Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Tradycyjne koncepcje sekularyzacji

100%

Kulbat W.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2009

|

tom 18

157-176

EN

How shall one approach the powerful wave of secularization which has been exercising the influence on Europe since the dawn of the modern age? How have the changes taking place been described by theologians and influential thinkers? The present paper brings the traditional secularization concepts into focus by highlighting the negative aspects of this process and it destructive influence on religious practice and expression. The concepts accentuating the neutral or even positive features of this phenomenon will be addressed in a separate essay. In the past, the discourse on secularization was dominated by entirely negative assessments of the subject. Secularization was viewed as dechrystianization, as a decline and extinction of faith. Such an approach is to be seen in all papal encyclicals up until the ones promulgated by Pope Pius XII. It has finally given rise to the thesis, founded on the idealized Christianity model of the Middle Ages, of continual disintegration of the Church taking place from the period of Protestantism to atheism, stimulated by the increasingly insolent attacks of the Satan. The present article is intended to provide an overview of this current of thought, which is permeated with the earnest desire to preserve the heritage of Christian faith in its intact form. The paper discusses secularization from the point of view of J.M. de Maistre, L.G.A. de Bonald, J.L. Balmes, R. Guardini, D.von Hildebrand, J. Maritain and E.L. Mascall. Traditional concepts of secularization have come to underlie the defensive vision of the Church and the Catholic Action programme expressed in the motto: instaurare omnia in Christo. Despite the passage of time, the traditional view of secularization has not disappeared. The components inherent in this concept continue to revive, especially in the context of fears and anxieties induced by the chaos and confusion of the present day.

2

WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY RELIGIJNE W BRAZYLII W KONTEKŚCIE TEORII SEKULARYZACJI

80%

Siuda-Ambroziak R.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2012

|

tom 20

|

nr 1(75)

99-119

PL

Przemiany zachodzące w systemach religijnych pod wpływem różnych determinant są wpisane w historię wszystkich społeczeństw i kultur. Czasami ograniczają się one do tworzenia synkretyzmów i eklektyzmów religijnych, ale też niejednokrotnie skutkują pojawianiem się nowych, odnoszących sukces prozelityczny organizacji religijnych i osłabieniem tradycyjnych instytucji wiary. Współcześnie najbardziej widocznymi sygnałami przemian religijnych w Brazylii wydają się być, zwłaszcza w kontekście zaskakująco wysokiego zapotrzebowania na „zinstytucjonalizowaną wiarę” wyrażanego w deklarowanej afiliacji religijnej zdecydowanej większości Brazylijczyków1 (w przeciwieństwie do większości krajów cywilizacji Zachodu, dla których charakterystyczna jest tendencja do „wiary bez przynależności”), nowe, prężne, synkretyczne kościoły i wspólnoty (zwłaszcza chrześcijańskie o proweniencji zielonoświątkowej) oraz sukcesywny, choć ostatnio spowolniony, spadek poziomu przynależności do tradycyjnie dominującego w Brazylii Kościoła katolickiego

3

Indywidualizacja rodziny w ponowoczesnym społeczeństwie

80%

Mariański J. , Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , Janusz Mariański – prof. zw. dr hab. k. k.

|

tom 13

PL

W niniejszym opracowaniu zwracamy uwagę na dwie zasadnicze kwestie: czym jest indywidualizacja jako zjawisko upowszechniające się w ponowoczesnych społeczeństwach i jakie są reperkusji tego procesu w życiu małżeńskim i rodzinnym. Procesy indywidualizacyjne przebiegają w zróżnicowany sposób i ze zróżnicowaną siłą w różnych dziedzinach życia społeczno – kulturowego (uwalnianie się od tradycyjnych relacji i więzi oraz wybory spośród rozmaitych opcji). Rodzina nie jest tu wyjątkiem, a procesy indywidualizacji rodziny można opisywać zarówno w ogólnych, jak i w szczegółowych wymiarach. Nie wszystkie opisane w artykule przejawy przekształceń w rodzinie mają bezpośredni i wyłączny związek z procesami indywidualizacji, niektóre z nich mają tylko związki pośrednie. Niektóre z nich są konsekwencją ogólniejszych procesów modernizacyjnych lub procesów sekularyzacji.

