Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kostium historyczny jako narzędzie manifestacji postaw religijnych i światopoglądowych łódzkich Żydów w latach 1892-1919 na przykładzie wybranych nagrobków z cmentarza żydowskiego w Łodzi

100%

Gadowska I.

|

2015

|

nr 12

295-324

EN

Stratification of the cemetery’s space reflects the social structure of the city, revealing an internal hierarchy, the worldview and the tastes of the inhabitants. The message that a headstone conveys is a resultant of the communication intended by those who commissioned it and the historical context. The means of visual expression, as well as the nature of the embellishments are the necessary tools for its reading. This text is concerned with the possibilities of analysing and interpreting historical forms found at the Jewish cemetery in Łódź, taking into account the time when they were created, the location, the patron and the historical context.

2

Współczesne tendencje w projektowaniu cmentarzy w Europie

96%

Długozima A. , Rej M.

Przestrzeń i Forma

|

2014

|

tom nr 21

403--416

PL

Człowiek dąży do upiększania przestrzeni wokół siebie, zarówno codziennej (profanum), jak i świętej (sacrum), tej dotyczącej życia oraz tej związanej ze śmiercią. Artykuł poświęcony jest temu ostatniemu aspektowi. Jego celem jest wskazanie rozwiązań i kierunków zmian w zakresie współczesnego projektowania cmentarzy w Europie.

EN

Human beings seek to beautify the space around them, both daily (profanum) and holy (sacrum), as well as the ones related to life, and those related to death. This article is devoted to the latter. The aim is to identify possible solutions guidelines for the changes in the design of modern cemeteries in Europe.

3

Sztuka sepulkralna – dawne koncepcje kamieniarskie zawarte w projektach zabytkowych grobowców Cmentarza Rakowickiego w Krakowie

96%

Sarkowicz J.

|

tom Nr 35

64--78

PL

Prezentowany artykuł, związany z szerokim obszarem zabytków sztuki sepulkralnej, odnosi się w szczególności do dawnych koncepcji kamieniarskich (architektonicznych i rzeźbiarskich) zawartych w rysunkach projektowych obiektów nagrobnych Cmentarza Rakowickiego. Przegląd i analiza licznego zbioru materiałów archiwalnych z lat 1833-1961 umożliwiły określenie wielu istotnych cech budowy zabytkowych grobów – ich struktury, formy i sposobu planowanej realizacji poszczególnych elementów (piwnic, sklepień, ścian, zadaszeń, zwieńczeń i pomników). Solidnie i klarownie rozrysowane projekty XIX-wieczne ilustrują wypracowaną wówczas stylistykę i techniki realizacji form nagrobnych, zapoczątkowaną przez uznanych rzeźbiarzy i mistrzów kamieniarskich (J.N. Galli, E. Stehlik). Również późniejsze rysunki, nierzadko precyzyjne projekty architektoniczne z przełomu wieków oraz okresu międzywojennego, pozwoliły na wyodrębnienie najistotniejszych zmian, do jakich dochodziło w sposobie realizacji grobowców w różnych okresach historii i funkcjonowania cmentarza. Dotyczyły one nie tylko widocznej formy architektonicznej i dekoracji rzeźbiarskich, wprowadzania nowych odmian kamienia oraz pozostałych materiałów budowlanych, ale także wewnętrznych struktur grobowców i ich podpiwniczeń. Część planów – zwłaszcza pochodzących z pierwszych dekad XX wieku, odnosi się także do przebudów i modyfikacji istniejących już obiektów zabytkowych. Dalsze zmiany, jakie można dostrzec w projektach wykonanych po zakończeniu II wojny światowej, świadczą o odejściu od wcześniejszej jakości i tradycji kamieniarskich na rzecz unifikacji form i odmiennych „walorów” estetycznych lastrika i zapraw cementowych.

EN

The presented article, connected with a wide area of monuments of sepulchral art, particularly refers to old concepts of stonemasonry (architectonic and sculptural) encompassed in project drawings of funereal objects from the Rakowice Cemetery. A review and analysis of a rich collection of archive materials from the years 1833-1961 allowed for identifying many significant building features of historic graves – their structure, form and manner of planned realisation of individual elements (cellars, vaults, walls, roofing, finials and tombstones). Neatly and clearly drawn 19th-century projects illustrate the stylistics and techniques of tombstone form realisation developed at the time, initiated by renowned sculptors and master stonemasons (J.N. Galli, E. Stehlik). Also later drawings, frequently precise architectonic projects, from the turn of the centuries and the inter-war period, allowed for distinguishing the most significant changes occurring in the way of realising tombs in various period of history and functioning of the cemetery. They concerned not only visible architectonic forms, sculpting decorations, introducing new varieties of stone and other building materials, but also interior structure of tombs and their cellars. Some blueprints – especially those originated in the first decades of the 20th century, refer also to alterations and modifications of the already existing historic objects. Further changes which can be seen in the projects made after the end of World War II, confirm the departure from previous quality and tradition in stonemasonry in favour of unification of form and different aesthetic “value” of terrazzo and cement mortar.

