Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Teksty modlitw eucharystycznych w świetle najnowszych zasad pisowni słownictwa religijnego

100%

Machura M.

Polonia Sacra

|

2013

|

tom 17

|

nr 2

EN

The article discusses the texts of eucharistic prayers from the perspective of recent religious vocabulary spelling rules approved by the Polish Language Council in 2010 and published in 2011. The article presents the characteristics of the most common linguistic errors that appear in the titles and texts of prayers. Both of them concern misspellings and punctuation errors. The first group of aberrations concern too frequent use of the capital letter and the wrong spelling of periphrases. The Author admit that although the writers may use capital letter by emotional reasons, nevertheless, they should use this consciously and responsibly as to not to obliterate the differences of meaning between words.

2

Desakralizacja leksyki religijnej na podstawie Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej

84%

Migdał J. , Piotrowska-Wojaczyk A.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 6: Językoznawstwo

71-79

PL

W artykule podjęto problematykę desakralizacji leksyki religijnej. W leksykograficznych sposobach ujmowania słownictwa religijnego jak w zwierciadle odbijają się dzieje Kościoła katolickiego w Polsce, a także przemiany zachodzące w świadomości samych wiernych. Postępująca laicyzacja życia pociąga za sobą zeświecczenie języka Podstawą zawartych w tekście spostrzeżeń jest materiał językowy wyekscerpowany z pięćdziesięciotomowego Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej, wydawanego w Poznaniu w latach 1994-2005. Nawet z pobieżnego oglądu badanego słownictwa widać, że bardzo bogaty zbiór leksyki religijnej zmienia wraz z przekształceniami roli religii w życiu współczesnego Polaka. Słowa będące pierwotnie nośnikami religijnych treści zaczynają funkcjonować w znaczeniach nowych, niezwiązanych z życiem religijnym, niekiedy zachowując jedynie swój sens metaforyczny. Następujący zanik składnika sakralności w rezultacie prowadzi do zaniku właściwego rozumienia danego wyrazu, a nawet staje się przyczyną jego niezrozumiałości.

EN

The article addresses the question of desacralization of religious lexis. A lexicographic manner of discussing religious vocabulary, like in a mirror, reflects the history of the Catholic Church in Poland, and also the changes occurring in the awareness of believers. A progressing laicization of life entails the secularization of language. The observations included in the text are based on linguistic material excerpted from the fifty-volume Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny (“Practical Dictionary of Modern Polish”) edited by Halina Zgółkowa, which was published in Poznań in the years 1994-2005. Even a superficial evaluation of the studied vocabulary shows that a very extensive collection of religious lexis becomes modified as the role of religion in the life of a modern Pole changes. The words which had originally been carriers of religious content began to function in new meanings, unrelated with religious life, sometimes preserving only their metaphorical significance. Observable disappearance of the element of sacredness finally prevents proper understanding of a given word, or even becomes the reason for its being ununderstandable.

3

Początki polskiego chrześcijaństwa na podstawie Kroniki to jest historyi wszytkiego świata… Marcina Bielskiego

84%

Kozaryn D.

|

nr 33

EN

This paper comments on the manner of describing the baptism of Poland in the third edition of Kronika, to jest historyja wszytkiego świata written by Marcin Bielski (1564). Presenting the textual contents of the specific passage of Kronika… has resulted in an analysis of the religious vocabulary and syntactical discriminants of Marcin Bielski’s text.

PL

Artykuł zawiera prezentację sposobu opisywania chrztu Polski w trzecim wydaniu (1564) Kroniki to jest historyi wszytkiego świata… Marcina Bielskiego. Przedstawienie zawartości treściowej właściwego fragmentu Kroniki stało się podstawą analizy słownictwa religijnego oraz wyróżników składniowych tekstu Bielskiego.

4

Leksyka religijna w Słowniku polsko-łacińsko-łotewskim Jana Kurmina

84%

Szamryk K. K.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

nr XXII/1

255–270

PL

Niniejszy artykuł podejmuje problem analizy ilościowej i jakościowej leksyki religijnej w Słowniku polsko-łacińsko-łotewskim Jana Kurmina (Wilno, 1858). Wyekscerpowany ze słownika materiał leksykalny, obejmujący 591 jednostek w 523 hasłach, zestawiono z obliczeniami dotyczącymi słowników języka polskiego XX i XXI w., co pozwoliło zauważyć, że leksyka religijna w słowniku Kurmina pod względem procentowym mieści się w granicy zasobu typowego dla słowników ogólnych. W dalszej części pracy materiał poddano analizie metodą pól językowych: wiara jako wyznanie, religia jako przedmiot wiary, wiara jako zgromadzenie oraz wiara jako obrządek, a następnie podzielono na słownictwo związane z wierzeniami chrześcijańskimi, uniwersalne oraz niechrześcijańskie. Dzięki temu opisowi ujawniło się podłoże kulturowo-społeczne badanego leksykonu. Najbardziej rozbudowana jest warstwa słownictwa chrześcijańskiego, ale wyróżnia się także leksyka związana z pogaństwem i judaizmem.

