literature awards. Author of the article things that Yasnaya Polyana Book Award is a good example showing this mechanism. As a consequence Yasnaya Polyana is using a journal’s features to create a new type of thick journal.

12

Historical-Social Establishment Specifics of Ukrainian Writers as a Social-Professional Group (end of 19th century – beginning of 20th century)

63%

Poltorakov O. , Shchygol I.

Intercultural Communication

|

2019

|

nr 6

161-186

EN

Purpose. Adopting P. Bourdieu concept, within the frameworks of “literature field” and “power field” inter-connection/inter-action to analyze sociologically literature process and its key actors (writers as a socio-professional group) activities in Ukraine at the end of 19th century – beginning of 20th century. Methods: comparative method has been used while reviewing literature and arranging the table showing relations between occupation and literary work; method of socio-historical reconstruction has been used in the part about writers and their life/literature and society; biographical method has been used for analysis of writers’ life and their occupation. Results. The Ukrainian writers in the 19th century began to gain shape of socio-professional group, and its key representatives started to receive honorariums. The Ukrainian writers were in line with mainstream of the world literary process, including more active publications of literary works written by women. The 1920s was a period of the Ukrainian literature unprecedented development, showing revolutionary features it became a period of Ukrainian culture Renaissance. Many famous cultural activists emigrated, but the new generation began to appear with communism views or non-political. Actually revolutions in the beginning of the 20th century destroyed social hierarchical structure of the Russian Empire. An increasing demand for mass literary products was seen, because of an increased number of people who could read. Main professional activities of authors had a significant impact on the choice of ideas/stories and topics/subjects among writers. According to preliminary results of socio-literary studies (1920-1930s period), connections between real life of a writer and his social environment, as well as literature works had deep impact on all process’ participants. Conclusions. Writer's creative work, as well as his biographical milestones are the sources of sociological research, of the mutual influence of society (real life) and literature (art work and the corresponding psychological/cultural) in the context of the development of contemporary technologies ("BigData", etc.), – as well as reality that it is constructed/given and/or extrapolated to it.

UK

Мета. В концептуальних категоріях перетину "поля (художньої) літератури" та "поля влади" (в термінах П. Бурдьє) визначити історико-соціальну специфіку становлення українського письменництва як соціально-професійної групи (кінець ХІХ – початок ХХ ст.). Методи: порівняльний був використаний під час огляду літератури і побудови таблиці взаємодії місця роботи і творчості письменників, соціально-історичної реконструкції – в частині, присвяченій взаємодії митця і його творчості з суспільством, біографічний – для аналізу взаємодії життєвого шляху письменника і його зайнятості. Результати. Доведено, що українське письменництво ще у ХІХ ст. почало формуватися як соціально-професійна група, а його ключові представники – отримувати гонорари, інколи немалі, за свою творчість, не зважаючи на те, що ці гонорари майже ніколи не були основним джерелом існування. Українське письменництво йшло в загальному руслі тогочасного світового літературного процесу, зокрема все активніше долучало до публічності (публікувало) твори, написані жінками. 1920-ті рр. стали часом небаченого розвитку української культури, періодом культурної революції або, в певному сенсі, українським відродженням. Це стало можливим завдяки тому, що після революційних подій в Україні (кінець 1910-х рр.) діячі культури могли сподіватися на підтримку державних органів, вільно проголошувати свої програми розвитку культури та сподівання. Багато видатних діячів виїхало в еміграцію, але почала з’являтися нова плеяда діячів культури, вихованих на революційних переконаннях, свідомих комуністів. Втім необхідно зауважити, що багато молодих письменників та поетів були доволі аполітичними. У вимірах художньої літератури можна прослідкувати культурні та соціальні зміни, котрі відбувалися у суспільстві. Революційні події зруйнували соціально-станову ієрархічну структуру Російської імперії. Почалася вертикальна міграція, котра підтримувалася владою. В її рамках підвищувався загальний рівень освіченості населення, змінювалося матеріальне та соціальне становище великої кількості населення. Зростав попит на літературну продукцію, оскільки збільшувалася кількість письменних людей, – отже, виникала потреба у збільшенні кадрів виробників цієї продукції – письменників (показовою є кампанія "призову робітників-ударників до літератури"). Основна професійна діяльність тогочасних митців мала значний вплив на вибір ідей/сюжетів та тем/тематик серед письменників. Висновки. Як творчий доробок письменника, так і його біографічні віхи разом є дедалі потужнішим (в контексті розвитку відповідних технологій "BigData" та ін.) джерелом для соціологічних досліджень, вивчення взаємовпливів соціуму (реального життя) і словесності (художнього твору та відповідної психологічної/культурної реальності, що ним конструюється/задається та/або екстраполюється на нього).