4

Rozważania nad grobem architektury - detal i jego funkcja we współczesnej architekturze nekropolii na przykładzie Künstlerfriedhof Friedenau w Berlinie

77%

Mazurkiewicz K.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

tom R. 109, z. 5-A/2

394--399

PL

W czasach rozwiniętej wiedzy na temat symboli a niskiego odsetka osób piśmiennych detal w sztuce nagrobnej identyfikował osoby, zawody, pozycję społeczną. Z biegiem czasu zatracał swój symboliczny charakter na rzecz estetyki. Współcześnie zabytkowe cmentarze poszczycić się mogą architekturą nagrobną z detalem zarówno estetycznym jak i symbolicznym. Powszechne cmentarze zdominowane są przez katalogowe nagrobki, gdzie detal zredukowany został do form karykaturalnych.

EN

In times of a developed knowledge of the symbols of a low percentage of people literate in the art of gravestone detail identify the person, profession, social position. Over time, its lost its symbolic nature for aesthetics. Today, historic cemeteries can boast of mortuary architecture of the detail of both the aesthetic and symbolic. Widespread cemeteries are dominated by the directory where the tombs of detail has been reduced to the form of caricature.

5

Cynowe sarkofagi Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki. Konserwacja i restauracja, historia, wymowa ideowa

77%

Kolendo-Korczak K. , Trzos A.

Ochrona Zabytków

|

2018

|

nr 2

61-106

PL

Znajdujące się w kryptach katedry na Wawelu metalowe sarkofagi królewskie to nie tylko wysokiej klasy dzieła sztuki o interesującym programie ideowym, ale także zabytki o ogromnej wartości historycznej. Prowadzony od 2015 r. program konserwacji i restauracji monarszych trumien jest okazją do ponownych studiów nad tymi obiektami. Artykuł prezentuje przeprowadzone w 2016 r. prace konserwatorskie i restauracyjne przy cynowych sarkofagach Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki, koncentrując się na dokonanych podczas tych zabiegów rekonstrukcjach oraz zastosowanych przez konserwatorów nowatorskich, autorskich rozwiązaniach konstrukcyjnych. Przedstawiono również historię obu zabytków, dokonywane przez lata przekształcenia i naprawy. Prezentacji badań towarzyszy próba uzupełnienia, m.in. o program heraldyczny, odczytanego przez Barbarę Tuchołkę-Włodarską programu ikonograficznego sarkofagu Zygmunta Augusta oraz przedstawienie po raz pierwszy treści ideowych sarkofagu Anny Jagiellonki.

EN

The metal royal sarcophagi located in the Wawel Cathedral crypts are not only high-class works of art with an interesting ideological program, but also monuments of great historical value. Program of conservation and restoration of the royal coffins, initiated in 2015, is an opportunity to re-examine these objects. The article presents conservation and restoration works carried out in 2016 at the tin sarcophagi of Sigismund Augustus and Anna Jagiellon, focusing on the reconstructions performed during these works and the innovative, original construction solutions applied by conservators. It also discusses the history of both monuments, their transformation and repairs made over the years. The research presentation is accompanied by an attempt to supplement the iconographic program of Sigismund Augustus’ sarcophagus, deciphered by Barbara Tuchołka-Włodarska, with, inter alia, a heraldic program, and the first-ever explanation of ideological content of Anna Jagiellon’s sarcophagus.

