Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Skład izotopowy siarki i tlenu siarczanów wód z utworów mezozoiku

100%

Pluta I. , Hałas S.

|

tom Vol. 50, nr 7

634--638

PL

Składy izotopowe siarki i tlenu siarczanów wód mineralnych utworów ery mezozoicznej antyklinorium środkowopolskiego oraz solanek z tych samych utworów w Niemczech są zbliżone. W zbiornikach wodnych przebiegały więc w tym czasie takie same procesy. Wartości *34S i *18O ewaporatów i minerałów siarczanowych w Niemczech można więc wykorzystać w interpretacji pochodzenie siarczanów w Polsce. Źródłem jonów siarczanowych w wodach utworów triasu antyklinorium pomorskiego są najprawdopodobniej minerały tych utworów o *34S i *18O około +14‰. W wodach jury i kredy siarczany są zredukowane bakteryjnie. Składy izotopowe siarki dochodzą do +45‰ a tlenu do +19‰. Zmiany *34S w stosunku do *18O wahają się w nich od 2 do 2,5. Siarczany i bakterie redukujące mogły się przedostać do utworów jury i kredy z wodami infiltrującymi (lub kontaktującymi się) z trzeciorzędu. Nie można również wykluczyć hipotezy, że zredukowane siarczany pochodzą z ewaporatów jury i kredy, w których nastąpiła wymiana izotopowa pomiędzy izotopami tlenu siarczanów a wody.

2

Wykorzystanie wyników badań składu molekularnego i izotopowego w poszukiwaniach gazu z formacji łupkowych

75%

Janiga M. , Kania M.

|

tom nr 182 wyd. konferencyjne

679--683

PL

Dla oceny ilości gazu zawartego w formacjach łupkowych kluczowe jest prawidłowe pobieranie prób gazów. Daje to możliwość wykonywania analiz składu molekularnego, następnie izotopowego gazów, a w efekcie pozwala typować perspektywiczne poziomy stratygraficzne. Wyróżnia się trzy główne rodzaje prób gazów: gaz z odgazowania płuczki (mud gas), gaz znad zwiercin (headspace) oraz gazy z odgazowania rdzeni wiertniczych. Zasoby gazu w formacjach łupkowych są ściśle związane z ilością i dojrzałością substancji organicznej w skale, a skład izotopowy gazów jest odzwierciedleniem temperatury, przy której gaz został wygenerowany oraz dojrzałości substancji źródłowej. Skład izotopowy poszczególnych węglowodorów gazowych (wraz ze składem molekularnym gazu) pozwala dodatkowo określić: genezę i rodzaj gazu oraz domieszkę innych gazów. Wszystkie te informacje mają duże znaczenie podczas poszukiwania złóż, wiercenia oraz eksploatacji gazu z łupków. δ13C oraz δD metanu pozwalają określić genezę gazu (termogeniczną lub biogeniczną) oraz, w przypadku gazu biogenicznego, mechanizm jego powstania (redukcję CO2 lub fermentację związków organicznych). Przy użyciu wskaźnika C 1/ C2+ C3 oraz składu izotopowego węgla w metanie można określić etap generacji gazu (suchy gaz biogeniczny, mokry gaz towarzyszący ropie naftowej, suchy gaz termogeniczny). Różnice δ13C metanu, etanu i propanu pozwalają wykryć obecność migracyjnego metanu, co ma duże znaczenie podczas określania dojrzałości substancji organicznej, z której gaz był wygenerowany. Korelacja δ13C metanu, etanu lub propanu z poziomem dojrzałości substancji organicznej, przeprowadzona na dużej ilości prób, pozwala zredukować koszty wiercenia dzięki uniknięciu rdzeniowania otworu (dzięki ocenie dojrzałości substancji organicznej tylko na podstawie składu izotopowego gazu head space — IsoJar). Dodatkowo badania izotopowe gazów stosuje się w monitoringu środowiska podczas wierceń oraz zabiegów szczelinowania (w celu identyfikacji źródła metanu w powietrzu glebowym).

