Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Czynniki rakotwórcze w środowisku pracy

100%

Domański W.

|

tom T. 86, nr 7

579-582

2

Zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wodnego rakotwórczymi WWA wymywanymi z osadów ściekowych

63%

Włodarczyk-Makuła M.

|

tom R. 8, nr 3

26-29

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań wydajności wymywania kancerogennych WWA w warunkach statycznych i dynamicznych. Badania ługowania WWA w warunkach statycznych przeprowadzono metodą wyciągu wodnego. Badania ługowania w warunkach dynamicznych prowadzono metodą kolumnową, zraszając powierzchnię osadów wodą destylowaną. Sumarycznie stężenie WWA w wyciągu wodnym wynosiło średnio 4268,6 ng/l. Stężenia poszczególnych związków były niższe niż ich rozpuszczalność, z wyjątkiem B(ghi)P. Podczas ługowania WWA w warunkach dynamicznych stężenia WWA w wyciekach były zróżnicowane; sumaryczne stężenie przyjmowało wartości od 97,3 do 8231 ng/l. Najwyższe stężenia badanych związków odnotowano po pięciu tygodniach zraszania. Ilość wyługowanych WWA podczas symulowanego sześciomiesięcznego przebywania osadów w środowisku wynosiła 3,3 % zawartości początkowej w osadach.

3

2-Nitroanizol : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

51%

Starek A.

|

tom Nr 2 (100)

83--99

PL

2-Nitroanizol jest bezbarwną lub słabo żółtą cieczą, słabo rozpuszczalną w wodzie. Stosowany jest do produkcji o-anizydyny i o-dianizydyny będących półproduktami do syntezy barwników azowych. 2-Nitroanizol ma zharmonizowaną klasyfikację w Unii Europejskiej: – Carc. 1B – rakotwórczy, kategoria zagrożenia 1B, – H350 – może powodować raka po narażeniu drogą oddechową lub skórną, – Acute Tox. 4 – toksyczność ostra 4, – H302 – działa szkodliwie po połknięciu. Narażenie zawodowe na ten związek występuje podczas jego produkcji i stosowania. W Polsce w 2016 r. narażonych na 2-nitroanizol było 203 pracowników. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych na temat ostrych i przewlekłych zatruć 2-nitroanizolem. Brak jest informacji dotyczących badań epidemiologicznych nad skutkami zdrowotnymi narażenia na ten związek. U gryzoni 2-nitroanizol wykazywał niewielką toksyczność po podaniu jednorazowym. W warunkach narażenia powtarzanego zwierząt toksyczne działanie związku manifestowało się: wzrostem masy narządów miąższowych, zahamowaniem przyrostu masy ciała oraz methemoglobinemią i niedokrwistością hemolityczną. Związek ten działał mutagennie w testach bakteryjnych, indukował mutacje genowe, aberracje chromosomowe i wymianę chromatyd siostrzanych oraz uszkadzał DNA (dodatni wynik testu kometowego). U zwierząt laboratoryjnych 2-nitroanizol indukował zmiany przednowotworowe i nowotworowe głównie w: pęcherzu moczowym, nerkach i jelicie grubym. Podstawą wartości NDS 2-nitroanizolu są wyniki badań krótkoterminowych na szczurach narażanych drogą dożołądkową. Za skutki krytyczne narażenia na 2-nitroanizol przyjęto: wzrost masy wątroby i śledziony oraz niedokrwistość hemolityczną. Wychodząc z wartości NOEL, wynoszącej 8 mg/kg mc./dzień, i współczynników niepewności o łącznej wartości 36, obliczono wartość NDS na poziomie 1,6 mg/m³ . Na podstawie danych z literatury obliczono, że ryzyko wystąpienia raka pęcherza moczowego przy tym stężeniu, w warunkach 40-letniego narażenia, wynosi 2 x 10-3, co można uznać za ryzyko dopuszczalne. Normatyw oznaczono „Carc. 1B” – substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1B. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

