Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ksiądz Idzi Ogierman Mański, salezjanin, muzyk, kompozytor – twórca muzyki religijnej

100%

Malinowski Z. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

tom 15

EN

50th anniversary of tragic death of father Idzi Mański in Tatry Mountains brings back the memories about this salesian, musician, composer, teacher and mentor. We remember his distinctive, complete personality, musical talent, someone with wide horizons looking at the world from perspective of humanist and priest. On that basis he appears above all as a composer of mostly but not only religious music. His unique charisma of artist – composer amazes and fascinates us being heirs to his talent, nobility, humbleness and transparent humanity. Father Manski’s work is in many ways a phenomenon on the scale of broad spectrum of publicly available artistic work in the area of religious music in Poland. Almost his entire artistic work is in the form of manuscripts, which he would loan, pass on or give them away, and some were lost. Predatory communist system was destructive for the culture. It would not only censure but downright not allow the publication of the work of writers, poets, musicians. Such was the reality that father Manski had to live in. Creative musical work: organ, choral – religious and secular on piano and other instruments belongs to a highly sublime creative work with characteristic workbench presenting ample contrapunctuate harmonics with perfect melodics embedded in harmonic constructions based on mathematical logic, in which we find charm, passion, and wide world of musical beauty.

PL

Tragiczna śmierć w Tatrach ks. Idziego Mańskiego, salezjanina, muzyka, kompozytora, nauczyciela i wychowawcy, po 50 latach znów pobudza naszą pamięć. Odżywa w nas jego pełnowymiarowa osobowość, talent muzyczny, szerokie horyzonty postrzegania tego świata przez niego – jako humanistę i kapłana. Na tym fundamencie jawi się on przede wszystkim jako kompozytor, twórca muzyki religijnej i nie tylko. Ten szczególny charyzmat artysty‑kompozytora zadziwia i fascynuje nas, będących spadkobiercami jego talentu, a zarazem szlachectwa, pokory i przejrzystego człowieczeństwa.Twórczość ks. Mańskiego pod wieloma względami stanowi ewenement w skali szerokiego spektrum ogólnodostępnej twórczości w dziedzinie muzyki religijnej w Polsce. Niemalże cała jego twórczość muzyczna pozostała w rękopisach, które pożyczał, przekazywał, rozdawał i których niestety wiele zaginęło.Drapieżny, niszczący kulturę system komunistyczny nie tylko cenzurował, ale wręcz nie pozwalał na publikowanie twórczości pisarzy, poetów, muzyków. W takiej rzeczywistości przyszło żyć ks. Mańskiemu.Twórczość muzyczna: organowa, chóralna – religijna i świecka, z udziałem fortepianu i innych instrumentów, należy do wysoce wysublimowanej twórczości o charakterystycznym warsztacie muzycznym, prezentującym bogatą harmonikę kontrapunktyczną z doskonałą melodyką osadzoną na konstrukcjach harmonicznych o podłożu matematycznej logiki, w której odnajdujemy urok, pasję i szeroki świat muzycznego piękna.

2

Postać św. Teresy z Ávila jako inspiracja dla artystów

63%

Skrukwa M.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

tom 44

|

nr 1

337-352

EN

St. Teresa of Ávila, a mystic, Doctor of the Church, an extraordinary woman of deed and contemplation, and a reformer of the Carmelite order, has exerted an enduring influence on subsequent generations for centuries, reflected not only in theological reflection but also significantly impacted the imagination of artists. The article presents works inspired by the figure of St. Teresa from various fields of art: painting, sculpture, film, photography, and music. A particular focus is placed on the discussion of one of the occasional motets by M.-A. Charpentier: Pour Sainte Thérèse. The conducted analyses provide evidence that, through artistic creation, we are given the opportunity to contemplate the legacy of St. Teresa in new historical contexts, encouraged, among other sources, by the Second Vatican Council in its principle of aggiornamento, aimed at adapting the Church to the transformations of the modern world.

PL

Św. Teresa z Ávila, mistyczka, doktor Kościoła, kobieta niezwykła, osoba czynu i kontemplacji, reformatorka zakonu karmelitańskiego, przez wieki w sposób niesłabnący oddziałuje na kolejne pokolenia, co znalazło odzwierciedlenie nie tylko w refleksji teologicznej, ale i wpłynęło znacząco na wyobraźnię artystów. W artykule przedstawione zostały dzieła inspirowane postacią św. Teresy z różnych dziedzin sztuki: malarstwa, rzeźby, filmu, fotografii czy muzyki. Szczególne miejsce zajmuje bliższe omówienie jednego z motetów okolicznościowych M.-A. Charpentiera: Pour Sainte Thérèse. Przeprowadzone analizy dowodzą, że za sprawą artystycznej twórczości możemy kontemplować dzieło św. Teresy odkrywane w nowych kontekstach historycznych, do czego zachęca m.in. Sobór Watykański II w swojej koncepcji aggiornamento polegającej na dostosowaniu Kościoła do przemian współczesnego świata.

3

Semantyka tytułu jako klucz interpretacyjny w religijnej twórczości Marka Czerniewicza

63%

Schiller-Rydzewska J.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2016

|

tom 22

|

nr 47

205-217

PL

Marek Czerniewicz to młody gdański kompozytor, w którego bogatej twórczości istotne miejsce zajmują dzieła o charakterze religijnym. Ważną cechą dokonań kompozytora jest stosowanie tytułów o pozamuzycznym znaczeniu. I właśnie ten związek pomiędzy tytułem dzieła a jego muzyczną konkretyzacją znalazł się w interesującym nas polu badawczym. Dla tak zarysowanej problematyki pomocne okazały się koncepcje analityczne Charlesa Seegera, Eero Tarastiego i Macieja Jabłońskiego, dzięki którym możliwe stało się śledzenie związku zachodzącego pomiędzy ideą dzieła zawartą w jego tytule a obrazem brzmieniowym per se.

