Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sgraffito pod względem historycznym, technicznym, technologicznym i artystycznym

100%

Jagiełło-Kołaczyk M.

Architectus

|

2003

|

tom Nr 1-2(13-14)

49--68

PL

Najkrócej rzecz ujmując można by powiedzieć, że sgraffito jest rodzajem dekoracji elewacji budynków; rzadziej wnętrz. Należy do tego dodać, że sgraffitami zdobiono także ceramikę. Sgraffitem, w odniesieniu do architektury, określa się zarówno sposób, jak i efekt ostateczny zdobienia ścian. Szczytowy rozwój tej techniki przypadł na okres od XV do XVII w.; swoim zasięgiem objęła ona całą niemal Europę, zwłaszcza jej część środkową oraz Włochy. Sam termin został zaczerpnięty z włoskiego sgraffiare, a wcześniej łacińskiego exgraffiare lub dysgraffiare, co oznacza skrobać, drapać. Uzyskany w ten sposób efekt przez niektórych jest traktowany jako malarstwo typu chiaroscuro. Takiej właśnie percepcji sgraffita dowodzi np. nazwa kamienicy w austriackim Eggenburgu - Gemalten Hans. Zwolennikami tej interpretacji oddziaływania estetycznego są m.in. Urbach: sgraffito jako pochodna fresku - tzw. Sgraffitomalerei [61, s. 11], a także Pevsner, Fleming, Honour: dekoracja malarska wykonana w tynku [43, s. 329] oraz Kozakiewicz - jedna z technik dekoracyjnego malarstwa ściennego. Przez innych natomiast sgraffito jest odbierane jako rysunek. Jako pierwszy określił je w ten sposób Vasari: technika rysunkowa w wilgotnej zaprawie mineralnej [62, s. 168], Poparli ją Buczkowski: przez żłobienie i drapanie [...] wydobywa się rysunek zamierzonej kompozycji [14, s. 5], następnie Ślewiński: Sgraffito jest techniką rysunkową w mokrej zaprawie mineralnej [56, s. 76]. Jeszcze inni traktują sgraffito jako połączenie rysunku z malarstwem (rysowanie al fresco), np. Lomazzo pisał o kolorowaniu liniami, zwracając przy tym uwagę na jego graficzność, nie zaś kolorystyczne rozgrywanie płaszczyzn [37]. Wspierał go, współczesny Vasariemu, Giovanni Battista Armenini, który uważał ponadto sgraffito za technikę barbarzyńską) [6, za: [58, s. 78], Pośród konserwatorów i historyków sztuki znajdują się także zwolennicy poglądu o graficznym wyrazie dekoracji sgraffitowych. Takim porównaniem posłużył się m.in. Weixlg rtner, który napisał: Najpiękniejszym przykładem dekoracji sgraffitowej, robiącej wrażenie miedziorytu jest, zniszczony niestety w znacznym stopniu, fryz na Palazzo Arroni-Racani w Spoleto. Semper natomiast odwołał się do skojarzeń z niello pisząc: Stylem sgraffilo przypomina niello w powiększeniu.

EN

The article presents one of the most popular methods of decorating building elevations in Central Europe in the period of Renaissance, thus obtaining the final effect called sgraffito. The prevailing style of sgraffito decoration embraced almost all of Europe. It was especially popular in Italy which was the cradle of this manner of ornamenting walls - also in Austria, Switzerland, Bohemia, Slovakia, Poland, Hungary jtnd southern Germany. Sgraffito also appears in Spain and the Scandinavian coun-tries. Walls of buildings of various functions were thus ornamented (amongst them: castles, palaces, mansions, churches, town halls, tenement houses also defensive walls). The presentation has a many-trend character. The technique and technology of the decoration, in the historical aspect, are described first of all also the state of investigations on sgraffito technique and technology - since they were undertaken in the second half of the 19* century. Attention has been drawn to the technological differentiation of the sgraffito ornament in various countries and regions. Reference has been made to new technological solutions which appeared in the 19* century. Functions fulfilled by sgraffito ornamentation have been discussed in the second part of the article, attention has been drawn to the individual features in particular countries. The causes of these differences have been pointed out. Sgraffito designs and composition systems have been presented - demonstrating the trends of their development as well as local peculiarities and tastes. It has been shown that, for the first time, figurai sgraffito compositions were carried out in Austria and southern Germany, inspired by painted decoration fashionable in this area. Reference has been made to iconographie issues while defining the subjects presented also pointing to the models of the figurai compositions.

2

Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja

75%

Pszczółkowski M.

Architectus

|

2013

|

tom Nr 4(36)

3--18

PL

W artykule podjęto temat historii budowlanej założenia pałacowego w Rudnicy (powiat ząbkowicki) ze szczególnym uwzględnieniem rekonstrukcji poszczególnych faz budowy oraz identyfikacji najcenniejszych reliktów historii obiektu. Wzniesiony jako dwór renesansowy, rozbudowany w renesansie i baroku, w ramach przebudowy w XIX w. otrzymał postać jednolitego założenia w stylistyce klasycystycznej. Obecnie znajduje się w stanie zaawansowanej ruiny. Za najcenniejszą pozostałość należy uznać renesansowe sgraffita odsłonięte w wyniku destrukcji późniejszych otynkowań. Duży zespół sgraffitów rudnickich należy do najstarszych przedstawień w tej technice na Śląsku. W jego skład wchodzą rzadkie w tym regionie przedstawienia figuralne. Zwraca uwagę ich wysoki poziom artystyczny oraz interesujący program ikonograficzny (m.in. groteski), niemający wyraźnej analogii na Śląsku. W zakończeniu artykułu postuluje się transfer najcenniejszych fragmentów sgraffitów oraz ich ekspozycję w warunkach muzealnych.

