W publikacji przedstawiono metodykę budowy modeli geologicznych złóż surowców skalnych oraz przykładowe wyniki modelowania. Opisano modele strukturalno-jakościowe złoża wapieni i margli Podgrodzie oraz złoża granitów Chwałków I. Zwrócono uwagę na znaczny niedostatek informacji geologicznej zawartej w dostępnych dokumentacjach złożowych. Zadanie realizowane było w ramach projektu Strategie i scenariusze technologiczne zagospodarowania i wykorzystania złóż surowców skalnych.
EN
In this paper the methodology of developing geological models of rock mineral deposits and example results of modelling are presented. The structural and quality models of the Podgrodzie limestone and marl deposit and the Chwalkow I granite deposit are described. Attention has been given to the insufficiency of geological information in available documentations of deposits. This work has been done within the frames of the Strategies and technological scenarios of development and use of rock mineral deposits project.
W artykule opisano doświadczenia autorów związane z budową regionalnego systemu geoinformacyjnego dedykowanego do zarządzania surowcami skalnymi przez pracowników administracji publicznej odpowiedzialnej za gospodarkę surowcami skalnymi na poziomie regionalnym i lokalnym (województwo, powiat). Ze względu na pilotażowy charakter zrealizowanego projektu system wykonano i wdrożono w dwóch powiatach: wrocławskim i świdnickim.
EN
The article presents the authors’ experiences connected with development of a regional geoinformation system dedicated to the management of rock minerals by public administration functionaries responsible for rock minerals economy on the regional (voivodeship) and local (poviat) levels. The system had been developed and implemented in two poviats, i.e. wroclawski and swidnicki because of the pilotage character of the project.
W artykule przedstawiono ważniejsze dane dotyczące innowacyjnych metod eksploatacji krajowych kopalin skalnych. Podano struktury zasobów i wielkości ich wydobycia w latach 2002-2016. Opisano nowoczesne techniki wydobywania i przeróbki o podstawowym znaczeniu dla budownictwa i drogownictwa. Skoncentrowano się na dwóch grupach surowcowych: kopalinach okruchowych oraz kamieniach łamanych i blocznych, ze szczególnym uwzględnieniem produkcji kruszyw łamanych oraz granitowych elementów blocznych.
EN
The article presents important data on innovative solutions for the exploitation of domestic rock minerals. Resources structure and volume of these minerals output in 2002-2016 were reported. Modern techniques of mining and processing of minerals, essential for construction and road engineering, have been described. The paper highlights two groups of raw materials: aggregates (sand and gravel) and crushed and dimension stones, with the particular focus on the production of crushed aggregates and granite dimension stone elements.
W artykule przedstawiono ważniejsze dane dotyczące innowacyjnych rozwiązań eksploatacji krajowych kopalin skalnych. Podano struktury zasobów i wielkości wydobycia tych kopalin w latach 2002–2016. Opisano nowoczesne techniki wydobywania i przeróbki kopalin o podstawowym znaczeniu dla budownictwa i drogownictwa. Skoncentrowano się na dwóch grupach surowcowych: kopalin okruchowych (piaskach i żwirach) oraz kamieniach łamanych i blocznych ze szczególnym uwzględnieniem produkcji kruszyw łamanych oraz granitowych elementów blocznych.
EN
The article presents more important data on innovative solutions for exploitation of domestic rock minerals. Resources structure and volume of these minerals output were reported in 2002-2016. Modern techniques of mining and processing of minerals, essential for building and highway engineering, have been described. The focus was on two groups of raw materials: aggregates (sand and gravel) and crushed and dimension stones, with particular focus on the production of crushed aggregates and granite dimension stone elements.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wycena aktywów geologiczno-górniczych, a w szczególności złóż kopalin skalnych, może być wykonywana dla różnych celów. Najczęściej związana jest z transakcjami kupna-sprzedaży złóż lub wykupu nieruchomości gruntowych związanych ze złożem dla zabezpieczenia eksploatacji. Niekiedy jest sporządzana w celu umożliwienia zaciągania zobowiązań pod zastaw złoża czy ujawniania wartości złoża w aktywach przedsiębiorstwa. Zgodnie z nowym Prawem geologicznym i górniczym złoża kopalin skalnych objęte są prawem własności nieruchomości gruntowej, dlatego są traktowane jako części składowe tych nieruchomości i wyceniane łącznie z nimi. Wyceny te powinny być wykonywane wspólnie przez rzeczoznawcę majątkowego i taksatora złóż kopalin w formie operatu szacunkowego. Standardy Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych oraz kodeks POLVAL Polskiego Stowarzyszenia Wyceny Złóż Kopalin rekomendują w przypadku takich wyceny złóż zastosowanie podejścia dochodowego (głównie dla złóż zagospodarowanych lub zagospodarowywanych) lub porównawczego (głównie dla złóż na wczesnym etapie rozpoznania). Stan zagospodarowania złoża oraz jego status formalno-prawny w kontekście możliwości prowadzenia eksploatacji mają istotny wpływ na wartość złoża, a uzyskanie kompletu decyzji umożliwiających eksploatację złoża może nawet kilkukrotnie zwiększyć wartość jego wyceny.