EN

Marek Czerniewicz is a young composer from Gdańsk. Works of religious nature play an important part in his achievements. A significant feature of his works is using titles with extra-musical meaning. And this connection between the title of the piece and its musical realization is the most interesting for us in the research field. For such outlined problems analytical concepts of Charles Seeger, Eero Tarasti and Maciej Jabłoński have proven to be helpful. Thanks to them it was possible to track the connection between idea of the piece contained in the title and its sound picture per se.

4

Cechy folkloru w muzyce religijnej tradycji rzymskokatolickiej na Białorusi

63%

Ramanenkava V.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

tom 70

|

nr 12

25-33

EN

Religious folklore in Belarus exists on two levels: folklore sung directly in the homes and folklore sung in the church. “Home” folklore frequently permeates the church’s liturgical chants. The specificity of folklore performance in religious music can be traced through the text (the transformation of the literary text by dialectal and borrowed words), directly through the music (the adaptation of variation elements to the melody, folk ornamentations, very slow tempo, etc.), and through the manner of performance (breaking up the sung phrase, chest resonance singing, transposition of the key, etc.). The text of this article describes the specificity of the performance of religious works in Belarus, both liturgical and domestic. It distinguishes and describes the methods of performance, and shows their similarities based on the examples of specific pieces of music. The relationship between folklore and church art is shown not only by their general features, but also by their interrelationships. It manifests itself in the general properties of the genre, the means of expression, and the singing style, which consists of a synthesis of words and melodies, modal-melodic structures, phrasing dictated by breathing, a unity of time and rhythm, and elements of polyphony (heterophony).

PL

Folklor religijny na Białorusi istnieje na dwóch poziomach: folklor śpiewany bezpośrednio w domach i folklor śpiewany w kościele. Często folklor „domowy” przenika do kościelnych śpiewów liturgicznych. Specyfikę wykonawstwa folklorystycznego w muzyce religijnej można prześledzić poprzez tekst (transformacja tekstu literackiego słowami dialektalnymi i zapożyczonymi), bezpośrednio poprzez muzykę (adaptacja do melodii elementów wariacyjnych, ornamenty folklorystyczne, bardzo wolne tempo itp.) i sposób wykonania (przerwanie śpiewanej frazy, śpiewy w rezonansie klatki piersiowej, transpozycja tonacji itp.). W artykule opisano charakterystyczne cechy interpretacji utworów religijnych na Białorusi zarówno na poziomie liturgicznym, jak i domowym. Wyodrębniono w nim i opisano sposoby wykonania oraz pokazano ich podobieństwa na przykładzie konkretnych utworów muzycznych. Na pokrewieństwo sztuki folklorystycznej i kościelnej wskazują nie tylko ich ogólne cechy, ale również wzajemne powiązania. Przejawia się to w ogólnych właściwościach gatunkowych, środkach wyrazu, stylu śpiewania, na który składa się: synteza słowa i melodii, modalno-melodyczna struktura, frazowanie dyktowane oddechami, jedność metrum i rytmu, elementy polifonii (heterofonii).

5

Bolesław Wallek-Walewski i jego twórczość religijna na chór mieszany

63%

Kałamarz W. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2014

|

tom 12

EN

Boleslaw Wallek-Walewski, an outstanding musician of the pre-war Kraków, extremely active organizer of musical events, the creator of the Kraków Opera Society (1915), distinguished educator, director of the Conservatory of the Music Society in Kraków, conductor, accompanist and a composer whose works were often played in the pre-war period – is now an almost completely forgotten figure. He was most successful in his work with male choirs and he created repertoire for them, which was later performed by him and the choirs. Author of operas, oratorios, symphonic works and compositions for mixed choirs. The 70th anniversary of his death, which is celebrated this year, is an opportunity to bring this area of his professional activity to our attention as it can be helpful in working with the kind of choir which is most common today.

PL

Wybitny muzyk przedwojennego Krakowa, Bolesław Wallek-Walewski, niezwykle prężny animator życia muzycznego, twórca Krakowskiego Towarzystwa Operowego (1915), zasłużony pedagog, dyrektor Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, dyrygent i akompaniator, kompozytor, którego utwory były przed wojną często wykonywane – jest dziś postacią niemal zapomnianą. Największe sukcesy odnosił w pracy z chórami męskimi, dla nich tworzył repertuar, z którym występował. Twórca oper, oratorium, utworów symfonicznych, komponował także na chór mieszany. Obchodzona w tym roku 70. rocznica jego śmierci jest okazją, by przypomnieć ten dział jego twórczości, który może być przydatny w pracy z rodzajem chórów dziś przeważającym.

6

Instytucja Kościoła w przestrzeni muzycznej Feliksa Nowowiejskiego

63%

Dulisz I. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

tom 15

EN

The life and work of Feliks Nowowiejski, the leading religious music composer of the first half of the twentieth century in Poland, is inextricably linked to the Catholic Church. The religious atmosphere of the family home, the study of church institutions, the work of the organist, extensive contacts in the clergy, including the highest ecclesiastical hierarchies, are important determinants of the composer’s artistic activity. In the Second Republic of Poland Nowowiejski was constantly present in the life of the Church and the Polish Nation, for whom God and Homeland were united. The great composers‘ output, which grew out of religious traditions, brought him numerous awards and distinctions.

