Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Dostęp do informacji publicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych - zarys problematyki

100%

Matusiak J.

|

nr 2

41-64

EN

In Poland, the right to obtain information on the activities of public authorities and public officers is guaranteed, in particular, in article 61 of the Constitution. Access to public information in Poland is regulated by the Act on Access to Public Information of 6 September 2001. Apart from the procedure for granting access to public information, the law regulates other important issues, such as e.g. the scope of public information, and identifies the parties responsible for granting access to public information as well as the limitations of the scope within which public information may be made available. From the citizen’s point of view, it is significant which information can be obtained, especially when the law is based on unclear, vague definitions and open catalogues. Such a situation raises practical problems that are subsequently put before administrative courts that are the proper courts to deal with such matters. The courts must clarify the meaning of notions such as public information, processed information, or the obliged party, whether a given matter is within the scope of public interest or when/if the proceedings are too lengthy. All this means that administrative courts settle issues that are rather fundamental when it comes to the access to public information. In view of the above, the critical opinions of the Act seem to be justified. It is claimed that the Act contains rules of poor quality that deviate from accepted legislative standards in Poland, and that the Act itself tends to limit its own scope. Moreover, it is also claimed that under the Act confidentiality is still more important than access to information and the Act has not been well thought over and lacks clarity, is full of internal misunderstandings, unclear terminology, provides for very long procedures related to obtaining public information, contains ambiguous principles of charging for the access to information and poor provisions regarding the Public Information Bulletin. An analysis of the above complaints has shown that they are, at least partly, true. Such a shape of one of the most important issues in the legal system, in which one need to support the Act with legislature to such extend, should be considered incorrect and changes need to be made in this area.

PL

W Polsce prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne zagwarantowane zostało m.in. w art. 61 Konstytucji. Tryb uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej. Poza trybem udzielania informacji publicznej ustawa reguluje tak istotne kwestie jak zakres udzielanych informacji, określa podmioty zobowiązane do jej udzielenia oraz obszar ograniczeń tych udostępnień. Z punktu widzenia obywatela istotnego znaczenia nabiera w szczególności zakres udzielanych informacji, zwłaszcza w kontekście posłużenia się przez prawodawcę pojęciami niedookreślonymi, nieostrymi czy katalogami otwartymi. Taka sytuacja rodzi problemy natury praktycznej. Problemy te starają się rozwikłać sądy administracyjne. Są one właściwe, na mocy ustawy, w tego rodzaju sprawach. One to właśnie uściślają, co należy rozumieć pod pojęciem informacji publicznej, informacji przetworzonej, podmiotu zobowiązanego, kiedy mamy do czynienia z interesem publicznym czy przewlekłością postępowania. Tym samym należy stwierdzić, że sądy administracyjne rozstrzygają w kwestiach zupełnie podstawowych dla zagadnień związanych z dostępem do informacji publicznej. Niska ocena, jaką doktryna wystawia ustawie, w świetle przeanalizowanego orzecznictwa, wydaje się słuszna. Ustawie o dostępie do informacji publicznej zarzuca się niską, odbiegającą od przyjętego w Polsce standardu techniki legislacyjnej, jakość przepisów oraz tendencję do ograniczania zakresu jej stosowania. Ustawie o dostępie do informacji publicznej zarzuca się m.in., iż skonstruowano ją tak, że w dalszym ciągu tajemnice wydają się najważniejsze, a dostęp do informacji mniej istotny, że nie jest ona aktem kompleksowym i odpowiednio przemyślanym, jest aktem pełnym wewnętrznych niedomówień, posiadającym niejasności terminologiczne, postępowanie związane z udzieleniem informacji publicznej charakteryzuje się przewlekłością, niejednoznacznymi zasadami pobierania opłat za udostępnienie informacji oraz zbyt niską jakość przepisów w zakresie Biuletynu Informacji Publicznej. W świetle przeprowadzonej analizy uwagi tego rodzaju są, przynajmniej częściowo, prawdziwe. Takie ukształtowanie jednej z najważniejszych kwestii w porządku prawnym, polegające na konieczności wspomagania się orzecznictwem celem odczytania woli prawodawcy, należy uznać za błędne i postulować konieczne w tym zakresie zmiany.