EN
Valuation of rock minerals deposits can be prepared for various purposes. Purchase-sale transaction of deposits and purchase of land properties associated with deposit for security of future extraction, are the most common cases. Sometimes, such valuation is prepared for purposes of incurring liabilities secured by deposit or for disclosure of deposit value in assets of company. According to new geological and mining law, rock minerals deposits are covered by the law of land ownership, being treated as parts of land property and valued together with them. Such valuation should be performed together by property appraiser and mineral deposit appraiser. For deposits being exploited or just under development, income approach should be used, while for undeveloped deposits - comparative approach. State of deposit development and its formal status (regarding possibilities of its extraction) strongly influence value of mineral deposit. Possession of all formal decisions necessary for deposit extraction can increase value of such deposit even several times.
W artykule opisano rodzaje zagrożeń psychospołecznych i źródła stresu w miejscu pracy w odkrywkowych zakładach górniczych. Analizy zagadnienia dokonano na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w odkrywkowych kopalniach górnictwa skalnego, stwierdzając, że ponad 70% ankietowanych odczuwa obciążenie psychiczne związane z pracą.
EN
Kinds of psychosocial threats and sources of stress at workplace, in open-cast mines have been described in the article. The analysis of the issue has been performed on the basis of a questionnaire carried out among rock mining employees. The survey included questions concerning general information about the respondents, conditions connected with mental strain and their impact on overall employees' health, as well as the influence of environmental working conditions, natural and technological threats, interpersonal relations and the system of work on employee's mental strain. On the basis of the study it has been stated that around 70% of the respondents feel mental strain due to environmental working conditions, and around 80% feel mental strain due to natural threats and technological working conditions. According to the respondents the main stress-inducing factors were: hard work, its inappropriate organization, fear for their own lives and health, responsibility for others and environmental factors negatively influencing their organisms. Numerous employees consider payroll issues connected with their work another stress-inducing factor. The effect of the above-mentioned stress-inducing factors are various health ailments such as hypertension, problems with concentration, unstable emotions, malaise or excessive fatigue.
W północno-wschodniej Polsce (rozumianej jako obszar województw mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego i podlaskiego) niezagospodarowanych pozostaje ponad 1600 złóż kopalin skalnych, spośród których ponad 80% stanowią złoża kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Przeprowadzona waloryzacja wykazała jednak, że tylko 67 spośród nich może mieć znaczenie gospodarcze większe niż lokalne. Jednocześnie konieczność ochrony środowiska przyrodniczego, a w mniejszym stopniu zabudowa i infrastruktura, ograniczają możliwości podjęcia swobodnej eksploatacji części z nich. Jako główne przyczyny konfliktów środowiskowych wskazano współistnienie kilku elementów, takich jak funkcjonowanie obszarów chronionego krajobrazu, obszarów NATURA 2000 wraz z zwartymi kompleksami leśnymi czy konieczności ochrony wód podziemnych i gleb wysokich klas bonitacyjnych. Wśród ograniczeń planistycznych najistotniejsza okazała się lokalizacja złóż w granicach strefy ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych.
EN
In the north-eastern Poland (inclusive Masovian, Podlaskie and Warmian-Masurian Voivodeship) is about 1600 undeveloped rock mineral deposits of which 80 percent are natural sand-gravel aggregates deposits. Based on multicriterial valorisation only 67 of them should be covered in high or superlative protection and they have regional economic importance. Simultaneously nature protection and growth of housing and infrastructure causes numerous conflicts connected with the possibility of deposits management The most common cause of environmental constraints are nature protected areas (Natura 2000 net and areas of protected landscape) along with forests and soils protections and groundwater protection (quaternary main aquifers). Medial zones of water intakes protection are most important factors among the spatial planning limits.
Badania procesu kruszenia wibracyjnego przeprowadzono w doświadczalnej kruszarce wibracyjnej KW40/1. W pracy podano schemat, opis techniczny i podstawowe parametry kruszarki. Nadawą były próbki pierwotne kwarcytu i diabazu o maksymalnym uziarnieniu do 40 mm. Celem badań było określenie wpływu częstotliwości pracy szczęk, oraz wielkości szczeliny wylotowej na przebieg procesu kruszenia przy dwóch rozdrabnianych materiałach. Proces kruszenia wibracyjnego przebiegał bardzo intensywnie zarówno podczas rozdrabniania diabazu jak i kwarcytu. Z analizy krzywych składu ziarnowego produktu kruszenia wynika, że materiałem bardziej podatnym na kruszenie wibracyjne jest kwarcyt dla którego zawartość klas ziarnowych 0÷1 mm wynosiła 67,4 % (przy e=0,5 mm). Wyniki badań wskazują na niewielki wpływ zmian częstotliwości drgań szczęk na zawartość poszczególnych klas ziarnowych w produkcie kruszenia. Główny wpływ na uziarnienie produktu kruszenia miała wielkość szczeliny wylotowej kruszarki.