PL

Życie i twórczość Feliksa Nowowiejskiego, czołowego kompozytora muzyki religijnej pierwszej połowy XX w. w Polsce, nierozerwalnie wiąże się z Kościołem katolickim. Religijna atmosfera domu rodzinnego, nauka w placówkach kościelnych, praca na stanowiskach organisty, szerokie kontakty w kręgach duchowieństwa, w tym z najwyższymi hierarchami kościelnymi, to istotne determinanty działalności artystycznej kompozytora. W latach II Rzeczypospolitej Nowowiejski nieustanne obecny był w życiu Kościoła i Narodu Polskiego, dla którego Bóg i Ojczyzna stanowiły jedność. Ogromny dorobek kompozytorski, wyrosły w dużej mierze z tradycji religijnych, przyniósł mu liczne nagrody i wyróżnienia.

7

Szukając tożsamości na styku kultur. Pasja wg św. Jana Sofii Gubajduliny

63%

STOCHNIOL M.

Edukacja Muzyczna

|

2015

|

nr 10

107–117

PL

Artykuł ukazuje problematykę obecności elementów kultury Wschodu i Zachodu w twórczości rosyjskiej kompozytorski Sofii Gubajduliny na przykładzie jednego z najważniejszych dzieł w jej dorobku – Pasji wg św. Jana. Tekst podejmuje w pierwszej kolejności takie zagadnienia, jak obecność gatunku pasji w tradycji kościoła wschodniego i źródła inspiracji dla powstania utworu. Następnie wskazane zostały źródła tekstu kompozycji oraz ich teologiczny wydźwięk. Na koniec ma miejsce charakterystyka najważniejszych elementów muzycznych stanowiących z jednej strony o łączności Pasji Janowej z kulturą Wschodu i Zachodu, z drugiej zaś o rozpoznawalnym idiomie stylistycznym tej kompozytorki.

EN

The article presents the issue of coexistence of eastern and western cultural elements in the artistic output of the Russian composer Sofia Gubaidulina, using as an example one of her most important works – ‘St John Passion’. The text gives priority to such questions as the presence of the genre of passion in the Eastern Church tradition or the source of inspiration for a work of art. Then author indicates the sources of the composition text and their theological meaning and finally describes the most important musical elements, which bind ‘St John Passion’ to the eastern and western culture and simultaneously constitute a recognizable stylistic idiom of the composer.

8

Max Filke (1855–1911) i jego warsztat kompozytorski na przykładzie preludiów organowych ze zbioru Eduarda Stehlego

63%

Szendzielorz E.

Folia Organologica. International yearbook of organ and organ music

|

2020

|

nr 3

115-141

EN

Looking at the tradition and heritage of the Silesian land, it can be concluded that over the centuries it has become a culturally distinct European borderland formed by the influence of three mutually interpenetrating cultures: Polish, Czech and German, as well as different religions: Catholic and Protestant. All these factors have made the map of Silesia a peculiar mosaic of multicultural colors, thanks to which this area was marked by the unusually rich legacy of centuries-old activities of distinguished figures for whom the mentioned diversity was a source of creative inspiration. The nineteenth century became an extremely interesting historical moment. Europe was overwhelmed by the spreading romantic current, filled with strong emotionality, and new currents coming from various directions. Various musical styles, forms and genres began to develop and transform. At the same time, however, this century was dominated by one more rapidly developing trend, which was the then Cecilian movement, postulating the renewal of church music and a return to the roots by modeling on Gregorian chorale and Palestrina's polyphony. It should be noted that it was the Silesia where the Cecilian ideas were widely disseminated and implemented in the common composing practice. Max Filke (1855–1911), a composer, musician, conductor, bandmaster and teacher, lived and carried out his extensive activities between these two poles. He was born in Ściborzyce Małe near Głubczyce in the Opole region, where he took his initial steps in the field of music under the supervision of native authorities, and his first teacher was Moritz Brosig (1815-1887) - a titled organist of the Wrocław cathedral with outstanding composing skills. He studied in Regensburg - a city that is a center of Cecilianism, drawing on local church music patterns, and then practicing in various German environments as a conductor of choirs and instrumental ensembles. In the end, however, he returned to the Silesian land, due to the job of the bandmaster of the Wrocław cathedral, and he remained there for the rest of his life. Looking through the rich opus vite of Filke, one can find confirmation of the mentioned bipolar reality. His work includes compositions referring to Palestrina's exemplary style, which is evident not only in the chamber cast, but also in the manner in which the voices are conducted and the exposed vision of Renaissance harmony is built. This style, however, is intertwined with songs externalizing a completely different, more monumental sound mass, characterizing typical romantic sound. Thus, Filke's compositions show a gradual evolution of his style. He began his creative work as a faithful follower of Cecilianists, but as soon as he took the Wrocław position, he began to combine existing patterns with local tradition. The influences of the New German school and the achievements of the most outstanding artists of the Romantic era were also certainly indifferent. It should be emphasized, however, that the composer's overall activity was undoubtedly guided by the overriding purpose of liturgical service to God. The era of Romanticism and the reforms of church music resulting from it contributed to the increased interest in organ composing, after relatively little interest in this instrument in the second half of the 18th century. Both concertos and virtuoso compositions were created, as well as utilitarian compositions closely related to liturgy and the then popular practice of "preluding" during services. It should also be noted that Silesia was a special area in the field of organ building development. It was in these areas that multi-generational organ companies were active, which built numerous opuses of high-quality instruments, taking into account the latest trends and tendencies arising in pan-European organ craftsmanship. The nineteenth century, in turn, contributed to the development of organ factories that built instruments on a larger scale. Thanks to this, many smaller parishes gained organs at that time, which in turn contributed to more effective propagation of church singing and music in Silesia. In turn, equipping the temples with noble instrumentation generated a demand for valuable music, properly fitting into liturgical celebrations, as well as performed at the appropriate level. Although in Silesia there were two different religious denominations next to each other: Catholicism and Protestantism, in both cases organs and organ music played an important role in celebrating rituals. Wrocław was the leading Silesian center for organ music. Outstanding organists, virtuosos, composers and pedagogues gathered around individual churches and the Institute of Church Music of the University of Wrocław. In the nineteenth century, organ music was an extremely important element of Silesian music culture, becoming at the same time one of the determinants of its wealth. In 1892, a collection under the editorship of Santgallen bandmaster Eduard Stehle entitled Praeludia organi ad singulas partes cantus gregoriani quem Graduale Romanum authenticum exhibit was printed. It contains compositions of 30 authors, including the name of Filke. The publication contains organ preludes composed on the basis of Gregorian processional chants of the Holy Mass, such as: Introit, Offertorium i Communio, for Sunday and holiday days of the liturgical year. Max Filke's preludes included in the collection are in the form of short organ miniatures, each of which can fit a maximum of one printed page. Such requirements set them a liturgical purpose, to which the composer fully surrounded, while making every effort to create sound constructions. For this purpose, he does not use melodic material faithful to Gregorian chant, which would consist of more or less developed harmonization of cantus firmus, thanks to which the prelude becomes a peculiar composition, inspired by a specific liturgical form and mass antiphon text, with a motivational reference to the Gregorian melody. It should be noted that, although Filke points to a specific Gregorian modus in each of the songs, he does not use pure modality, which was a common practice during this period. His works, however, are characterized by modal cadences, or rather more precisely - they refer to modal cadences. The composer uses harmony efficiently, successfully uses imitative, figurative and polyphonic techniques, as well as motivational correspondence between voices. The structural-tonal basis, dictated by a close relationship with a specific composition, having its source in the Gregorian chant, affects the expression and emotional side of the song, and also builds its symbolism, as Gregorian singing and the content it brings are rooted in centuries-old history and Church heritage. Although the presented preludes are only small instrumental miniatures, they fulfill an extremely important liturgical space. The practice of "preluding" was once an integral part of the liturgy celebrated in Latin, which was a common phenomenon. So the composers wrote numerous songs referring to individual parts of the Mass. Organ music thus entwined almost the entire liturgy, acting as an important and inseparable element of liturgical celebrations. And in this context, one could treat Max Filke's preludes, even in modern times. This music, inspired by the first and most important singing of the church, and at the same time by its spirituality and deeply rooted tradition, fully with its character fits into the frames of sacred rites, being able to successfully reach the hearts of the faithful and accompany them in prayer meditations.