6

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Ozorkowie i pomniki rodziny Schlösserów

77%

Stefański K.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

nr 4

67-93

EN

Ozorków is one of several industrial cities surrounding Łódź, which was established in the 19th century. The activities of the Schlösser family played a major role in the development of the town. A remnant of the family’s importance is their grave site at the Evangelical-Augsburg Cemetery in Ozorków, occupying a large space and filled with a dozen or so tombstones of family members and their closely related Werner’s. They were created over a hundred years and present various artistic forms and techniques, well illustrating the changes in the sepulchral art at the turn of the 19th and 20th centuries. The most interesting ones include the iron tomb of Friedrich (Friedrich) Schlösser and the granite sarcophagus of Henrietta Wilhelmina Schlösser née Werner. Noteworthy is also the marble tomb of Karol Jan Werner and his wife Emilja née Schlösser, signed as the only one from the group under discussion – by the sculptor Ludomir Wąsowski from Łódź. The most important element of the grave site is the chapel-mausoleum of Henryk (Heinrich) and Charles (Carl) Schlösser. The stone building is not strictly dated and its author is unknown. It presents classical-renaissance forms and its original element is the entrance portal with Egyptian motifs. The discussed sepulchral complex in Ozorków has not been the subject of more in-depth research so far, and it deserves to be highlighted due to its historical significance related to the industrial history of the region, as well as artistic, presenting interesting forms and a high level of workmanship.

PL

Ozorków to jedno z kilku przemysłowych miast otaczających Łódź, które powstało w ciągu XIX wieku. Główną rolę w rozwoju miasta odegrała działalność rodziny Schlösserów. Pozostałością znaczenia rodziny jest ich pole grobowe na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Ozorkowie, zajmujące znaczną przestrzeń i wypełnione kilkunastoma nagrobkami członków rodziny oraz blisko z nimi spokrewnionych Wernerów. Powstawały one w ciągu stu lat i prezentują różne formy artystyczne oraz różne techniki, dobrze ilustrujące przemiany w sztuce sepulkralnej przełomu XIX i XX wieku. Do najciekawszych należy wykonany z żeliwa grobowiec Fryderyka (Friedricha) Schlössera oraz granitowy sarkofag Henrietty Wilhelminy Schlösser z Wernerów. Na uwagę zasługuje także marmurowy grobowiec Karola Jana Wernera oraz jego żony Emilii z domu Schlösser, sygnowany jako jedyny z omawianego zespołu – autorstwa łódzkiego rzeźbiarza Ludomira Wąsowskiego. Najważniejszym elementem pola grobowego jest kaplica-mauzoleum Henryka (Heinricha) i Karola (Carla) Schlösserów. Kamienna budowla nie jest ściśle datowana i nie jest znany jej autor. Prezentuje formy klasyczno-renesansowe, a jej oryginalnym elementem jest portal wejściowy z motywami egipskimi. Omawiany zespół sepulkralny w Ozorkowie nie był do tej pory tematem bardziej dogłębnych badań, a zasługuje na wyeksponowanie ze względu na swoje znaczenie historyczne, związane z dziejami przemysłowymi regionu, oraz artystyczne, prezentując ciekawe formy i wysoki poziom wykonawstwa.

7

Nagrobki z cmentarza żydowskiego w Brzezinach – świadectwo dziejów brzezińskich Żydów. Kilka uwag na marginesie inwentaryzacji

77%

Milerowska M.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

nr 4

137-161

EN

The aim of the article is to present the preliminary results of the inventory of matzevot from the Jewish cemetery in Brzeziny, collected on the local museum square, carried out by students and employees of the Department of Art History of the University of Lodz in 2013–2014. A set of matzevot consisting of 135 slabs was analyzed, and the selection criterion was their state of preservation. Importantly, some parts of the tombstones that were used by the Germans as material for the construction of the bridge over the Mrożyca River, have carried traces of polychrome. In the course of the research, it was concluded that until the beginning of the 20th century the local jewish community was very conservative (as evidenced by decorations and epigraphs on matzevot). These observations may be helpful in completing the history and characteristics of the Jewish community in Brzeziny.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie wstępnych wyników przeprowadzonej w latach 2013–2014 przez studentów i pracowników Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego inwentaryzacji macew z cmentarza żydowskiego w Brzezinach, zgromadzonych na tamtejszym placu muzealnym. Analizie poddany został zespół pomników składający się ze 135 płyt, a kryterium wyboru był stan ich zachowania. Co istotne, na niektórych fragmentach nagrobków, które posłużyły Niemcom za materiał do budowy mostu na rzece Mrożycy, zachowała się malatura. W toku przeprowadzonych badań wywnioskowano, że do początków XX wieku lokalne środowisko starotestamentowych było bardzo konserwatywne (świadczą o tym dekoracje i epigrafy na macewach). Spostrzeżenia te mogą być pomocne w uzupełnieniu historii i charakterystyki społeczności brzezińskich Żydów.

8

„Capellae maiores et minores” i różne sposoby ich kształtowania w architekturze sakralnej po Soborze Trydenckim

77%

Krasny P.