EN

To assess the amount of gas in shale formations proper sampling of gases is vital. This gives the ability to perform analyses of molecular and isotopic composition and to predict the prospective stratigraphic levels. There are three main types of gas samples: a gas from mud degassing, head space of drill cuttings and gases from cores degassing. Gas resources in shale formations are closely related to the amount and maturity of organic matter in the rock and the isotopic composition of gases is a reflection: of the temperature at which gas was generated and of the maturity of organic matter. The isotopic composition of individual gaseous n-alkanes can additionally specify: the origin and nature of the gas and the admixture of other gases. All these information are very important during the exploration, drilling and exploitation of shale gas. δ13C and δD allow to specify the origin of methane gas (thermogenic or biogenic) and, in the case of biogenic gas, the mechanism of its formation (reduction of CO2 or fermentation of organic compounds). Using the ratio C1 /C2 + C3 and isotopic composition of carbon in methane allow to determine gas generation stage (biogenic dry gas, oil related gas, thermogenic dry gas). Differences between δ13C of methane, ethane and propane can detect the presence of migration methane, which is important in determining the maturity of organic matter from which gas was generated. The correlation of δ13C of methane, ethane or propane, with the level of thermal maturity of organic matter performed for a large number of samples can reduce costs by avoiding well coring (through the evaluation of maturity of organic matter only on the basis of the isotopic composition of the cutting gas — IsoJar). In addition, isotopic composition of methane is used in environmental monitoring during drilling and fracing (to identify the source of methane in soil air).

3

Ocena zanieczyszczenia środowiska na podstawie składu izotopowego pierwiastków zakumulowanych w porostach

75%

Kłos A. , Stodółka M. , Rajfur M. , Wacławek M. , Wacławek W.

|

tom Vol. 12, nr s4

479-488

PL

Opisano metody wykorzystania porostów do badania pochodzenia i kierunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń na podstawie składu izotopowego pierwiastków, głównie trwałych izotopów siarki, węgla, azotu i ołowiu, zakumulowanych w ich strukturze. Przedstawiono przykłady przypisania składu izotopowego pierwiastków do źródeł ich pochodzenia. Omówiono sposoby preparowania próbek oraz wykorzystywane metody pomiarowe.

EN

The most important objectives of research studies realized for assessing the possibility of lichen application for the contamination origin and directions of propagation studies have been described. The investigations include the isotopic composition analysis, usually sulphur, carbon, nitrogen and the lead stable isotopes accumulated in lichen structure. The examples of contamination source identification based on isotopic compositions of elements have been described. The methods of sample preparation and measurements have been also discussed.

4

Zmiany chemizmu i geneza wód leczniczych Kamienia Pomorskiego w świetle wieloletniej eksploatacji

75%

Rasała M. , Krawiec A.

|

tom nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

561--571

PL

W uzdrowisku Kamień Pomorski występują wody lecznicze typu Cl–Na, I eksploatowane obecnie nowo wykonanym odwiertem Edward III. Nieczynne są ujęcia Józef w Dziwnówku i Kamień Pomorski IG 1 w Międzywodziu, w których stwierdzono podobny typ chemiczny wód. Dwa pierwsze otwory ujmują wodę z warstw jury dolnej, a IG 1 z utworów triasu. W artykule przeanalizowano zmiany składu chemicznego i izotopowego wód leczniczych eksploatowanych w Kamieniu Pomorskim. W pracy wykazano, że w trakcie eksploatacji otworów Edward I i Edward II skład chemiczny wody ulegał zmianom. W przypadku pierwszego otworu odnotowywano wzrost zawartości najważniejszych makroskładników, co można wiązać ze zwiększonym zasilaniem ascensyjnym w warunkach intensywnej eksploatacji. Pogarszający się stan techniczny otworu spowodował spadek mineralizacji wód oraz zawartości sodu i chlorków. W trakcie eksploatacji otworu Edward II następowały wahania składu chemicznego, przy czym dla większości próbek nie uzyskiwano stężeń składników większych od stanu początkowego. Podobna tendencja nastąpiła w zmianach składów izotopowych w wodzie z tego otworu w kierunku niższych wartości δ18O i δD względem starszych pomiarów. Wyniki badań izotopowych i gazów szlachetnych pozwalają przypuszczać, iż wody lecznicze z warstw jury dolnej należą do wód, które infiltrowały przed czwartorzędem. Dla nowo wykonanego otworu Edward III odnotowano wody o mineralizacji nieco wyższej niż dla otworu Edward II z końcowego okresu jego funkcjonowania. W trakcie dalszej eksploatacji nowego otworu można spodziewać się wzrostu mineralizacji solanki z uwagi na wzrastający udział zasilania ascensyjnego.

