Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The symbolic significance of the position of the Hungarian president in a central European context

100%

Halász I.

The Lawyer Quarterly

|

2017

|

tom 7

|

nr 2

127-135

EN

Since the birth of modern republics, the post of the president of the republic has had important symbolic content. It is a powerful symbol of republicanism. The presidents of most republics have inherited many characteristics of previous dynastic rulers, as their partly similar functions - representing the state in and outside the country, symbolising the unity of the nation and in periods of crisis, guaranteeing the continuity of state power. The paper is concerning on the Hungarian constitutional development in the 20th century and especially after 2011. Symbolism of the new Fundamental Law of Hungary is very strong and the position of president is central in this process.

2

Projekt wiecznego pokoju: de Saint-Pierre, Rousseau, Kant

100%

Blaszke M.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2013

|

nr 13

93-108

RU

В статье сравниваются взгляды Сен-Пьера, Руссо и Канта о вечном мире. Де Сен-Пьер в идее объединенной Европы рассчитывает, прежде всего, на договор между христианскими правителями, на образование Союза, общего Парламента и Арбитражного Суда. Руссо не разделяет оптимизма такого взгляда, в котором не предусмотрено господство частных интересов над общим благом. Он больше рассчитывает на союз народов с республиканским строем. Для Канта условием сохранения вечного мира является верховенство моральности над правом в республиканском строе и создание союза государств, в котором сохраняется культурное разнообразие, и который можно считать федерацией родин.

EN

The article compares the views of de Saint-Pierre, Rousseau and Kant concerning the establishment of long-lasting peace presented in their works. De Saint-Pierre in his vision of united Europe, without wars, hopes, first of all, there will be an agreement among Christian rulers, establishment of Union, common Parliament and Arbitration Court. Rousseau does not share his optimism which does not take into consideration dominance of private interests over common good. He rather counts on alliance of nations with republican form of government. For Kant preserving long-lasting peace is subject to establishing the primacy of morality over politics in republican system and forming a union of nations with cultural differences which may be understood as a vision of federation of homelands.

3

Republika amerykańska – nadzwyczaj żywotna utopia?

80%

Prostak R.

Kultura i Polityka

|

2011

|

nr 9

15-39

PL

Opowieść o dobrze urządzonym państwie jest jedną z najważniejszych narracji cywilizacji zachodniej. Państwo Platona oraz zawarta w Księdze Rodzaju biblijna opowieść o wieży w Babelu wyznaczają jej początek. Starożytnym ideałem wspólnoty politycznej jest społeczna harmonia: pełna synchronizacja potrzeb, interesów i celów tworzących ją ludzi. Tak w swej istocie przedstawia się klasyczne wyobrażenie wzorcowej republiki. Ideał ten towarzyszy nam nieustannie. Kolejne porażki republikańskiej utopii stabilnych rządów obywatelskich, których uczestnicy podzielają jeden cel, jedną wizję dobra wspólnego i wspólnie identyfikują środki jego realizacji, skutecznie wzmacniały racje jej krytyków, odrzucających ideę rządów równych. Nowa nadzieja została rozbudzona w XVIII stuleciu przez Ojców Założycieli, twórców amerykańskiego eksperymentu republikańskiego, tworzonego z dala od Europy, lecz wspartego na jej dorobku intelektualnym i jej właściwych doświadczeniach ustrojowych. Projekt ten trwa już ponad dwa stulecia, będąc punktem odniesienia dla wszystkich demokracji parlamentarnych w starej Europie. Celem niniejszego artykułu jest próba uchwycenia fenomenu republikanizmu amerykańskiego oraz próba odpowiedzi na pytanie: czy mamy do czynienia z kolejną utopią rządów obywatelskich, czy też zdołaliśmy trwale pokonać ich fundamentalną słabość, czyli niestabilność?

EN

The story of a well-ordered state is one of the crucial narrations of the Western civilization. Platonic ‘Republic’ and the biblical story of the Tower of Babel are at its beginning. The ancient ideal of a political community is a harmonious society: full synchronization of needs, interests, and goals of people who constitute it. This, in essence, is a classical depiction of a perfect republic. This ideal has been with us ever since. Consecutive failures of those who had tried to fulfill the republican utopia of a stable civic government – where citizens share one goal, one vision of common good, and identify the way of its accomplishment in a similar way – led its critics to reject the very possibility of a government of equals. A new hope arose in the 18th century, thanks to the Founding Fathers, who were the creators of the American republican experiment – one that was erected far away from Europe but was based on her intellectual legacy and political experience. The American project has lasted for more than two centuries and it is now a referential point for all the modern parliamentary democracies in the old Europe. The aim of this article is to grasp the phenomenon of the American republicanism and to answer the following question: is it just another utopia of a civic government or did the Founding Fathers and their descendants finally manage to overcome its fundamental weakness of instability?

