Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Inclusions in anhydrite crystals from blue halite veins in the Kłodawa Salt Dome (Zechstein, Poland)

100%

Toboła T. T.

|

tom Vol. 60, No. 3

572--585

EN

The occurrence of both the blue and violet halites is one of the most interesting phenomena in nature. Despite numerous laboratory and field works, their origin in natural evaporitic environments has not been satisfactorily explained. In the Kłodawa Salt Dome (Zechstein, Central Po land), blue or vio let halites occur relatively frequently. Their accumulations differ in size and intensity of colours. In this paper, petrological features of anhydrite crystals derived from one of the largest outcrops of the blue halite at the Kłodawa Salt Mine are presented. Anhydrite is one of solid inclusions encountered in blue-coloured halite crystals. Special attention was paid to fluid inclusions present in this anhydrite. The microthermometric measurements showed two directions of homogenisation, i.e., towards the liquid phase (LG→L, LL→L) ortowards the gas phase (LG→G). In the former case, the temperatures ranged from 174 to 513°C, whereas in the latter one, the values from 224 to 385°C were measured. The composition of inclusions is relatively variable. We can observe transparent and opaque daughter minerals as well as CO2 in the liquid phase accompanied by a variable amount of methane or hydrogen sulphide. These features of inclusions indicate that anhydrite crystals and, thus, blue halite were formed under the influence of hydrothermal conditions. Observations in the mine workings combined with petrological studies enable to conclude that blue colouration of halite crystals is controlled by three factors: a high temperature, reducing conditions and defects in halite lattice related to tectonic stress.

2

Główne wyniki badań dotyczące termicznej charakterystyki górotworu w rejonie wysadów solnych

86%

Bujakowski W. , Tarkowski R.

|

2003

|

tom R. 42, nr 4

15-22

PL

Głównym celem interdyscyplinarnych badań wykonanych w ramach projektu badawczego KBN pt.: "Termiczna charakterystyka górotworu w rejonie wysadów solnych", było rozpoznanie i opisanie rozkładu temperatur w obrębie i w otoczeniu wysadu solnego. Badania przeprowadzono na wysadzie solnym "Góra" położonym w centralnej Polsce. Zakres badań obejmował: analizę zdjęć lotniczych i satelitarnych, badania termowizyjne i powierzchniowe pomiary spektrometryczne, geolizyczne badania: geotermiczne, sejsmiki relrakcyjnej i refleksyjnej (płytkie) oraz magnetotelluryczne, modelowanie rozkładu temperatury w obrębie wysadu i eksploatacji ciepła. Wynikiem prac badawczych jest, oprócz celu głównego, oszacowanie możliwości pozyskania energii geotermicznej w strefie wpływów termicznych wysadu solnego przy użyciu pomp ciepła oraz opracowanie metodyki badawczej i ocena jej wykorzystania dla rozpoznania anomalii termicznych towarzyszących wysadom solnym.

EN

The main purpose of the interdisciplinary studies performed within the framework of the State Committee for Scientific Research (KBN) research project: "Thermal characteristics of massif in the region of salt domes", was the investigation and description of the temperature distribution within a salt dome and in the surrounding area. The studies were performed within the "Góra" salt dome, located in Central Poland. The scope of the study included: analysis of air and satellite photos, thermovision and surface spectrometric measurements, geophysical surveys: geothermal, refraction and reflection (shallow) seismic survey and magnetotelluric surveys, digital modeling of the temperature distribution within the salt dome, and heat extraction. The main purpose of the research is the estimation of obtaining geothermal energy in a zone of the salt dome's thermal influence, by the use of heat pumps, as well as the study of research methodology and its suitability for investigation of thermal anomalies within the salt domes.

3

Uwarunkowania geologiczne wybranych wysadów solnych w Polsce i ich przydatność do budowy kawern do magazynowania wodoru

72%

Czapowski G. , Tarkowski R.