9

Sekwencja Stabat Mater we włoskich interpretacjach muzycznych doby XVIII wieku

63%

Borowiecka R.

Sympozjum

|

2021

|

tom 1(40)

83-102

PL

Treść poematu Stabat Mater, opisującego postać Matki Bożej cierpiącej pod krzyżem, na którym umiera Jezus – Jej Syn, stała się jednym z uniwersalnych tematów sztuki, zainspirowała kompozytorów różnych wieków i ośrodków, co znalazło swój wyraz w bardzo licznych interpretacjach muzycznych. Spośród ponad 4000 kompozycji do tekstu sekwencji znaczna część to dzieła XVIII-wieczne (najczęściej późnobarokowe), pochodzące z kręgu włoskiego. Chcąc zinterpretować utwór słowno-muzyczny XVIII wieku, nie sposób czynić tego w oderwaniu od teorii afektów i retoryki muzycznej, które uzależniają tekst od muzyki zarówno na poziomie emotywnym, jak i symbolicznym. Referat stanowi próbę oglądu kompozycji Stabat Mater w kontekście retoryki na trzech odpowiadających jej poziomach: inventio, dispositio i decoratio. Wyartykułowane są tendencje wspólne oraz indywidualne, przejawiające się w odpowiednim doborze tonacji, tempa i figur retorycznych, a także pewnych motywów melodycznych, rytmicznych lub struktur harmonicznych funkcjonujących w roli znaku ilustracyjno-symbolicznego. Zaprezentowane zostają punkty węzłowe dzieł oraz prośby człowieka skierowane do Matki (druga część sekwencji) o różnorakiej intonacji błagalnej. Wskazana jest funkcja i przesłanie kompozycji. W czasach współczesnych Stabat Mater wielkich twórców rozbrzmiewają głównie jako dzieła koncertowe we wnętrzach kościelnych lub świeckich. Żywotność tych interpretacji 300 lat od ich powstania świadczy niewątpliwie o kompozytorskim kunszcie utworów oraz o ich znaczeniu nie tylko dla muzyki XVIII wieku, ale i dla dzisiejszej kultury i wiary.

EN

The Stabat Mater poem, which describes the suffering of Blessed Virgin Mary under the cross on which Jesus – her Son – is dying, has become a universal theme which inspired composers of various ages and origins and found its expression in numerous musical interpretations. From among over 400 compositions which set the text of the sequence to music, a large proportion are 18th-century works (mostly – late baroque) of Italian provenience. Attempting to interpret a musical composition with text of the 18th century, one has to take into account the theory of affects and musical rhetoric, which make the text dependent on music both on the emotive and symbolic level. The paper will examine the Stabat Mater compositions in the rhetoric context, referring to three main levels: inventio, dispositio and decoratio. The common and individual tendencies will be articulated, evident by the appropriate choice of the key, tempo and rhetorical figures, as well as by some melodic and rhythmic motives or harmonic structure having function of the special illustrative-symbolic signs. The nodal points of the work will be presented as well as the requests of man directed at the Mother (the second part of the sequence) assuming varying intonations of supplication. The function and the message of the compositions are advisable. In contemporary times Stabat Mater of the great composers resound mainly as concert masterpieces in church and secular interiors. The vitality of these interpretations after three hundred years from their creation most certainly bears witness to the composers’ artistry in their works and proves their significance not only for the music of the 18th century but also for the culture and faith of today.