DE

Die Narration über den gut organisierten Staat gehört zu den Haupterzählungen in der abendländlichen Zivilisation. Den Anfang dieser Narration markieren Platnos Werk, Der Staat, und die alte biblische Geschichte aus dem Genesis Buch über das mythische Bauwerk, den Babelturm. Denn, in der antiken Welt galt die gesellschaftliche Harmonie als das soziale Ideal, unter dem man eine vollkommene Einheit von Bedürfnissen, Interessen und Zielen der Menschen verstand. Dieses Bild erstreckte sich auch auf den Begriff Republik, wo er bis heute als Staatsform seine Relevanz beibehielt. Die in den letzten 2000 Jahren erlittenen Niederlagen der republikanischen Idee, einer Utopie der demokratischen Regierungskunst, deren Verfechter das Gemeinwesen und das Gemeinwohl zum höchsten Gut erkoren hatten, verstärkten nur die Bedenken der Kritiker, welche der Ausrichtung des Gemeinwesens nach dem Gemeinwohl gegenüber skeptisch standen. Eine neue Hoffnung erwuchs im 18. Jahrhundert aus der Idee des republikanischen Modells der amerikanischen Gründungsväter, die fern vom Europa ein neues Projekt ins Leben riefen. Es schöpfte allerdings aus der europäischen Erfahrung und dem intellektuellen Gedankengut der Europäer. Unter amerikanischen Einfluss etablierte sich das republikanische Modell im alten Europa und überdauerte in Form repräsentativen Demokratie bis zum heutigen Tag. Der Artikel nimmt das amerikanische republikanische Modell unter die Lupe und versucht eine Antwort auf die Frage zu liefern: Handelt es sich dabei um eine weitere Utopie des republikanisch definierten Gesellschaftsvertrags oder aber ist es nun doch der Menschheit gelungen, alle der repräsentativen Demokratie anhafteten Schwächen, allen voran die Instabilität, auszumerzen.

4

Listy Marka Celiusza Rufusa o „zemście doskonałej” (Cic. Fam. 8, 12-17)

70%

Dziuba A.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 3: Filologia klasyczna

111-122

PL

Epistulae ad familiares Marka Tulliusza Cycerona zawierają nie tylko listy wielkiego oratora do przyjaciół i znajomych, ale także korespondencję, którą otrzymywał. W szesnastu księgach zbioru znajduje się siedemnaście tekstów, pisanych przez Marka Celiusza Rufusa – ucznia i przyjaciela Arpinaty. Listy Celiusza pochodzą z lat 51-48, a więc m.in. z okresu, gdy Cyceron przebywał jako namiestnik w Cylicji. Były uczeń i czynny polityk donosił starszemu koledze o tym, co się dzieje w Rzymie, co planują politycy, informował o polityce międzynarodowej. Nie wahał się też dzielić z żądnym wieści Cyceronem zwykłymi plotkami. Artykuł bada jeden z problemów poruszanych w korespondencji Celiusza, a mianowicie jego niefortunne uwikłanie się w czynności procesowe Appiusza Klaudiusza Pulchra, oskarżonego w 50 r. przez przyszłego zięcia Cycerona – Publiusza Korneliusza Dolabellę. Celiusz, który chciał pożyczyć od Appiusza pieniądze, usiłował zaangażować w jego obronę Cycerona i za to oczekiwał wdzięczności. Okazało się jednak, że nie tylko pieniędzy nie otrzymał, ale jeszcze dał pretekst Appiuszowi do zemsty za swoje wcześniejsze działania (kompromitacja Klodii Metelli – siostry Appiusza, poparcie Tytusa Anniusza Milona – zabójcy Publiusza Klodiusza, uniemożliwienie zdobycia auguratu przyjacielowi Appiusza – Lucjuszowi Domicjuszowi Ahenobarbusowi). Gdy Celiusz rozpoczynał kunsztowną intrygę, spodziewał się, że jako pośrednik między patrycjuszem a Cyceronem, odniesie wymierną materialnie korzyść bez zbędnego wysiłku. Jednak szybko sam znalazł się w niebezpieczeństwie. Appiusz zaaranżował bowiem oskarżenie młodego ekwity na podstawie groźnie brzmiącej lex Scantinia i tylko sprawowanie przez niego urzędu edyla kurulnego uniemożliwiło postawienie go przed sądem. W następnym, 49 r., Celiusz już jako homo privatus nie mógł liczyć na ochronę prawną i zdecydował się poszukać opieki w obozie Gajusza Juliusza Cezara, przywódcy stronnictwa walczącego z optymatami, do których zaliczał się Appiusz. Związanie z popularami nie tylko bardzo dotknęło Cycerona, ale także odsłoniło konformizm i oportunizm samego Marka i przyczyniło się do powstania negatywnej opinii historyków o tym skądinąd najzdolniejszym uczniu Arpinaty.

