Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Simulation of the activities of radon daughters on RGR monitor air filter

100%

Machaj B. , Bartak J.

|

1998

|

tom Vol. 43, nr 2

175-184

EN

To assess errors of a grab sample methods for measurement of radon-222 decay products concentration in air, a computer program simulating deposition of radon daughters on a filter and of variation of their activity against time was developed. Employing this program a measuring procedure of three selected methods of measurement were simulated: measurement of decay product alpha activity in three time intervals, in two time intervals and in one time interval. The count numbers registered in selected time intervals for RaA:RaB:RaC ratio from 200:200:200 ... 200:0:0 dis/min at counting efficiency η = 0.3 were processed according to the equations corresponding to the method under investigations and relative errors resulting from statistics of counting and from deficiency of the method were computed. The results of computations of two interval method were compared with practical measurements from international intercomparison of such gauges. Computations show that the three interval method eliminates errors of the method but large statistic error remains resulting from the uncertainty of measurement of alpha radiation in selected intervals reaching 9.4% relative of alpha potential energy. Two interval method exhibits errors resulting from deficiency of the measuring method 18.3% and from the statistics of pulse counting 7.3%. Measurements at international intercomparison of such gauges showed precision of measurement (statistical error plus method error) 12.6% of alpha potential energy. Computer simulation of one interval method showed 13.5% error related to the deficiency of the method and 3.4% statistic error.

PL

W celu oceny błędów metody pomiaru stężenia produktów rozpadu radonu-222 w powietrzu, opartej na poborze próbki powietrza, opracowany został program komputerowy symulujący osadzanie produktów rozpadu na filtrze oraz zmianę ich aktywności w funkcji czasu. Za pomocą tego programu symulowano trzy wybrane metody pomiaru: pomiar aktywności promieniowania alfa produktów rozpadu w trzech, w dwu i w jednym interwale czsu. Rejestrowana (symulowana)liczba impulsów w wybranych przedziałach czasu dla stosunku RaA : RaB : RaC w granicach 200 : 200 : 200 do 200 :0 :O rozp./min przy sprawności delekcji η=0.3 poddana była obróbce wg. równań dla danej metody, wyliczone zostały również błędy wynikające z metody pomiaru oraz błędy statystyczne. Wyniki obliczeń dla metody dokonującej pomiaru w dwu przedziałach czasu porównane zostały z wynikami międzynarodowych pomiarów porównawczych. Obliczenia symulacyjne wykazują, że metoda trzyinterwałowa eliminuje błędy wynikające z metody pomiaru, pozostaje natomiast duży błąd statystyczny wynikający z niepewności pomiaru promieniowania alfa w wybranych przedzaiłach czasu, dochodzący do 9,4% względnie energii potencjalnej alfa. Metoda dwuinterwałowa wykazuje błędy niedoskonałości metody 18,3% i wynikające ze statystyki liczenia impulsów 7,3%. Międzynarodowe pomiary porównawcze wykazały precyzję pomiaru 12,6% energii potencjalnej alfa (błąd statystyczny plus błąd metody). Symulacja komputerowa metody jednointerwałowej wykazuje błąd metody 13,5% i błąd statystyczny 3,4%.

2

Wpływ promieniowania na organizm ludzki [cz. 2]

100%

Boruta M.

|

2008

|

tom R. 56, nr 1

10-14

3

Zagrożenie radonowe w wybranych podziemnych trasach turystycznych Sudetów

75%

Fijałkowska-Lichwa L.

|

2012

|

tom nr 8

24-30

PL

W artykule dokonano oceny ryzyka narażenia na zwiększone promieniowanie jonizujące pochodzące od radonu i produktów jego rozpadu dla osób z ogółu ludności oraz pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia zawodowego pod powierzchnią ziemi. Kontrolę przeprowadzono w trzech podziemnych czynnych trasach turystycznych: Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, Starej Kopalni Uranu w Kletnie oraz Kopalni Złota w Złotym Stoku, które zgodnie z przepisami obowiązującej ustawy „Prawo atomowe” mogą być traktowane jak podziemne zakłady pracy, inne niż kopalnie [14, rozdz. 3, art. 23, ust. 3, pkt 1].Miarą narażenia na promieniowanie jonizujące jest dawka efektywna. Oszacowano dawki efektywne, jakie otrzymali w latach 2009, 2010 oraz na przełomie 2010 i 2011 roku pracownicy i zwiedzający podziemne trasy turystyczne. Na podstawie uzyskanych rezultatów stwierdzono, że ryzyko narażenia pracowników w związku z występującym zwiększonym promieniowaniem istnieje w każdym z badanych obiektów. Natomiast w dwóch z nich znacznie przekracza dopuszczalny roczny limit narażenia wynoszący zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa 20 mSv [11]. Dla zwiedzających pobyt w podziemnych obiektach turystycznych jest bezpieczny.