TECHNE. Seria Nowa

|

2020

|

nr 5

11-37

EN

In Instructiones fabricae et supellectilis ecclesiasticae published in Milan in 1577, in line with the tradition formed in the Middle Ages, the term capella was used to describe a part of the church interior, definitely designated as the place for altar. There, the term capella maior was referred to the church’s presbytery, and capelle minores – to the strings of identical chapels, adjacent to the sides of the nave, and sometimes also to the transept. Capella maior was already losing its spatial separateness as a result of liturgical reforms introduced after the Council of Trent. In Italy and in most European countries, it was then that great importance was attached to gathering the people at one solemn Holy Mass, at the same time striving to make its celebration as visible as possible to the gathered worshipers. Therefore, the choir partitions were removed, and the presbyteries were cleaned from elements emphasizing their spatial distinctiveness on the one hand (reliquaries, miraculous paintings, impressive tombstones), and on the other, distracting the attention of the worshipers from the celebration of the Holy Sacrifice. Such activities – strongly recommended in Instructiones – meant that the presbytery was very strongly (both spatially and ideologically) integrated with the body of the church, as a result of which in most languages it ceased to be called a chapel. On the other hand, in the documents of church factories such a term was applied to annexes connected very loosely with the space and body of the temple, to which the saints and tombstones from the presbytery were “transferred”. The construction of two such structures by the popes at the larger basilica of Santa Maria Maggiore in Rome became the confirmation of this practice by the highest authority in the Church. However, Instructiones and other Counter-Reformation texts on church shaping did not record the rapid spread of an “autonomous” chapel in sacral architecture. The Milanese work describes only the way of shaping the strings of capellae minores, so a solution present in the Italian architecturefrom the late Middle Ages. The reason for this choice was probably the fact that the chapels adjacent to the nave fulfilled a specific tradition in the liturgy in the church, and the role of autonomous chapels in this field remained insignificant. Due to the well-established local tradition in the South Netherlands, there was no integration of the spaces of presbyteries and churches in this area. In this area, Catholicism was restored after the period of violent Reformation, which meant that in the churches, first of all, elements destroyed by iconoclasts were reconstructed. Therefore, in the cathedrals and collegiate churches, with the consent of the Holy See, the partitions separating them from the corpus were reconstructed. Behind these partitions, imposing tombstones of bishops and canons were built, because only these spaces were supervised by higher clergy, while the corps were under the administration of municipalities. In Flemish, the presbytery was thus still described with the term (grote) kapel, while the side chapels, usually built between the buttresses of great Gothic churches, were called chapels (kapelletjes). Thus, in the modern era, the term “chapel” was associated with various spatial and functional solutions, both in construction practice and in texts on sacral architecture. Therefore, one should limit himself to noticing the complex presence of chapels in the history of modern architecture, and not try to formulate a precise and unambiguous definition of this type of building.

PL

Reformy liturgiczne po Soborze Trydenckim doprowadziły do zasadniczych zmian w funkcjonowaniu liturgicznym i w kształtowaniu różnych partii świątyni. W różnych środowiskach terminem kaplica określano więc bądź prezbiterium, bądź aneksy ściśle powiązane z korpusem, bądź też autonomiczne budowle służące kultowi relikwii i cudownych obrazów oraz grzebaniu dostojnych zmarłych. Ten zamęt terminologiczny nie został uporządkowany w tekstach teoretyczno-artystycznych, takich jak mediolańskie Instructiones fabricae et supellectilis ecclesiastice. Nie sposób zatem wypracować jednoznacznej definicji nowożytnej kaplicy przykościelnej na użytek historii sztuki.

9

Warszawa i Łowicz. Dwie kolegiackie kaplice Chrystusa Ukrzyżowanego w XVIII stuleciu

68%

Barczyk A. , Sito J.