EN

Epistulae ad Familiares contains not only letters written by the great orator to his friends and familiars but also received correspondence. There are seventeen letters written by Marcus Caelius Rufus – the pupil and friend of Cicero – in sixteen books of epistulae. Caelius was writing his letters in the period of three years from 51 till 48 BC when Cicero was, among others, a governor in Cilicia, in Asia. The pupil and active politician was giving information to his older colleague about Roman politics and an activity of society. Caelius did not hesitate to relate to ordinary gossips. This paper concentrates on one of the subjects mentioned in Caelius’ letters – his problems with hostility of Appius Claudius Pulcher, the well-known Roman politician. Publius Cornelius Dolabella, future Cicero’s son-in-law, accused Appius of vis. Caelius, who wanted to borrow money from Appius, tried to involve Cicero in Claudius’ defense. The young politician thought that Appius would give him money in token of gratitude. It appeared soon that Caelius did not only receive loan, but also enabled Appius to get a revenge against him. The patrician hated Cicero’s pupil for his prior activity (a discredit of Clodia Metelli, the sister of Appius, an advancement of Titus Annius Milo – the murderer od Appius’ brother – Publius Clodius and a detriment of Lucius Domitius Ahenobarbus – the friend of Appius). Te patrician accused Caelius of immoral behaviour. The Cicero’s pupil avoided accusation only because he was an aedile in this time. In the next year, Caelius, as a private man, had to look for protection in Caius Iulius Caesar camp. Caesar was an enemy of optimates, a party of Appius, Cicero and until quite lately – Caelius. This decision of young politician showed his opportunism and conformity and lead to his death in the next year.