EN

This paper evaluates the risk of exposure to an increased ionising radiation originating from radon and its decay products for ordinary Citizens and occupationally exposed employees who work underground. The audit was conducted on three active underground tourist routes: Bear Cave in Kletno, Old Mine of Uranium in Kletno and Gold Mine in Złoty Stok which, in accordance with the provisions of the binding Act "Atomic Law", can be regarded as underground workplaces other than mines ([14], chapter 3, article 23, paragraph 3, item 1). The measure of exposure to ionising radiation is an effective dose. We estimated the effective doses reeeived by the employees and tourists visiting the underground tourist routes in the years 2009, 2010 and at the end of2010 and the beginning of 2011. Based on the obtained results, we concluded that each of the tested sites posed the exposure risk for the employees due to the increased radiation. In two of them, it significantly exceeds the permissible annual exposure limit, which amounts to 20 mSv in accordance with the binding regulations [11]. For visitors, staying in the underground tourist facilities is safe.

4

Modification of the RGR monitor of radon daughters concentration in air

75%

Machaj B.

|

1999

|

tom Vol. 44, nr 3

479-490

EN

It has been shown that determination of the a-activity of the radon daughters nuclides in triple time intervals, which employs air sample deposition on the air filter, are independent on the degree of the radiation disequilibrium. To decrease random errors, some additional simulations and gauge model measurements have been carried out in the radon chamber. The simulations indicate that small random errors are achieved for the counting time intervals of 1-7 min, 8-20 min and 21-30 min, 5 min deposition time, at reasonably long measuring cycle of 30 min. The counting begins parallely with the start of air pump which forces the air flow through the air filter. The radon daughter concentrations measured in such a way correspond well to the real changes of activity against time. The root mean square error of the a potential energy of radon decay products does not exceed 7.5% at about 8 µJ/m3.

PL

Prace wykazały, że wskazania metody pomiaru stężenia produktów rozpadu radonu w powietrzu przez osadzanie próbki powietrza na filtrze powietrza oraz dokonującej pomiaru aktywności promieniowania alfa w trzech interwałach czasu są niezależne od stopnia równowagi promieniotwórczej pomiędzy produktami rozpadu. W celu zmniejszenia błędów statystycznych wykonane zostały dalsze obliczenia symulacyjne i pomiary modelu miernika w komorze radonowej. Obliczenia symulacyjne wskazują, że niskie błędy statystyczne pomiaru uzyskuje się dla zliczania impulsów w interwałach pomiarowych 1-7 min, 8-20 min, 21-30 min, rozpoczynających się wraz ze startem pompowania powietrza wymuszającym przepływ powietrza przez filtr, przy rozsądnej długości cyklu pomiarowego 30 min i 5 min czasu pompowania powietrza. Zmierzone w ten sposób stężenia dobrze odwzorowują rzeczywisty przebieg zmian aktywności w funkcji czasu, średni błąd kwadratowy pomiaru energii potencjalnej alfa produktów rozpadu nie przekracza 7.5% przy stężeniu energii potencjalnej alfa ok. 8 µJ/m3.

5

A novel fast method for radium determination in low radioactive aqueous solutions by radon emanation from radium adsorbent

75%

Kordyasz A. J. , Bilewicz A.

|

1998

|

tom Vol. 43, nr 4

489-498

EN

The method for fast measurement of (sup 226)Ra in low radioactive aqueous solutions by adsorption of radium on α-crystalline manganese dioxide and registration of α-particles from emanated (sup 222)Rn and its daughters has been elaborated. A large-area (64 cm2) silicon detector was used for a-particles registration. The method was tested using manganese dioxide samples with adsorbed (sup 226)Ra of radioactivity: 0.5 Bq, 1 Bq, 2 Bq, 10 Bq and 50 Bq, measured from 1 to 42 h. The time for chemical preparation of the sample and measurement was not greater than 6 h.

PL

Opracowano metodę szybkiego oznaczania (sup 226)Ra w niskoaktywnych roztworach wodnych poprzez sorpcję radu na α-krystalicznym dwutlenku manganu i rejestrację cząstek α z wyemanowanego radonu oraz produktów jego rozpadu. Metodę przetestowano stosując próbki dwutlenku manganu z zaadsorbowanym (sup 226)Ra o aktywnościach: 0.5 Bq, 1 Bq, 2 Bq, 10 Bq i 50 Bq, mierzone od 1 do 42 h. Czas potrzebny na przygotowanie próbki i pomiar nie przekracza 6 h.

6

Zwalczanie zagrożenia pochodnymi radonu metodą izolacji pianowej. Zrobów

75%

Skowronek J.