|

tom nr 472

53--81

PL

Podziemne magazynowanie wodoru stanowi alternatywną formę magazynowania energii. Zatłoczony gaz w sytuacji nadwyżek energetycznych może być uwalniany i spalany w odpowiednich instalacjach w momencie wzrostu zapotrzebowania na energię. Do najbardziej efektywnych form takiego magazynowania należą kawerny w wysadach zbudowanych z soli cechsztynu, które na obszarze Niżu Polskiego intrudowały w nadległe utwory mezozoiku. Siedem spośród 27 wysadów solnych spełnia parametry geologiczne (minimalna grubość serii solnej rzędu 1 km, maksymalna głębokość występowania zwierciadła solnego <1 km), pozwalające je wskazać jako przydatne do budowy kawern magazynowych wodoru. Do najlepszych/optymalnych struktur należą wysady Rogóźno i Damasławek oraz w równym stopniu przydatne są dwa bliźniacze wysady – Lubień i Łanięta. W świetle obecnej wiedzy geologicznej mniej perspektywicznymi strukturami są wysady Goleniów i Izbica Kujawska (wysad Izbica Kujawska wymaga kompleksowego rozpoznania geologicznego). Ostatnią z analizowanych struktur, wysad Dębina, ulokowaną w centrum eksploatowanego odkrywkowo złoża węgla brunatnego „Bełchatów”, uznano za nieprzydatną dla tej formy magazynowania. Opisane wysady solne są również przydatne do magazynowania innych gazów np. gazu ziemnego czy powietrza, gdyż ich magazynowanie wymaga spełnienia podobnych warunków geologicznych.

EN

Underground hydrogen gas storage might be the alternative energy supplier. Filled-up during energy surplus could be utilized during energy shortage by combustion in special installations. Salt caverns within the salt domes are being considered as one of the optimal places for such energy storage. Caverns within the domes of Zechstein salts that intruded into the surrounding Mesozoic strata of the Polish Lowlands are among the most effective underground storages. Seven out of 27 analyzed salt domes have been recommended for hydrogen storage construction based on the geological parameters (i.e. minimum thickness of the salt body should be about 1 km and its top at a depth less than 1 km). The best structures are the Rogóźno and Damasławek domes and two twin-forms – the Lubień and Łanięta domes of equal usefulness. Less perspective structures, based on the present geological knowledge, are the Goleniów and Izbica Kujawska domes. The latter would still require basic geological work. The last analyzed structure, the Dębina dome, located in the centre of the active lignite open-pit “Bełchatów”, has been excluded from future consideration. These salt domes are also suitable for the storage of other gases, i.e. natural gas and air, as their storage requires similar geological setting.

4

Kawernowy Podziemny Magazyn Gazu "Mogilno"

72%

Gąska K.

|

2003

|

tom R. 42, nr 5

33-35

PL

Podziemny magazyn Gazu "Mogilno" (PMG) jest zlokalizowany w obrębie wysadu solnego "Mogilno". W artykule opisano prace realizujące poszczególne etapy budowy PMG, polegające m.in. na ługowaniu komory magazynowej i napełnianiu jej gazem.

EN

Underground Gas Store (PMG) "Mogilno" is located in the "Mogilno" salt dome. The paper presents the works relevant to particular stages of PMG construction, among others, the leaching of the storage chamber and filling it with gas.

5

Minerały nierozpuszczalne w wodzie wydzielone ze skał zubrowych cyklotemu PZ-4 w Kopalni Soli Kłodawa

58%

Wachowiak J.

|

2003

|

tom R. 42, nr 5

23-32

PL

Przedmiotem badań są minerały nierozpuszczalne w wodzie wydzielone z zubra hematytowego (piętro PZ-4) odsłoniętego w kłodawskim wysadzie solnym. Największy udział części nierozpuszczalnych (95%) stwierdzono w stropie zubra, gdzie kończy się sedymentacja ewaporatów a rozpoczyna się sedymentacja iłów oraz w przerostach iłowo - solnych (53%). Najmniej rozpuszczalnego w wodzie residuum zaobserwowano w przerostach soli kamiennej (ok. 1%). Przeciętnie zawartość części nierozpuszczalnych w wodzie wynosi w typowych zubrach 15 - 20%. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w całym profilu zubra dominują anhydryt, kwarc i minerały ilaste (chloryt, illit). W niektórych warstwach zaznacza się duża zawartość węglanów, głównie magnezytu, dolomitu i kalcytu. W śladowych ilościach występuje hematyt i montmorillonit.

EN

The author studied minerals insoluble in water, separated from haematite-bearing zuber (PZ-4 cyclothem - Aller) from the Kłodawa salt dome. The highest content of insoluble parts has been found near the top of the zuber (about 95 wt.%), where the deposition of evaporites comes to the end, and in clay-rich intercalations (up to 53 wt.%). Typical zuber rocks contain 15-20 wt.% of insolubles (the variability range 6-28 wt.%). The lowest content of insolubles (about 1%) has been found in intercalations of rock salt in the zuber studied. Throughout the whole profile of the Z-4 zuber, the fraction of insoluble minerals is dominated by anhydrite, quartz and clay minerals (chlorites, illite), and in several layers they are accompanied by higher amounts of carbonates (magnesite, dolomite, calcite). Montmorillonite and haematite occur in trace amounts.