EN
The examinations of the vibratory disintegration process were performed in the experimental vibratory crusher KW 40/1. The work contains a diagram, technical description and basic parameters of the crusher. The feed included primordial samples of quartzite and diabase of maximal graining up to 40 mm. The aim of the tests was to determine the influence of the crusher jaws operation frequency and the crusher gap size on the disintegration process with two materials being disintegrated. The vibratory disintegration process went very well both for diabase and quartzite disintegration. Analyses of size distribution curve show that quartzite is more prone to vibratory disintegration and its content of size grade 0÷1 mm amounted at 67.4 % (at gap size e=0.5 mm). The tests results indicate little influence of jaws vibration frequency changes and on the content of particular size grades during the disintegration process. The main effect of the product particle size grade was the size of the crusher's gap.
Intensywny rozwój przemysłu wydobywczego surowców skalnych w kraju wymusił podejmowanie spójnych działań, które prowadzą do racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych umożliwiających rozwój tej dziedziny gospodarki z zachowaniem równowagi środowiskowej. W artykule przedstawiono najważniejsze działania strategiczne dla czterech obszarów interwencji obejmujących zarówno fazę przedinwestycyjną eksploatacji kopaliny, jej wydobycie i przeróbkę, jak również działania okołoinwestycyjne, np. samorządów lokalnych, organizacji społecznych czy innych przedsiębiorców związanych z przemysłem wydobywczym.
EN
Intensive development of rock minerals mining industry has imposed coherent actions that lead to rational use of natural resources allowing development of this economic sector while maintaining environmental sustainability. The article presents the most important strategic actions in four areas of intervention, covering pre-investment phase of exploitation, mining and processing and other investment-related actions that are taken by local authorities, social organizations or other businesses connected with the mining industry.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Surowce skalne stanowią w polskim przemyśle wydobywczym kopalin znaczącą rolę. Działania związane z poszukiwaniem, rozpoznawaniem i wydobywaniem złóż kopalin są ujęte w kanony prawne, które należy respektować i kontrolować. Przedstawiono doświadczenia i perspektywę dostosowania prawa do ustawodawstwa europejskiego.
EN
Rock minerals play a crucial role in Polish mineral exploitation industry. Activities connected with the search, reconnaissance and excavation of mineral deposits are directed by legal regulations which have to be respected and controlled. The article presents experience and prospective of adjusting the law to European legislation.
Artykuł przedstawia szczegółowo trendy rozwoju bazy zasobowej, wydobycia, produkcji i zapotrzebowania na kruszywa naturalne żwirowo-piaskowe, będące najważniejszym surowcem skalnym w województwie mazowieckim. Oceniono stan bazy zasobowej oraz wskazano największe dotychczas niezagospodarowane złoża kruszyw, wysoko ocenione w waloryzacji pod kątem kryteriów górniczych, środowiskowych oraz planistycznych. Przedstawiono uwarunkowania transportu kruszyw w województwie, a także zaprezentowano scenariusze rozwoju popytu i podaży tych kruszyw w perspektywie roku 2020. W artykule przedstawiono również uwarunkowania zaopatrzenia województwa w kruszywa naturalne łamane wraz z prognozą ich zużycia w perspektywie roku 2020. Ponadto zaprezentowano problematykę pozyskiwania i wykorzystania innych surowców skalnych w województwie, takich jak surowce ilaste ceramiki budowlanej, piaski kwarcowe do produkcji wyrobów wapienno-piaskowych i betonów komórkowych, surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego oraz piaskowce bloczne.
EN
The paper presents detailed information about tendencies in the natural sand and gravel aggregates resource base, their extraction, production and consumption in Mazowieckie Voivodeship. Sand and gravel aggregates are the most important rock mineral produced in this voivodeship. Resources base of aggregates has been analysed, and the biggest undeveloped deposits in the region, which were highly evaluated in term of mining, environmental and land development conditions, has been indicated The conditionings of aggregates transport within the voivodeship has been analyzed. Moreover, the scenarios of development of supply and demand of these aggregates up to 2020 has been presented. The paper also presents the conditions of supply of not produced in the Mazowieckie Voivodeship natural crushed aggregates with forecast of their consumption up to 2020. Moreover, the matter of production and utilization of other rock minerals, such: clays and related materials for building ceramics, sands for lime-sand products and cellular concrete, clays for lightweight aggregates, dimension sandstones, was presented.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.