10

Na pograniczu liturgii i ceremonii. W poszukiwaniu specyfiki muzycznego opracowania hymnu Te Deum w twórczości Józefa Elsnera

51%

Pośpiech R.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

tom 68

|

nr 12

87-102

EN

Published in 1815 and dedicated to Tsar Alexander I, Te Deum by Józef Elsner illustrates the trend of religious texts, the function of which can be considered in the context of liturgical celebrations as well as secular ceremonies. On the one hand, this composition is part of the rich traditions of Silesian church music, which the composer was associated with by birth and education. On the other hand, it reflects the state of the development of the 19th century musical culture in Poland, which the greater part of his life was associated with. The compositions mentioned in the article, intended for solo voices, mixed choir and orchestra, consist of five contrasted parts, and are stylistically maintained in the trend of the religious creativity characteristic of Central Europe at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, which can also be seen in a number of other works by Elsner.

PL

Opublikowane w 1815 r. i zadedykowane carowi Aleksandrowi I Te Deum Józefa Elsnera ilustruje nurt opracowań tekstów religijnych, których funkcję rozpatrywać można zarówno w kontekście liturgicznych celebracji, jak i świeckich ceremonii. Kompozycja ta wpisuje się z jednej strony w bogate tradycje muzyki kościelnej Śląska, z którą kompozytor był związany z racji urodzenia i wykształcenia, z drugiej natomiast odzwierciedla stan rozwoju XIX-wiecznej kultury muzycznej w Polsce, z którą związał większą część swojego życia. Analizowana kompozycja, przeznaczona na głosy solowe, chór mieszany oraz orkiestrę, składająca się z pięciu skontrastowanych części, stylistycznie utrzymana jest w nurcie twórczości religijnej charakterystycznej dla terenów Europy Środkowej przełomu XVIII i XIX stulecia, które zaobserwować możemy także winnych dziełach Elsnera.

11

„Etnomuzykologia Polska” – nowe pismo poświęcone tradycji i współczesności

51%

Smyk K.

|

2018

|

tom 62

|

nr 6

PL

Tekst prezentuje nowe czasopismo "Etnomuzykologia Polska", wydawane przez Instytut Muzykologii UW i Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne. Ukazały się dotąd dwa numery pisma, nr 1/2016 i nr 2/2017. Redaktorami są dr W. Grozdew-Kołacińska (Inatytut Sztuki PAN) i dr hab. T. Nowak (IM UW). Strona czasopisma: http://www.etno.imuz.uw.edu.pl

EN

The text presents a new journal: „Etnomuzykologia Polska” (2016), numer 1, ss. 140; (2017) numer 2, ss. 104, W. Grozdew-Kołacińska, T. Nowak (red.), Warszawa: Zakład Etnomuzykologii Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne.

12

Wokół muzyki chóralnej a cappella Henryka Mikołaja Góreckiego. Przybądź Duchu Święty op. 61

51%

Kiwała K. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2014

|

tom 12

EN

An exceptional place, due to its singularity, among compositions of Henryk Mikołaj Górecki is taken by the prayer to the Holy Spirit which is a musical interpretation of a text of one of the most popular sequences in the Catholic Church. Górecki reaches towards Polish sources: the popular translation used in the liturgy of Pentecost, taking them, according to his common practice, from a church song book, this time The Parish Hymnbook (Śpiewnik parafialny) collected and arranged by Father Wojciech Lewkowicz.From the formal point of view, Górecki’s composition refers on one hand to the sequencing structure of the Latin original (aa bb cc etc.), whereas on the other – to the Polish model, in which the basis are two repeating musical groups. The melodic layer points to a strict connection with the two first melody segments of the Latin sequence. The score astounds with the simplicity of homorhythmical texture; melodics are simplified, the text is treated entirely syllabically. Exceptional specifics of the music are visible only while listening – the formogenic significance belongs to tonally approached harmonics and dynamic shadings and above all special, as if “stretched” sense of time. The complete composition acquires the character of a contemplative immersion in prayer. Time is of no importance anymore, and the liveliness of the music is bestowed by the waves of sometimes fervent and at other times calm expression and a specific nuance-like “play on colours” provided by harmony.The biographical context of the composition is important here. The 80’s were difficult for Górecki; he struggled with health and professional adversities; he was also experiencing a creative crisis. In this context the ardent prayer to the Holy Spirit – the Comforter, the Giver of Wisdom – acquires a special meaning, particularly considering the fact that in his work Górecki never reached for subjects that were “indifferent” to him.

PL

Wyjątkowe, przez swoją jednostkowość, miejsce kompozycji Henryka Mikołaja Góreckiego zajmuje modlitwa do Ducha Świętego, stanowiąca umuzycznienie słów jednej z najpopularniejszych sekwencji Kościoła katolickiego. Górecki sięga do źródeł polskich: popularnego tłumaczenia, wykorzystywanego w liturgii Zesłania Ducha Świętego, czerpiąc je – zgodnie ze swoją częstą praktyką – ze śpiewnika kościelnego; tym razem Śpiewnika parafialnego ułożonego przez ks. Wojciecha Lewkowicza.Pod względem formalnym utwór Góreckiego nawiązuje z jednej strony do sekwencyjnej budowy łacińskiego oryginału (aa bb) z drugiej zaś do wzoru polskiego, w którym podstawą są dwa powtarzające się ugrupowania muzyczne. Warstwa melodyczna wykazuje ścisły związek z dwoma pierwszymi segmentami melodii łacińskiej sekwencji. Partytura zadziwia prostotą homorytymicznej faktury; melodyka jest uproszczona, tekst traktowany jest wyłącznie sylabicznie. Specyfika tej muzyki objawia się dopiero w słuchaniu – formotwórcze znaczenie posiada barwowo traktowana harmonika i cieniowania dynamiczne, a przede wszystkim specjalne, jakby „rozciągnięte” odczuwanie czasu. Pierwszorzędną funkcję pełni – jak prawie zawsze u Góreckiego – tekst słowny, którego konstrukcja i prozodia są podstawą formy utworu, budowy kolejnych fraz i rozwiązań artykulacyjnych. Całość nabiera charakteru kontemplacyjnego zatopienia się w modlitwie. Czas przestaje być ważny, a żywość tej muzyce nadają falowanie raz żarliwej, raz uspokojonej ekspresji i swoista, niuansowa „gra barw” zapewniana przez harmonię.Istotny jest kontekst biograficzny powstania utworu. Lata 80. były dla Góreckiego trudne; zmagał się z przeciwnościami zdrowotnymi, zawodowymi, przeżywał również kryzys twórczy. W tym kontekście ta żarliwa modlitwa do Ducha Świętego – Pocieszyciela, Dawcy mądrości – nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza gdy bierzemy pod uwagę fakt, iż Górecki nigdy nie sięgał w swej twórczości po tematy mu „obojętne”.