2

Sądownictwo administracyjne w europejskiej doktrynie prawa administracyjnego na przełomie XIX i XX w.

100%

Smyk G.

|

nr 1

EN

One of the fundamental assumptions of a constitutional and lawful state was recognizing the existence of an inviolable sphere of rights and freedom of individuals that restricted the freedom of administrative action. The guarantee for the protection of the sphere was seen in the statutory defining of the boundaries of the workings of the state apparatus and in the possibility of the external audit of the legality of the public administration. The duty was supposed to be fulfilled mainly by administrative judiciary which was considered to be one of the most significant institutions of administrative law in the 19th-century theory and practice. The term “administrative judiciary” was understood as the settlement of complaints against unlawful administrative decisions implemented by way of contentious proceeding before the authorities of the Member State. Such understanding of administrative judiciary did not decide upon the necessity for separating individual authorities, independent of Common Courts, that were established for administrative disputes resolution. It also did not define the material scope of its characteristics. Those issues were of special interest to the European Administrative Sciences, especially in the second half of the 19th century.

PL

Jednym z podstawowych założeń konstytucyjnego państwa prawnego było uznanie istnienia nienaruszalnej sfery praw i wolności jednostki, ograniczającej swobodę działania administracji. Gwarancji ochrony tej sfery upatrywano w ustawowym określeniu granic funkcjonowania aparatu państwowego oraz w możliwości zewnętrznej kontroli legalizmu działania administracji publicznej. Zadania te miało spełniać przede wszystkim sądownictwo administracyjne, które w dziewiętnastowiecznej teorii i praktyce uznawano za jedną z najistotniejszych instytucji prawa administracyjnego. Pod pojęciem sądownictwa administracyjnego powszechnie rozumiano rozstrzyganie skarg na niezgodne z prawem decyzje administracyjne realizowane w drodze postępowania spornego przed organami państwa niezależnymi od administracji. Takie pojmowanie sądownictwa administracyjnego nie przesądzało jeszcze o konieczności wyodrębnienia szczególnych organów powołanych do rozstrzygania sporów administracyjnych, niezależnych od sądów powszechnych oraz nie określało zakresu przedmiotowego jego właściwości. Zagadnienia te stały się przedmiotem szczególnego zainteresowania europejskich nauk administracyjnych, zwłaszcza w drugiej połowie XIX w.

3

Social insurance courts in the Polish People’s Republic

84%

Nowakowski M.

|

2020

|

nr 2/2020

85-114

PL

The article introduces basic issues relating to the genesis, circumstances surrounding the creation, activity and finally the liquidation of the social insurance judiciary as it existed in Poland in the years 1945–1975. This institution was comprised of regional social insurance courts operating in selected voivodeship cities – as the court of first instance with the Social Insurance Tribunal in Warsaw [Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie] – as the court of second instance. The text discusses key issues related to the system, organization, and scope of material property as well as the judicial competence of the social security judiciary determining its character. Author also demonstrates that social insurance courts were the only administrative courts in existence in the Polish People's Republic before the creation of the Supreme Administrative Court [Naczelny Sąd Administracyjny].

4

Zagadnienie reformacji decyzji przez sąd administracyjny w przedmiocie udzielenia ochrony międzynarodowej w świetle pytania prejudycjalnego słowackiego Sądu Najwyższego

84%

Kryska D.

|

nr 327

243-260

EN

The aim of this article is to discuss the principle of cassation decision-making as one of the foundations of administrative judiciary in the Czech Republic, Poland and Slovakia. This work describes the historical grounds of this arrangement. It focuses on the cassation principle in the light of an actual request for a preliminary ruling of the Supreme Court of the Slovak Republic in a matter of international protection. The article also describes the possible consequences of the judgment of the Court of Justice of the European Union in these preliminary proceedings for administrative judiciary in the three mentioned countries and also expresses the author’s opinion in the scope of scientific discussion.