EN

This article presents a quantitative and qualitative analysis of religious vocabulary in Słownik polsko-łacińsko-łotewski [The Polish-Latin-Latvian Dictionary] by Jan Kurmin (ed. Vilnius, 1858). The number of excerpted lexical items (591 units found in 523 entries) has been compared with number of such lexemes excerpted from Polish dictionaries in 20th and 21st century. The comparison shows that the religious lexis in Kurmin’s work even though elaborated remains within the upper limits of religious words found in other dictionaries. Then a lexicological analysis of excerpted lexis is presented: words are grouped it in several semantic fields: faith, religion, congregation, ritual. The author also shows how many lexemes may be regarded as Christian, universal, and non-Christian underlying that those referring to Judaism or pagan beliefs constitute a separate part what results from the specific cultural and sociological trait of the work in question.

5

Normy poprawnościowe dotyczące leksyki religijnej jako przedmiot zainteresowania korektorów i redaktorów językowych

67%

Ginter J.

Język - Szkoła - Religia

|

2021

|

tom 16

7-20

EN

The article presents problems of correctness in the field of religious vocabulary reported by editors and proofreaders who are members of a self-help group on Facebook. On the basis of these questions (expressed in posts) and the answers to them (comments), there were drawn conclusions about the knowledge (by editors) of linguistic norms and their sources, ways of solving the linguistic diffi culties and the attitude of editors to religious language and religious lexis.

PL

W artykule przedstawiono problemy poprawnościowe z zakresu słownictwa religijnego, jakie zgłaszają redaktorzy i korektorzy będący członkami samopomocowej grupy na Facebooku. Na podstawie tych pytań (wyrażonych w formie postów) i odpowiedzi na nie (komentarzy) wyciągnięto wnioski dotyczące znajomości norm językowych i ich źródeł wśród redaktorów, sposobów radzenia sobie z trudnościami językowymi oraz stosunku redaktorów do języka religijnego i leksyki religijnej.

6

Problemy słowotwórcze Polaków związane ze słownictwem religijnym (na podstawie materiału z internetowych poradni językowych)

51%

Kalicka-Karpowicz Z.

Język - Szkoła - Religia

|

2013

|

tom 8

|

nr 2

81-93

PL

Słowotwórcze problemy Polaków związane ze słownictwem religijnym w niewielkim stopniu dotyczą neologizmów (jedynie 8 spośród 32 derywatów), choć to ta grupa wyrazów jest najczęściej przywoływana w kontekście słowotwórstwa normatywnego. Dość dużą grupę stanowią złożenia, głównie przymiotnikowo-rzeczownikowe. W omówionym materiale pojawiają się liczne derywaty z sufiksami uznawanymi przez językoznawców za ekspansywne, w tym z sufiksami genetycznie obcymi. Najczęstszym źródłem wątpliwości pytających jest brak wyrazu w słownikach; słowniki są również przedstawiane jako najważniejsze źródło oceny poprawnościowej derywatów. Drugim istotnym kryterium jest systemowość języka - poszukiwanie analogii, co czasem skutkuje utworzeniem niepoprawnej formacji. Pytający są też zaniepokojeni obocznościami fonetycznymi: wariantami derywatów oraz zniekształceniem brzmienia podstawy. Wśród pytań występują też pytania o problemy od dawna omawiane w wydawnictwach poprawnościowych (*chrześcijanizm, *grekokatolicki). Nieczytelna budowa lub motywacja wyrazów, a w rezultacie problemy z odróżnianiem znaczeń wyrazów należących do tego samego gniazda słowotwórczego również są przyczyną zwracania się z pytaniami do internetowych poradni językowych. Na podstawie tych obserwacji można wysnuć wniosek, że słownictwo religijne w dużej mierze stanowi utrwalony zasób słów, a wątpliwości pytających dotyczą nie nowych jednostek, lecz relacji słowotwórczych w obrębie słownictwa religijnego. Na specyfikę słownictwa religijnego w zakresie słowotwórstwa wpływa też możliwość przyłączania do tematu słowotwórczego różnych afiksów, będących nośnikami różnic semantycznych (podobnie jak np. w terminach naukowych). Jednocześnie kształtowane przez wieki relacje słowotwórcze między leksemami należącymi do zbioru słownictwa religijnego nie pozostawiają miejsca na dowolność, przeciwnie - wymagają od użytkowników języka szczególnej staranności.

EN

The author analyses problems concerning derivatives which were described on the websites of different Polish linguistic clinics, as well as the probable reasons for those difficulties. Doubts rarely concern neologies. The analysis shows that orthoepic doubts are the result of the following problems: (1) the word cannot be found in any dictionary; (2) the word differs from the regular (predicted) form; (3) there is a phonetic difference between the derivate and its base; (4) a derivate has an unclear motivation and therefore its meaning seems incomprehensible.