TECHNE. Seria Nowa

|

2020

|

nr 5

61-94

EN

In the collegiate churches in Warsaw and Łowicz (two particularly important residential cities of the Republic of Poland in the modern era), in the 18th century, chapels were erected for the exhibition of late Gothic crucifixes, famous for their graces. The chapels were distinguished by remarkable architectural forms and innovative artistic programs. Both were built on the extensions of the northern aisles and were under the care of chapters, although their creation was financed from funds provided by powerful patrons. In the case of Łowicz, the construction was the fulfillment of the volition expressed in the will of Primate Adam Ignacy Komorowski, who assigned this part of the temple for his mausoleum. In Warsaw, the the right to patronage was passed on to successive families – the patronage was granted to the Szembek and Branicki families, among others. The features connecting both investments were also: the connections of both collegiate chapters and the special status of said churches, associated with the most important people in the Republic of Poland – the king (and, in a broader sense, the Seym and court circles) and the primate, i.e. the interrex. Although the chapels’ architecture was developed almost half a century apart, one can see the mutual dependence of the forms used. The interiors boast even more analogies because the Warsaw chapel, built in the second decade of the 18th century, was transformed at the initiative of Jan Klemens Branicki in the early 1860s – while the mausoleum in Łowicz was being built. Probably both buildings employed the workshop of the Warsaw architect Jakub Fontana. In both chapels, influences of palace architecture are visible, manifested in the lightness of forms, rococo style and colors based on combining white with gold. The connection to residential interiors was enhanced especially by crimson wall coverings introduced by Fontana in the present St. John cathedral. The presented analysis, based on archival queries and in situ observations, made it possible to clarify the findings so far, as well as to show the construction process and transformations of the discussed objects. A look at their architectural form and decor details made it possible to identify sources of inspiration, probable contractors and to confirm the relationship between two particularly important examples of 18th-century collegiate chapels.

PL

Dwie kaplice wzniesione przy kolegiatach w Warszawie i w Łowiczu, mieszczące słynące łaskami krucyfiksy, wykazują liczne analogie, do których należą: lokalizacja na przedłużeniu północnych naw, powiązania obu kapituł kolegiackich oraz szczególny status świątyń kojarzonych z najważniejszymi osobami w Rzeczypospolitej – królem (a także, w szerszym ujęciu, Sejmem i kręgiem dworskim) oraz prymasem, czyli interrexem. Mimo że powstanie architektury kaplic dzieliło blisko pół wieku, dostrzec można wzajemne zależności zastosowanych form. Wnętrza posiadają tym więcej analogii, że kaplicę warszawską przekształcono z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego w na początku lat 60. XVIII wieku – gdy powstawało mauzoleum w Łowiczu. Zaprezentowania analiza, oparta na kwerendach archiwalnych i obserwacjach in situ, pozwoliła na doprecyzowanie dotychczasowych ustaleń, ukazanie procesu budowy oraz przekształceń omawianych obiektów, a także poświadczenie zależności artystycznych pomiędzy kaplicami.

10

Wpływ reformacji i kontrreformacji na rozwój treści epitafiów Pomorza Środkowego – na przykładzie wybranych dzieł

49%

Gut-Czerwonka A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2018

|

nr 4

259-283

EN

The article is an extended version of the lecture delivered at the International Conference ‘The Reformation in West Pomerania’, which took place on 8–9 December in the Conference Centre of the Szczecin University in Kulice. The questions dealt with in the text include the impact of the Reformation and the Counter-Reformation on the form and contents of the modern-times epitaphs in Central Pomerania, which was exemplified with selected items: the epitaph of the married couple of the Adebars (1500) from the Cathedral in Kolberg (Kołobrzeg), the epitaph of Faustina Knigge (1587), which at first was also placed in the Kolberg Collegiate Church and now is to be found in St Mary’s Church in Belgard (Białogard); and exemplified with later artefacts of the 17th–18th centuries devoted to the Family of the Podewils in Krangen, Wusterwitz and Zuckau. The review of the artefacts is preceded by a list of Luther’s recommendations concerning sacred art, including the changing iconography, the subject matter of paintings and sculptures and some modest statements about the epitaphs themselves.

PL

Niniejszy artykuł jest rozszerzoną wersją referatu wygłoszonego na międzynarodowej konferencji naukowej „Reformacja na Pomorzu Zachodnim”, która odbyła się 8–9 grudnia w Ośrodku Konferencyjno-Edukacyjnym Uniwersytetu Szczecińskiego w Kulicach. Zagadnienia poruszone w tekście obejmują wpływ reformacji i kontrreformacji na rozwój form oraz treści nowożytnych epitafiów Pomorza Środkowego, co zostało ukazane na przykładzie wybranych dzieł: epitafium małżonków Adebar (1500 r.) z katedry w Kołobrzegu, Faustyna Knigge (1587 r.) pierwotnie znajdujące się również w kołobrzeskiej kolegiacie, obecnie w kościele Mariackim w Białogardzie oraz na przykładzie późniejszych monumentów pochodzących już z XVII/XVIII wieku poświęconych rodowi von Podewils w Krągu, Ostrowcu i Żukowie. Przegląd zabytków poprzedza wykaz zaleceń Lutra odnośnie do sztuki kościelnej, w tym: zmieniająca się ikonografia, tematyka obrazów i rzeźb oraz skromne wypowiedzi na temat samych epitafiów.