EN

The following paper discusses the history of the palace complex in Rudnica (Ząbkowice county, Silesia, Poland), particularly the reconstruction of the building as well as identification of the most valuable remains of the palace. Rudnica palace was built as a Renaissance mansion. Subsequently, it was extended and rebuilt in Baroque, and finally, in the 19th century, it was provided with the look typical of Classicism period. Unfortunately, at the moment, it is severely destroyed. What is the most precious is the collection of Renaissance sgrafittoes which were revealed under the layer of plaster. The above mentioned collection is one of the oldest in Silesia. It consists of a set of figures, which is extremely rare in this region. Their artistic level as well as the iconographic program (e.g. grotesque ornaments) is immensely interesting and does not indicate any analogies in the area. It is stated in the paper that the most valuable portions of the sgraffitoes should be transferred and exposed in more appropriate conditions, i.e. in a museum.

3

"Esgrafiado segoviano" as an expression of the city's regional tradition and identity

75%

Bręczewska-Kulesza D.

Architectus

|

2022

|

nr 1 (69)

PL

Historyczne centrum Segowii obfituje w budynki z elewacjami w całości lub w części pokrytymi dekoracją wykonaną w technice sgraffito. Spójna forma zdobienia elewacji budynków, konsekwentnie stosowana i rozwijana przez stulecia, stała się elementem wyróżniającym architekturę miasta i całego regionu. Celem artykułu jest zbadanie segowiańskiego sgraffito jako wyrazu regionalnej tradycji i tożsamości miasta. W trakcie badań przeprowadzono studia historyczne nad rozwojem tradycji sgraffito w Hiszpanii. Pozwoliły one na uwypuklenie odrębności tej formy dekoracji w Segowii na tle innych ośrodków. Dokonano krytycznej analizy literatury przedmiotu i źródeł oraz opracowań architektoniczno-konserwatorskich. Na podstawie rezultatów badań in situ, podczas których zebrano bogaty materiał fotograficzny, przeprowadzono analizę formalną tych dekoracji. Następnie zbadany został wpływ sgraffito na spójność architektury miasta. W końcu rozważono problem, czy sgraffito może stać się elementem tożsamości miasta i jego wizytówką. W artykule skupiono się na dekoracyjnej funkcji sgraffito jako elementu regionalnej architektury. Po przeanalizowaniu aspektów historycznych i współczesnych rozwoju sgraffito w Segowii można uznać tę formę dekoracji za regionalne zjawisko, będące czynnikiem budowania tożsamości miasta, które tak jak akwedukt może stać się symbolem Segowii.

EN

The historic centre of Segovia abounds in buildings with façades entirely or partially covered with sgraffito decoration. Consistently applied and developed over the centuries, this consistent form of façade decoration has become a distinctive feature of the architecture of the city and the region. The aim of the article is to investigate Segovian sgraffito as an expression of the regional tradition and identity of the city. During the research, historical studies were carried out on the development of the sgraffito tradition in Spain. They allowed to emphasize the distinctiveness of this form of decoration in Segovia compared to other centers. A critical analysis of literature and sources as well as architectural and conservation studies was performed. In situ tests were also carried out, during which a rich photographic material was collected, necessary for the formal analysis of the tested decorations. The article follows the development of the sgraffito technique in Segovia against a historical background. A brief analysis of the formal decoration was carried out based on the in-situ studies carried out by the author. Subsequently, the influence of sgraffito on the cohesion of the city’s architecture was investigated. Finally, it was considered whether sgraffito could become part of the identity and business card of the city. The article focuses on the decorative function of sgraffito as part of regional architecture. After analysing the historical and contemporary aspects of the development of sgraffito in Segovia, this form of decoration can be considered as a regional phenomenon, representing a factor for the identity of the city, which, together with the aqueduct, can become the symbol of Segovia.

4

"Esgrafiado segoviano" as an expression of the city's regional tradition and identity

75%

Bręczewska-Kulesza D.

Architectus

|

2022

|

tom Nr 1 (69)

91--101

EN

The historic centre of Segovia abounds in buildings with façades entirely or partially covered with sgraffito decoration. Consistently applied and developed over the centuries, this consistent form of façade decoration has become a distinctive feature of the architecture of the city and the region. The aim of the article is to investigate Segovian sgraffito as an expression of the regional tradition and identity of the city. During the research, historical studies were carried out on the development of the sgraffito tradition in Spain. They allowed to emphasize the distinctiveness of this form of decoration in Segovia compared to other centers. A critical analysis of literature and sources as well as architectural and conservation studies was performed. In situ tests were also carried out, during which a rich photographic material was collected, necessary for the formal analysis of the tested decorations. The article follows the development of the sgraffito technique in Segovia against a historical background. A brief analysis of the formal decoration was carried out based on the in-situ studies carried out by the author. Subsequently, the influence of sgraffito on the cohesion of the city’s architecture was investigated. Finally, it was considered whether sgraffito could become part of the identity and business card of the city. The article focuses on the decorative function of sgraffito as part of regional architecture. After analysing the historical and contemporary aspects of the development of sgraffito in Segovia, this form of decoration can be considered as a regional phenomenon, representing a factor for the identity of the city, which, together with the aqueduct, can become the symbol of Segovia.