13

Wolność, nieskończoność, wzniosłość: przestrzeń duchowa w doświadczaniu muzyki religijnej w perspektywie fenomenologicznej

51%

Szyszkowska M. A.

Pro Musica Sacra

|

2020

|

tom 18

EN

In pursuing the phenomenological description of musical religious experience author refers to William James’ analysis of religious experience, pointing to his ideas of the individual, emotional and above all engagement as the major elements that mark the religious experience. She refers to the aesthetic and psychological though of Edmund Gurney as well as the work of Max Scheler trying presenting a comparison between the religious and aesthetic in the context of the musical experience. Pointing to the music that may be neither functioning nor inspired by the Church, author describes the attentive and engaged music experience that opens up the spiritual space for growing and changing oneself as the ultimate prize for the listening-in.

PL

W poszukiwaniu fenomenologicznego ujęcia muzycznego doświadczenia religijnego autorka nawiązuje do analizy doświadczenia religijnego Williama Jamesa oraz do pism Edmunda Gurneya, a wreszcie do pracy Maxa Schelera. Sięgając do opisu doświadczeń religijnych i mistycznych, stara się naszkicować podobieństwo między doświadczeniem mistycznym, wsłuchiwaniem się a praktyką religijną opisywaną w literaturze filozoficznej. Odwołując się do muzyki, która bez względu na styl, wyznanie kompozytora oraz tekst liturgiczny, prowadzi do doświadczenia mistycznego lub religijnego, określa doświadczenie muzyki religijnej poprzez odwołanie się indywidualnego zaangażowania, emocjonalnej pełni oraz duchowej przestrzeni wyznaczanej m.in. przez wysiłek wsłuchiwania się.

14

Aspekty religijne w polskiej muzyce fortepianowej XX i XXI wieku

51%

Łukaszewski M. T.

Aspekty Muzyki

|

2015

|

tom 5

27-58

EN

This article discusses the works for solo piano and for piano and orchestra, in which reli- gious inspiration associated with Christianity was found. The fact that such “sacral” inspiration was pre-sent in piano music may be confirmed by many works of Ferenc Liszt and Olivier Messiaen, to name but a few evident examples. One can also add selected works of Frederic Chopin, not only Scherzo in B minor, op. 20, which includes a citation of the Polish carol “Lulajże, Jezu- niu (“Lullaby, Little Baby Jesus”), but also a number of motifs from other Polish church hymns found in Chopin’s music by Jan Węcowski. There are several categories of works with references to the sacred in the Polish piano music of the 20th and 21st century: works with religious inspiration suggested in their very title or in the musical material, and works with a widely understood religious context, but without any direct references to the sacred. Religious themes can be found in the works for piano and orchestra, for instance by Wojciech Kilar, Paweł Łukaszewski, Bogusław Madey, and Józef Świder. These themes appear in solo works for piano, e.g. by Mirosław Bukowski, Irena Garztecka, Leszek Mateusz Gorecki, Tomasz Kamieniak, Juliusz Łuciuk, Władysława Markiewi- czówna, Witold Rudziński, Marian Sawa, Sebastian Szymanski or Aleksander Tansman. The piano music with religious inspiration written in the 20th and 21st centuries has not yet been the subject of a comprehensive research. However, some authors did point to such motifs, for example Stanisław Będkowski, Bogumiła Mika, Violetta Przech, and Janina Tatarska. Still, they only men- tioned them while writing about other, non-religious issues related to Polish piano music.

15

Nowa instrukcja Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej

51%

Tyrała R.

