W artykule przedstawiono zjawisko niedostosowania społecznego osób nieletnich. Rozpoczynając analizę pojęcia, podkreślono jego złożoność, jak również różnorodność podejść i rozmaitych koncepcji w zależności od płaszczyzny badawczej. Zaprezentowano szereg definicji opisujących niedostosowanie społeczne. Poruszona została problematyka przyczyn niedostosowania społecznego, wynikających z uwarunkowań środowiska rodzinnego, szkolnego i społecznego. Opisano zachowania ryzykowne, które determinują powstawanie niedostosowania społecznego, oraz omówiono objawy niedostosowania społecznego, wraz z etapami wykolejenia społecznego, jak również realne skutki powstałego zjawiska. Zagadnienie profilaktyki i zapobiegania niedostosowaniu społecznemu młodzieży znalazło swoje odzwierciedlenie w treści artykułu poprzez podział działań profilaktycznych, jak i strategie ukierunkowane na pomoc jednostce społecznej. Wskazano też metody i środki twórczej resocjalizacji w celu kształtowania i formowania dojrzałej osobowości u młodego człowieka.
EN
The article presents the phenomenon of social maladjustment of minors. When starting the analysis of the concept, its complexity was emphasized, as well as the variety of approaches and various concepts depending on the research level. A number of definitions describing social maladjustment were presented. The issues of social maladjustment resulting from the conditions of the family, school and social environment were discussed. Risky behaviors, which determine the emergence of social maladjustment, are described as well. The article presents the symptoms of social maladjustment with the stages of social derailment, as well as the real effects of the phenomenon. The issue of prevention and social maladjustment preventive treatment of youth has been discussed in the article through the division of preventive actions, as well as strategies aimed at helping the social unit. Methods and means of creative rehabilitation were also indicated in order to shape and form a mature personality in a young person.
Despite the considerable amount of research on the behaviour of drivers in road traffic the problem of defying psychological and physical features of a good driver is still exactly unsolved. Apart from physical features, which limit or preclude from operating a car, there are psychological traits, which influence drivers’ behaviour. Taking into account three basic aspects of proficiency in driving: physical fitness (determined during the medical examination), mental attitude (determined during the psychological examinations testing of mental predisposition for driving a vehicle), knowledge, skill and attitude of a driver. The mental traits seem to be even more important than physical fitness, knowledge or divers’ skills. This article presents, in particular, reasons for and predictors of risky behaviours in road traffic with a focus on variables of personality features, which potentially are the reason for hazardous behaviour. The results showed the existence of statistically significant differences in temperament and type of psychological gender between drivers demonstrating a tendency to risky behaviour on the road and those who do not have such tendencies. Also the analyses of the researches had given numerous interesting conclusions on relations between personality differences of drivers who like to take risk and the ones who do not have such inclinations. Additionally, the differences of character in the aspect of evaluating behaviours as risky were presented.
The presented paper refers to the lifestyles of youths manifesting risky behaviour. Lifestyle in this paper is understood as a category of evaluative and cultural orientations of the respective group of youths. The first part presents the understanding of the concept of lifestyle available in the subject-matter literature. In further considerations, the perspective of values accepted and pursued by socially maladjusted youths or those at the risk of maladjustment have been selected and discussed. The following paper is of an analytical and descriptive character.
PL
Prezentowany artykuł dotyczy problematyki stylu życia młodzieży przejawiającej zachowania ryzykowne. Styl życia w niniejszym artykule jest rozumiany, jako kategoria orientacji wartościujących i kulturowych tej grupy młodzieży. W pierwszej części przedstawione zostały dostępne w literaturze przedmiotu koncepcje stylu życia. Dla dalszych rozważań wybrana została perspektywa wartości uznawanych i realizowanych przez młodzież niedostosowaną społecznie i zagrożoną niedostosowaniem. Artykuł ma charakter analityczno-opisowy.
The aim of the paper is to provide an overview of questions related to risk‑taking behaviour among adolescents in Poland. First, the authors present the basic theoretical concepts concerning the formation and maintenance of risky behaviour in adolescence. They also describe the changes that occurred in recent years in the approach to the prevention of risky behaviour and the role of health education in preventive actions. Next, the authors look at the data on risky behaviour taken by adolescents and assess its usability. In the final section, they discuss selected results of actions against risk behaviours among Polish adolescents.