PL

Historyczne centrum Segowii obfituje w budynki z elewacjami w całości lub w części pokrytymi dekoracją wykonaną w technice sgraffito. Spójna forma zdobienia elewacji budynków, konsekwentnie stosowana i rozwijana przez stulecia, stała się elementem wyróżniającym architekturę miasta i całego regionu. Celem artykułu jest zbadanie segowiańskiego sgraffito jako wyrazu regionalnej tradycji i tożsamości miasta. W trakcie badań przeprowadzono studia historyczne nad rozwojem tradycji sgraffito w Hiszpanii. Pozwoliły one na uwypuklenie odrębności tej formy dekoracji w Segowii na tle innych ośrodków. Dokonano krytycznej analizy literatury przedmiotu i źródeł oraz opracowań architektoniczno-konserwatorskich. Na podstawie rezultatów badań in situ, podczas których zebrano bogaty materiał fotograficzny, przeprowadzono analizę formalną tych dekoracji. Następnie zbadany został wpływ sgraffito na spójność architektury miasta. W końcu rozważono problem, czy sgraffito może stać się elementem tożsamości miasta i jego wizytówką. W artykule skupiono się na dekoracyjnej funkcji sgraffito jako elementu regionalnej architektury. Po przeanalizowaniu aspektów historycznych i współczesnych rozwoju sgraffito w Segowii można uznać tę formę dekoracji za regionalne zjawisko, będące czynnikiem budowania tożsamości miasta, które tak jak akwedukt może stać się symbolem Segowii.

5

Details' wandering – transformations of architectural details and sgraffito of Grodno Castle in Zagórze Śląskie

63%

Dziedzic T.

Architectus

|

2021

|

tom Nr 4 (68)

63--72

EN

The article attempted to trace the history of the creation and conservation as well as changes in the location of modern portals in Grodno castle (Kinsburg). The turbulent history of their transfer, assembly and restoration is closely related to the history of the castle in the last 200 years. Research based on the analysis of archival materials from the 19th and 20th centuries, which, however, only partially capture the subject of the portals, were supplemented with an analysis of iconography and the results of field research conducted between 2019 and 2021 by a team from the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Science and Technology. The presented research results revealed the problem of determining the original location of several portals and the origin of their components. The condition of the portals requires an urgent conservation intervention. This article encourages undertaking more extensive research and analysis of the details of window and door dressings in Grodno Castle in Zagórze Śląskie.

PL

Tematem artykułu jest próba prześledzenia historii powstania i konserwacji oraz zmian w lokalizacji nowożytnych portali w zamku Grodno (Kinsburg). Burzliwa historia ich przenoszenia, składania i uzupełnień łączy się ściśle z historią zamku w okresie ostatnich 200 lat. Studia oparte na analizie archiwaliów pochodzących z XIX i XX w., które jednak w sposób cząstkowy ujmują problematykę portali, uzupełniono analizą ikonografii oraz wynikami badań terenowych, prowadzonych w latach 2019-2021 przez zespół z Wydziału Architektury PWr. Zaprezentowane wyniki badań pozwoliły ujawnić problem związany z ustaleniem pierwotnej lokalizacji kilku portali oraz pochodzenia ich elementów składowych. Stan zachowania portali zmusza do podjęcia pilnej ingerencji konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do podjęcia szerszych badań i analiz detalu obramowań okiennych i drzwiowych w zamku Grodno w Zagórzu Śląskim.

6

Details' wandering – transformations of architectural details and sgraffito of Grodno Castle in Zagórze Śląskie

63%

Dziedzic T.

Architectus

|

2021

|

nr 4 (68)

63-72

PL

Tematem artykułu jest próba prześledzenia historii powstania i konserwacji oraz zmian w lokalizacji nowożytnych portali w zamku Grodno (Kinsburg). Burzliwa historia ich przenoszenia, składania i uzupełnień łączy się ściśle z historią zamku w okresie ostatnich 200 lat. Studia oparte na analizie archiwaliów pochodzących z XIX i XX w., które jednak w sposób cząstkowy ujmują problematykę portali, uzupełniono analizą ikonografii oraz wynikami badań terenowych, prowadzonych w latach 2019-2021 przez zespół z Wydziału Architektury PWr. Zaprezentowane wyniki badań pozwoliły ujawnić problem związany z ustaleniem pierwotnej lokalizacji kilku portali oraz pochodzenia ich elementów składowych. Stan zachowania portali zmusza do podjęcia pilnej ingerencji konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do podjęcia szerszych badań i analiz detalu obramowań okiennych i drzwiowych w zamku Grodno w Zagórzu Śląskim.

EN

The article attempted to trace the history of the creation and conservation as well as changes in the location of modern portals in Grodno castle (Kinsburg). The turbulent history of their transfer, assembly and restoration is closely related to the history of the castle in the last 200 years. Research based on the analysis of archival materials from the $19^{th}$ and $20^{th}$ centuries, which, however, only partially capture the subject of the portals, were supplemented with an analysis of iconography and the results of field research conducted between 2019 and 2021 by a team from the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Science and Technology. The presented research results revealed the problem of determining the original location of several portals and the origin of their components. The condition of the portals requires an urgent conservation intervention. This article encourages undertaking more extensive research and analysis of the details of window and door dressings in Grodno Castle in Zagórze Śląskie.

