Parki i ogrody przy szpitalach psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku to dzieła sztuki ogrodowej dowodzące terapeutycznej roli komponowanego krajobrazu. Przemiany w psychiatrii w ostatnich 100 latach skutkują zmianami zespołów służących nerwowo i psychicznie chorym, które są adaptowane do współczesnych celów. W ogrodach szpitalnych pojawiają się uzupełnienia o charakterze memorialnym. Upamiętniają one ofiary nazistowskiej eutanazji chorych psychicznie, która miała w latach II wojny światowej. Artykuł opisuje przykłady pomników akcji T4 i ich związek z historycznym krajobrazem parkowym i ogrodowym.
EN
Parks and gardens of psychiatric hospitals in the late 19th and early 20th centuries are a particular example of garden design art and testify to the role of designed landscape in therapy. Along with the evolution of psychiatry within the last 100 years, institutions for neurotic and mental patients have evolved too. Besides being adapted for contemporary purposes, hospital gardens have also become sites of commemoration of the victims of Nazi euthanasia of psychiatric patients, perpetrated during the Second World War. This article describes selected Aktion T4 memorials in their park and garden landscape context.