|

1999

|

tom Vol. 44, nr 2

255-276

PL

Produkty rozpadu radonu stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia ludzi oddychających powietrzem, w którym są one zawarte. W większości przypadków mamy do czynienia z produktami rozpadu izotropu 222Rn, będącego składnikiem szeregu uranowego. W sytuacji występowania w górotworze wyższych koncentracji radionuklidów należących do szeregu torowego w powietrzu występować mogą również 22ORn i produkty jego rozpadu. Do lat siedemdziesiątych w górnictwie światowym problem prewencji zagrożenia radonowego dotyczył wyłącznie kopalń rud uranu lub toru. Dopiero ostatnie trzydzieści lat przyniosły dane potwierdzające występowanie zagrożenia pochodnymi radonu również w kopalniach nieuranowych. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w kopalniach węgla kamiennego zroby zawałowe stanowią obszar najbardziej intensywnego wydzielania się radonu. W zależności od sposobu doprowadzania i odprowadzania powietrza istnieje możliwość jego strat w strumieniu głównym wskutek przepływu części strumienia przez zroby. W wyniku stosunkowo wolnego przepływu powietrza przez zroby wzbogaca się ono znacznie w radon i produkty jego rozpadu. Dopływ tej części strumienia powietrza do strumienia głównego powoduje, że w chodnikach, w których oba te strumienie się łączą, a także na dalszej drodze jego przepływu, może wielokrotnie wzrosnąć stężenie pochodnych radonu w powietrzu. Prewencja zagrożenia radonowego polega na następujących działaniach: -odcięciu źródeł radonu (skał, zrobów, starych wyrobisk, wypływów wód) od kontaktu ze świeżym powietrzem, -odpowiedniej wentylacji sieci wyrobisk, -filtracji powietrza skażonego pochodnymi radonu. Doświadczenie kopalń uranowych pokazało, że izolacja zrobów i pustek eksploatacyjnych w znaczący sposób ogranicza zagrożenie radonowe. W kopalniach węgla kamiennego stosowanie izolacji zrobów w celu zwalczania zagrożenia radonowego jest podobne do technologii stosowanej w zwalczaniu zagrożenia metanowego lub pożarowego. Generalnie - podejmowane działania powinny zmierzać do ograniczenia przepływu powietrza przez zroby. Przeprowadzone badania nad skutecznością metod izolacji zrobów w prewencji zagrożenia radonowego koncentrowano na technologiach izolacji stosowanych w Kopalni Ziemowit, gdzie metoda izolacji zrobów jest szeroko stosowana w profilaktyce przeciwpożarowej. W kopalni wykorzystuje się do izolacji tworzywa chemiczne, głównie tworzywo IZOPIANAŽ. Opisano przebieg badań skuteczności izolacji zrobów w zwalczaniu zagrożenia pochodnymi radonu zastosowanych w kilku rejonach tej kopalni oraz technologię wykonania izolacji zrobów piankami chemicznymi. Przedstawiono analizę wyników badań wpływu izolacji zrobów na obniżenie zagrożenia pochodnymi radonu w rejonach ścian. Najbardziej spektakularnym przykładem skuteczności tych działań są wyniki prac prowadzonych w rejonie ściany 920 w pokładzie 209. Zastosowano tam izolację zrobów ściany 919 na odcinku ponad 800 metrów dzielących tę ścianę od ściany 920. W efekcie obniżono tam stężenie pochodnych radonu z wartości ponad 6 uj/m3 do poziomu poniżej 0,8 uJ/m3. Izolowanie zrobów w ramach prewencji zagrożenia pochodnymi radonu może być stosowane zarówno w strefie dopływu powietrza do rejonu ściany, jak i na wylocie powietrza. Osiągany jest w ten sposób podstawowy cel stosowania izolacji - uniemożliwienie przepływu powietrza przez zroby, skąd może ono wymywać gazy stanowiące zagrożenie dla załogi. Oznacza to również, że ani radon, ani jego pochodne nie będą wówczas wynoszone z powietrzem do strumienia powietrza przewietrzającego stanowiska pracy. Prowadzi to do zmniejszenia stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu na sąsiadujących ze zrobami stanowiskach pracy. Rozpatrzono także problem skuteczności izolacji pianowej, ponieważ niektóre tworzywa sztuczne nie stanowią bariery całkowicie nieprzenikalnej dla gazowego radonu. Przy stosowaniu pianowej izolacji w strefie dopływu powietrza, kwestia ta nie ma istotnego znaczenia - piana izolacyjna zapobiega wnikaniu świeżego powietrza do zrobów i przewietrzania ich. W przypadku zastosowania izolacji na wylocie powietrza w pewnych przypadkach może nabierać znaczenia właściwość jej nieprzenikalności dla gazowego radonu. W takim układzie mogą bowien wystąpić rozkłady potencjałów ciśnień sprzyjające dyfuzji gazowego radonu przez bariery izolujące do strumienia powietrza przepływającego takim chodnikiem. Jeśli powietrzem tym przewietrzane są także inne stanowiska pracy, wytwarzające się na drodze przepływu powietrza pochodne radonu mogą stworzyć na nich zagrożenie radiacyjne. Przedstawiono wyniki badania przenikalności radonu przez wybrane materiały stosowane do izolacji zrobów, w tym również pianki chemiczne. Z badań tych wynika, że: -nie każda pianka chemiczna ogranicza całkowicie dyfuzję radonu do powietrza, -przy zastosowaniu izolacji pianką firmy ISOSCHAUM na drogach odprowadzania powietrza wzdłuż zrobów - ograniczających jego przepływ przez zroby, ale nie zapobiega jących całkowicie dyfuzji radonu przez izolację, należy prowadzić kontrolę zagrożenia także na dalszej drodze przepływu powietrza. W tym przypadku ogranicza to stan zagrożenia radiacyjnego w rejonie zastosowania technologii izolacji, jednakże w czasie przepływu powietrza przez kolejne wyrobiska może wzrosnąć współczynnik równowagi między gazowym radonem, który przeniknął przez barierę pianową, a jego pochodnymi. Inaczej mówiąc - w wyrobiskach położonych dalej od izolowanych zrobów może ulec zwiększeniu stężenie energii potencjalnej alfa produktów rozpadu radonu w powietrzu. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że izolacja zrobów przed przenikaniem przez nie powietrza stanowi istotny element prewencji zagrożenia pochodnymi radonu w rejonach ścian.

