Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Modernist Party House in Zielona Góra. architecture to be discovered

100%

Eckert W.

|

tom z. 65, nr 3

111--118

EN

According to the tendency that was observed at the turn of the 1940s and 1950s, each provincial town, including Zielona Góra, was to be expanded. At that time in every area of social life, including architecture, there was a fixed set of values and symbols. Urban planning and architecture were to be adapted to the propaganda needs of the new social-political formation. A decision was made to build an elegant building, the seat of the Provincial Committee of the Polish United Workers' Party. The Central Office for Architectural and Construction Projects was entrusted with the project. The team headed by Mikołaj Kokozow designed a building reflecting the tradition of interwar architecture that linked constructivism and so called quasi-classicist modernism. The building at 23 Bohaterów Westerplatte Street in Zielona Góra is an example of socialist realism, which was a dominant style in Polish architecture in the years 1949-1956. The former Party House was designed in quasi-classicist style, decorated with quasi-historical detail. The building has a permanent position in the cultural landscape of Zielona Góra, being part of post-war history and an important element of the continuity of the cultural heritage and history of the town.

2

Marks, realizm i socrealizm - wokół zagadnienia realizmu w powojennej polsce

100%

Kaźmierczak M.

Nowa Krytyka

|

2014

|

nr 33

121-133

EN

In the paper, the author describes one of currents in Marx-inspired arts and aesthetics, as present in post-war Poland. The first part focuses on the aesthetic views of Marx and Engels. The second one analyzes the ideological background of social realism in the light of the Polish philosophy (Stefan Morawski “Why the Artwork Should Be Realistic?”). The third one offers a counterpoint by introducing an alternative model of Marx-inspired realism, as perceived by Władysław Strzemiński (from “The Theory of Vision”) and Morawski (in the review of Strzemiński's essay). The conclusion uses Morawski's-own article (“About the Realism As an Artistic Category”) to undermine the concept of social realism as built on wrong and ahistorical interpretations of Marx and Engels.

3

„Prawdziwi” mężczyźni O prozie socrealizmu i jej kontynuatorach

89%

Buryła S.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2016

|

tom 8

|

nr 1-2

147-183

EN

The author of the article analyses the transformations of the category of masculinity in social realist literature. For Stalinism a negative point of reference in the fight over a new model of masculinity was war and an image of young, brave soldiers of the Home Army, associated with the tradition of the Second Polish Republic. The attempts were made to juxtapose this model with a new type of masculinity founded on the idea of physical work on the reconstruction of the country, an image of a heroic soldier of the Red Army and the Secret Police functionaries. In the 1960s and 1970s the authors of militia fiction and the works belonging to the so‑called military patriotism referred to this Stalinist concept of masculinity.

4

Obecność form dokumentalnych w polskiej literaturze pięknej realizmu socjalistycznego

75%

Mazurkiewicz A.

|

tom 18

|

nr 4

131-142

EN

The article is dedicated to ways in which authors of the socialist realism novel used the poetics of the non-fiction literature (mainly reportage). Perceiving a work of art as a cultural fact of political character had serious consequences. The literary creation was to be replaced by a reportage storyline. The outer reality was depicted in accordance with top-down guidelines of propaganda. Two strategies were used: linking poetics of documentary with belles lettres and incorporating elements typical of non-fiction literature to fiction. At the same time genological “light-heartedness” of authors of socialist realism makes it now difficult to decide about typological affiliation of those works.

5

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

75%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

nr 6

EN

The historic novel under the vigilance of the censor – analysis of textsThis article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism. Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstówArtykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

6

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

75%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

nr 6

11-25

EN

This article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism.

PL

Artykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

7

MODIFICATION OF THE SOCIALIST REALISTIC CANON OF UKRAINIAN LITERATURE: PROBLEM OF DEMYTHOLOGIZATION

71%

Fedoriv U.

|

tom 23

|

nr 2

173-186

PL

XXI wiek wymaga od współczesnego literaturoznawstwa rewizji wielu warstw ignorowanej od lat kultury ukraińskiej. Do kategorii zapomnianych przez długi czas należał problem kanonu socrealizmu. Dzisiejsze punkty orientacyjne uległy zmianie. Świadczy o tym ukazanie się szeregu literaturoznawczych, kulturologicznych, socjologicznych, antropologicznych badań nad radzieckim. Potrzeba ponownego przeczytania i ponownego przemyślenia literatury socrealizmu jest jednym z kluczowych zadań w dziedzinie aktualnych przedmiotów badań naukowych we współczesnym literaturoznawstwie. Mimo aktywnych badań wymienionego tematu, wciąż pozostaje wiele nieomówionych momentów, w tym problem modyfikacji kanonu socjalizmu oraz osobliwości procesu jego demitologizacji.