13

Świadectwa potocznych odbiorów sztuk fabularnych

63%

Sułkowski B.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

tom 9(45)

|

nr 4

19-66

PL

Artykuł dotyczy psychospołecznych praktyk recepcji literatury, dramatu, filmu, fikcji telewizyjnych. Tekst wpisuje się w tak zwaną estetykę recepcji lub odpowiedzi czytelnika, ale jest zakorzeniony filozoficznie. Kompiluje poglądy postmodernistycznej krytyki i pragmatyzmu z fenomenologią literatury (R. Ingarden), hermeneutyki (H.-G. Gadamer) i spojrzenia współczesnych kontynuatorów. W drugiej części tekst sugeruje typologię 12 stylów potocznych, nieprofesjonalnych praktyk odbioru fikcji artystycznych.

EN

The paper is interested in the psychosocial practices of reception literature, drama, film, television fictions. The text fits in so-called reception aesthetics or reader response, is rooted philosophically. Compiles the views of postmodern criticism and pragmatism with the phenomenology of literature (R. Ingarden) and hermeneutics (H.-G. Gadamer) and with the glances of contemporary followers. In the second part the text suggests the typology of 12 styles of colloquial, nonprofessional practices of the reception of art fictions.

14

Saga „Zmierzch”, Internet i zmiana kulturowa. Uwagi z zakresu socjologii recepcji literackiej

63%

Gnieciak M.

Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa

|

2022

|

tom 13

1-16

EN

In her article, Monika Gnieciak analyses the impact of the publication of the Twilight saga on the functioning of contemporary literary life. The controversial popularity of the saga, both among its fans and anti-fans, combined with the development of social networking sites at the time of its publication, resulted in a cultural change which caused the mechanisms of literary communication to undergo a permanent transformation. At the same time, the mass readership of Stephenie Meyer’s fiction brought about a change in the status of the young adult genre, which from a marginal literary product has developed into one of the most vibrant segments of the current publishing market.

PL

W proponowanym artykule analizie poddany zostaje wpływ publikacji cyklu Zmierzch na funkcjonowanie współczesnego życia literackiego. Wywołująca kontrowersje ogromna popularność sagi, zarówno wśród jej fanów, jak i antyfanów, w połączeniu z następującym ówcześnie rozwojem portali społecznościowych, zaowocowała zmianą kulturową, w wyniku której mechanizmy komunikacji literackiej uległy trwałej transformacji. Równoczesnym efektem masowej poczytności książek Stephenie Meyer była zmiana statusu literatury kierowanej do młodych czytelniczek, która z oferty marginalnej stała się jednym z najbardziej obecnie rozwijanych segmentów rynku wydawniczego.

15

Jednostki - postawy - struktura społeczna (na przykładzie wybranych bohaterów dystopijnych powieści Margaret Atwood)

63%

Banaś M.

Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa

|

2022

|

tom 13

1-21

EN

This article presents a sociological analysis of the literary dystopias of Canadian novelist Margaret Atwood: the MaddAddam trilogy and The Handmaid’s Tale and its 2020 sequel Testaments. Maria Anna Banaś regards as key issues and contexts those that clearly and unambiguously build Atwood’s image of the social world, and which Banaś reads through the prism of the sociology of literature. The basic question is, What is the structure of the social world in Atwood’s works? Banaś seeks answers by referring, among other ideas, to Robert K. Merton’s types of adaptation of individuals to the changing social structure.

PL

Niniejsze studium to socjologiczna analiza dystopii literackich kanadyjskiej powieściopisarki Margaret Atwood: trylogii MaddAddam, Opowieści podręcznej a także jej kontynuacji, opublikowanych w 2020 roku Testamentów. Za kluczowe przyjmuje się tu te zagadnienia i konteksty, które w sposób wyraźny i jednoznaczny budują obraz świata społecznego zarysowanego w powieściach kanadyjskiej pisarki, odczytywane będą przez pryzmat socjologii literatury. Zaś podstawowym pytanie brzmi – jak przedstawia się struktura świata społecznego w omawianych powieściach? Odpowiedzi na nie autorka będzie poszukiwała odwołując się, między innymi do koncepcji Roberta K. Mertona odnoszącej się do typów indywidualnego przystosowania się jednostek do zmieniających się warunków struktury społecznej.

16

Literatura jako projekt ideologiczny. Z archiwów POP PZPR przy ZLP w Olsztynie

63%

Szydłowska J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2010

|

tom Zeszyt

|

nr XXIV

247-266

EN

The aim of the article is a description of the activity of POP PZPR at ZLP in Olsztyn in the sphere of developing of local literary environment and a character of literature which was written in this area. The analysis aims at establishing the role of POP as for: aims of the literature, assessment of conditions of the writers’ work and the relations with other organizations. The subject of analysis are the archives POP PZPR at Olsztyn department of ZLP which are kept in Archiwum Państwowe in Olsztyn.

PL

Celem artykułu jest opis działalności POP PZPR przy ZLP w Olsztynie w sferze kształtowania miejscowego środowiska literackiego i charakteru literatury pięknej tu powstającej. Analiza zmierza do ustalenia roli POP w zakresie: zadań literatury pięknej, oceny warunków pracy literatów oraz relacji z innymi organizacjami. Materiałem analitycznym są archiwa POP PZPR przy olsztyńskim oddziale ZLP przechowywane w Archiwum Państwowym w Olsztynie.

17

Zarys realistyczno-krytycystycznej koncepcji socjologicznej analizy literatury

63%

Jabłoński A.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

tom 9(45)

|

nr 4

67-95

PL

Celem tego artykułu jest prezentacja perspektywy teoretyczno-analitycznej, która może stanowić dodatkowe uzasadnienie badań na tekstem literackim prowadzonych w ramach socjologii. Autor skupia się zwłaszcza na konsekwencjach ustaleń racjonalizmu krytycznego Karla R. Poppera oraz osiągnięciach realizmu krytycznego uprawianego w ramach socjologii.

EN

The purpose of the article is to present a theoretical and analytical perspective that may provide additional justification for research on a literary text conducted in sociology. The author focuses particularly on the consequences of the critical rationality arrangements of Karl R. Popper and the achievements of critical realism cultivated in the context of sociology.

18

Gościnność niejednoznaczna. Analiza wybranych przypadków na przykładzie powieści Lalka i filmu Green Book

63%

Ćwikła P.