EN

Radon progeny is often a significant hazard, especially for people working or living in confined space (mines, dwellings) as a result of its inhalation. Usually, the main source of hazard are daughters products of Rn-222 decay, a member of uranium series. If isotopes from thorium series are present in elevated concentration in the strata, then also Rn-220 and its progeny are present in air. In mining industry till 70's prevention measures against radon hazard have been undertaken only in uranium or thorium mines. But during last 30 years a lot of investigations revealed, that such problem is also common in non-uranium mines. During our investigation in coal mines in area of Upper Silesia we found, that the most important and most efficient source of the radon exhalation are remains of longwall method of excavation - gobs. Also the influence of a ventilation system cannot be neglected - a part of air may go through gobs. As a result of a relatively slow flow through gobs, that air is enriched in radon and its progeny. Reintroducing of this air into ventilation air leads to the situation, that in galleries, where such problem occurs, we can observe a very significant increase of radon and radon daughters concentrations. A control of radon hazard can be done in a following ways: -insulation of sources of radon exhalation (rock body, gobbins, old galleries, inflows of radon-rich waters) from the contact with ventilation air; -proper method of the ventilation; -filtration of the contaminated air. Experiences, gathered in uranium mines showed, that insulation of mined out gobs and emptiness leads to the significant decrease of radon exhalation and diminishing of radiation hazard. In coal mines the isolation of gobs for the control of radon hazard is similar to the techniques of insulation made for the purposes of control of methane or fire hazard. In general - undertaken measures must in both cases focused on the decrease of an air flow through gobs. During our investigation of the effectiveness of gobs insulation for the control of radon hazard we applied a similar technique to the method widely used in Ziemowit Coal Mine for the prevention of fire hazard. In this mine, a foamed plastics are used for this purpose, mainly the material known as IZO PIANA Ž. In the paper investigations of the influence of gobs' insulation on the level of radon hazard are described. Experiments were done in several flats of Ziemowit Mine, and additionally a technique of the insulation with use of foam plastics is described as well. Analysis of the results with the special attention paid on the impact of the insulation on decrease of radon and radon progeny levels in the vicinity of longwalls was performed. The best example of the effectiveness of applied measures are results of measurements done in flat of longwall 920 in a seam 209. The insulation of gobs of an exploited out longwall 919 at the distance of about 800 meters in the closest vicinity of longwall 920 was done. As a result the concentration of radon progeny decreased from the level 6 uJ/m3 below value 0,8 uJ/m3. The insulation of gobbins as a prevention measure against radon and radon progeny hazard can be applied in area of air inlet into the longwall region as well as in the outlet galleries. The main goal, achieved due to the insulation is to prevent air from ventilation tracts to enter the gobs area and washed out hazardous gases as methane or carbon dioxide. It means also, that in such case neither radon nor radon progeny can be introduced into the stream of the air. It leads to the decrease of the potential alpha energy concentration of radon progeny at workplaces located in the vicinity of isolated gobs. The discussion of an efficiency of insulation in correlation with the foam type, under different conditions was done. Some materials are not good enough to make an impenetrable barrier for gaseous radon. In case of application of foam insulation of gobs at the inlet of the air this problem isn't very important, because of the fact that such sealing stops the entrance of the air into the gobs and ventilation of that area. In case of sealing of the gobs at the outlet of the air the low permeability of foam to the radon is really important. In such system, the drop of the pressure along ventilation tracts could cause a diffusion of radon from insulated area through the barrier. The increase of radon and radon progeny concentration in the ventilation air may lead to the increase of the radiation hazard for the miners in the flat. The results of the investigations of radon transport through chosen foam plastics are described. The investigations lead to the following conclusions: -only some of chemical foams are good enough as sealing to stop the diffusion of radon from gobs, -in case of application of plastic foam from ISOSCHAUM company at the outlets from longwalls the monitoring of the radiation hazard must be done due to the fact, that this material doesn't entirely stop the radon diffusion from gobs. Therefore the sealing of gobs done with that type of foam leads to the decrease of the radiation hazard, but along the ventilation tracts the equilibrium between radon and progeny can reach high value. And in the galleries which lay further from the insulated areas it may cause the increase of radon hazard above permissible level. The general conclusion, which can be drawn from the performed investigations, is that the sealing of mined out areas (gobs) is the important tool for the control of radon hazard in the vicinity of longwalls in coal mines.

7

Radon - bać się czy mierzyć?

75%

Derugo A.

|

2002

|

tom R. 7, nr 2

24-28

PL

Od niedawna wiemy, iż w ogólnym bilansie dawek promieniowania jonizującego, na jakie jesteśmy narażeni, największy udział ma ok. 7,5 razy cięższy od powietrza gaz - radon. Dopiero w ostatnich latach zaczęliśmy go zauważać. Co gorsze - coraz częściej straszą nas tym pierwiastkiem, Wroga lepiej jednak przeceniać niż lekceważyć.