EN

The XXI century demands from the modern literary criticism a revision of many strata of the Ukrainian culture that have been ignored for years. For a long time, the problem of Socialist Realism has belonged to the category of forgotten. Modern landmarks have changed. This is evidenced by the publication of a number of literary, cultural, sociological, anthropological studies of the Soviet times. The need to re-read and re-think socialist realistic literature is one of the key tasks in the field of topical objects of the scientific study in modern literary criticism. However, actively exploring this topic, there are still many ambiguous moments, including the problem of modification of the socialist realistic canon and the peculiarities of the process of its demythologization.

8

Sfera wolności. Zygmunta Mycielskiego uwagi o muzyce 1955

63%

HENDRYKOWSKI M.

|

2016

|

tom 18

|

nr 27

259-279

EN

The sphere of freedom. Zygmunt Mycielski observations on music in 1955 The article profiles one of the most interesting music critics of the communist period. Zygmunt My- cielskis journalism is one of the most valuable phenomena of Polish postwar musical culture. What was important for him were fixed points, imponderables keeping human thinking in check and truly creative activity in the sphere of sound. He did not share Carl Dahlhaus’ idea of the death of aesthetics, which was fashionable in the early twentieth century He was convinced that the aesthetic value of a musical work shape musical and non-musical reality, and that the microenvironment which these values form and unify remains particularly important for a man enslaved by the totalitarian system.

9

РОЛЬ ХУДОЖНІХ НАПРЯМІВ У ФОРМУВАННІ ОБРАЗОТВОРЧОГО НАВЧАННЯ В ПОЧАТКОВІЙ ШКОЛІ (1949–1980 рр.)

63%

Малежик Ю.

Педагогічні науки: теорія, історія, інноваційні технології

|

2014

|

nr 9(43)

40-47

EN

In article the analysis is carried out and are defined the main tendencies of development of art education from 1949 to 1980. The historical aspects, socio-economic, political factors and trends in the development of school art education in Ukraine of the studied period are analyzed. The features of art education in secondary school are revealed: its nature and content, aims and objectives, principles and methods of teaching fine arts. As a result of research specifics of realization of problems of art education in the course of program and methodological work at comprehensive schools of Ukraine on the fine arts are studied. Analysis and synthesis of the scientific literature allow to establish that the most important artistic and aesthetic categories reflecting the artistic practice, which, in our opinion, has a direct impact on the educational and upbringing processes by means of arts in school is art direction, that is, the totality of works of art, close to each other on the basis of significant ideological and aesthetic features. In addition, it is the basic unit of the dynamics of development of the history of art. Formation, development, and competing artistic techniques are combined in art direction, but it is also closely associated with the style. In the field of teaching fine arts at elementary school, it is found out, that program and thematic fullness of educational material is important. The main art directions in the fine arts and their influence on subject of a training material are determined by a subject at elementary school. Major factors of influence on formation of subjects, tasks in school programs for elementary school for the fine arts are analyzed. Investigation of the basic artistic movements of the twentieth century gives reason to make some generalizations, namely: in art, the period 1949–1980is referred to as a struggle between realism and modernism, which directly influenced the formation of educational material on the fine arts in the primary school. Studying and understanding the processes that occur in the development of school art education (1949–1980) will assess the place and importance of art trends in the educational process on the fine arts in elementary school.

10

Oblicza kina gruzińskiego

63%

Wieczorek B.

Kultura – Media – Teologia

|

2015

|

nr 22

9-20

PL

Celem niniejszego tekstu jest prezentacja, na podstawie zagranicznej literatury przedmiotu, głównych postaci i najważniejszych linii rozwojowych w kinie gruzińskim od czasu jego powstania do czasów najnowszych. Jak dotąd w Polsce nie pojawiło się żadne całościowe opracowanie tego zagadnienia. Prezentowany artykuł skupia się głównie na historii kina gruzińskiego, pokazując jego specyfikę i wyjątkowość. Bliżej zaprezentowana zostanie sylwetka Tengiza Abuładzego, jednego z najwybitniejszych gruzińskich reżyserów. Niniejszy tekst nie pretenduje do całościowego zaprezentowania panoramy kina gruzińskiego, ale do nakreślenia najważniejszych jego elementów. Pełna prezentacja dorobku kina gruzińskiego wymaga jeszcze licznych studiów.