Kultura i Społeczeństwo

|

2020

|

tom 64

|

nr 1

129-148

PL

The subject of this article falls within the sociology of art. By analyzing selected aspects of a novel (Bolesław Prus’s The Doll) and a film (the Oscar-winning Green Book directed by Peter Farrelly), the author raises the problem of what he calls “ambiguous hospitality.” His point of departure and theoretical basis are George Ritzer’s concept of “inhospitality” and Jacques Derrida’s idea of “hostipitality.”The author treats each artistic depiction of reality as a source of situations to be read in light of elements of Erving Goffman’s reflections. He uses the ideas of symbolic interactionism, the interactive ritual, and the metaphor of the performance as tools for interpreting a film or literary situation that illustrates cultural attitudes and practices. In conclusion, he states that hosting someone could result from something other than a sincere desire to react to another human being in a friendly manner. However, this does necessarily undermine the sincerity of openness toward strangers. Realization of the maxim to “have dignity and respect others,” even if enforced by social sanction, can be a way to maintain or build relationships between those who are “one’s own” and “other,” “one’s own” and “strangers,” and finally, between a guest and host.

19

Wszelkie podobieństwo do zdarzeń i osób jest przypadkowe – literatura na pomoc socjologowi

63%

Mańkowski D.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

tom 9(45)

|

nr 4

123-132

PL

W niniejszym artykule idę tropem tego, co można odnaleźć w literaturze pięknej jako przydatnej wiedzy dla socjologii. Uznaję, że świat społeczny zawarty w literaturze pięknej można traktować jako źródło „inspiracji do analizy socjologicznej” (P. Ćwikła), a także jako samo pole badawcze. Poruszam również interesującą kwestię badawczą, jaką jest związek między wyobraźnią socjologiczną a wyobraźnią literacką. Obie są ze sobą pokrewne i obie mają równie ważne zadania w opisywaniu, rozumieniu (czy próbie zrozumienia) rzeczywistości społecznej. Można rzec, że wyobraźnia literacka jest starszą siostrą wyobraźni socjologicznej. Dlatego, moim zdaniem, socjolog nie powinien bagatelizować wyobraźni literackiej, a pisarz (literat) nie powinien bagatelizować wyobraźni socjologicznej. Staram się ukazać wagę obu wyobraźni dla rozumienia, opisywania i prezentowania rzeczywistości społecznej, zwłaszcza że nie można nie uznawać, że obie (wyobraźnie) przez swoje źródła – literaturę i socjologię – nie są ze sobą spokrewnione. Także uznaję, że literatura i socjologia mogą uczyć się od siebie nawzajem i dzięki temu rozwijać się (D. Alworth).

EN

In this article, I follow the trail of it what can be found in the fine literature (belles-lettres) as a useful knowledge for sociology. I recognize that the social world contained in the literature can be treated as a source of “inspiration for sociological analysis” (P. Ćwikła) and also as a research field. I also raise an interesting research issue, which is the relationship between sociological imagination and literary imagination. Both are related and both have equally important tasks in describing, understanding (or attempting to understand) social reality. It can be said that literary imagination is the older sister of sociological imagination. Therefore, in my opinion, a sociologist should not underestimate the literary imagination, and a writer (literary man) should not embroider the sociological imagination. The importance of both imaginations for understanding, describing and presenting social reality is becoming apparent, especially since it can not be said that both (imaginatively) through their sources – literature and sociology – are not related to each other. I also recognize that literature and sociology can learn from each other and thus develop (D. Alworth).

20

Za kulisami współczesnej Polski – transformacje projektu quasi-publicystycznego cyklu w najnowszych powieściach Bronisława Wildsteina

63%

Luboń A.

Tematy i Konteksty

|

2015

|

nr 5(10)

85-94

EN

The paper deals with the most significant thematic and stylistic changes introduced by Bronisław Wildstein in three volumes published in the last decade: Dolina nicości (2008), Czas niedokonany (2011) and Ukryty (2012). The analytical approach employed allows us to treat these three novels as a link of one unwaveringly developed literary cycle. Interpretation of this cycle in the context of Wildstein’s journalistic texts – which were published at the same time – allows us to read the series as a comprehensive description of contemporary Polish reality, changes taking place in politics and society, as well as a diagnosis and predictions towards post-modern cultural trends.