2-Nitroanisole is a colorless to yellowish liquid poorly soluble in water. It is used primarily to o-anisidine and o-dianisidine synthesis, which are precursors of azo dyes. 2-Nitroanisole has harmonized classification in the European Union: Carc. 1B 4 – carcinogenic, 1B category; H350 – may cause cancer after exposure trough the respiratory tract or skin; Acute Tox. 4 – acute toxicity 4; H302 – it acts adversely after swallowing. Occupational exposure to this compound occurs during its production and application. In Poland in 2016 203 workers were exposed to 2-nitroanisole. No data on 2-nitroanisole toxicity in humans were found in the available literature. In rodents 2-nitroanisole did not demonstrate large toxicity after administration in a single dose. In these animals repeatedly treated with this compound an increase in parenchymatous organ weights, decrease in body weight and also methemoglobinemia and hemolytic anemia were observed. 2-Nitroanisole was mutagenic in bacterial tests, induced gene mutations, chromosomal aberrations and sister chromatid exchange, and also damaged DNA (positive commet test). In rodents 2-nitroanisole induced both preneoplastic and neoplastic alterations mainly in urinary bladder, kidneys, and large intestine. The maximum admissible concentration (MAC) value for 2-nitroanisole has been calculated on the basis of the results of a short term experiment performed on rats. The critical effects observed were an increase in both liver and spleen weight and hemolytic anemia. On the basis of the NOEL value at the level of 8 mg/kg bw./day and uncertainty factors of 36, a MAC value at the level of 1.6 mg/m³ was obtained. On basis of literature data urinary bladder cancer risk associated with 1.6 mg/m³ concentration of 2-nitroanisole and a lifetime occupational exposure (40 years) was calculated at 2 × 10-3, which may be recognized as acceptable risk. The MAC has ”Carc. 1B” notation (carcinogenic substance, 1B category). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

4

Surface water and groundwater quality assessment using the WQI method and human health risk assessment (HHR) in the lower seybouse (Annaba Plain), northeast Algeria

51%

Fenazi B. , Boucenna F. , Zeddouri A.

|

2023

|

tom no. 4

7--25

EN

This study was carried out to investigate the current status of surface water and groundwater quality in Lower Seybouse and Annaba Plain, NE Algeria. 36 surface water and groundwater samples were collected in this area, and various physicochemical parameters were analysed. The quality of surface water and groundwater for drinking and the associated health risks were assessed using a Water Quality Index (WQI) and a Human Health Risk Assessment (HHRA) model. The results show that all samples are alkaline with the EC values ranging from 1139 to 5555 μS/cm. The ionic dominance pattern was in the order of Na+ > Mg2+ > Ca2+ > K+ for cations and Cl– > HCO3 – > SO4 2 – > NO3 – for anions, respectively. The dominant water types are SO4-Cl-Ca-Mg and SO4-Cl-Na, formed by dissolution of evaporative and carbonate-rich material. All samples are unsuitable for drinking, with 1 sample classified as poor (rank = 4) and 35 samples as extremely poor (rank = 5). These samples are mainly located near the Seybouse Wadi, which is a natural outlet for wastewater from human activities. The assessment of non-carcinogenic risk showed that the Hazard Index (HI) for males ranged from 0.12 to 1.01 with a mean of 0.30 and only one sample exceeded value 1. For females, the HI was between 0.16 and 1.28 for females, with a mean of 0.39. The risk for children was even higher, ranging from 0.41 to 3.28, with a mean of 1.03, suggesting that children are more vulnerable to water contamination. The Carcinogenic Risk (CR) values for Pb ranged from 10–3 to 8.6 · 10–3, with a mean of 2.6 · 10–3 for males, and between 1.4 · 10–3 to 10–2, with a mean of 3.3 · 10–3 for females, while for children the CR values ranged from 3.5 · 10–3 to 2.7 · 10–3, with a mean of 8.4 · 10–3, indicating that no possible CR from water drinking

5

N-Nitrozodietyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

51%

Szymańska J. , Frydrych B. , Bruchajzer E.

|

tom Nr 3 (121)