EN

In this study we draw attention to two fundamental issues: what is individualization as a phenomenon that is spreading in postmodern societies and what are the repercussions of this process in marital and family life. Individualization processes are running in diverse ways and strength in many areas of social and cultural life. We can observe a liberation from traditional relations and bonds, as well as choosing from many forms of those relations. The family is not an exception here – the processes of family individualization can be described on both: general and specific dimensions. Not all changes in family life described in this paper are directly connected with processes of individualization, some of them are the consequence of more general modernization processes or secularization.

4

Symbol i signum. Przyczynek do krytyki teorii symbolu religijnego

80%

Grad P.

Stan Rzeczy

|

2015

|

nr 1(8)

267-287

PL

Tekst zawiera krytykę postromantycznej teorii symbolu religijnego. Jego główna teza głosi, że pojęcie „symbolu religijnego” jest pojęciem kompensacyjnym, które pozwala zaabsorbować koszty procesu sekularyzacji. Teza ta uzasadniona zostaje przez podanie szkicu oryginalnej semiotyki języka religijnego na podstawie pism św. Augustyna, zgodnie z którą język religijny charakteryzuje się (1) semantycznym zdefiniowaniem, (2) syntaktyczną koherencją i (3) pragmatycznym sprzężeniem z dyscypliną. Cechy te odróżniają go od systemu romantycznych symboli charakteryzujących się niedodefiniowanym znaczeniem oraz luźnymi związkami z innymi symbolami i obliczonych na wolne od przymusu przyswojenie. Postromantyczny „symbol” jest więc nośnym pojęciem nowoczesnego dyskursu religijnego dokładnie z tego samego powodu, z którego nie przystaje on do oryginalnego doświadczenia religijnego: zakłada on redefinicję konstytutywnych cech oryginalnej struktury języka religii.

EN

The paper contains a critique of the postromantic theory of religious symbol. A main claim of the paper is that the notion of „religious symbol” is a compensatory nation, which serves to absorb the costs of the secularization process. This claim is supported by an outline of the original semiotics of religious language from works of St. Augustine. In accordance with this semiotics the religious language is (1) semantically defined, (2) syntactically coherent and (3) used in the pragmatic context of religious discipline. This features distinguish the religious language from the system of romantic symbols, which have the undefined meaning, constitute the loose structure and are used in the coercion-free pragmatic context. There is one reason both for the fact that postromantic „symbol” is an important notion of the modern religious discourse and the fact that „symbol” unfits to describe the original religious experience: „symbol” bases on the redefinition of original structure of religious language.

5

Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, red. Marek Derwich, t. 1–4, Wrocław 2014

80%

Kośka M.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2016

|

nr 23

314-317

6

Współczesny sekularyzm a teologia sekularyzacji jako wyzwania dla wiary

80%

Napiórkowski A.

Teologia Praktyczna

|

2013

|

nr 14

17-39

PL

.

7

Sekularyzacja w perspektywie socjologii

80%

Kulbat W.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2007

|

tom 16

125-131

EN

Secularisation – a controversial concept because of its distinct use in different disciplines, such as philosophy, social sciences, theology, canon law (Lübbe). Even in the social sciences, various levels of analysis of the religious situation result in different definitions and divergent evaluations of the situation. Later generations of sociologists continued to employ the term but attached different meanings to it (Shiner). Not until the 1960s were several theories of secularization developed, most prominently by Peter Berger, Thomas Luckmann, and Bryan Wilson. These theories subsequently led to discussion concerning the existence and validity of such a „theory” (Hammond, Hadden, Lechner, Bruce). Other sociologists have systematically analyzed existing theories because some discussions failed to scrutinize the ideas, levels of analysis, and arguments of those being criticized. Tschannen has suggested treating secularization theories as a paradigm, and Dobbelaere has stressed the need to differentiate between levels of analysis, suggesting convergences and divergences between theories. The current treatment is dependent upon Tschannen's „exemplars” of the secularization paradigm and refers to authors who have extensively written about them, without suggesting, however, that they were the only ones to do so. The exemplars are ordered according to the levels of analysis (macro, or societal, level; meso, or subsystem, level; and micro, or individual, level). Some exemplars are renamed, and one is added: institutional differentiation or segmentation (Luckmann), autonomization (Berger), rationalization (Berger, Wilson ), societalization (Wilson), disenchantment of the world (Weber, Berger), privatization (Berger, Luckmann), generalization (Bellah, Parsons), pluralization (Martin), relativization (Berger ), this-worldliness (Luckmann), individualization (Bellah et al.), decline of church religiosity (Martin). According to Tschannen, three exemplars are central to the secularization paradigm: differentiation, rationalization, and this-worldliness. The other exemplars are related to these. For the last 20 years, one can observe in many countries of the Western world a return to an interest in religion. The various trends of „spiritualization”, esotherism and mysticism quite often outside the official structures of Christianity. The crisis pertains, however, to Christianity in its traditional structures and functions. Secularisation does not follow a one-way track in social development, nor it is an irreversible trend. The renaissance of various form spirituality is always possible, including the desecularisation process.

