Przedstawiono charakterystykę zespołu mięczaków występującego w ruinach średniowiecznego zamku w Smoleniu koło Pilicy, zachowanych na szczytowej polanie wzgórza objętego ochroną rezerwatową. Zespół ten zawiera 32 taksony i odznacza się ilościową przewagą gatunków preferujących siedliska otwarte. Podobny skład gatunkowy wykazuje fauna z zalesionego stoku otaczającego ruiny, a także fauna subfosylna, znaleziona w osadach wypełniających niszę skalną w ostańcu wapiennym. W obu tych zespołach ilościowo przeważają jednak gatunki mezofi lne, znaczący jest w nich także większy udział gatunków cieniolubnych. Sugeruje to, że w okresie poprzedzającym budowę zamku wzgórze było zasiedlone przez jeden typ asocjacji, a zróżnicowanie fauny zostało spowodowane przez późniejsze zmiany antropogeniczne. Badania biometryczne wybranych gatunków wskazały, że warunki życia ślimaków na terenie ruin i w otaczających je środowiskach naturalnych są podobne. Wyniki przeprowadzonych badań skłaniają do wskazania istotnej potrzeby szczegółowego opracowania malakofauny występującej w ruinach i na terenach licznych zamków, usytuowanych wzdłuż Szlaku Orlich Gniazd na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
EN
Th e medieval castle in Smoleń dates from the 14th century and was destroyed three hundred years later. Its conditions in the 19th century are illustrated on drawings made at the time. Ruins of the castle, currently renovated (Fig. 1A), are situated by the road between Wolbrom and Pilica (45 km NNW of Kraków), at the top of a hill in the eastern part of the Kraków-Częstochowa Upland (Figs 1B–C). Th ey are situated on the deforested glade about 150 m long (the area of ca 5000 m2), where fragments of walls and old buildings, as well as rocky forms of the upper Jurassic limestones are preserved. Malacological investigations were carried out in three parts of the ruins, distinguished as the Upper Castle and two parts of the Lower Castle – the higher part and the lower part (Fig. 2). All of them are inhabited by a rather similar fauna, described as one assemblage of molluscs represented by 32 taxa (Table 1). Snails living in open environments clearly dominate. Th ey are accompanied by mesophilic species, while species typical of shaded habitats occur as an admixture (Fig. 3 – ZG, ZDE, ZDW). Indices of constancy and dominance calculated for the whole assemblage in question indicate their most important components (Fig. 4). Th e diff erent type of the fauna was found on the forested slope, surrounding the hill with ruins. Mesophilic species accompanied by snails which prefer shaded and partly shaded environments dominate here (Table 1 – Sk, Fig. 6 – Sk). A similar assemblage occurs in sediments fi lling a rocky niche developed within outcrops of limestones. It is a subfossil fauna corresponding to a historic or prehistoric period (Table 1 – Sf, Fig. 3 – Sf). Th is resemblance suggests that in the period preceding the construction of the castle, the hill in Smoleń was colonised by one type of malacological assemblages. Biometric examinations of selected species indicted that ecological conditions within ruins and in surrounding areas were quite similar to one another (Table 2). Th e presented results of the study indicate that further detailed research are required on the present day and subfossil fauna of molluscs, which occur within several old castles and ruins of castles in the Kraków-Częstochowa Upland along the touristic trail of “Eagle’s Nests”.