EN

The purpose of this paper is to present, on the basis of foreign literature, the main characters and the main lines of development in the georgian cinema since its inception to the present time. So far, in Poland there are no comprehensive development of this issue. The presented text focuses mainly on the history of georgian cinema, showing the specificity and uniqueness. Closer to present is silhouette of Tengiz Abuladze, one of the greatest georgian directors. This text does not pretend to present a comprehensive panorama of the georgian cinema, but to outline the most important components. Full presentation of the georgian cinema still requires numerous studies.

11

Nowa Huta – between the countryside and the city. Part i: the beginnings of the achievement of a socialist utopia

51%

Chłosta-Sikorska A. , Sikorski S.

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2023

|

tom no. 4

399--410

EN

The aim of this study is to introduce the phenomenon that is Nowa Huta, which since 1951 has been one of Krakow’s districts, although in 1949 it was planned as a separate city – a symbol of socialist construction in the People’s Republic of Poland. The plans adopted by the communist authorities to rebuild Poland were centred on the development of heavy industry. Hence, it was decided to build a steel and metallurgical plant northeast of Krakow. This decision was met with protests from the inhabitants of the villages being redeveloped, as they were not only forcibly displaced, but received low compensation for the fertile black soil. The first residents of Nowa Huta were people coming from rural areas. They formed a mixture of habits and views with different, sometimes foreign, traditions and customs. This syncretism of customs, culture and education gave rise to tensions which were also exacerbated by separation from family oversight. This created a phenomenon called ‘double background’. In addition to this was the upbringing in the Catholic faith. The people of Nowa Huta demanded the construction of a temple, which did not line up with the plans of those in power to create a God-free city here. This tension escalated in April 1960, when in defence of the cross they clashed with the security forces. In the end, the church was not built, but the cross standing at the intersection of Mayakovsky and Marx streets remained intact. Nowa Huta is a special place also for its unique architecture, and its self-sufficiency – kindergartens, schools, health centres and shops are all within walking distance. It is also distinguished by the greenery of the parks, meadows and trees growing between the blocks.

PL

Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie fenomenu Nowej Huty, która od 1951 r. stanowi jedną z dzielnic Krakowa, chociaż w 1949 r. planowana była jako oddzielne miasto –symbol socjalistycznego budownictwa w Polsce Ludowej. Przyjęte przez władzę komunistyczną plany odbudowy Polski opierały się na rozwoju przemysłu ciężkiego. Stąd kombinat hutniczo-metalurgiczny postanowiono wybudować na północny-wschód od Krakowa. Decyzja ta spotkała się z protestami mieszkańców zabudowywanych wiosek, gdyż nie tylko zostali oni przymusowo wysiedleni, ale za żyzne czarnoziemy otrzymali niskie odszkodowania. Pierwszymi mieszkańcami Nowej Huty byli ludzie pochodzący ze wsi. Stanowili oni mieszankę przyzwyczajeń i poglądów posiadając odmienne, czasem i obce sobie, tradycje i zwyczaje. Ten synkretyzm obyczajowy, kulturowy, edukacyjny rodził napięcia narastające także na skutek oderwania od nadzoru rodzinnego. To powodowało problemy związane z „dwuśrodowiskowością”. Do tego doszło wychowanie w wierze katolickiej. Nowohucianie domagali się wybudowania świątyni, co nie pokrywało się z planami rządzących stworzenia tutaj miasta bez Boga. Napięcie to eskalowało w kwietniu 1960 r., kiedy to w obronie krzyża starli się ze służbami bezpieczeństwa. Co prawda kościoła nie zbudowano, ale krzyż stojący na skrzyżowaniu ulic Majakowskiego i Marksa pozostał na swoim miejscu. Nowa Huta jest miejscem wyjątkowym także ze względu na unikalną architekturę, samowystarczalność – w niewielkiej odległości zlokalizowano przedszkola, szkoły, ośrodki zdrowia czy sklepy. Wyróżnia ją także zieleń parków, łąk i drzew rosnących pomiędzy blokami.

12

SOCREALIZM SKONSUMOWANY. WYKORZYSTANIE DYSKURSU SOCREALIZMU W POP-ARCIE I WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE POPULARNEJ*

51%

Kal E.