5

Ficino i Savonarola. Dwa oblicza florenckiego renesansu

70%

Gawrońska-Oramus B.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

tom 61

|

nr 4: Historia Sztuki

103-126

EN

Analysis of the mutual relations between the main intellectual and spiritual authority of the Plato Academy – Marsilio Ficino on the one hand, and Girolamo Savonarola, whose activity was a reaction to the secularization of the Medicean times on the other, and a thorough study of their argument that turned into a ruthless struggle, are possible on the basis of selected sources and studies of the subject. The most significant are the following: Savonarola, Prediche e scritti; Guida Spirituale – Vita Christiana; Apologetico: indole e natura dell’arte poetica; De contempt mundi as well as Ficino’s letters and Apologia contra Savonarolam; and also Giovanni Pica della Mirandoli’s De hominis dignitate. The two adversaries’ mutual relations assumed the shape of surprising similarities and contradictions. They both came from the families of court doctors, which gave them access to broad knowledge of man’s nature that was available to doctors at those times, and let them grow up in the circles of sophisticated Renaissance elites. Ficino lived in the Medici’s residences in Florence, and Savonarola in the palace belonging to the Este family in Ferrara. Ficino eagerly used the benefits of such a situation, whereas Savonarola became an implacable enemy of the oligarchy that limited the citizens’ freedom they had at that time, and a determined supporter of the republic, to whose revival in Florence he contributed a lot. This situated them in political camps that opposed each other. They were similarly educated and had broad intellectual horizons. They left impressive works of literature concerned with the domain of spirituality, philosophy, religion, literature and arts, and their texts contain fewer contradictions than it could be supposed. Being priests they aimed at defending the Christian religion. Ficino wanted to reconcile the religious doctrine with the world of ancient philosophy and in order to do this he did gigantic work to make a translation of Plato’s works. He wanted to fish souls in the intellectual net of Plato’s philosophy and to convert them. And it is here that they differed from each other. Savonarola’s attitude towards the antiquity was hostile; he struggled for the purity of the Christian doctrine and for the simplicity of its followers’ lives. He called upon people to repent and convert. He first of all noticed an urgent need to deeply reform the Chuch, which led him to an immediate conflict with Pope Alexander VI Borgia. In accordance with the spirit of the epoch he was interested in astrology and he cast accurate horoscopes. Savonarola rejected astrology, and he believed that God, like in the past, sends prophets to the believers. His sermons, that had an immense impact on the listeners, were based on prophetic visions, especially ones concerning the future of Florence, Italy and the Church. His moral authority and his predictions that came true, were one of the reasons why his influence increased so much that after the fall of the House of Medici he could be considered an informal head of the Republic of Florence. It was then that he carried out the strict reforms, whose part were the famous „Bonfires of the Vanities”. Seemingly Ficino passively observed the preacher’s work. Nevertheless over the years a conflict arose between the two great personalities. It had the character of a political struggle. It was accompanied by a rivalry for intellectual and spiritual influence, as well as by a deepening mutual hostility. Ficino expressed it in Apologia contra Savonarolam written soon after Savonarola’s tragic death; the monk was executed according to Alexander VI Borgia’s judgment. The sensible neo-Platonist had no hesitation in thanking the Pope for liberating Florence from Savonarola’s influence and he called his opponent a demon and the Antichrist deceiving the believers. How deep must the conflict have been since it led Ficino to formulating his thoughts in this way, and how must it have divided Florence’s community? The dispute between the leading moralizers of those times must have caused anxiety in their contemporaries. Both the antagonists died within a year, one after the other, and their ideas had impact even long after their deaths, finding their reflection in the next century’s thought and arts.

6

Mówca – myśliciel – pisarz humanista, czyli Cyceron o wolności

70%

Piekarski R. M.

Pieniądze i Więź

|

2016

|

tom 19

|

nr 2(71)

7-30

PL

Cyceron nierzadko obecnie uważany jest za eklektyka, raczej popularyzatora, niż samodzielnego myśliciela. Tymczasem przez wiele wieków był on nauczycielem humanizmu w Europie i zasługuje na większe poważanie. Recepcja pism Cycerona była bardzo rozległa i choć zmieniała się jego ranga w filozofii polityki, to oddziaływał on na koncepcje i kluczowe rozwiązania wielu późniejszych myślicieli, od Machiavellego i Hobbesa po Burke'a, Hume'a, Kanta czy Hegla. Bywa, iż rozumienie wolności przez przedstawicieli tradycji rzymskiej traktowane jest jako nie mające większego znaczenia. Niesłusznie, gdyż łacińskie słowo libertas (wraz z innymi terminami z nim powiązanymi) wnosiło do myśli Zachodu trwałe treści. Nawet jeżeli można mówić o pewnych ograniczeniach wyobraźni moralnej Cycerona, takich jak tolerowanie instytucji niewolnictwa, to nie podważa to faktu, iż jest on czołowym reprezentantem wolnościowej myśli republikańskiej, zachowującej znaczenie także i obecnie.

EN

Cicero is nowadays often considered to be eclectic, rather popularizer than an independent thinker. Meanwhile, for many centuries he was the teacher of humanism in Europe and as such deserves greater esteem. Reception of writings of Cicero was very extensive, and even though its rank changed in political philosophy, it affected the concepts and key solutions of many later thinkers from Machiavelli and Hobbes, to Burke, Hume, Kant and Hegel. Sometimes the understanding of freedom by representatives of the Roman tradition is treated as having no significance. Wrongly, because the Latin word libertas (along with other terms associated with it) brought a lasting content into Western thought. Even though you could speak of some limitations of Cicero’s moral imagination, such as tolerating the institution of slavery, this does not undermine the fact that Cicero is a leading representative of Republican libertarian thought, that retains its significance even now.

7

Charles’a Maurras’a krytyka republikanizmu.

51%

Pazik A.