7

Malarstwo monumentalne Kazimierza Bieńkowskiego (1907-1993) w kościołach Pomorza Zachodniego : Przyczynek do dziejów architektury wnętrz sakralnych

63%

Dziubecki T.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

tom Vol. 10, no. 3

21--27

PL

Twórczość Kazimierza Bieńkowskiego (1907-1993), znakomitego rzeźbiarza, twórcy architektury wnętrz prezbiteriów kościołów na terenie Pomorza Zachodniego, nie była dotychczas przedmiotem badań. Niniejszy tekst stanowi przyczynek do opracowania dzieł sztuki tego artysty, wypełniając jednocześnie postulat badawczy dotyczący rozwijania wiedzy na temat dziejów współczesnej sztuki sakralnej w Polsce po 1945 roku, zwłaszcza w kontekście zmian liturgicznych po Soborze Watykańskim II.

EN

Kazimierz Bieńkowski, an eminent sculptor active basically in Poznań, where he was a professor in the High School of Art (now University of Fine Arts), created a number of pictures and interior designs in churches in West Pomerania. His first work there was the tomb of the bishop Teodor Bensh in the Gorzów Wielkopolski cathedral in 1958. During 1964-1965 Bieńkowski created sgrafitto scenes as part of the presbitery design in the parochial church in Łobez, which seems to be one of the first arrangement following the Vatican II Council liturgical requirements in Poland. Sgraffito technique was prevailing in a series of the interior wall paintings by the artist, e.g. churches in Szczecin and Police. Prestigious work Bieńkowski effected in the seventies and eighties in the cathedral in Szczecin: composition of the presbytery including the altar, the bishops’ chair (cathedra) and stalls. He also painted (oil on canvas) 14 pictures of Via Crucis there. The paper presents an intitial outline of the oeuvre of Kazimierz Bieńkowski, thus fulfilling the knowledge of artistic life in West Pomerania after 1945.

8

Malowane domy

63%

Dodzian J. o.

Warstwy, Dachy i Ściany

|

2005

|

tom nr 4

73-76

9

Awareness of Materiality in Time and Condition. Thoughts on the relation between Art History and Conservation

62%

Huth A. , Stahlbuhk K.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

tom Nr 8

123--138

EN

Art historical research needs to consider the materiality of artefacts, but the character of the material and the state of preservation of any object change over time. Today’s restoration and conservation sciences provide the basis for present research in the field of history of art and architecture. Following this premises and with some examples from current research projects our contribution tries to show how much the contemporary academic Art History can benefit from the material and technical knowledge of conservators.

10

Odkrycie i konserwacja nieznanego sgraffita w Legnicy

62%

Rudkowski T.

Ochrona Zabytków

|

1976

|

nr 2

96-103

EN

In the second half of the 16th and at the beginning of the 17th century the biggest growth of sgraffito occured, aparat from Italy, in Silesia, Moravia and in Czechoslovakia. Adornments found in the Scholz House, 35 Rosenbergs Street in Legnica, make a good example of sgraffito. On the basis of investigations carried out it was stated that the adornments were preserved in a good state under plasters. It muJst be stressed that the rebuilding of the tenement house was not being carried out in accordance with restoration rules (e.g. the façade of the house was destroyed when the shop was being arranged at the ground floor). After completing the job of rebuilding, the restorers started the works associated with the uncovering of sgraffito. Plaster was being removed with hammers and scalpels while the sgraffito was protected with special bands of lime-sand mortar with addition of asbestos. Cracks and bubbles were eliminated with lime-casein injections. Places in which sgraffito mortar crushed were hardened with casein milk with addition of lime and phenol. Wlhen the adornments were uncovered, reconstruction of engobe and eompleitly destroyed drawings began. The author of this report is of the opinion that in spite of all the modern methods applied a number of mistakes were made. For instance some figurai representations underwent deformation. The Music Allegory, originally in a trailing dress, is now wearing tight-fitting trousers. The restorers must have missed the fold at the bottom of the dress and exposed the outline of legs. The author proves that the restorers did not get fully acquainted with the findings of laboratory experiments, which caused the removal of the fold at the bottom of the dress and exposed the Moreover, their knowledge of plaster tinting technology as applied to Silesian sgraffito was scanty. As no measures were undertaken in order to streighten the 17th century plasters, the author is of the opinion that the adornments will need restoration again in 10 or 15 years.

11

Konserwacja sgraffita z XVII wieku na kamienicy w Trzebiatowie

62%

Wójcik S.