8

Wartości uroczyste w świadomości maturzystów puławskich w latach 1994-2009-2016

80%

Mariański J.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2018

|

tom 23

|

nr 2

9-17

EN

This article will discuss selected solemn values accepted by Puławy City high school graduates. In the main research hypothesis, we assume that secondary school students are already at an advanced stage of adolescence, and partly become independent from the family as their main interests and activities move beyond the family environment. Young people at this stage of development already recognize exactly their life perspectives, and at the same time increasingly establish their hierarchy of values and moral autonomy. The solemn values, i.e. those to which it is worth dedicating one’s life, are discussed in the light of the results of sociological research carried out in the years 1994-2009-2016 in four upper-secondary schools in Puławy. In the years 1994-2016 there were no significant changes in the approval of the solemn values by secondary school students in Puławy. The average approval rate of eleven values even increased from 46.2% to 53.7%. Religion is particularly low in the hierarchy of solemn values.

PL

W artykule zostaną omówione wybrane wartości uroczyste uznawane przez maturzystów puławskich. Główna hipoteza badawcza zakłada, że młodzież maturalna znajduje się w fazie zaawansowanej młodości, częściowo uniezależnia się już od rodziny pochodzenia, a jej główne zainteresowania i działania przenoszą się poza rodzinę. Rozpoznaje ona już dokładnie swoje perspektywy życiowe, a równocześnie coraz wyraźniej ustala swoją hierarchię wartości i autonomię moralną. Wartości uroczyste, tzn. te, dla których warto poświęcić życie, zostaną omówione w świetle wyników badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994-2009-2016 w czterech szkołach ponadgimnazjalnych w Puławach. W latach 1994-2016 nie wystąpiły wyraźne zmiany w aprobacie wartości uroczystych przez młodzież maturalną zamieszkującą w tym mieście. Wskaźnik przeciętny aprobaty jedenastu wartości zwiększył się nawet od 46,2% do 53,7%. Szczególnie niską pozycję w hierarchii wartości uroczystych zajmuje religia.

9

Przywracanie porządku – kontrrewolucja w myśli Plinio Corrêi de Oliveira

80%

Kofin M. S.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

tom 9

|

nr 27

143-156

PL

CEL NAUKOWY: W artykule podjęto analizę koncepcji rewolucji i kontrrewolucji brazylijskiego myśliciela Plinio Corrêi de Oliveira. PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy stanowi pytanie o aktualność kontrrewolucji proponowanej przez Doktora Plinio w XXI w. W artykule posłużono się metodą analizy treści tekstu źródłowego, pracy Rewolucja i Kontrrewolucja oraz papieskich encyklik. PROCES WYWODU: Praca składa się z trzech zasadniczych części, w pierwszej przypomniane zostaną przyczyny kryzysu głoszone przez myśliciela, w drugiej istota kontrrewolucji, w ostatniej jej aktualność w dobie XXI w. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rewolucja jest procesem powszechnym, składającym się na przestrzeni wieków z kilku etapów, których metafizycznymi wartościami są pycha i zmysłowość. W celu zaprzestania działania rewolucji potrzebna jest skuteczna kontrrewolucja zaprowadzająca porządek, której podstawową siłę stanowi Kościół katolicki. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Kontrrewolucja proponowana przez brazylijskiego myśliciela w dobie XXI w. zachowuje swą aktualność i potrzebę zaprowadzania, gdyż pojawiają się nowe poważne zagrożenia, jak wskazywana przez Jana Pawła II – kultura śmierci.