5-51

PL

N-Nitrozodietyloamina (NDEA) jest żółtą, oleistą cieczą, wrażliwą na światło. Do źródeł narażenia na nitrozoaminy (w tym NDEA) zaliczamy: tytoń, wyroby gumowe, kosmetyki, pestycydy i niektóre farmaceutyki. Najwyższe poziomy narażenia zawodowego na nitrozoaminy dotyczą przemysłu gumowego. W Polsce w 2021 r. liczba osób narażonych zawodowo na N-nitrozodietyloaminę wynosiła 49 (w 6 zakładach pracy). Działanie mutagenne i genotoksyczne N-nitrozodietyloaminy obserwowano zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo. Nie znaleziono danych na temat wchłaniania i dystrybucji N-nitrozodietyloaminy. Brak jest informacji na temat zatruć ludzi oraz danych epidemiologicznych dotyczących jedynie N-nitrozodietyloaminy. N-Nitrozodietyloaminę można zaklasyfikować (ze względu na toksyczność ostrą) do kategorii 3 na podstawie zasad CLP. W badaniach krótkoterminowych N-nitrozodietyloamina wywierała działanie hepatotoksyczne. Po wielokrotnym podaniu zwierzętom N-nitrozodietyloaminy zanotowano zmiany nowotworowe. W opinii IARC (1987) N-nitrozodietyloamina była rakotwórcza dla wszystkich testowanych zwierząt. Na tej podstawie IARC sklasyfikowała ten związek jako prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A). W Polsce do tej pory nie ustalono wartości NDS i/lub NDSCh dla N-nitrozodietyloaminy. Przygotowane opracowanie zostało wykonane zgodnie z proponowaną przez Komisję Europejską listą substancji zalecanych do naukowego opracowania i/lub weryfikacji normatywów higienicznych w ramach regulacji polityki bezpieczeństwa i higieny pracy (OSH). Proponuje się przyjąć dla N-nitrozodietyloaminy za wartość NDS stężenie 0,0007 mg/m3 (0,0002 ppm) i oznakowanie „Carc 1B” – działanie rakotwórcze kategorii zagrożenia 1B z przypisem „H350 – może powodować raka”. Brak jest podstaw do ustalenia wartości NDSCh oraz wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym DSB. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

N-Nitrosodiethylamine (NDEA) is a yellow, oily liquid sensitive to light. Sources of nitrosamines exposure (among others NDEA) include tobacco, rubber products, cosmetics, pesticides, and some pharmaceuticals. The highest levels of occupational exposure to nitrosamines are in the rubber industry. In 2021, 49 people were occupationally exposed to NDEA in Poland, in 6 workplaces. The mutagenic and genotoxic activity of N-nitrosodiethylamine has been confirmed in both in vitro and in vivo tests. No data on the absorption and distribution of NDEA were found. There is no information on human poisoning and no epidemiological data on N-nitrosodiethylamine alone. N-Nitrosodiethylamine can be classified for acute toxicity into category 3, according to CLP rules. In short-term studies, NDEA had hepatotoxic effects. Neoplastic lesions were noted after repeated administration to animals. In the opinion of IARC (1987), N-nitrosodiethylamine was carcinogenic to all animals tested. On this basis, IARC classified N-nitrosodiethylamine as group 2A (probably carcinogenic to humans). In Poland, to date, no MAC and/or STEL values have been established for N-nitrosodiethylamine (NDEA). The prepared study was carried out by the European Commission’s proposed list of substances recommended for the scientific development and/or revision of hygiene standards within the framework of occupational safety and health (OSH) policy regulations (European Commission 2022). It is proposed to adopt for N-nitrosodiethylamine a concentration of 0.0007 mg/m3 (0.0002 ppm) as the MAC value and to include the label “Carc 1B” – carcinogenicity category 1B with the footnote “H350 – may cause cancer”. There is no basis for determining the STEL and BEI values. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

6

Sztuczne włókna mineralne, z wyjątkiem ogniotrwałych włókien ceramicznych – frakcja wdychalna. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

51%

Bruchajzer E. , Szymańska J. , Frydrych B.

|

tom Nr 3 (121)

53-93

PL

Sztuczne włókna szkliste (man-made vitreous fibers - MMVF; sztuczne włókna mineralne, man-made mineral fibers – MMMF), wprowadzono na szeroką skalę jako zamienniki azbestu. Są to nieorganiczne materiały włókniste produkowane ze szkła, skał, minerałów, żużla i przetworzonych tlenków nieorganicznych. Dane o narażeniu zawodowym w Polsce na MMVF dotyczą tylko ekspozycji na włókna respirabilne, a żadna z narażonych osób nie pracowała w stężeniach przekraczających wartość NDS (1 włókno/cm3). O toksyczności MMVF decyduje długość włókien, ich średnica i biotrwałość. Sztuczne włókna szkliste o większej średnicy i długości działają drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. Włókna respirabilne dochodzące do płuc powodują stany zapalne, zwłóknienia, zmiany proliferacyjne. Badania epidemiologiczne nie wykazały jednoznacznie zależności między rakiem płuca a narażeniem na MMVF. Zmianom takim może sprzyjać palenie tytoniu. Po narażeniu inhalacyjnym zwierząt zdolności organizmu do oczyszczania płuc są znaczne. Najczęściej notowane w Polsce średnie stężenia włókien respirabilnych na stanowiskach pracy wynosiły około 0,106 wł./cm3 , a frakcji wdychalnej (pyłów całkowitych) – 3,27 mg/m3. Obecnie przy braku wartości NDS dla frakcji wdychalnej MMVF można je zaliczyć do „pyłów nieklasyfikowanych ze względu na toksyczność - frakcji wdychalnej”, dla których NDS wynosi 10 mg/m3 (Rozporządzenie Ministra Pracy 2018). Po analizie dostępnych danych zaproponowano przyjąć NDS dla frakcji wdychalnej o połowę niższą od wartości dla pyłów niesklasyfikowanych ze względu na toksyczność, czyli 5 mg/m3. Brakuje podstaw do wyznaczenia wartości NDSCh, NDSP i DSB. Działanie drażniące wymaga oznakowania „I”, a z uwagi na trudne do interpretacji dane epidemiologiczne dotyczące ewentualnego działania rakotwórczego proponuje się dodać oznakowanie „Carc. 2” (substancja, którą podejrzewa się, że powoduje raka).