Kultura i Polityka

|

2011

|

nr 9

76-88

PL

Charles Maurras to twórca i przywódca „l’Action Française”, monarchicznego i kontrrewolucyjnego ruchu politycznego. Jest również autorem doktryny nacjonalizmu integralnego. Działalność Maurras’a i „l’Action Française” przypadła na szczególny okres w historii politycznej Francji. Po przegranej we wrześniu 1870 roku bitwie pod Sedanem, której skutkiem była klęska w toczonej wówczas wojnie z Prusami, a także utrata Alzacji i Lotaryngii na rzecz jej wschodniego sąsiada, Francja przyjęła ustrój republikański. We francuskim społeczeństwie doszło wówczas do polaryzacji poglądów w oparciu o dychotomię: monarchizm – republikanizm. Konflikt ten pogłębiła tzw. afera Dreyfusa. Charles Maurras uważał, że państwo o ustroju republikańskim jest państwem słabym, pozbawionym możliwości realizacji racji stanu, a także działania ponad partiami politycznymi, przywiązanymi do swoich partykularnych interesów. Wskazywał przy tym, że „zarówno rozum, jak i doświadczenie” udowadniają, że rząd republikański nie jest w stanie kierować francuskim interesem narodowym. Powołując się na Jacques’a Bainville’a, stwierdzał, że republikańska forma rządów (bez względu na jej charakter występujący w historii politycznej Francji) była czynnikiem zagrażającym istnieniu państwa - poprzez wzmacnianie jedności niemieckiej. W artykule została przeprowadzona wielopłaszczyznowa analiza krytyki republikanizmu dokonana przez Charles’a Maurras’a: w wymiarze historycznym (w oparciu o tradycję republikańską we Francji), organizacyjno-instytucjonalnym i aksjologiczno-normatywnym.

EN

Charles Maurras was a creator and a leader of the “French Action”, monarchist and counter-revolutionary political movement. He was also an author of the conception of “integral nationalism”. Activity of the movement coincided with the particular period in the evolution of French political system. After a lost battle at Sedan in September 1870, which resulted in a French defeat in a war with Prussia and annexation of Alsace and Northern Lorraine to Germany, France adopted a republican political system. At that time, the political views of French society were polarized on the basis of a dichotomy: monarchism – republicanism. The conflict was reinforced due to Dreyfus affair. Charles Maurras reckoned that republican political system determines the frailty of State’s institutions, as they are incapable of acting in accordance with French national interest. Referring to Jacques Bainville, he considered the republican form of governance as a menace to the existence of the State – through strengthening the German unity. In the article, the Maurras’ critique of republicanism is considered in multiple aspects: historical (on the basis of the French republican tradition), institutional and axiological.

DE

Charles Maurras war Mitbegründer und Anführer die Ligue d'Action française, einer monarchistisch und nationalistisch sowie militant organisierten, katholischen, deutschfeindlich und antisemitisch orientierten Bewegung. Er verschrieb sich ganz der Ideologie des integralen Nationalismus. Sein Wirken und die unter seiner Ägide agierende d'Action française fiel in eine besondere Zeit in der Geschichte Frankreichs. Nach der Niederlage in der Schlacht bei Sedan 1870 und folglich im deutsch-französischen Krieg, was von Frankreich erzwang, das Elsass und Lothringen zugunsten des Nachbarn im Osten abzutreten, wurde die dritte Republik eingeführt. Doch in der französischen Gesellschaft kam es zu einer tiefen Spaltung, die sich zusätzlich aus der sog. Dreyfus-Affäre speiste. Auf beiden Seiten der Barrikade standen Republikaner und Monarchisten. Charles Maurras ging davon aus, dass ein republikanischer Staat schwach ist, seine Interessen nicht durchsetzen könne und dem Parteidenken verhaftet bleibe, da er sich von den Parteien nicht abzuheben vermöchte. Ferner verwies er auch darauf, dass „sowohl die Ratio als auch die Erfahrung“ zu genüge belegen, dass eine republikanische Regierung die Politik betreibt, welche den französischen Interessen zuwiderläuft. Indem er auf Jacques Bainville rekurrierte, klassifizierte er das republikanische System ab (und zwar unabhängig davon, wann es als Phänomen die französische Geschichte durchzog), da es sich immer zu einer Bedrohung für die eigene staatliche Existenz entpuppte und die deutsche Einheit förderte. Der Artikel setzt sich mit der Kritik des republikanischen Regierungsmodells aus der Feder von Charles Maurras auseinander, und berücksichtigt dabei die historischen (in Anlehnung an die republikanische Tradition in Frankreich), organisation-institutionellen und normativ-axiologischen Perspektiven.