Ochrona Zabytków

|

1972

|

nr 3

197-203

EN

The co n ten ts of th e p re s e n t re p o r t consists in conse rv a tio n of th e 17th c e n tu ry sg ra ffito decoration (256X312 cm) on a w a ll of th e town house in Z a ja z dowa s tre e t a t Trzeb iatów. The su b je c t of th is wo rk is an e lep h a n t w ith its k eeper. The sg ra ffito in q u e stion was a lre a d y two times su b d u ed to co n se rv a tio n tre a tm e n ts , n amely in 1895 an d in 1914. As a r e s u lt of th e s e tw o re s to ra tio n s a lm o st one q u a r te r of o rig in a l p la s te r was lo st an d th e th u s p ro d u c ed losses w e re filled w ith lim e -sa n d and cemen t m o rta rs , an d la te r on coated w ith two lay e rs of oil p a in t o v e r-p a in tin g s. The chemical in v e s tig a tio n s c a rrie d out on th e p re s e rved p o rtio n s of sg ra ffito h av e shown th a t th e lime- -s a n d p la s te r 1 cm th ick was la id in one la y e r an d th e n coloured g rey by m e an s of charcoal. On this g ro u n d was co n seq uen tly laid a th in g ro u n d c o n ta ining yellow ochre an d th e hollow cut d raw in g was made. P rio r to s ta rtin g th e co n se rv a tio n it h a s beer, sta te d th a t some 50 p e r cen t of p la s te r had b liste red an d c ra ck ed th u s showing n um e ro u s losses w h e re a s th e en tire su rfa c e was stro n g ly p o llu ted w ith ta r and flak in g p a in t th a t both caused th a t th e d raw in g is a t p re s e n t poorly legible. D u rin g th e p re s e n t co n se rv a tio n all th e la te r p la s te r su p p lem en ta tio n s and o v e r-p a in tin g s w e re removed. The oil p a in t was removed by means of p a ra f fin p a ste with a n a dm ix tu re of organic solvents. The b liste red p la s te r was fix ed w ith aq ueous solution of “P rim a l AC-33” (a k in d of ac ry lic resin) w ith an add itio n of sodium p e n ta c h lo ro p h e n o la te while th e m a jo r b lis te rs w e re a d d itio n a lly re in fo rc ed w ith th e use of copp e r w ire “sp id e rs ” fix ed w ith epoxide resin. To fix th e p a in tin g th e whole was s a tu ra te d w ith lime w a te r. The p la s te r losses w e re filled w ith lim e -sa n d m o rta r co ntaining an a dm ix tu re of charcoal. On completion of th e ab ove tre a tm e n ts a new lime p rim e r, con ta in in g yellow ochre has b een laid an d th e missing fragm e n ts of d raw in g w e re reco v ered . The re to u ch e s w e re e x e cuted w ith h o rizo n ta l yellow ochre lines w ith th e use of lime w ith “P rim a l AC-33” an d sodium p e n ta c h lo rp h en o la te addition.

12

Konserwacja sgraffit i wykusza kamienicy "Pod Przepiórczym Koszem" w Legnicy

54%

Stec M.

Ochrona Zabytków

|

1996

|

nr 3

313-323

EN

The most distinctive sgraffito decoration in Poland is found on the elevation of a house known as „Under the Quail Nest” in Legnica. The sgraffito in question was added into the elevation when the building was repaired in about the middle of the 16th century. The present-day state of the sgraffito is the outcome of three various conservation undertalkings, which means that we deal with four chronological layers: the original sgraffito from the middle of the 16th century, the supplementation from 1909, the year of restoration, new fragments made in 1971 during conservation and restoration, and, finally, supplementation carried out in 1993 in the course of the last conservation and restoration. At the end of the 18 th century or at the beginning of the 19th century the sgraffito decoration was covered by plaster and remained invisible and unknown for about hundred years. Conservation conducted at the beginning of our century recreated considerable parts of the most damaged sgraffito according to the then prevailing opinions i.e. by resorting to drawings — tracings of the pertinent fragments. The conservation performed in 1993 entailed cleaning the surface of the sgraffito, the liquidation of damaged joints and the supplementation of gaps. New bindings were applied after the completion of the work. The last operation involved infusing the whole surface with a hydrophobic substance. The stabilization of the sgraffito mortar was carried out by means of the injection method. In several spots the damaged joints were eliminated by applying the stucco technique used for transferring murals. As a rule, conservation was dictated by the unsatisfactory preservation of an object which, however, can be insufficiently legible. This was the case of the corner bay of the house in Legnica, whose actual condition became obvious after cleaning and the removal of loosened putties. This procedure disclosed the considerable threat to the construction. It now became necessary to take the bay apart, to conduct appropriate construction work and then to put the bay together again. The first of the three procedures entailed the transference of the sgraffito. This operation had to take into consideration the inclination of the sgraffito and the retention of the plastic qualities of the surface. The face was secured and the brick foundation was taken apart. After the completion of the construction, the sgraffito was replaced and the facing removed. The whole operation of the transference and the replacement of the sgraffito did not cause additional damage. Following conservation, the bay regained its earlier lightness and became an element which considerably enhanced the decorative merits of the house. The conservation of the sgraffito and masonry of the „Under the Quail Nest” house required the employment of numerous conservation techniques as well as technical and organizational solutions. Their realization was based on earlier conservation documents — written, photographic and published.

13

Sztuka jako wartość w procesie rewitalizacji przestrzeni miejskiej na przykładzie wybranych elewacji Drogi Królewskiej w Gdańsku

51%

Grodnicki R. , Osicki J. , Strzelecki W. , Tkaczuk J. , Tyślewicz D. , Urwanowicz E.

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2016

|

tom No 264

347--356

PL

Rewitalizacja to pojęcie odnoszące się do kompleksowych akcji podejmowanych w obszarach miast, w szczególności w dzielnicach starych i na obszarach wybranych [Lorens 2010]. Taką też miała rolę (z obecnego punktu widzenia) podczas odbudowy Gdańska po zniszczeniach II wojny ś wiatowej. W wyniku wielu dyskusji, polemik dotyczących rewitalizacji zniszczonych obszarów zabytkowych Głównego Miasta w Gdańsku, powstała nowa koncepcja odbudowy. Była opisywana wielokrotnie i przez różnych autorów. Była wychwalana, była też krytykowana. Rozbierana na różne czynniki w kontekstach ekonomicznych, politycznych, historycznych itd. Przypisano jej różne oceny, nawet te skrajne. Autorzy, zwykle fachowcy w swych dziedzinach, przeważnie ograniczali się w opisach do warstwy znaczeniowej, która była najbliższa ich zainteresowań i wykształcenia. Najpełniejsze wydaje się być opracowanie Jacka Friedricha Odbudowa Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960. W bardzo obszernej bibliografi i odbudowy Gdańska ciągle jeszcze brakuje pozycji, która uchwyciłaby w sposób wyważony i bezstronny wszystkie warstwy tego złożonego tematu. W grudniu 1952 r. miało miejsce ważne spotkanie Związku Polskich Artystów Plastyków ZPAP i Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP. Zapadło wiele ważnych decyzji dla odbudowy Gdańska. 11.12.1952 r. głównym projektantem Drogi Królewskiej został mgr inż. arch. Lech Kadłubowski. Na podstawie wspólnych ustaleń, w latach 1953-1954 działały grupy tematyczne odtwarzające ciąg Drogi Królewskiej. Architekturą zajmował się wspomniany już L. Kadłubowski, malarstwem i plastyką J. Żuławski, artystów rzeźbiarzy reprezentował S. Horno-Popławski, kamieniarzy St. Bromke, grupę metaloplastyków prowadził M. Ogorzeja. Nad jakością wykonania czuwała rada techniczna pod przewodnictwem M. Osińskiego.