8

Emisja radonu na obszarze Górnego Śląska

75%

Wysocka M.

|

2009

|

tom Vol. 43 nr 2

37-46

PL

Promieniotwórczy gaz szlachetny radon 222Rn jest drugim, po paleniu tytoniu, czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost zachorowań na choroby nowotworowe płuca i górnych dróg oddechowych [1,2]. Głównym źródłem radonu są skały i grunty podłoża. Źródłami wzmożonej emisji radonu mogą być również odpady kopalniane o podwyższonej promieniotwórczości naturalnej, składowiska odpadów elektrownianych czy hutniczych a także osady denne osadników kopalnianych wód dołowych. Wzmożona ekshalacja radonu może stanowić zagrożenie radiacyjne dla potencjalnych mieszkańców i użytkowników budynków posadowionych na terenach zrekultywowanych osadników czy składowisk odpadów. Dodatkowymi czynnikami, które mogą powodować zwiększoną emisję radonu są deformacje warstwy przystropowej górotworu, będące efektem eksploatacji górniczej. Ze względu na długi czas połowicznego zaniku izotopu macierzystego radonu - 226Ra radu, wynoszący 1600 lat, należy mieć świadomość, że niekorzystne oddziaływania zdrowotne, związane ze skażeniami promieniotwórczymi, będą obecne długo po zlikwidowaniu ostatniej kopalni węgla kamiennego, elektrowni czy huty. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów ekshalacji radonu w obszarach o zróżnicowanej budowie geologicznej i różnym stopniu antropopresji powodowanej zarówno działalnością przemysłową, jak i skutkami jej ograniczania, a w szczególności likwidowania kopalń węgla kamiennego.

EN

After tobacco smoking, radon is the second factor responsible for lung and larynx cancers [1,2]. The main source of radon is soil and rock body. Other sources of intensified radon exhalation include mining waste of elevated natural radioactivity, waste from hard coal fired power plants and metallurgical industry as well as bottom sediments from settling ponds of mine waters. In industrialized areas like Upper Silesia, South Poland, huge amounts of these waste materials have been deposited on the surface. They may have enhanced concentrations of natural radioisotopes and pose additional radiation risk to the nearby settlements. Additional factors affecting radon hazard are damages of subsurface strata caused by mining exploitation. Results from investigations of radon (222Rn) exhalation from: sediments deposited in abandoned settling ponds of mine waters, waste rocks from the mining of hard coal as well as lead and zinc ore are presented. The study done for the abandoned mine water settling ponds reviled that land reclamation measures undertaken after closing the mine operations must take into account the radioactivity issue. When neglected, it may have a severe impact on the surrounding environment. The observed increased radon emission may cause a potential radiation hazards for the residents of any buildings situated over the reclaimed settling ponds in the future. Results of the measurements are compared to the data obtained in areas undisturbed by industry. Harmful effects of radiation pollution may persist over a long period after ceasing of heavy industry in the region due to a relatively long half-life of radium 226Ra (1600 years).

9

Ekshalacja radonu z betonów lekkich kruszywowych w funkcji ich porowatości

71%

Rubin J. , Zakrzewski T.

|

2000

|

tom z. 88

203-208

EN

There are presented results of experiments and research of lightweight closed grain structure concrete's - the quantitative and qualitative influence of porosity of their structure on radon exhalation. In their elporyt from Electric Power Station Rybnik, shale from main KWK Rydułtowy and slag - shale aggregate from nine waste dumps near Rybnik were used.

10

Radon - zagrozenie wieksze niz 'Czarnobyl'

71%

Strzelecki R. , Wolkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

1993

|

tom 41

|

nr 03

151-155

11

Promieniotwórczość betonu komórkowego - mity czy rzeczywistość ?

71%

Mamont-Cieśla K. , Zapotoczna-Sytek G.

|

1998

|

tom nr 3

22-23

12

Prewencja zagrożenia radonowego w Kopalni Zabytkowej w Tarnowskich Górach

71%

Skowronek J. , Moszny J.

|

1999

|

tom nr 6

18-25

PL

Kontrola żródeł zagrożenia radiacyjnego w Kopalni Zabytkowej wykazała występowanie stosunkowo wysokich stężeń radonu i pochodnych. Zgodnie z przepisami prawa górniczego, wykonano dodatkowe pomiary mające na celu określenie źródeł emisji radonu do powietrza. Kopalnia Zabytkowa pełni obecnie rolę muzeum górnictwa rudnego. Stwierdzono, że przyczyną zwiększonych stężeń radonu są miejsca kontaktu z najstarszymi częściami kopalń rud. Zidentyfikowano główne źródła dopływu radonu i pochodnych do strumienia powietrza przepływającego trasą turystyczną. Większość z nich odizolowano. Przyniosło to natychmiastowy efekt w postaci zmniejszenia zagrożenia radiacyjnego załogi i przewodników. Stwierdzono również, że w tak płytkich i małych zakładach górniczych na wielkość stężeń radonu i pochodnych silnie wpływają zmiany ciśnienia i temperatury na powierzchni.