EN

Man-made vitreous fibres (MMVFs; man-made mineral fibres (MMMFs)), have been introduced as replacements for asbestos. These are inorganic fibre materials produced from glass, rocks, minerals, slag and processed inorganic oxides. Data on occupational exposure to MMVF in Poland relate only to exposure to respirable fibres, and none of the exposed persons worked at concentrations exceeding the MAC (1 fibre/cm3 ). The toxicity of MMVF is determined by fibre length, diameter and biopersistence. Artificial vitreous fibres of greater diameter and length are irritating to the skin, eyes and respiratory tract. Respirable fibres reaching the lungs, cause inflammation, fibrosis and proliferative changes. Epidemiological studies have not conclusively demonstrated a relationship between lung cancer and MMVF exposure (changes may be favoured by smoking). Following inhalation exposure of animals, the lung-clearing capacity of the organism is considerable. The most frequently recorded concentrations of respirable fibres at workplaces in Poland were about 0.106 fibre/cm3 , and the inhalable fraction (total dust) - 3.27 mg/m3 . In the absence of an MAC value for the inhalable fraction of MMFV, they can be categorised as „dust not classified for toxicity”, for which the MAC is 10 mg/mv . After analysing the available data, it was proposed for the inhalable fraction half the value of the MAC for dust not classified for toxicity, i.e. 5 mg/m3 . There is no basis for determination the values of the STEL, TLV-C and BEI. Irritant activity requires an „I” label and to add the label „Carc. 2” (substance suspected of causing cancer).

7

Związki chromu(VI) – w przeliczeniu na Cr(VI) : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

51%

Broda A. , Konieczko K. , Skowroń J.

|

tom Nr 3 (109)

29--145

PL

Związki chromu(VI) są ciałami stałymi o budowie krystalicznej, o zróżnicowanej rozpuszczalności w wodzie. Związki Cr(VI) są stosowane w obróbce powierzchni metalowych w celu zabezpieczenia przed korozją lub w celach dekoracyjnych (chromowanie, anodowanie), jako dodatek do stali nierdzewnej chromowej, w syntezie chemicznej jako silny środek utleniający i jako katalizator, do produkcji niektórych pigmentów, inhibitorów korozji, środków do ochrony drewna. Powstają również podczas spawania i cięcia plazmowego. Pracownicy mogą być narażeni na związki Cr(VI) w środowisku pracy drogą inhalacyjną, pokarmową i przez skórę. Na terenach uprzemysłowionych możliwe jest narażenie pozazawodowe, np. przez wodę do picia, kontakt z glebą lub innymi mediami zanieczyszczonymi tymi związkami. W Polsce w latach 2005-2018 na podstawie informacji przesłanych do Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Preparaty, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym prowadzonego przez IMP w Łodzi w środowisku zawodowym najbardziej rozpowszechniony był dichromian(VI) potasu (zgłaszało go ponad 500 zakładów pracy, a liczba narażonych osób przekraczała 5 tys.). Ponad 1 tys. narażonych osób zgłaszano również w przypadku tlenku chromu(VI), chromianu(VI) potasu oraz innych związków chromu(VI). Zdecydowaną większość zgłoszonych do rejestru stanowisk pracy, na których występowały związki Cr(VI), stanowiły stanowiska laboratoryjne (75%), ponad 10% stanowiska pracy związane z galwanizacją lub trawieniem powierzchni, a około 4% stanowiska spawaczy. W 2018 r. rozporządzeniem MRPiPS wprowadzono dla wszystkich związków Cr(VI) wartość NDS wynoszącą 0,01 mg/m³. W 2019 r. zgodnie z danymi GIS na stężenia >0,1 NDS ÷ 0,5 NDS było narażonych 640 pracowników, >0,5 NDS ÷ NDS – 146 pracowników, a powyżej wartości NDS – 48 pracowników. Przewlekłe narażenie zawodowe na związki Cr(VI) może powodować skutki związane ze żrącym i drażniącym działaniem tych substancji (zmiany skórne, objawy ze strony dróg oddechowych, zaburzenia funkcji nerek) oraz wystąpienie raka płuca i zatok przynosowych. Okres latencji wystąpienia raka płuca u pracowników narażonych zawodowo na związki Cr(VI) wynosi około 20 lat. U ludzi dowody działania związków Cr(VI) na rozrodczość są niejednoznaczne, chociaż są badania wskazujące na ryzyko zmniejszenia jakości nasienia, które odnotowano w grupie spawaczy. Przy ustalaniu wartości NDS za skutek krytyczny działania związków Cr(VI) przyjęto działanie rakotwórcze na płuca. Dla związków Cr(VI) przyjęto wartość NDS na poziomie 0,005 mg Cr(VI)/m³ bez ustalenia wartości chwilowej NDSCh. Zaproponowana wartość NDS 0,005 mg Cr(VI)/m³ zabezpieczy pracowników również przed działaniem drażniącym związków Cr(VI) obecnych w powietrzu środowiska pracy. Przyjęto następujące oznakowanie związków Cr(VI): Carc.*, Muta.*, Ft (Repr.)*, C(r-r)*, I* oraz A*, których kategorię należy ustalić zgodnie z tabelą 3. załącznika VI do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz. Urz. WE L 353, 1-1355 z późn. zm.).