EN

The purpose of this publication is to draw attention to the revitalization of urban space with the use of artistic elements which occur in the architectural elevations of the Main City of Gdańsk. The art that, due to the native artists, arouse in those facades reconstructed in the fifties, resulted in brand new creative relationship between architecture and art. Due to limitations of this article we introduce only a few selected elevations of the King’s Road which were made in three different technologies: fresco, sgraffita, sculpture. These groundbreaking technologies resulted in splendour of colors, precious of used materials, spatiality of forms in relations to the facades’ platitude. We also would like to point the preciousness of the materials that were used in the fifties such as: lime plaster made out of longstanding forest lime as well as natural stone. Not without significance is a brief presentation of the city restoration commencement along with the artistic concepts carrying out by the eminent painters and sculptors.

14

Zastosowanie najnowszych technik nieniszczących w badaniach tynków zabytkowych na przykładzie dekoracji sgraffitowej w Bożnowie

51%

Rogal R. , Rogóż J. , Szroeder P. , Bartz W. , Cupa A.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2010

|

tom R. 56, nr 8

961-964

PL

Skuteczność konsolidacji rozwarstwionych i osłabionych strukturalnie tynków zabytkowych wymaga zarówno doboru odpowiednich środków konserwatorskich jak i znajomości zakresu występującej destrukcji. W czasie prac konserwatorskich przy dekoracji sgraffitowej w Bożnowie (Polska), w celu określenia zakresu występujących zniszczeń tynków, po raz pierwszy wykorzystano równocześnie technikę termowizyjną i radarową. Badania nieniszczące zostały uzupełnione analizami pobranych próbek metodami petrograficznymi, mikrochemicznymi oraz spektroskopowymi. Badania termowizyjne i radarowe powtórzono po zakończeniu prac konserwatorskich, co pozwoliło na ocenę skuteczności wykonanych zabiegów.

EN

The efficiency of consolidation of exfoliated and weakened historical plasters not only requires the choice of appropriate materials and careful examination of the range of destruction. In order to evaluate the deterioration of plasters of the sgraffito decoration in Bożnów (Poland) both thermovision and ground penetrating radar (GPR) techniques were applied jointly for the first time ever. Nondestructive testing was preceded by analysis of samples with petrographic, micro-chemical and spectroscopic methods. Thermovision and radar examination was repeated after the completion of restoration works, which allowed evaluating the efficiency of treatment performed. Sgraffito ornamentation on the northern wall of the western tower of the church in Bożnów was completed by Christoph Rutsch and his two assistants in 1609. The two-color technique was applied. Ornaments were scratched in moist, white lime paint applied on fresh lime plaster colored grey with charcoal. A collective character of the work is visible due to diversified workout of figures, ornaments and inscriptions. In the 19th century the sgraffito must have already been deteriorated and looked unattractive so it was punched with a hammer and covered with a layer of plaster. In 1931 the decoration was discovered by German scholars but it was plastered up again due to a poor state of preservation. It was uncovered again in 1972 and subjected to restoration treatment. For over 30 years the object was exposed to rainwater from the tower roof, which washed out lime paint and yield delamination and plaster losses. Except rainwater also capillary water was responsible for the deterioration of the ornament, as well as changing temperature and humidity conditions characteristic of outdoor exposure.

15

Kamieniarka i rzeźba dekoracyjna w Kazimierzu nad Wisłą

45%

Siciński K.

Ochrona Zabytków

|

1952

|

nr 2

95-104

16

Zabór palace in the light of the latest discoveries - interior of the elevation using sgraffito technology

45%

Bielinis-Kopeć B.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2016

|

tom No. 23(4)

5--13

EN

The property in Zabór from the fifteenth century belonged, among others, to families: von Tschammer, von Dyhrn, Montani, von Dünnewald, von Cosel and von Schönaich-Carolath. The testimony of its magnificence is a palace built by Count Johann Heinrich von Dünnewald in the 4th quarter of the seventeenth century, in the type of early baroque French residence, which, after 1745 was expanded in a magnificent baroque residence by Count Friedrich August von Cosel. In 2014 during the renovation of the monument one encountered a mannerist sgraffito, and facades of the old previously unknown buildings, were decorated with it, dating back probably to the early seventeenth century, which sheds a new light on the history of the monument and its construction phases.