EN

An inspection of radiation hazard sources in the Antique Mine has proved the existence of fairly high concentrations of radon and its derivatives. According to the respective regulations of the Mining Law conducted have been additional measurements aimed at determining the sources of emanation of radon into the mine air. The Ancient Mine serves at present as an ore mining museum. It has been established that the reason for increased concentrations of radon are the spots of contact with the oldest parts of the ore mines. Identified have been the main sources of inflow of radon and its derivatives in the stream of air flowing along the tourist route. A majority of the sources have been isolated. This has resulted in an immediate effect in terms of reduction of the hazard for the personnel and tourist guides. Also established has been the fact that in shallow and small mines the level of radon concentration is strongly influenced by variations of pressure and temperature on the surface.Â

13

Cost-benefit analysis of prevention of radon risk in Polish mines

63%

Skowronek J.

|

2000

|

tom Vol. 45, nr 4

463-473

EN

Radon is the most important source of radiation hazard in underground mining. Polish experience from this field shows, that doses caused by the exposure of miners to radon progeny are the biggest in comparison with doses due to other natural sources of radiation in mines. On the other hand, enhanced radon concentration can be present everywhere in underground mines, being a source of the radiation hazard for whole mining crews. In late 90's complex investigations of the possible preventive measures have been finished in coal mining industry and in this paper the analysis of profits and costs of the mitigation measures against radon progeny is described. It has been shown, that costs of the prevention are much lower than costs of health detriments, generated by this hazard in the population of miners.

PL

Radon stanowi największe źródło zagrożenia promieniowaniem jonizującym w podziemnym środowisku pracy. Z kilkunastoletniej praktyki kontroli tego zagrożenia w Polsce wiadomo, że górnicy kopalń węgla kamiennego z tego właśnie źródła mogą otrzymywać największe dawki indywidualne, a ponadto — narażona na to zagrożenie jest praktycznie cała załoga podziemnego zakładu górniczego. Ten stan rzeczy spowodował, że w latach dziewięćdziesiątych przystąpiono do opracowania kompleksowego systemu przeciwdziałania temu zagrożeniu. W rezultacie, opracowano zarówno wytyczne projektowania wyrobisk i pracy w warunkach zagrożenia, jak i metody techniczne przeciwdziałania temu zagrożeniu w konkretnych sytuacjach, m. in. przez izolację zrobów czy filtrację z powietrza aerozoli promieniotwórczych. Wszystkie wymienione metody, a także wytyczne, uzyskały stosowne zatwierdzenia i dopuszczenia do stosowania w podziemnych zakładach górniczych. W artykule porównano nakłady na zastosowanie poszczególnych metod prewencji z kosztami, jakie może przynieść narażenie na długotrwałą ekspozycję górników na krótkożyciowe produkty rozpadu radonu. Przy analizie kosztów uwzględniono najnowsze opracowania dotyczące epidemiologii schorzeń jakie może wywołać ekspozycja na pochodne radonu, a także analizy kosztów (m. in. leczenie, renty) jakie schorzenia te powodują w skali globalnej. Wykazano, że nakłady na prewencję są zdecydowanie niższe od kosztów, jakie to zagrożenie niesie z sobą. Stwierdzono też, że w obecnej sytuacji, gdy dostępne są metody prewencji, możliwe jest obniżenie ryzyka powodowanego przez pochodne radonu przynajmniej do poziomu ryzyka tolerowalnego (10-3 - 10-5).

14

Determination of a supported radon activity concentration in bottled mineral waters

63%

Komosa A. , Madej E. , Piekarz M.

|

2008

|

tom Vol. 53, No. 6

835-843

EN

Results of determination of supported radon concentration in bottled mineral waters purchased at markets in Lublin city were presented. Procedure of determination consists in radon extraction from water using the scintillation cocktail (Permablend III in toluene) followed by measurement with the ultra low-level spectrometer Quantulus with the alpha/ beta separation option. It was found that activity concentration of supported radon in water samples ranged from 8.70 to 388 mBq dm3. Annual effective dose calculated for maximum Rn activity value determined and total annual water consumption was equal only to about 0.2% of effective annual dose causing by atmospheric gaseous radon.

PL

W pracy przedstawiono wyniki oznaczeń stężenia radonu (będącego w równowadze z 226Ra) w butelkowanych, niegazowanych wodach mineralnych pochodzących z sieci handlowych Lublina. Procedura oznaczania polegała na bezpośredniej ekstrakcji radonu z wody przyużyciu koktajlu scyntylacyjnego (roztwór toluenowy scyntylatoraPermablend III, Packard) i pomiarze aktywności fazy organicznej przy użyciu ultra niskotlowego spektrometru Quantulus. Stwierdzono, że aktywności właściwe radonu zawierają się w granicach 8,70-388 mBq dm5. Roczna skuteczna dawka, obliczona dla maksymalnego stężenia radonu i całkowitego rocznego spożycia wody, stanowi jedynie 0,2% dawki otrzymywanej od gazowego radonu.

15

Radon in coalfields in the United Kingdom and Poland

63%

Ball T. K. , Wysocka M.

|

2011

|

tom Vol. 56, no 2

249-264

EN

In this paper we compare the nature of the radon problem in two countries each with a well established coal mining industry but with a differing climatic effects ranging from a mild maritime climate to a more stable continental regime. Investigations of radon concentrations in the housing stock have been undertaken for many years in the United Kingdom and radon potential maps exist for areas which include coalfields. Coalfield areas with their preponderance of mud-rocks with low permeability, and generally low to average levels of uranium would at first sight not present a great problem. However there can be radioelement concentrations within coal measures and as a result of mining subsidence, an artificial high permeability. There is also a high population density and although in many areas the proportion of dwellings with radon levels exceeding an action level may be low, the absolute numbers of affected houses may be high. Taking into considerations all the above-mentioned facts, including emanation, migration, and exhalation of radon, we can predict the increased radon hazard in the following areas of Upper Silesia: the fault zones activated by mining operations; the zones of surface deformation, especially in the vicinity of shallow voids and caverns; the zones of karst process development, sandstone sub-outcrops, areas of abandoned settling ponds, where underground waters with high radium concentrations have been discharged. In this paper we investigate what lessons learned from surveys in United Kingdom can be applied to the situation in Poland.