This paper addresses the question of whether adopting safety culture improves hazard prevention in enterprises characterized by high primary risk. To answer this question, sample underground coal mines were examined to investigate the basic elements of the safety culture of employees. This paper presents the results of a diagnosis of the basic elements of the safety culture of supervisors (midlevel managers) and blue-collar workers in 3 underground coal mines. The study used 2 techniques: a Likert-type scale and a questionnaire. The results indicate the need to introduce changes in the safety culture of underground coal mine employees. This study also presents the conditions for improvement. Special attention was paid to (a) the conditions for improving safety culture and (b) a programme for modifying risky behaviours.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wdrożone w kopalniach proaktywne systemy zarządzania bezpieczeństwem nie spełniły oczekiwań Zarządów Spółek w zakresie kształtowania bezpieczeństwa w zakładach górniczych. Wiele ostatnio mówi się o konieczności dokonania również zmian w świadomości pracowników. W artykule omówiono wyniki badania cech mentalnych kultury bezpieczeństwa oraz jej implikacji behawioralnych, które definiują problemy podsystemu społecznego kopalń oraz określają kierunki niezbędnych zmian.
EN
The implemented proactive safety management systems did not meet the expectations of the companies’ management boards in the field of providing safety in mines. Recently, it is the issue of the need of changing the consciousness of workers which is much talked about. This article discusses the research results of the mental characteristics of safety culture and their behavioral implications which define the problems of the social subsystem in a mine and identify necessary directions for changes.
Autor analizuje rozwój zachowań ryzykownych i patologii społecznych wśród młodzieży. Wskazuje na ich źródła oraz nowe uwarunkowania związane ze zmianą społeczną w Polsce. W artykule pokazano źródła tych problemów oraz ich konsekwencje w wymiarze indywidualnym, społecznym i ekonomicznym.
EN
The author analyzes the development of risky behaviour and social pathology among young people. Indicates the source and new requirements related to social change in Poland. The article shows the sources of these problems and their impact on personal and individual, social and economic.
Alcohol consumption by drivers has a negative impact on the driving behaviour and the risk of an accident. The objective of the work the usefulness of the AUDIT tool in relation to alcohol consumption patterns of people who lost their driving license for drunk driving. The study used a 10-item AUDIT questionnaire, which included 196 people aged 19 to 71 years. The experimental group (Group 1) consisted of people who lost their driving license "after drinking", and the control group (Group 2) consisted of people who drive motor vehicles at work. It has been shown that the majority of people who had their authorization to drive a car revoked, faced difficulties in controlling their alcohol consumption. There were no statistically significant differences in the results of the AUDIT questionnaire, taking into account the group and gender criteria. The surveyed drivers most often revealed a low and moderate pattern of alcohol consumption. People who drink, in the problem model (risky) significantly more often lost their driving license than people in the control group.
PL
Spożywanie alkoholu przez kierowców ma negatywny wpływ na sposób prowadzenia pojazdu i ryzyko wypadku. Celem pracy była ocena przydatności narzędzia AUDIT w odniesieniu do wzorców spożywania alkoholu przez osoby, które utraciły prawo jazdy za kierowanie pojazdem samochodowym pod wpływem alkoholu. W badaniach zastosowano 10-itemowy kwestionariusz AUDIT, którym objęto 196 osób w wieku od 19 do 71 lat. Grupę eksperymentalną (Grupa 1) stanowiły osoby, które utraciły prawo jazdy „po alkoholu”, a grupę kontrolną (Grupa 2) tworzyły osoby, które kierują pojazdami samochodowymi w pracy. Wykazano, że większość osób, którym odebrano uprawnienia do kierowania, napotykała na większe trudności w zakresie kontroli spożywanego alkoholu. Nie odnotowano istotnych statystycznie różnic w zakresie wyników kwestionariusza AUDIT z uwzględnieniem kryterium grupy i płci. Badani kierowcy ujawniali najczęściej niski i umiarkowany wzorzec spożywania alkoholu. Osoby pijące w modelu problemowym (ryzykownym) istotnie częściej utraciły prawo jazdy od osób z grupy kontrolnej.