5

The Position and Role of So-called “Mixed Offices” in the Governorate Administration of the Kingdom of Poland after the January Uprising

84%

Smyk G.

|

nr 1

EN

The Russian model of supervision and control of administration was introduced in the Kingdom of Poland concurrently with the reorganisation of the governorate and district administration after the January Uprising. The supervisory functions were taken over by the newly established bodies of the governorate and district administration of individual sectors of ministerial administration, for which the ministers residing in St. Petersburg were the final decisive body. On the other hand, the abolition of the Council of State of the Kingdom of Poland in 1867 entailed the final liquidation of the administrative justice system based on the French model, which had operated on these lands since the times of the Duchy of Warsaw. Its tasks were taken over by so-called “mixed offices” which filled the resulting gap only partially. Unlike administrative courts, these offices formed an integral part of the governorate administration, and their clerical staff as well as the bureaucratic method of operation compromised their judicial independence. Moreover, the procedure for dispute resolution in these offices had the character of an intra-administrative procedure which did not employ the concept of a party, and its discretionary course excluded the possibility of applying the principles of adversarial process, openness to the public or dispositiveness. The peculiarity of “mixed offices” in the Kingdom of Poland, resulting solely from political reasons, was the reduction of their staffing only to the bureaucratic element and full subordination of their substantive and formal side of the proceedings to the governorate authorities. As a result, the judicial activity of “mixed offices” in administrative matters in the Kingdom of Poland was much more dependent on the current policies of the tsarist authorities represented and supervised directly by the governors than in the interior governorates of the Empire. The combination of these factors with the discretionary rules of intra-ministerial proceedings applied in these offices deprived inhabitants of the Kingdom of Poland of a guarantee of impartial defence of their rights and interests in disputes with the administration that was foreign and distrustful to them.

PL

Rosyjski model nadzoru i kontroli administracji został wprowadzony w Królestwie Polskim równocześnie z reorganizacją zarządu gubernialnego i powiatowego po powstaniu styczniowym. Funkcje nadzorcze przejęły nowo utworzone organy administracji gubernialnej i powiatowej poszczególnych pionów resortowych, dla których ostateczną instancją decydującą byli ministrowie rezydujący w Petersburgu. Natomiast zniesienie Rady Stanu Królestwa Polskiego w 1867 r. oznaczało ostateczną likwidację sądownictwa administracyjnego opartego na modelu francuskim, istniejącego na tych ziemiach od czasów Księstwa Warszawskiego. Jego zadania przejęły tzw. urzędy mieszane, wypełniając jedynie częściowo powstałą lukę. W odróżnieniu od sądów administracyjnych urzędy te stanowiły integralną część administracji gubernialnej, a ich urzędniczy skład osobowy oraz biurokratyczny sposób funkcjonowania wykluczał ich niezależność orzeczniczą. Ponadto tryb postępowania w przypadku rozstrzygania kwestii spornych w tych urzędach miał charakter postępowania wewnątrzadministracyjnego, które nie znało pojęcia strony, a jego dyskrecjonalny przebieg wykluczał możliwość stosowania zasady kontradyktoryjności, jawności czy dyspozytywności. Specyfiką „urzędów mieszanych” w Królestwie Polskim, wynikającą wyłącznie z powodów politycznych, było ograniczenie ich składu personalnego jedynie do elementu biurokratycznego oraz pełne podporządkowanie merytorycznej i formalnej strony postępowania ich kolegiów decyzyjnych kontroli władz gubernialnych. W rezultacie działalność orzecznicza „urzędów mieszanych” w sprawach administracyjnych w Królestwie Polskim była zależna w zdecydowanie większym stopniu od aktualnych kierunków polityki władz carskich reprezentowanych i nadzorowanych bezpośrednio przez gubernatorów niż w wewnętrznych guberniach Cesarstwa. Połączenie tych czynników z dyskrecjonalnymi regułami postępowania wewnątrzadministracyjnego, stosowanymi w tych urzędach, pozbawiało mieszkańców Królestwa Polskiego gwarancji bezstronnej obrony ich praw i interesów w sporach z obcą i z założenia nieufną wobec nich administracją.