10

Reforma kultu a "ujęzykowienie sacrum": (anty)rytualny faktor sekularyzacji

80%

Dekert T. M.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

tom 9

|

nr 27

125-142

PL

CEL NAUKOWY: Artykuł będzie miał na celu podjęcie pytania o znaczenie przemian, jakie nastąpiły w liturgii katolickiej po Soborze Watykańskim II, dla procesów sekularyzacyjnych w świecie katolickim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem „ujęzykowienia sacrum”, tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii – pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji – wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała „ujęzykowienia” katolickiego sacrum. PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład „ujęzykowienia sacrum” i derytualizacji. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach sekularyzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakralnych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację.

11

Invented Religions: Some Remarks on Secularization in Siberia after Political Transformation

80%

Topp I.

Prace Kulturoznawcze

|

2017

|

tom 21

|

nr 1

115-122

PL

Artykuł skupia się na fenomenie „powrotu religii” na Syberii po pierestrojce. Autorka opisuje różne formy owego powrotu po okresie radzieckiej przymusowej ateizacji, wskazując tego powody oraz cechy charakterystyczne. Stawia tezę, że „powracające religie” mogą być traktowane jako „religie wynalezione”, których status i znaczenie jest oparte na autorytecie władzy politycznej i wymaga ciągłych negocjacji.

12

Edukacja religijna w kontekście przemian religijności. Dwie perspektywy badawcze

80%

Sadłoń W.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2016

|

nr 17

58-66

PL

Podjęte w niniejszym artykule zagadnienie jest samo w sobie niezwykle szerokie, dotyczy bowiem z jednej strony edukacji religijnej, a z drugiej przemian religijności. W związku z tym ujęcie styku tych dwóch obszarów badawczych zostało zawężone w oparciu o dwie koncepcje ujmowania przemian religijności: systemowo--funkcjonalną i socjalizacyjną. Przez ich pryzmat ukazane zostały dwie perspektywy badania zależności edukacji religijnej oraz religijności. Teoretyczne rozważania stanowią punkt wyjścia do przeglądu prowadzonych w Polsce badań dotyczących wzajemnej zależności edukacji religijnej oraz przemian religijności. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy na podstawie prowadzonych dzisiaj badań możliwe jest zweryfikowanie, w jaki sposób edukacja religijna w Polsce stanowi czynnik zmiany religijności.

13

Nowa duchowość jako megatrend społeczno-kulturowy - mit czy rzeczywistość?

80%

Mariański J.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2015

|

nr 13

22-45

PL

W niniejszym artykule określimy najogólniej, czym jest nowa duchowość, wskazemy na jej cechy charakterystyczne oraz sformułujemy jej definicję. Nowa duchowość kształtująca się poza instytucjami kościelnymi jest jakąś sygnaturą czasów współczesnych. Rozwój tych nowych form życia duchowego sprawia, że wielu socjologów stawia pytanie, czy nie należy już mówić o nowej subdyscyplinie socjologicznej, mianowicie, o socjologii duchowości. Analizuje ona nowe formy duchowości w kontekście przemian społeczeństw współczesnych, których są one do pewnego stopnia naturalną konsekwencją. Część socjologów uznaje nowe formy duchowości za przejaw powrotu sacrum, inni skłonni są je traktować jako symptom sekularyzacji i dekadencji religii. Jeszcze inni są skłonni uznawać tzw. alternatywną duchowość za ważny megatrend religijny, jako "powrót religii".

14

Wiara w świecie niewiary

80%

Grabowski M.