PL

Zachowany do dnia dzisiejszego w Zaborze pałac, wzniesiony został przez hr. Heinricha Johanna von Dünnewald w 4 ćwierci XVII wieku w typie wczesnobarokowych rezydencji francuskich. Po 1745 roku został rozbudowany w okazałą barokową rezydencję przez hr. Friedricha Augusta von Cosel. Niewielkie zmiany wprowadzono w XIX wieku, gdy należał do rodu von Schönaich-Carolath. W literaturze przedmiotu utrwalił się pogląd, że von Dünnewald wzniósł pałac na miejscu starszej, drewnianej siedziby, która została spalona. Wymaga on weryfikacji w związku z dokonanym w 2014 roku odkryciem. W trakcie remontu elewacji natrafiono na manierystyczne sgraffita, którymi ozdobione były elewacje starszej, nieznanej dotąd murowanej budowli. Sgraffita z Zaboru są analogiczne pod względem kompozycji, ornamentyki oraz techniki do wystroju elewacji pałacu w Broniszowie, datowanego na 1606 roku, co rzuca nowe światło na dzieje pałacu w Zaborze i fazy jego budowy. Należy przyjąć, że już w początkach XVII wieku wzniesiono tu murowaną siedzibę. Inicjatorem budowy był zapewne Christoph von Dyhrn, który w 1604 roku pojął za żonę Anne von Stentzsch, zaś cztery lata później został zamordowany na swoim zamku w Zaborze. Wspomniany po raz pierwszy w źródłach w 1608 roku zamek jest zapewne budowlą, na której ślady natrafiono w trakcie remontu. Nie ulega więc wątpliwości, iż historia pałacu w Zaborze wymaga uwzględniania jego starszej fazy tj. murowanego zamku, którego pozostałości należy szukać w strukturze skrzydła zachodniego pałacu, przyjmując czas powstania budowli, dekorowanej w technice sgraffita, z wykorzystaniem manierystycznej ornamentyki, na początek XVII wieku.

17

Konserwować czy odnawiać? Estetyczny aspekt zabiegów wykonywanych przy tynkach, dekoracjach malarskich i sgraffitowych na elewacjach kamienic Starego i Nowego Miasta w Warszawie

44%

Sawicki T.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

tom Nr 69

141--155

PL

W ostatnich latach kamienice Starego i Nowego Miasta w Warszawie poddawane są remontom. Czy prace te mieszczą się w pojęciu konserwacja-restauracja, czy są renowacją? Wątpliwości budzi przede wszystkim efekt estetyczny – nadanie elewacjom efektu nowości. Konieczność zachowania autentycznego wyrazu artystycznego dekoracji kamienic Starego i Nowego Miasta wynika z faktu, że są to dzieła wybitnych polskich artystów. Poza tym Stare Miasto jest wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W artykule skupiono się na problemie rozwiązań estetycznych i artystycznych, które są jednak ściśle powiązane z zabiegami technicznymi. Skomentowano przykłady konserwacji tynków, dekoracji malarskich oraz sgraffit wykonanych w ciągu ostatnich sześciu lat. Krytycznej ocenie poddano decyzje dotyczące estetycznych rozwiązań. Omówiono też niektóre zabiegi techniczne np. kładzenie na elewację barwionych w masie tynków. Celem analizy jest zaproponowanie rozwiązań, które pozwolą na zachowanie wartości dawności i autentyzmu wystrojów kamienic Starego i Nowego Miasta.

EN

In recent years, the tenement houses of the Old and New Town in central Warsaw have been undergoing renovation. Does this work fall within the concept of conservation-restoration, or merely renovation? The aesthetic effect is questioned-giving the facades a fresh new appearance. The need to maintain the authentic artistic expression of the decorations of the Old and New Towns is necessary as they are works of outstanding Polish artists. In addition, the Old Town is inscribed on the UNESCO World Heritage List. This paper focuses on the aesthetic and artistic solutions that are closely related to technical measures. Examples of the conservation of plasters, painting decorations and sgraffito that has been undertaken in the last six years are commented on. Decisions regarding aesthetic solutions are critically assessed. Some technical procedures were also discussed, e.g., the application of colored plaster on the facade. The aim of the analysis is to propose solutions that will allow the preservation of the age-values and the authenticity of the exterior decorations of the Old and New Town houses.

18

Historia – kontekst – tożsamość. Powojenna odbudowa i dekoracja Starego Miasta w Olsztynie

44%

Wawrykiewicz L.

Ochrona Zabytków

|

2019

|

nr 1

73-112

PL

Artykuł jest kolejnym przyczynkiem do badań nad fenomenem powo¬jennej odbudowy polskich miast w formach historycznych i historyzu¬jących. W pracy podjęto próbę zarysowania mało znanych aspektów skomplikowanego i wielowątkowego procesu projektowania odbudowy Starego Miasta w Olsztynie po zniszczeniach 1945 roku oraz uzupełnienia dotychczasowego stanu badań w tym zakresie. Poruszono także problem oceny wartości architektury z okresu powojennej odbudowy staromiejskiej dzielnicy Olsztyna. W powojennej odbudowie miast rysuje się wyraźna dwoistość – odtwarzano średniowieczny układ urbanistyczny i jednoczenie realizowano założenia urbanistyki nowoczesnej. Odbudowę Olsztyna trudno nazwać rekonstrukcją, jego historyczna struktura została bowiem istotnie zmieniona. Patrząc jednak na realizacje późniejsze – modernistyczne oraz w duchu retrowersji – przyznać trzeba, że przyjęte wtedy założenia odbudowy w formach historyzujących okazały się z dzisiejszej perspektywy słuszne. Autorom takiej koncepcji udało się bowiem zachować „obraz” dawnego miasta. Kontekst historyczny, społeczno-kulturowy, polityczno-ekonomiczny i wreszcie architektoniczny miał niewątpliwy wpływ na kształt programu odbudowy tej dzielnicy staromiejskiej, a zrealizowana z niemałym trudem zabudowa stała się nośnikiem istotnych wartości. Wyróżnikiem olsztyńskiego Starego Miasta na tle innych odbudowanych ośrodków jest najbardziej współczesny charakter dekoracji plastycznych – specyficzne połączenie stylizowanej architektury o formach historyzujących ze sztuką już na wskroś nowoczesną, której cechy formalne w pełni odzwierciedlają współczesne tendencje rysujące się w plastyce lat 60. XX wieku. Wartością dekoracji staromiejskich, wykonanych głównie w technice sgraffito, jest zarówno indywidualny program tematyczny, jak i oryginalna forma plastyczna o współczesnym wyrazie artystycznym.