W artykule zaprezentowano rodzinę jako potencjalny czynnik wywołujący ryzykowne zachowania wśród dzieci i młodocianych w Czechach. Zachowania młodzieży naruszające normy społeczne określić można jako patologiczne, ryzykowne, niewłaściwe itd. W ostatnich latach zjawisko ryzykownych zachowań wprowadzono szczególnie w edukacji szkolnej; zastąpiło wcześniej stosowany termin „zachowanie patologiczne”. Zachowania ryzykowne to takie zachowania, które mają negatywny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie społeczne, i psychologiczne jednostki, lub zagrażające jej otoczeniu społecznemu. Takie zachowania to wagarowanie, łamanie prawa, różne formy agresji (znęcanie się nad rówieśnikami i nauczycielami), autoagresja (samouszkodzenia, zaburzenia odżywiania), nadużywanie substancji uzależniających, jak również zachowania związane z technologiami informacyjnymi (np. zjawisko znęcania się w cyberprzestrzeni czy uzależnienie od komputera). Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne prowadzą do zachowań łamiących normy (sygnały ryzykownych zachowań); wprowadza się wieloczynnikową etiologię odchylenia społecznego. Czynniki zewnętrzene zwykle postrzega się jako fundamentalne; są nimi, na przykład, szkoła, rówieśnicy, media, ale szczególnie rodzina. W artykule scharakteryzowano współczesną rodzinę w XXI wieku, którą określają liczne czynniki postrzegane jako formatywne występowanie zachowań odbiegających od normy. Należą do nich np. sytuacja demograficzna (niska dzietność, rosnąca liczba kohabitacji, wysoki odsetek rozwodów, ojcowie nie obecni), pogarszająca się sytuacja społeczno-ekonomiczna (wykluczenie społeczne, ubóstwo), zmiany systemu wartości (konsumpcjonizm) oraz obraz ludzkiego życia w mediach.
EN
The contribution presents the family as a potential factor of risky behaviour among children and juveniles in the Czech Republic. Youth conduct that violates social norms of the society can be labelled as deviant, risky, defective, etc. In recent years the concept of risky phenomena (or risky behaviour) has been introduced, particularly in school education; it replaced the previously used concept of socially pathological phenomena. Risky behaviour refers to those behaviours that have a negative impact on health, the social or psychological performance of an individual, or threaten his social surroundings. Such phenomena include, for example: truancy, crime and delinquency, various forms of aggression (bullying towards classmates and teachers), vandalism, self-aggression (self-harm, eating disorders), and abuse of addictive substances or dangerous phenomena related to information technology (e.g. cyber-bullying or addiction on the computer). Internal and external factors partake in the inception of deviant behaviour (signs of risky behaviour); introduced as multifactor etiology of the concept of social deviance. External factors are mostly perceived as fundamental; these are, for example: school, peers, the media, but especially the family. The post characterizes the contemporary family in the 21st century, which is defined by more features that can be perceived as risky in the forming of deviant behaviour. These include e.g. the demographic situation (low total fertility rate, increasing amount of cohabitation, high divorce rate, “missing” fathers), a deteriorating socio-economic situation (social exclusion, poverty), shifts in values (consumerism), or media coverage of human life.
Rodzina jest najbardziej naturalnym miejscem realizowania się i rozwoju jako osoby. Z drugiej jednak strony, dysfunkcyjne, a tym bardziej patologiczne środowisko rodzinne może być przestrzenią, która w największym stopniu utrudnia młodym zajęcie dojrzałej postawy wobec życia. Istnieje bowiem ścisły związek między niekorzystnym kontekstem rodzinnym a błędną postawą dzieci i młodzieży wobec różnego rodzaju zachowań ryzykownych. Mając zatem na uwadze szereg przemian i zagrożeń związanych z funkcjonowaniem współczesnej rodziny, do których wzmiankowo nawiązuje autor artykułu, podjęto próbę określenia ich znaczenia dla całokształtu życia dorastającego pokolenia. Prowadzone poszukiwania opierają się na analizie kategorii ryzyka oraz analizie poszczególnych zaburzeń w funkcjonowaniu środowiska rodzinnego i ich konsekwencji. Artykuł stanowi jednocześnie próbę wskazania podstawowych zasad profilaktyki w kontekście zagrożeń współczesnego dzieciństwa oraz sygnalizuje sposoby wyrównywania braków i zaniedbań, jakie pojawiają się na skutek zjawisk patologicznych w życiu dzieci i młodzieży.
EN
Family is the most natural environment for self-realization and development as a person. On the other hand, the dysfunctional, or even the pathological family environment, may constitute the space, which in the greatest degree, hinders young people from shaping the mature attitude towards life. There exists a close relation between the unfavourable family context and wrong attitude of children and adolescents to all kinds of risky behaviours. For this reason, while taking into consideration the set of changes and dangers, which are related to the functioning of modern family (to which alludes also the author of the following article), there has been made an attempt to assess their influence on the shape of life of the younger generation. The research conducted is based on the analysis of the risk category as well as the analysis of individual disturbances in functioning of family environment and their consequences. The article, at the same time, constitutes an attempt to indicate the basic principles of prophylaxis in the context of modern childhood and points the ways of equalizing lacks and failures appearing as a result of pathological phenomena in children and adolescents lives.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.