Celem autorów było rozpoznanie osadów pozakorytowych w dolinie środkowej Wieprzy i możliwie dokładne określenie ich wieku oraz miejsc i warunków ich akumulacji na równinie zalewowej. Zastosowano przy tym zestaw metod geomorfologicznych i geologicznych odnoszących się do analizy form występujących na równinie zalewowej i i budujących je osadów.Wcelu określenia ich wieku wykorzystano datowania radiowęglowe, datowania archeologiczne i w odniesieniu do osadów mineralnych – metodę termoluminescencyjną. Analizom poddano osady basenu powodziowego, osady wypełniające różnowiekowe paleomeandry oraz subfosylne i współczesne osady pozakorytowe.
EN
The aim of the study has been to recognize overbank deposits in the middle Wieprza valley, including their precise dating and assessment of local conditions of sedimentation. It is based on geomorphological and geological research of floodplain landforms and deposits. Ages have been determined using radiocarbon method, archaeological dating and, for minerogenic deposits, TL dating. Analyses have been performed on floodplain basin deposits, palaeomeander infills, and subfossil and recent overbank deposits. The studied palaeomeanders have variable infills from various periods of the Sub-Atlantic. They are accompanied by diversified point bar deposits. Floodplain basin deposits have a similar, Sub-Atlantic age. Both types of deposits are overlain by flood deposits, which have accumulated since the early Middle Ages. Contemporary flood deposits of the Wieprza river differ from the sub-fossil ones through more restricted occurrence, resultant from channelization and channel incision. Therefore, in comparison to the pre-channelization period, the extent of floods is smaller and does not encompass the entire Holocene floodplain. Flood overbank deposits form only in the immediate vicinity of the channel.
W artykule omówiono główne problemy z podejściem do zagospodarowania den dolin rzecznych, w tym dolnej Wisły. Wzrost dynamiki odpływu wód, warunkowanego zmianami globalnymi klimatu, a także coraz większą ingerencją człowieka (rolnictwo, urbanizacja, przemysł), skutkuje tym, że mamy do czynienia ze wzrostem ilości i wysokości wezbrań z jednoczesnym potęgowaniem się susz. Z kolei podstawową zasadą prawidłowo funkcjonującego systemu rzecznego jest to, by umożliwić swobodny odpływ nadmiaru wód, zwłaszcza podczas wezbrań. I tak korytem następuje odpływ wód najczęściej trwających, tj. od niżówek poprzez stany (pochodne przepływy) średnie do tzw. stanów pełnokorytowych, zaś wody wezbraniowe są odprowadzane, specjalnie wykształconym przez rzekę, poziomem (równina) zalewowym. Tymczasem powierzchnia międzywala jest traktowana jako korytarz ekologiczny, obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) – Dyrektywa Ptasia, oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – Dyrektywa Siedliskowa. Utrzymanie roślinności na międzywalu powoduje zagrożenie w momencie występowanie zwiększonych przepływów wody, przyczyniając się do wezbrań o charakterze powodzi. W ocenie autorów złą praktyką jest m.in. zachowanie drzewostanu i zakrzewienia na powierzchni równiny zalewowej międzywala, które dzięki „zaszłościom” historycznym i gospodarczym (nie prowadzono wyrębu i wycinki) dziś uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie tej makroformy korytowej (odcinki zatorogenne, utrudniające spływ wód wezbraniowych).
EN
The article discusses main problems related to the approach to development of river valley bottoms, including that of lower Vistula. Increased water outflow dynamics, determined by the global climate change, as well as growing human influence (agriculture, urbanization, industry) lead to escalation of the number and height of floods with simultaneous accumulation of droughts. On the other hand, the basic principle of a correctly functioning river system is to enable free outflow of the excess of waters, especially during floods. The most frequent water stages, i.e. from low water, thorough average water (derived flows), to the so-called bankfull stages, flow downstream the riverbed, whereas high water stages flow into the flood plain shaped by the river. The surface of the inter-embankment zone is treated as an ecological corridor, the area of special protection of birds (SPA) – the Birds Directive, and the area of special protection of habitats (SAC) – the Habitats Directive. Conservation of vegetation in the inter-embankment zone is dangerous at the moment of increased water flows, contributing to the occurrence of high water stages with flood characteristics. The authors consider it to be a wrong practice to preserve wood stands and bushes in the inter-embankment flood plain which, due to historical and economic reasons (no felling nor logging were carried out), prevent today the correct functioning of this riverbed macro-form (sections generating jams, hindering the outflow of flood waters).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.