EN

This article is another contribution to research on the phenomenon of post-war reconstruction of Polish cities in historical and historicizing forms. The article attempts to highlight little-known aspects of the com¬plex and multi-task process of designing the reconstruction of the Old Town in Olsztyn after it was destroyed in 1945 and to fill gaps in the relevant research. It also examines the problem of valuation of the post-war architecture of the reconstructed Old Town District in Olsztyn. In towns and cities rebuilt after the war, there is a clearly visible duality – on the one hand, their restorers reconstructed the medieval urban layout, on the other hand, they aimed to achieve the objectives of modern urban planning. Olsztyn was rebuilt rather than reconstructed, because its historical structure was altered significantly. However, considering the subsequent projects – modernistic and in the spirit of retroversion – it must be admitted that, from today’s perspective, the then formulated objectives to rebuild the city in historicizing forms proved to be justified. This is because the authors of that concept managed to preserve the “image” of the pre-existing town. The historical, socio-cultural, political, economic and last but not least architectural context had an unquestion¬able impact on the nature of the old town reconstruction programme. The resulting built-up area, which required so much effort to recreate, embodies essential values today. What distinguishes the Old Town in Olsztyn from other rebuilt old towns is the most contemporary character of artistic decorations – stylized, historicizing architecture was specifically combined with art that was already thoroughly modern and whose formal features fully reflected the dominant trends in visual arts of the 1960s. The value of old-town decorations, produced mainly in the sgraffito technique, arises both from a specific range of themes and from their original artistic form, which is characterized by contemporary aesthetics.

19

Dekoracje architektury Starego Miasta w Olsztynie

36%

Czernik Z.

Ochrona Zabytków

|

2010

|

nr 1-4

61-72

EN

In 1945, the liberating Red Army caused enormous devastations to the Old Town in Olsztyn. Damaged, burnt and destroyed buildings – that was the picture of the liberation of the city, but also an unusual challenge for those who started to settle Olsztyn already from February 1945. In further years, the city was gradually cleared of debris and a non-uniform reconstruction process was eventually started, referring both to historicist (neo-Baroque) forms and the broadly understood modernism. By the beginning of the 1960s the Old Town in Olsztyn was reconstructed to a large extent. Among people engaged in the reconstruction of the Old Town there were also artists from Olsztyn. Their task was to arrange colours of selected objects and to design and prepare decorative motifs. Most of the artists living in the city participated in the performance of the above works, including Andrzej Samulowski, Bolesław Wolski, Maria Szymańska, Eugeniusz Kochanowski, Henryk Oszczakiewicz, Roman Ilkiewicz, Ryszard Wachowski, Maria Wachowska and Hieronim Skurpski. Works of those artists can still be seen today on the Olsztyn Market Square, Staromiejska, Prosta and Staszica streets, and we can also encounter single items on streets going beyond the area of the old historic Olsztyn. The thematic scope of the Old Town works oscillates around the subject of human labour. It can be categorised into several groups: the first of them comprises activities connected with the Warmia region and shown in a folk fashion. The second group is related to motifs referring to the intended use of buildings, which illustrate their functions connected with work and daily activities. The third group comprises geometrical motifs that complement figural decorations or occur as independent decorations. Another group represents the free use of plant motifs. We can also distinguish single independent decorations that are not linked thematically to the above, but refer to the Warmia and Masuria region. This undoubtedly interesting collection of works from Olsztyn is worth special attention. Inspired presumably by the Warsaw Old Town, it has become an integral part of the reconstructed city. It is also a testimony to the involvement of artists in the aesthetic aspect of the reconstruction. The prevailing technique is sgraffito, which is the most suitable technique for works of this kind because of its durability; the latter is best reflected by the fact that after more than 50 years decorations are still lucid and retain their colour. Painting & sculpture works in Olsztyn that are of interest to us are not covered by conservation protection; the same goes for most of the buildings decorated by them. As objects not entered into the register of monuments, they are handled without restraint, deformed or even destroyed fragmentarily or entirely. However, it is impossible to ignore their artistic values or grounds for their protection.

20

Metoda i wyniki badań wystroju malarskiego budynków przy ulicy Kanoniczej

36%

Bogdanowska A.

Ochrona Zabytków

|

1972

|

nr 1

17-22

EN

From among a number of possible methods as one most appropriate has been selected th a t consisting in making of cuts covering the outer p la ste r layers in the form of network formed of perpendicular and horizontal grooves of 10 cm width with spacings of 1 m between them. To expose all possible layers the stratigraphie sounds were placed at crossings or in places where a considerable loss of polychromed layers nearest to the surface has been observed. All the above works were carried out as those preceding investigations conducted by architects but in a close co-operation with a team responsible for these latter. As a result a number of painted ornamentations have been revealed dating as far back as to Gothic-times but also some of the most modern origin.