Studia Pastoralne

|

2018

|

tom 14

71-85

EN

During its meeting on 14 October 2017 in Lublin the Polish Episcopal Conference issued a new instruction on church music which has been being introduced in the Polish dioceses since that day. It is worthwhile to mention that the former and the first Instruction of the Polish Episcopate on Liturgical Music after the 2nd Vatican Council was issued i n 1979, b e t he result of t he conciliar revival of liturgy and music incorporated in it. This first instruction was approved in the context of post-conciliar reform, and from the time perspective it proved its expediency although in certain points it was certainly not uniformly and fully observed whereas in others somewhat outdated. The new Instruction of the Polish Episcopal Conference on Church Music was preconditioned by the church musicians from all over Poland who are the members of the Association of Church Musicians, and was later perfected by the Sub-Commission of Church Music of the Polish Episcopal Conference. To produce the Instruction in its final form the voices of the bishops responsible for the liturgy and music in the Polish dioceses were carefully considered. Preparation of the new Instruction lasted over 5 years and it is history which will judge whether all the matters were properly dealt with. We can say with absolute certainty that no instruction is able to resolve all the problems which occur in the daily preparation of liturgy and liturgical music. However, the instruction has surely every chance to re-settle certain matters of the entire Polish Church which is what probably the bishops were counting on while approving this document. The new Instruction consists of 12 chapters, introduction and summary. It encompass 66 points with numerous sub-points. The successive chapters are: I. General Rules; II. Musical Functions in Liturgy; III. Music in the Liturgy of the Holy Mass; IV. Music in Liturgical Year; V. Singing the Liturgy of the Hours; VI. Music in the Liturgy of the Holy Sacraments and Sacramentals and during Services; VII. Music in Liturgy Broadcast by Media; VIII. Instrumental Music; IX. Songbooks and Supporting Materials; X. Concerts of Religious Music; XI. Musical Education and Formation; XII. Commissions of Sacred Music and Other Supporting Organizations. All of these issues are thoroughly discussed in the Instruction with a very important note at the end, in which we can read: “[…] the bishops encourage the Polish Association of Church Musicians to prepare a detailed commentary to this Instruction, amongst those the most desirable ones seem to all explanations and focus on all the aspects of the pastoral care of the Church for sacred music” (Instruction of the Polish Episcopal Conference on Church Music, no. 64). The above mentioned note seem particularly important due to the fact that it is impossible to include everything in one document so as to make it substantive and concise. Therefore the Polish Association of Church Musicians, which initiated this new norm in the Polish Church, is about to add the required commentary. It seems a good and proper way of procedure. This article presents the New Instruction in its entirety so as to demonstrate its tremendous role. It also discusses the problems included in the said document. The choice of the subject and its rendition in the jubilee book of Rev. Professor Antoni Reginek PhD Habilitatus stem from the fact that the jubilee celebrator is one of the creators of the Instruction – first as the Chairman of the Polish Association of Church Musicians, then as a Consultant of the Sub-Commission for Church Music – thus it seems perfectly logical that the topic is meaningful and important to him. The author’s wish is to make this article a peculiar kind of tribute paid to the Reverend Professor himself and the token of immense gratitude for Rev. Reginek’s knowledgeability, benevolence and inestimable, friendly and long-lasting cooperation to be hopefully continued in the future.

16

Feliks Nowowiejski o Szkole Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie

44%

Dulisz I.

Studia Warmińskie

|

2014

|

nr 51

297-308

PL

Szkoła Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie, założona w 1874 r. przez F.X. Haberla, od początku swego istnienia zyskała międzynarodowe znaczenie, zwłaszcza w katolickich krajach Europy. Tu kształciło się wielu wybitnych kompozytorów religijnych, do których z pewnością zalicza się F. Nowowiejski, w roku 1900 uczestnik 26. edycji kursu muzyki kościelnej. Pobyt kompozytora w Ratyzbonie dokumentują niezwykle pochlebne świadectwa, wystawione przez tamtejszych mistrzów Haberla i Hallera oraz cykl artykułów zatytułowanych O znaczeniu Ratyzbony dla ruchu kościelno-muzycznego, zamieszczonych w „Muzyce Kościelnej” w latach 1933–1934, autorstwa F. Nowowiejskiego. W artykułach zawarto cenne informacje na temat historii szkoły, propagowanych przez nią idei oraz absolwentów. Teksty przesycone są osobistymi refleksjami kompozytora na temat miasta oraz tradycji, pobrzmiewa też w nich duch muzyki.

EN

School of Church Music in Regensburg founded in 1874 by F.X. Haberl, from the beginning of its existence has gained an international importance, especially in the Catholic countries of Europe. In this place many prominent religious composers were educated including F. Nowowiejski, in the year 1900 participant 26 – of that edition of church music course. The composer's stay in Regensburg is documented by extremely flattering certificates issued by the local masters Haberl and Haller and a series of four articles entitled About the significance of Regensburg for a church-music movement, appearing in “Church Music” in the years 1933-1934 by F. Nowowiejski. The articles contain valuable information about the history of the school, ideas promoted by it and their graduates. They feature personal reflections of the composer associated with the atmosphere of the city, its tradition, and the sound of music.

DE

Die Kirchenmusikschule in Regensburg, gegründet im 1874 von Franz Xaver Haberl, gewann von Anfang an eine internationale Bedeutung, vor allem in den katholischen Ländern Europas. Hier bildeten sich viele hervorragende Komponisten religiöser Musik, unter anderem Feliks Nowowiejski, Teilnehmer der 26. Auflage des Kirchenmusik- Kurses im Jahre 1900. Sein Aufenthalt in Regensburg wird durch schmeichelhafte Zeugnisse, die ihm die Meister der Kirchenmusikschule Haberl und Haller ausgestellt haben, belegt sowie durch Nowowiejski`s Beiträgen unter dem Titel O znaczeniu Ratyzbony dla ruchu kościelno-muzycznego (Über die Bedeutung von Regensburg für die kirchlich – musikalische Bewegung), die in der Zeitschrift „Muzyka Kościelna“ („Kirchenmusik“) in den Jahren 1933-34 erschienen. Sie beinhalten wertvolle Informationen über die Geschichte der Schule, propagieren Ideen und Schulabgänger, sowie die persönlichen Reflexionen des Komponisten über die Stadt, ihre Tradition und dort erklingende Musik.

17

Wymiary czasu, dźwięku i ciszy. Krzysztof Penderecki i sacrum

44%

Cyran K.

Pro Musica Sacra

|

2021

|

tom 19

75-92

EN

The article discusses certain aspects of a spiritual dimension in the music of Krzysztof Penderecki, seen from a perspective by himself, inspired by his crucial statements about his own art. “Restoring of the metaphysical space, crushed by the 20th century disasters” requires rethinking the principles of our culture as well as seeking new artistic means of expression. The author, referring to six decades of Polish Requiem creator’s career, focuses on a few key ideas such as: number and parameter, time and space, metaphysics of sound, ethos of a work of art and holiness present in the music itself. This interpretation aims to throw light on less exposed features of Penderecki’s music. However, in the author’s opinion, these features form its constant and important component through all periods of his artistic biography.