6

Koncepcje postępowania sądowoadministracyjnego w okresie funkcjonowania Rządu Tymczasowego Rosji

84%

Sadłowski M. P.

|

nr 20

205-216

EN

This article presents the tradition and process of shaping the administrative judiciary before 1917 in the Imperial Russia and the reform of the Provisional Government of 30 May 1917, which introduced independent administrative courts in that country. According to this regulation, the administrative judiciary in democratic Russia was to be tri-state, which meant that it would be performed by administrative judges in the ujezd, the departments of the administrative courts of the district courts in the provinces or vicissitudes and finally by the Ruling Senate. The speed with which new courts were introduced was motivated by the fact that the reforms of local self-government bodies and the elections to them were legally protected by new courts. However, the breakup of the state and the Bolshevik revolution made it impossible to apply the new regulations in practice.

PL

Artykuł przedstawia tradycję i proces kształtowania się sądownictwa administracyjnego przed 1917 r. w Rosji oraz reformę Rządu Tymczasowego z dnia 30 maja 1917 r., która wprowadzić miała w tym państwie niezależne sądy administracyjne. Zgodnie z omawianą w artykule regulacją, sądownictwo administracyjne w demokratycznej Rosji miało być trójinstancyjne, co oznaczało, że wykonywane będzie przez sędziów administracyjnych w powiecie, wydziałach sądów administracyjnych sądów okręgowych w guberniach lub obwodach i wreszcie przez Senat Rządzący. Szybkość wprowadzania nowych sądów motywowana była planem przeprowadzenia reformy organów samorządu terytorialnego i wyborów do nich – legalność tych wyborów chronić miały nowe sądy. Rozpad państwa i przewrót bolszewicki sprawiły jednak, że nowych regulacji nie zastosowano w praktyce.

7

Judicial Review of Statutory Public Bodies’ Regulations in the Light of the Hungarian Code of Administrative Court Procedure

84%

Kárász M. , Hoffman I.

|

nr 4

175-192

PL

Wprowadzenie do węgierskiego systemu prawnego kontroli sądowej aktów normatywnych wydawanych przez podmioty publiczne („ustawowe organy publiczne”) nie mogło przez długi czas dojść do skutku. Przed 2018 r. nie dopuszczano podmiotowej ani przedmiotowej ochrony prawnej przed takimi aktami, co skutkowało szeregiem nieprawidłowości, zwłaszcza w przypadku organizacji samorządu zawodowego (izb) o obowiązkowym członkostwie. Kwestia ta została dostrzeżona również przez ustawodawcę, który starał się wypełnić tę lukę przy okazji uchwalania Kodeksu postępowania sądowoadministracyjnego. Jednak nowe przepisy Kodeksu dotyczące kontroli sądowej aktów normatywnych organizacji zawodowych nigdy nie zostały wprowadzone w życie, ponieważ zaledwie dwa lata później zostały znowelizowane w sposób odzwierciedlający powrót do ram regulacyjnych sprzed uchwalenia Kodeksu. Celem artykułu jest zbadanie pierwotnych ram regulacyjnych, a także nowych zmienionych przepisów Kodeksu z perspektywy dwojakiej funkcji sądownictwa administracyjnego: ochrony praw jednostki przy jednoczesnej kontroli legalności działań administracji. Głównym celem badań była ocena jakościowa przepisów Kodeksu, niemniej tam, gdzie było to możliwe, omówiliśmy również praktykę orzeczniczą.

EN

The introduction of judicial review of statutory public bodies’ normative administrative acts was long overdue in the Hungarian legal system. Prior to 2018, no subjective or objective legal protection was allowed against these acts, which resulted in a number of anomalies, especially in case of professional bodies (chambers) with compulsory membership. This issue was recognised by the legislature as well, which endeavoured to rectify this hiatus by adopting the Code of Administrative Court Procedure. However, the progressive rules of the Code regarding the judicial review of normative acts of professional bodies have never been put into practice, as a mere two years later it was altered in a way that reflected a reversion to the regulatory framework prior to the adoption of the Code. The aim of this paper is to examine the original regulatory framework as well as the new amended rules of the Code from the perspective of the twofold function of administrative justice: protecting individual rights, while also controlling the legality of administration. Our primary focus of research was on the qualitative examination of the rules of the Code, however we also touch upon judicial practice, where available.