EN

Chromium (VI) compounds are solids with a crystalline structure of varying solubility in water. Chromium (VI) compounds are used in the treatment of metal surfaces to protect against corrosion or for decorative purposes (chrome plating, anodizing), as an additive to chrome stainless steel, in chemical synthesis as a strong oxidizing agent and as a catalyst, for the production of certain pigments, inhibitors corrosion, wood preservatives. They are also formed during welding and plasma cutting. Workers can be exposed to Cr(VI) compounds in the working environment by inhalation, oral and dermal route. In industrialized areas, non-occupational exposure, e.g., through drinking water, contact with soil or other media contaminated with these compounds is possible. In Poland, in 2005-2018, based on information sent to the Central Registry conducted by the Nofer Institute of Occupational Medicine in Łódź, the most common was potassium dichromate (VI) (it was reported by over 500 workplaces, and the number of exposed people exceeded 5,000). Over one thousand exposed persons have been reported for chromium (VI) oxide, potassium chromate (VI) and other chromium (VI) compounds. The vast majority of workplaces with chromium (VI) compounds reported to the register were laboratory stands (75%), over 10% of workplaces related to electroplating or surface etching, and about 4% were welders. In 2018, the regulation of ministry introduced a TLV (MAC) value of 0.01 mg/mᶾ for all chromium(VI) compounds. In 2019, according to Sanitary Inspection data, 640 workers were exposed to concentrations > 0.1 MAC ÷ 0.5 MAC, > 0.5 MAC ÷ MAC – 146 workers, and above the MAC value – 48 workers. Chronic occupational exposure to chromium (VI) compounds may cause effects related to the corrosive and irritating action of these substances (skin lesions, respiratory symptoms, renal dysfunction) and the occurrence of lung cancer and paranasal sinuses. The latency period for lung cancer in workers who are occupationally exposed to Cr(VI) compounds is approximately 20 years. In humans, evidence of the effects of chromium (VI) compounds on reproduction is inconclusive, although there are studies showing a risk of reduced semen quality, which has been reported in the group of welders. Lung carcinogenicity was assumed as a critical effect of Cr(VI) compounds when establishing the MAC value. For chromium (VI) compounds, the MAC value was assumed at the level of 0.005 mg Cr(VI)/m³ without establishing the short-term (STEL, NDSCh) value. The proposed MACV value of 0.005 mg Cr(VI)/m³ will also protect employees against the irritating effects of chromium(VI) compounds present in workplace air. The following labeling of chromium (VI) compounds has been adopted: Carc.*, Muta.*, Ft (Repr.)*, C (rr)*, I* and A*, the category of which should be determined in accordance with table 3 of Annex VI to the Regulation of the European Parliament and EC Council No. 1272/2008 of December 16, 2008 (OJEU L 353, 1-1355 as amended).