Studia Pelplińskie

|

2014

|

tom 47

117-126

PL

Artykuł ma na celu ukazać, iż z pomocą interpretacji antropologicznej istnieje możliwość lepszego zrozumienia przekazu następujących fragmentów Nowego Testamentu: Łk 10, 10-11, Łk 21, 20-21 oraz Ap 18,4. Symboliczna egzegeza powyższych wersów daje pewne wskazówki dotyczące postawy chrześcijańskiej w trzech okolicznościach. Pierwsze dotyczą masowego indyferentyzmu religijnego, a drugie odrzucenia prawdy chrześcijańskiej. Trzecia trudna sytuacja wynika z rosnącego rozdźwięku między współczesną kulturą a chrześcijaństwem, kiedy to dominującą rolę zdobywają treści całkowicie sprzeczne z chrześcijaństwem.

15

Historia sekularyzacji w ujęciu H.U. Altermatta

80%

Kulbat W.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2007

|

tom 16

111-124

EN

From among the multitude of works by various authors preoccupied with analysing the processes of secularisation taking place in modern times, the study of the issue by the Swiss historian Urs Altermatt, presented in Catholicism and the Modern World (Cracow, 1995), deserves special consideration. The analysis undertaken by the author unveils the complexity of the process encompassing distinct waves of secularisation brought about by diverse factors as well as the return of the sacred. Altermatt’s special contribution which stands to his credit lies in an interdisciplinary approach he employed in his study to explore the origin of secularisation processes in the context of history, sociology, political science and theology. Altermatt reveals in a fascinating way the transformations occurring in the world dominated by religious mind. He points out to the radical changes brought about by industralism and urbanization which affected the tranquil life of local communities. Throughout the 19th and 20th centuries, secularization was perceived by Catholics as a threat, which made them adopt a defensive attitude in order to safeguard their own identity. Although secularization in the Western societies has been progressing systematically since ca 1800, it has never been a unidimentional and unidirectional phenomenon. It would assume the form of cyclical tides of religious crisis and renewal, resulting in the following relationship becoming evident: the more prominent position the industrial working class occupies in a society, the more the role of the Church declines. It is no wonder, therefore, that the processes of secularisation have always alarmed those responsible for the formulation of pastoral care programmes and stimulated evangelization efforts.

16

Horyzonty odczarowania i czynniki rozczarowania współczesną medycyną

70%

Mielczarek R.

Władza sądzenia

|

2019

|

nr 16

141-157

PL

Nowoczesny świat stał się domeną procesu racjonalizacji życia. Medycynie przypadła w nim rola instrumentu racjonalizacji ochrony zdrowia. Proces ten stymulował postęp cywilizacyjny. Jednocześnie cechowała go ambiwalencja w sferze kultury. Podnoszeniu poziomu dobrostanu i zdrowia towarzyszył proces medykalizacji życia. Medycyna weszła na drogę odczarowania i stała się przedmiotem społecznej krytyki. Jednak źródła krytyki wykraczają poza ambiwalencję ubocznych skutków postępu w postaci medykalizacji. Co znamienne, krytyka naświetla społeczną i kulturową istotę problemów, które dotykają współczesną praktykę medyczną. Medycyna może być ujmowana jako przedmiot odczarowania, o ile prezentuje funkcjonalne podobieństwa do sfery kultury, np. takiej jak religia. Artykuł stanowi przyczynek do opisu problemu upowszechniającej się krytyki współczesnej medycyny w jej nowoczesnym, naukowym formacie.

17

Przejawy sekularyzacji na przykładzie Polski

70%

Olearnik P.

Horyzonty Polityki

|

2012

|

tom 3

|

nr 5

103-127

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza religijności w Polsce przeszło dwadzieścia lat po upadku komunizmu i transformacji systemu totalitarnego w system demokracji zachodniej. Przytoczone w ramach tejże analizy argumenty wydają się wskazywać na to, iż pomimo pewnego spadku liczby wiernych uczestniczących w praktykach religijnych i życiu Kościoła, ewentualne przejawy sekularyzacji w Polsce nie dokonują się według wzorca, z jakim mamy w ostatnim czasie do czynienia na Zachodzie. Opisany w artykule przykład polskiej religijności wykazuje silne przywiązanie do sacrum w jego przed-modernistycznym sensie. Co więcej, Polska stanowi tu pewien model, chociaż niedoskonały, post-oświeceniowej, liberalnej demokracji, jednakże wyraźnie otwartej na to, co transcendentne.