8

Konstytucyjne uwarunkowania sądowej kontroli administracji publicznej w Austrii, Niemczech i Polsce

84%

Cheba S.

|

nr 7

87-101

PL

Rozważania zawarte w artykule dotyczą konstytucyjnych uwarunkowań sądowej kontroli administracji publicznej. Zostały opisane konstytucyjne rozwiązania przyjęte przez takie kraje jak Austria, Niemcy i Polska. W artykule przedstawione są kwestie związane z rozwojem i funkcjonowaniem sądownictwa administracyjnego we wspomnianych krajach. Szczególna uwaga poświęcona jest nowelizacji Konstytucji Austrii, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2014 roku, w ramach której stworzono dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne i wyposażono austriackie sądy w szerokie kompetencje do merytorycznego orzekania. W artykule omówiono także kwestię zgodności rozwiązań przyjętych w Ustawie o zmianie ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 9 kwietnia 2015 roku z Konstytucją RP. Zmiany te w swoich założeniach wpisują się w trend rozszerzania merytorycznych uprawnień orzeczniczych sądów administracyjnych. W treści artykułu zwrócono także uwagę na problem związany ze skutecznością sądowoadministracyjnej kontroli działań administracji publicznej.

EN

The subject matter of the article is the constitutional conditions of judicial review of public administration. Constitutional solutions chosen by countries like Austria, Germany and Poland are discussed. The article presents issues related to the development and functioning of the administrative judiciary in these countries. Particular attention is paid to the amendment of the Constitution of Austria which entered into force on 1st January 2014, and which introduced two-instance administrative judiciary and provided Austrian courts with broad competences for substantive adjudication. Also discussed in the article is the issue of the compatibility of the solutions adopted in the amendment to the Law on Proceedings before Administrative Courts of April 9, 2015, with the Constitution of the Republic of Poland. These changes follow the trend of broadening the authorization of the administrative courts for substantive judgment. Finally, attention is devoted to the problem of the effectiveness of the judicial control of the operation of the public administration authorities.

9

Kilka uwag o poszerzaniu zakresu merytorycznych kompetencji sądów administracyjnych w świetle art. 184 Konstytucji i konstytucyjnej zasady podziału władz

67%

Kłopocka-Jasińska M.

|

tom 120

|

nr Tom 1

175 - 185

PL

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie możliwości poszerzania zakresu kompetencji sądów administracyjnych do merytorycznego orzekania, analizowane w świetle regulacji konstytucyjnej. Przeciwko wyposażeniu sądów administracyjnych w kompetencje do rozstrzygania spraw administracyjnych w szerszym niż dotychczas zakresie podnoszone są argumenty, że jest to niezgodne z konstytucyjnym pojęciem „kontroli” zawartym w art. 184 Konstytucji oraz konstytucyjną zasadą podziału władz. Analizując te kwestie, autorka prezentuje stanowisko odmienne, wskazując, że art. 184 Konstytucji nie można rozpatrywać w oderwaniu od art. 45 ustawy zasadniczej i przewidzianych tam gwarancji, co wpływa na sposób jego interpretacji. Z kolei odnosząc się do zasady podziału władz, uważa, że należy uwzględniać jej cel, którym jest przede wszystkim ochrona praw człowieka, oraz odwołać się do wartości konstytucyjnych, takich jak zapewnienie rzetelności i sprawności działaniu instytucji publicznych.

EN

The subject of the article is the issue of possibly broadening the scope of competence of administrative courts for adjudication on the merits, analysed in the light of constitutional regulations. Against equipping administrative courts with the competence to resolve administrative cases in a wider scope than before, arguments are raised that it is inconsistent with the constitutional notion of „control” contained in Article 184 of the Constitution and the constitutional principle of separation of powers. Analysing the above issues, the author presents a different position indicating that Article 184 of the Constitution cannot be considered in isolation from Article 45 of the Constitution and the guarantees provided therein, which affects the way it is interpreted. In turn, referring to the principle of separation of powers, it is proposed that its aim, which is primarily to protect human rights, should be taken into account and reference should be made to constitutional values such as ensuring the reliability and efficiency of public institutions.