PL

W artykule przedstawiamy istotę zagrożeń radonowych w dwóch krajach górniczych: Polsce i Wielkiej Brytanii, leżących w różnych strefach klimatycznych - łagodnym morskim i zbliżonym do kontynentalnego. W Wielkiej Brytanii badania stężenia radonu w budynkach mieszkalnych prowadzone są od wielu lat. Opracowano mapy potencjału radonowego, obejmującego również zagłębia węglowe. Dominującymi utworami geologicznymi budującymi brytyjskie zagłębia węglowe są utwory ilaste o niskiej przepuszczalności i niskiej zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych. Wydawać by się mogło, że problem zagrożeń podwyższoną emisją radonu w tych obszarach nie istnieje. Jednakże stwierdzono, że w skałach towarzyszących pokładom węgla sporadycznie występują lokalne koncentracje radionuklidów. W obszarach osiadania będącego skutkiem eksploatacji górniczej, przepuszczalność nadkładu wskutek dezintegracji i rozluźnień górotworu, jest wysoka. Gęstość zaludnienia obszarów górniczych jest bardzo wysoka, co powoduje, że nawet, jeśli procentowy udział budynków, w których przekroczone są dopuszczalne stężenia radonu jest niski, to ich bezwzględna liczba może być wysoka. Rozważając wszystkie wymienione powyżej fakty oraz biorąc pod uwagę zdolność radonu do emanacji, migracji i ekshalacji, można określić charakterystykę obszarów powyższego ryzyka radonowego w polskich zagłębiach węglowych. Problem dotyka szczególnie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w obszarze którego miejscami potencjalnego wzrostu ryzyka mogą być: strefy uskoków, szczególnie tych, które zostały uaktywnione w wyniku działalności wydobywczej, obszary deformacji górotworu spowodowanej osiadaniami, obecnością pustek, zrobów, strefy rozwoju zjawisk krasowych, wychodnie pokładów węgla I skał karbońskich, obszary likwidowanych osadników wód dołowych, do których odprowadzano wody dołowe podwyższonej zawartości izotopów radu. W artykule podejmujemy próbę pokazania, jakie doświadczenia brytyjskie mogą być przydatne badaczom w Polsce.

16

Ventilation systems at high grade uranium deposits

63%

Apel D. B. , Szymański J. K.

|

2012

|

tom nr 2

5-13

EN

All of the uranium mines in Canada are located in the Athabasca Basin, and the bulk of Canadian uranium production comes from two underground mines: McArthur River Mine and Rabbit Lake Mine. The third undeveloped Canadian uranium mine, the Cigar Lake Mine is expected to supply almost 15% of the world's uranium production. One of the most important considerations when designing an underground uranium mine is the design of an effective ventilation system which would be able to dilute radon concentration below the allowable exposure limits or prevent the influx of radon into the mine openings. This paper discusses the design and development of ventilation systems at underground high grade uranium mines. The paper talks about pros and cons of the currently used ventilation systems at uranium mines in Northern Saskatchewan based on the 16 years perspective gained by the authors on these projects.

PL

Wszystkie kopalnie uranu w Kanadzie są położone w Zagłębiu Athabasca, a większość kanadyjskiej produkcji uranu pochodzi z dwóch podziemnych kopalni: McArthur River Mine i Rabbit Lake Mine. Trzecia niezagospodarowana jeszcze kanadyjska kopalnia uranu Cigar Lake Mine ma w przyszłości dostarczać niemal 15% światowej produkcji uranu. Jednym z najistotniejszych zagadnień w trakcie projektowania podziemnej kopalni uranu jest zaprojektowanie efektywnego systemu wentylacyjnego, który byłby w stanie obniżyć stężenie radonu poniżej dopuszczalnych norm lub zapobiec napływowi radonu do wyrobisk udostępniających. Niniejszy artykuł omawia projektowanie i rozwój systemów wentylacji w podziemnych kopalniach rud o wysokiej zawartości uranu. Artykuł przedstawia także argumenty za i przeciw w odniesieniu do stosowanych obecnie systemów wentylacji w kopalniach uranu w Northern Saskatchewan na podstawie 16-letnich doświadczeń zdobytych przez autorów w trakcie realizacji tych projektów.

17

Problem radonu w Szwecji

63%

Roszak W.

|

2002

|

tom nr 9

54-54

18

Leczenie inhalacyjne wodą termalną wzbogaconą w radon zapaleń górnych i dolnych dróg oddechowych

62%

Passali D. , Gabelli G. , Passali G. C. , Mösges R. , Bellussi L. M.