18

Retoryka „kryzysu wiary” – postawy Kościoła na Zachodzie

70%

Niewiadomski J.

Teologia Praktyczna

|

2013

|

nr 14

41-51

PL

.

19

Nowe koncepcje sekularyzacji w perspektywie teologicznej

70%

Kulbat W.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2010

|

tom 19

117-144

EN

The author of the article examines the theological interpretation of the phenomenon of secularization and to this end embarks on differentiating between various notions which bear resemblance to “secularization”. Secularization denotes the progressive autonomy of various spheres of human life in relation to the realm of religion, or religion-related norms and institutions. As opposed to secularization being a spontaneous process, laicization is usually understood as a targeted and intentional process of de-Christianizing social relations through structured activities intended to eradicate all forms of the presence of the Church and Christians from public life. De-Christiani-zation, in turn, is an atrophy of Christianity within the structures of the Church itself, especially in Western Europe. The compiled material serves to attempt to answer the following question: In what way does theology evaluate secularization? The author replies to this question by drawing on the assessments of the different protestant and catholic theologians and the teaching of the Catholic Church in the documents of the Second Vatican Council. As opposed to socialization meant to be an exclusion from the worldly life, the Second Vatican Council has juxtaposed secularization with the process of sanctification, which restores God to His due place and acknowledges Him to be the ultimate goal of all things, without questioning the legitimacy of earthly reality.

20

Katolicyzm polski w procesie przemian

70%

Mariański J. , Instytut Socjologii W. N. S. , prof. zw. dr hab. Janusz Mariański – ksiądz katolicki p. z. s. s. w. s. r. i. m. O. r. z. j. z. K. U. L. N. u. t. p. t. f. j. k. K. S. M.

|

PL

Celem prezentowanego artykułu jest analiza kondycji polskiego katolicyzmu w okresie dokonujących się współcześnie przemian. Autor dostrzega, że religijność i moralność oparta na zasadach wiary długo nie poddawała się wyraźnym wpływom transformacji. Sytuacja uległa jednak zmianie po śmierci Jana Pawła II. W okresie tym przyspieszył proces sekularyzacji społeczeństwa polskiego, czego wyrazem są postępujące zmiany w wartościach i normach moralnych o proweniencji religijnej. Zmiany te obserwować można w kilku obszarach: autodeklaracji religijnych, oceny wiary i wierzeń religijnych, spadku zaufania do instytucji Kościoła katolickiego. Na podstawie wybranych analiz autor formułuje prognozę odnoszącą się do polskiego katolicyzmu. Zakłada, że przemiany religijności Polaków będą zmierzać w kierunku zakwestionowania roli Kościoła jako instytucji religijnej i społecznej. Dla religijności Polaków charakterystyczna będzie raczej indywidualizacja, odkościelnienie i pluralizm religijny, a nie ateizm.

EN

The main goal of the presented article is the analysis of the Polish Catholicism during the modern social changes. Author suggests that the religiousness and the morality based on faith dogmas was stable for a long time, but situation has changed after John Paul II death. That became an impulse to fast secularization of Polish society. This process can be observed in values and moral norms that became more secular. Although Polish still feel sentiment to Catholic tradition, a number of religious self-declaration is decreasing. That can lead to stop of seeing the Catholicism in Poland as a cultural obviousness. However, Polish atheism still can be characterized more as living without religion (ecclesial atheism) than irreligious behavior. The faith and religious practices are not so common as they used to be. Polish Catholics often deny the main faith dogmas and accept the non-Christian believes. Among the more educated people living in big cities, an acceptance of specific religious traditions (e.g. weddings, funerals) is decreasing. Although the routine practices are not so common in Polish society, especially among young people, the number of people who are taking holy communion during Sunday mass is increasing. The observation can lead us to the conclusion that attitudes among Polish society became polarized. The trustiness to church institution is decreasing as well. Polish citizens do not accept involvement of Polish clergy in politics, however steel feel comfortable with the presence of Catholic Church and Catholic symbols in public sphere. Summarizing, author makes the forecasts for condition of Polish Catholicism based on selected analysis. He points that religious changes will aim to negation of institutional religion and would lead to individualism, privatization and religious pluralism rather than atheism.