EN

Therapeutic waters of the chemical type Cl––Na+, I– are mined by newly made bore-hole Edward III in the Kamień Pomorski Spa. Other intakes of similar chemical water types as Józef in Dziwnówek and Kamień Pomorski IG 1 in Międzywodzie are not operated at present. The boreholes are screened in Lower Jurrasic sandstones and only the Kamień Pomorski IG 1 borehole is screened in Triassic strata. This paper analyses changes in chemical and isotopic compositions of waters in Kamień Pomorski. The study proves that during operation of boreholes for screening healing waters Edward I and Edward II the chemical composition was subject to change. For the first borehole, an increase of the most vital macro components content was noted, which might be associated with an increased ascending feeding under conditions of intensive operation. Degrading technical condition of the hole has resulted in decrease of water mineralization as well as content of sodium and chlorides. During operation of Edward II intake, the chemical composition was variable, while for the majority of samples, component concentrations did not exceed initial values. Similar trend pertained to the evolution of isotopic components in water at that bore hole towards lower values of δ18O and δD compared to earlier measurements. The results of analyses of isotopic components and noble gases suggest that therapeutic waters from Lower Jurassic horizons are rated among waters that infiltrated before the Quaternary period. For newly borehole Edward III, waters of mineralization slightly exceeding that of Edward from its final operation period as registered. For the course of further operation of new borehole, an increase of brine mineralization should be expected in connection with increasing portion of ascending feeding.

5

Pochodzenie i wiek wody mineralnej w Dobrowodzie k. Buska Zdroju

51%

Chowaniec J. , Najman J. , Olszewska B. , Zuber A.

|

tom Vol. 57, nr 4

286-286, 293

EN

In Dobrowoda village which is situated within the central area of the Polish Carpathian Foredeep, saline sulphur water has been found in a deep depression filled with Badenian sands. Environmental tracer data indicate similar interglacial age as that of shallow mineral waters occuring in Cretaceous marls in the nearby Busko Spa. Primary sulphates and secondary sulphides in all mineral waters of this region originated mainly from the dissolution of Badenian gypsum strata whereas the salinity is supposed to be the remnant of chloride salts of the same age which were completely washed out by meteoric waters during the long infiltration period after the regression of the Miocene sea. The hypothetical recharge area(s) are to the west of the study area, which means that chemical Badenian sediments occupied much larger area than the present extent of the sulphate series.

6

Badania izotopowe wód mineralnych rejonu Iwonicz–Rymanów

51%

Duliński M. , Rajchel L. , Czop M. , Motyka J. , Rajchel J.

|

2013

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

127--132

PL

Wody mineralne rejonu Iwonicza i Rymanowa charakteryzują się podwyższoną mineralizacją – około kilkunastu g/dm3 i znaczącym udziałem komponenty chlorkowej. W świetle wykonanych badań składy izotopowe tych wód znacząco odbiegają od Globalnej Linii Wód Meteorycznych (GMWL) i zostały ukształtowane w wyniku mieszania wód infiltracyjnych w różnych proporcjach z wodami wysoko zmineralizowanymi, cięższymi izotopowo, o charakterze diagenetycznym. Wyniki wskazują na znaczny udział wód młodych w badanych odwiertach Iwonicza, których czas dopływu do ujęć jest rzędu kilkunastu lat.

XX

The mineral waters of the Iwonicz and Rymanów areas are characterised by increased mineralisation, typically in the order of dozens g/dm3, with a significant contribution from the chloride component. Their stable isotope composition differs from the Global Meteoric Water line (GMWL) indicating that all investigated waters represent a mixture of both young infiltration and diagenetic waters of deep circulation. Obtained results point to significant participation of young infiltration components in analysed waters whose age is between 10–20 years old.