Polish Journal of Otolaryngology

|

2017

|

tom 71

|

nr 4

8-13

PL

Wstęp: Terapia wodą mineralną wzbogaconą w radon 222, charakteryzująca się bezpiecznym poziomem radioaktywności, stosowana jest w leczeniu zaburzeń reumatycznych, a jej skuteczność została już potwierdzona w kilku badaniach klinicznych. Terapia chorób zapalnych górnych i dolnych dróg oddechowych wodami radonowymi funkcjonuje w wielu ośrodkach dysponujących gorącymi źródłami, a do chwili obecnej nie powstał przegląd dotyczący ich zastosowania. Metody: Dokonano przeglądu systematycznego w bazach danych PubMed i Scopus w odniesieniu do badań klinicznych opublikowanych w ciągu ostatnich 20 lat, w których porównywano obiektywne parametry czynności górnego i dolnego odcinka dróg oddechowych, przed i po leczeniu inhalacyjnym wodą wzbogaconą radonem. Wyniki: Znaleziono cztery prospektywne badania: jedno badanie dotyczące leczenia astmy oskrzelowej, jedno badanie kontrolowane placebo dotyczące przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, jedno badanie odnoszące się do stanów zapalnych górnych dróg oddechowych z niedrożnością nosa oraz jedno badanie kliniczno-kontrolne dotyczące alergicznego nieżytu nosa. Pacjenci byli leczeni za pomocą inhalacji przez nos wody wzbogaconej w radon przez okres od 12 do 28 dni oraz oceniani na początku badania i po zakończeniu terapii. Po 2 tygodniach leczenia zmniejszyły się wartości oporów dróg nosowych, zwiększyły się wartości przepływów, poprawił się klirens śluzowo-rzęskowy, zwiększył się stosunek liczby komórek rzęskowych do śluzowych, wzrosła wartość procentowa FEV1 u pacjentów z astmą. Wnioski: Terapia inhalacyjna wodą termalną wzbogaconą w radon prowadzi do istotnej poprawy obiektywnych wskaźników funkcji nosa w alergicznym nieżycie nosa i przewlekłym zapaleniu nosa i zatok przynosowych oraz zmniejsza obturację płuc w astmie.

19

Leczenie inhalacyjne wodą termalną wzbogaconą w radon zapaleń górnych i dolnych dróg oddechowych

62%

Passali D. , Gabelli G. , Passali G. C. , Mösges R. , Bellussi L. M.

Otolaryngologia Polska

|

2017

|

tom 71(4)

8-13

PL

Wstęp: Terapia wodą mineralną wzbogaconą w radon 222, charakteryzująca się bezpiecznym poziomem radioaktywności, stosowana jest w leczeniu zaburzeń reumatycznych, a jej skuteczność została już potwierdzona w kilku badaniach klinicznych. Terapia chorób zapalnych górnych i dolnych dróg oddechowych wodami radonowymi funkcjonuje w wielu ośrodkach dysponujących gorącymi źródłami, a do chwili obecnej nie powstał przegląd dotyczący ich zastosowania. Metody: Dokonano przeglądu systematycznego w bazach danych PubMed i Scopus w odniesieniu do badań klinicznych opublikowanych w ciągu ostatnich 20 lat, w których porównywano obiektywne parametry czynności górnego i dolnego odcinka dróg oddechowych, przed i po leczeniu inhalacyjnym wodą wzbogaconą radonem. Wyniki: Znaleziono cztery prospektywne badania: jedno badanie dotyczące leczenia astmy oskrzelowej, jedno badanie kontrolowane placebo dotyczące przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, jedno badanie odnoszące się do stanów zapalnych górnych dróg oddechowych z niedrożnością nosa oraz jedno badanie kliniczno-kontrolne dotyczące alergicznego nieżytu nosa. Pacjenci byli leczeni za pomocą inhalacji przez nos wody wzbogaconej w radon przez okres od 12 do 28 dni oraz oceniani na początku badania i po zakończeniu terapii. Po 2 tygodniach leczenia zmniejszyły się wartości oporów dróg nosowych, zwiększyły się wartości przepływów, poprawił się klirens śluzowo-rzęskowy, zwiększył się stosunek liczby komórek rzęskowych do śluzowych, wzrosła wartość procentowa FEV1 u pacjentów z astmą. Wnioski: Terapia inhalacyjna wodą termalną wzbogaconą w radon prowadzi do istotnej poprawy obiektywnych wskaźników funkcji nosa w alergicznym nieżycie nosa i przewlekłym zapaleniu nosa i zatok przynosowych oraz zmniejsza obturację płuc w astmie.

20

Natural radiation and its hazard in copper ore mines in Poland

62%

Chau N. D. , Jodłowski P. , Kalita S. J. , Olko P. , Chruściel E. , Maksymowicz A. , Waligórski M. , Bilski P. , Budzanowski M.

Acta Geophysica

|

2008

|

tom Vol. 56, no. 2

505-517

EN

The doses of gamma radiation, concentrations of radium isotopes in water and sediments, radon concentration and concentration of alpha potential energy of radon decay products in the copper ore mine and in the mining region in the vicinity of Lubin town in Poland are presented. These data served as a basis for the assessment of radiological hazard to the mine workers and general public. The results of this assessment indicate that radiological hazard in the region does not differ substantially from typical values associated with natural radiation background. The calculated average annual effective dose for copper miners is 1.48 mSv. In general, copper ore mines can be regarded as radiologically safe workplaces.