Ars inter Culturas

|

2016

|

nr 5

209-240

EN

The article is an attempt to analyse how the code of social realism was used in two areas not necessarily but rather intertwined: in the artistic area, in the iconography of pop-art in its strategy of transforming pop-culture and industrial signs as well as in the commercial area, in the advertisement, mass entertainment and activity of places uniting consumption with play. In her analysis the author reminds J. Baudrillard theory of cultural consumption “as a practise of manipulating signs” and Ch. Pierce “unlimited semiosis” and U. Eco as well as various different concepts of memory (including that of J. Baudrillard). The text ex-plains the essence and features of Social realism reigning in the arbitrary way in Poland in the period 1949-1955 often wrongly associated with the full period of Polish Peoples Republic existence (1949-1989). The use of social realistic elements in pop-culture can be seen as a final defeat of communist doctrine that included contempt for commercial-ism and banal entertainment identified as bourgeois Western culture features. The con-tradiction results from the idea that social realistic works were supposed to appeal to the masses yet should also have easily readable form and also very high artistic quality. In the text there are examples of social realistic slogans and motives from the paintings, sculptures and posters in the modern promotional campaigns of cosmetics, in computer games, in advertisement as well as in the gadgets, restaurants and entertainment venues etc. From the earlier artistic inspirations and transformations (consumptions) of social re-alism the text includes several examples of pop-art artists’ works: A. Warhol, T. Wessel-mann or R. Lichtenstein, and also examples of the works of the artist from the German movement called capitalistic realism like K. Lueg, G. Richter, S. Polke and others. Mod-ern popular culture and commercial mass entertainment exploit art on its own terms and both social realism and pop-art nurture popular and mass culture.

13

Metodologiczne problemy historii powojennego dokumentu filmowego w Polsce

51%

Hendrykowski M.

|

2015

|

tom 16

|

nr 25

249-255

EN

The Methodological Problems of Studies on the History of Polish Postwar Documentary The author discusses the narratives and stereotypical (ideological) point of view as a matrix for constructing an overly simple image of the Polish documentary in the postwar period (1944–1955) as shadowed in the untruth of political discourse. In Marek Hendrykowski’s opinion this particular period in Polish documentary film was much more complicated and multi perspectived (in a “dialogical” sense) as a research object posing new questions and opening new perspectives for film historians.

14

Krytyczny realizm Roya Bhaskara – Basic Critical Realism

51%

Stochmal M.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2023

|

tom 31

|

nr 1

9-18

EN

Critical realism contributes to the development of actual knowledge of society by overcoming the shortcomings of many competing epistemological approaches to social reality. Realistic philosophy of science and social sciences stems from the work of British scientists, which have been for decades led by Roy Bhaskar. Bhaskar’s academic achievements are impressive, but remain largely unknown among Polish readers. The main aim of the article is to present the assumptions of critical realism relating to the first stage of theory development, known as Basic Critical Realism. The article presents more important references to ontological and epistemological issues and partly to the dimension of metaphysics. In the following series of the article, the description of Bhaskar’s work will be deepened and broadened, which increases our cognitive curiosity. The article is addressed to recipients interested in a critical and realistic vision of the description of reality, representing various fields of science and scientific disciplines, whose representatives wish to use this intellectual program in their planned research ventures.

PL

Krytyczny realizm przyczynia się do rozwoju rzeczywistej wiedzy o społeczeństwie, przezwyciężając niedomagania wielu konkurencyjnych sposobów ujmowania rzeczywistości społecznej. Realistyczna filozofia nauki i nauk społecznych wprowadzona przez Roya Bhaskara daje impuls do postrzegania rzeczywistości społecznej w zupełnie odmienny sposób. Dorobek naukowy Bhaskara jest ogromny, jednak nie jest dostatecznie spopularyzowany wśród polskich czytelników. Głównym celem artykułu jest zaprezentowanie założeń krytycznego realizmu odnoszących się do pierwszego etapu rozwoju teorii, określanego mianem Basic Critical Realism. Publikacja prezentuje ważniejsze nawiązania do zagadnień ontologicznych, epistemologicznych oraz częściowo do wymiaru metafizyki. Artykuł kieruję do odbiorców zainteresowanych krytyczno-realistyczną wizją opisu rzeczywistości, reprezentujących różne dziedziny nauki i dyscypliny naukowe, pragnących wykorzystać ten intelektualny program w planowanych przedsięwzięciach badawczych.