PL

Artykuł omawia wybrane aspekty duchowego wymiaru muzyki Krzysztofa Pendereckiego w perspektywie metafizycznej, nakreślonej przez samego kompozytora w wypowiedziach kluczowych dla jego autorefleksji. „Odbudowanie przestrzeni metafizycznej, strzaskanej przez kataklizmy XX wieku” zakłada przemyślenie podstaw dotychczasowej kultury oraz poszukiwanie nowych środków wyrazu. Autor, odnosząc się do ponad sześciu dekad działalności twórcy Polskiego Requiem, skupia się na kilku kluczowych wątkach, takich jak: liczba i parametr, czas i przestrzeń, metafizyka dźwięku, ethos dzieła i sacrum obecne w samej muzyce. Owa interpretacja stara się wydobyć mniej opisywane cechy muzyki Pendereckiego, stanowiące jednak w rozumieniu autora stały i ważny komponent we wszystkich okresach jego twórczości.

18

„Głos” Karola Szymanowskiego w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego, Zbigniewa Bujarskiego i Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce. Rekonesans

38%

Stojewska A. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2016

|

tom 14

EN

In the text „Vioce” of Karol Szymanowski in the music of Henryk Mikołaj Górecki, Zbigniew Bujarski and Grażyna Pstrokońska-Nawratil. Music in the music – music from the music – music about the music. Reconnaissance, the author attempts to hear voices of Karol Szymanowski, manifesting at various levels of musical work (a methodological base: intertextuality suggested by Mieczysław Tomaszewski, understood as music in the music – music from the music – music about the music). She presents three chosen musical pieces with the messages of religious, where the influence of the attitude of the composer is most significant. These are: Symphony no. 3 Symphony of sorrowful songs Opus 36 – H. M. Górecki (1976), Stabat Mater to a mixed choir and symphony orchestra – Z. Bujarski (2000) and Magnificat to the soprano vioce, a mixed choir and a symphony orchestra – G. Pstrokońska-Nawratil (2004).

PL

W tekście pt. „Głos” Karola Szymanowskiego w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego, Zbigniewa Bujarskiego i Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce. Rekonesans autorka podejmuję próbę wysłyszenia głosów Karola Szymanowskiego, przejawiających się na różnych poziomach dzieła muzycznego (podstawa metodologiczna: intertekstualność zaproponowana przez Mieczysława Tomaszewskiego, rozumiana jako muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce). Przedstawia trzy wybrane utwory o przesłaniach religijnych, w których wpływ postawy kompozytora jest najbardziej znaczący. Są to: III Symfonia „Pieśni żałosnych” op. 36 H. M. Góreckiego (1976), Stabat Mater na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną Z. Bujarskiego (2000) oraz Magnificat na sopran, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną G. Pstrokońskiej-Nawratil (2004).

19

Moja droga do sacrum

38%

Łukaszewski P. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

tom 15

EN

It is my profound conviction that it is better to write music which is “my own” than the one which is just “new”. I have therefore distanced myself from the musical avant‑garde and I have discovered sacred music as my creative path. It includes over a dozen large‑scale vocal‑instrumental works, such as Vesperae pro defunctis, Requiem, Via crucis, Resurrectio, Missa de Maria a Magdala, Magnificat & Nunc dimittis, Miserere, four Symphonies – of Providence, of Love, of Angels and on the Mercy of God, as well as a wide range of a cappella choral compositions. Works exploring the theme of transience (Vesperae pro defunctis, Requiem) and those linked to the spirituality of the Passion and Easter (Via crucis, Resurrectio) constitute other important strands in my output. In order to describe my musical idiom I have coined the term “renewed tonality”, which seems to me to fit the sound material that I employ in my pieces. The article cites the documents of the Catholic Church relating to music, including the texts by Popes Pius X and Pius XII, and the Constitution of the Sacred Liturgy of the Second Vatican Council. In writing sacred music I am trying to follow the Catholic Church’s voice expressed in these documents, for I believe that sacred music should be holy and universal. I also follow the musicologist Bohdan Pociej in invoking the four ways in which composers enter the sphere of the sacrum: religious theme, religious climate, sacred time and sound, and sacred form, all of which find their reflection in my music.

PL

Wychodzę z założenia, że lepiej pisać muzykę „własną” niż „nową”. Dystansuję się więc od muzycznej awangardy. Odnalazłem swoją drogę w tworzeniu muzyki sakralnej. Zaliczam do niej przede wszystkim kilkanaście dużych form wokalno‑instrumentalnych, takich jak Vesperae pro defunctis, Requiem, Via crucis, Resurrectio, Missa de Maria a Magdala, Magnificat & Nunc dimittis, Miserere oraz cztery symfonie – o Opatrzności, miłości, aniołach i miłosierdziu, a także kilkadziesiąt kompozycji chóralnych a cappella. Ważnymi etapami mojej drogi były dzieła związane z przemijaniem – Vesperae pro defunctis i Requiem, oraz z nurtem duchowości pasyjnej i paschalnej: Via crucis i Resurrectio. Na potrzeby swojego języka muzycznego zaproponowałem pojęcie „tonalność odnowiona”, które dobrze przystaje do materiału dźwiękowego, którym się posługuję w swoich utworach. W artykule przywołuję dokumenty Kościoła katolickiego odnoszące się do muzyki, w tym teksty papieży Piusa X i Piusa XII oraz Konstytucję o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II. Komponując muzykę sakralną, staram się podążać za głosem Kościoła katolickiego wyrażonym w tych dokumentach. Uważam bowiem, że muzyka sakralna powinna być święta i powszechna. Za Bohdanem Pociejem przywołuję cztery poziomy wnikania twórców w przestrzeń sacrum, tj.: temat religijny, nastrój religijny, czas i dźwięk sakralny oraz forma sakralna, które można odnieść również do mojej muzyki.