15

AWANGARDA, TOTALITARYZM, GLOBALIZACJA: WSPÓLNE DOŚWIADCZENIE? WYBRANE ZAGADNIENIA SZTUKI XX WIEKU NA UKRAINIE I W POLSCE

51%

Kal E.

Ars inter Culturas

|

2018

|

tom 7

145-188

EN

The text constitutes a reference to the article on applying social realism discourse in pop-art and modern popular culture (“Ars inter Culturas” 5 (2016): 209-239) and an elaboration by means of including Ukrainian art. It reminds about Ukrainian artists’ contribution to the development of the avant garde of the first half of 20th century and social realism ideas of involvement, “growing of art into” life as well as its presence in various areas of social practice. It also recalls the mediatory role of Władysław Strzemiński between Russian and Polish avant garde. Furthermore, on the basis of examples the author analyses formal strategies adopted from avant garde by the output of social realism, points to iconographic patterns of Ukrainian works from which Polish artists got inspiration according to their programme and critics’ recommendations. Also, differences resulting from the relations between patternmutation are important, as well as the duration of the doctrine which was in force from the first half of the 30s to the end of the 80s of the 20th century in Russia while in Poland in the years of 1949/50-1954/55. In both countries, it had important but different consequences, which results in different attitudes to realism as a general artistic strategy. Contemporary communication and globalisation processes have led to standardisation of visual language also in post-soviet countries, and internet memes play a significant role in it. In the world of the Internet, the elements of social realism discourse become memes detached from old meanings, lose their historical and political sense, become an element of entertaining exoticism which enhances forgetting about an oppressive character of the doctrine which, especially in Ukraine, has led not only to the exclusion but also to the extermination of artists.

16

Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku

51%

Wasilewska J.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

nr 3

139-152

EN

In the 1950s, delegations of Polish artists to China were an important element of the newly formed Eastern Bloc’s cultural politics. In the assumption they were means of establishing ideological similarities of art in socialist countries and strengthening political bonds. In practice, it was often a significant artistic experience and a source of inspiration for its participants. The article analyzes three cases of artists whose drawings documenting similar journeys are currently in the collections of the Asia-Pacific Museum in Warsaw, and in whose work this experience was marked in different ways. For Tadeusz Kulisiewicz, the Chinese journey was an episode, which he returned to after many years. The experience inspired Aleksander Kobzdeja to make fundamental changes in his art, beginning a process that from socialist realism had lead him to abstraction. In the case of Andrzej Strumiłło, it was a start of an exquisite, artistic path, largely marked by the fascination with cultures and arts of Asian countries.

PL

W latach 50. XX wieku delegacje artystów polskich do Chin stanowiły ważny element międzynarodowej polityki kulturalnej nowo powstałego bloku wschodniego. W założeniu miały służyć ugruntowaniu ideologicznego podobieństwa sztuki w krajach socjalistycznych i wzmacnianiu więzi politycznych. W praktyce stanowiły często istotne przeżycie artystyczne i źródło ważnych inspiracji dla odbywających je twórców. Artykuł analizuje trzy przypadki artystów, których rysunki dokumentujące podobne podróże znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie i w których twórczości doświadczenie to zaznaczyło się w różny sposób. Dla Tadeusza Kulisiewicza podróż chińska była ważnym epizodem, do którego wracał jeszcze po wielu latach. Aleksandra Kobzdeja zainspirowała do fundamentalnej zmiany w jego twórczości, rozpoczynając proces, który od socrealizmu miał go doprowadzić do abstrakcji. W przypadku Andrzeja Strumiłły stanowiła początek znakomitej artystycznej drogi, którą w dużej części wytyczyła fascynacja kulturami i sztuką krajów Azji.

17

Knowledge building as theory development in education: What forms of progression and in-depth learning are possible in the subject of social sciences?

51%

Bratland E.

|

2020

|

nr 2

163-178

EN

The new Norwegian curricular reform (LK 20) implies a return to comprehension-oriented teaching and in-depth learning with focus on the theories and concepts of the subjects. However, it is not clear how in-depth learning can be achieved in education, and in which way a deeper understanding and progression can be realized in the social sciences. This problem, described as a lack of progression or knowledge growth in the social sciences, can, according to Bereiter and Scardamalia, be overcome, by an approach that emphasizes knowledge building as theory development in education. Based on social realism, this paper discusses which forms of knowledge building and progression that are possible in the subject of social sciences.

PL

Nowa norweska reforma programów nauczania (LK 20) zakłada powrót do nauczania zorientowanego na zrozumienie i pogłębione uczenie się z naciskiem na teorie i koncepcje przedmiotów. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób można osiągnąć pogłębione uczenie się w edukacji i w jaki sposób można osiągnąć głębsze zrozumienie i postęp w naukach społecznych. Problem ten, opisany jako brak postępu lub wzrostu wiedzy w naukach społecznych, może być, według Bereitera i Scardamalii, przezwyciężony przez podejście, które kładzie nacisk na budowanie wiedzy jako rozwój teorii w edukacji. Bazując na realizmie społecznym, w niniejszym artykule omówiono, które formy budowania wiedzy i postępu są możliwe do osiągnięcia w dziedzinie nauk społecznych.

18

History in computer games

44%

Bomba R.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2007-2008

|

tom 37-38

19

"Nedělej tečku za mým rukopisem…": ještě k případu Bieblovy sebevraždy

44%

Tůma Königsmarková J.

Soudobé dějiny (Contemporary History)

|

2022

|

tom 29

|

nr 1

147-187

EN

This article addresses the last creative period of the poet Konstantin Biebl (1898–1951) in the late 1940s and early 1950s and explores in a broader cultural-political context, taking into consideration the poet’s specific character, the genesis of his last collection of poems entitled Bez obav [Unafraid] (1951) as well as the unexplained circumstances of his tragic death. Biebl was one of the leading representatives of the leftist art avant-garde in interwar Czechoslovakia. In the early 1940s he stopped writing. After the Communist coup in 1948 he tried to adjust to the period’s ideological-aesthetic norms applied to the new literature in the spirit of the socialist realism as reflected in the above-mentioned collection. The text focuses on the events taking place after its publication, which culminated with the poet’s suicide in November 1951. The author presents these events and the relationships between the actors in the light of previously unpublished documents from the archive collection of the poet, translator and cultural official, Jiří Taufer (1911–1986), who was one of the key figures of the cultural policy of the period and the conflicts related to it. The author sees the main value of these documents as being the focus on František Nečásek (1913–1968), the head of the culture and press department of the Office of the President of the Republic and the holder of a number of other posts, whose role in these events – possibly a very important one – has so far been somewhat overlooked. The study includes an annotated edition of texts from the period in question and the subsequent period, mostly of a personal character and unpublished, which illustrate the context of the interpreted events. The article concludes with a summary interpretation of these documents.

CS

Příspěvek se zabývá posledním tvůrčím obdobím básníka Konstantina Biebla (1898–1951) na přelomu čtyřicátých a padesátých let minulého století a zkoumá v širších kulturněpolitických souvislostech – a také s ohledem na básníkův specifický charakter – genezi jeho poslední sbírky Bez obav (1951) i okolnosti jeho tragické a dosud nevyjasněné smrti. Biebl patřil k předním tvůrcům levicové umělecké avantgardy v meziválečném Československu, od začátku čtyřicátých let se jako básník odmlčel a po komunistickém převratu v roce 1948 se snažil vyhovět dobové ideologicko-estetické normě uplatňované na novou literaturu v duchu socialistického realismu, jak to odráží právě uvedená sbírka. V centru zájmu tohoto textu jsou zejména události, které se seběhly po jejím vydání a které vyvrcholily básníkovou sebevraždou v listopadu 1951. Autorka tyto události a vzájemné vztahy aktérů představuje ve světle dosud nepublikovaných dokumentů z archivního fondu básníka, překladatele a kulturního činitele Jiřího Taufera (1911–1986), jedné z klíčových postav tehdejší kulturní politiky a konfliktů, které se v ní odehrávaly. Jejich hlavní přínos spatřuje autorka v zaostření pozornosti na Františka Nečáska (1913–1968), přednostu kulturního a tiskového odboru Kanceláře prezidenta republiky a nositele řady dalších funkcí, jehož úloha v tomto dění – možná velmi důležitá – byla dosud spíše opomíjena. Samotnou studii doplňuje komentovaná edice dobových i pozdějších textů, většinou osobní povahy a dosud nepublikovaných, s názvem „Dokumentární souvislosti případu Konstantina Biebla (1940–1988)“, která dokresluje širší kontext popisovaných událostí. Souhrnnou interpretací těchto dokumentů se také uzavírá tato studie.