Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Konflikt o Górski Karabach. Problem azerskich przesiedleńców

100%

Wirowska A.

|

2012

|

tom 9

|

nr 9

307-315

PL

Według rankingu ONZ Azerbejdżan jest jednym z czołowych państw, na których terenie występuje wysoki odsetek przesiedleńców. Mniej więcej co ósmy Azerbejdżanin przynależy do jednej z tych grup. Sprawę pogarsza fakt, że ok. 79 % przesiedleńców cierpi z powodu ubóstwa lub społecznej dyskryminacji. Sytuacja ta jest rezultatem konfliktu między Armenią a Azerbejdżanem o Górski Karabach, który rozpoczął się u schyłku lat 80- tych. Pierwsze migracje rozpoczęły się w 1987 roku, a zakończyły w 1991 i dotyczyły głównie Azerów i Ormian powracających do ojczyzny (około 500.000 wszystkich razem). W 1988 sytuacja w regionie była już bardzo groźna i prawie nikt nie potrafił przejąć nad nią kontroli. Zaczęło dochodzić do pogromów, w wyniku których zginęło wielu ludzi w Sumgait i Baku. W latach 1992-94 doszło do regularnej wojny między Armenią i Azerbejdżanem. Gdy miały miejsce największe migracje, wielu Azerów i Kurdów musiało opuścić swe domy z powodu ormiańskiej inwazji w Szuszi i Chodżali. Najbardziej traumatyczne wydarzenia miały miejsce w roku 1993, podczas których Azerbejdżan utracił 13% swego terytorium, a wszystkich ludzi stamtąd zmuszono do wyniesienia się. W maju 1994, pod auspicjami WNP, podpisano zawieszenie broni między tymi dwoma poradzieckimi państwami. Od tego czasu między Azerbejdżanem i Armenią ma miejsce coś, co można nazwać „stanem pokojowo-wojennym”. Prace nad przywróceniem pokoju, w które zaangażowane są Mińska grupa OBWE (z Rosją, USA, Francją) oraz ONZ, wciąż trwają bez powodzenia. Niemożliwy będzie potencjalny powrót przesiedleńców nawet w następnej dekadzie. Jest to związane z nieuregulowanym statusem Górskiego Karabachu i Korytarza Laczyńskiego (stanowiącego strefę buforową).

2

Święty wieczór w obrzędowości dorocznej Ukraińców Bojkowszczyzny: tradycja ludowa i pamięć przesiedleńców

51%

Kolomyichuk O.

|

nr 4-5

53-72

PL

W artykule dokonano analizy tradycyjnych obrzędów i zwyczajów, które dotyczą obchodów Świętego Wieczoru (6 stycznia według nowego stylu) na Bojkowszczyznie – w regionie historyczno-etnograficznym na terenie współczesnej Ukrainy. Świąteczno-obrzędowa uroczystość została przedstawiona według tradycji ludowej obchodów Świętego Wieczoru, czyli dotyczy okresu końca ХІХ – lat 30. ХХ wieku. Opisane działania obrzędowe i rytualne cechuje symbolika dobrego początku; miały one na celu zachować i powiększyć własne gospodarstwo: rytualne milczenie podczas karmienia kur, żywienie bydła daniami obrzędowymi z dotrzymaniem pewnego scenariusza rytualnego i in. Konieczną częścią Świętego Wieczoru na Bojkowszczyznie były motywy zaduszkowe, które przejawiały się w zaproszeniu zmarłych do rodzinnej Świętej Wieczerzy, zostawaniu potraw obrzędowych po jej zakończeniu, semantyką tekstu-obrzędu dopełnianego pomiedzy członkami rodziny, zapychaniu łyżki w rytualny snop. W takich czynnościach magiczno-rytualnych Świętej Wieczerzy jak dzielenie się chlebem, obwiązywanie nóżek stołu łańncuchem, zaprosiny do rodzinnego stołu dusz zmarłych krewnych, dzikich zwierząt czy aniołów, znaleziono symbolikę communitas. Opisywane obrzędy tradycyjne i działania magiczne, funkcjonujące wśród mieszkańców ukraińskiej części Bojkowszczyzny, często porównywnuję z wypowiedziami przesiedlonych Ukraińców – mieszkańców województw zachodnich i północnych współczesnej Polski, którzy jeszcze przed 1947 r. zasiedlali górskie stoki Bieszczad Zachodnich.

EN

The article presents traditional rites and customs connected with the celebration of Christmas Eve (on 6th January) in Boikivschyna, the historical-ethnographic region of modern Ukraine. The festive and ritual ceremony discussed herein adheres to the folk tradition of the celebration of Christmas Eve from the end of the 19thcentury until the 1930’s. The described ritual acts are marked by the symbolism of a “good beginning”: ritual silence during feeding chickens, feeding cattle with ritual food, and keeping some ritual scenarios that were intended to preserve and increase the farmstead. Commemorative motifs were a required part of Christmas Eve in Boikivschyna and manifested themselves in the invitation of the dead relatives to the family’s Holy Supper, in leaving ritual food after the finished supper, in the semantics of the text-rite performed by family members, and in sticking the spoon into a ritual sheaf. Such magical and ritual acts of Christmas Eve as dividing bread; strapping the table legs with a chain; and inviting the souls of dead relatives, wild animals or angels to family supper, have been found to contain symbols related to communitas. The traditional rites and magical acts practised among the inhabitants of Boikivschyna in Ukraine (described in the article) are also compared with memories of deported Ukrainians, inhabitants of western and northern voivodeships of modern Poland who lived in the Bieszczady Mountains before 1947.

3

Mental Revival of Ukraine: A Stranger Among Friends?

44%

Lavrynenko H. , Donaj Ł.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2023

|

nr 2

51-69

PL

W publikacji autorzy podejmują problem mentalnego odrodzenia Ukraińców w okresie powojennym, a także konsekwencje podziału społeczeństwa na kategorie „przyjaciół” i „obcych”. Zaproponowano trzy etapy oddalania się społeczeństwa ukraińskiego od wartości systemu politycznego typu sowieckiego, a zatem w procesie przechodzenia od homo soveticus do współczesnej ukraińskiej mentalności politycznej: destylację polityczną, sublimację i kalcynację. Zidentyfikowano dwie fale migrantów wewnętrznych w niepodległej Ukrainie: pierwszą w latach 2014–2015 oraz drugą – po 24 lutego 2022 r. Zwrócono także uwagę na zawód jako wskaźnik poziomu kształtowania się świadomości politycznej obywateli. Podkreślono, że od początku wojny hybrydowej w społeczeństwie ukraińskim istnieje podział na tych, którzy wyjechali i tych, którzy pozostali, by żyć pod okupacją (w odniesieniu do terenów czasowo okupowanych). Pochylono się nad motywacjami tychże zachowań oraz przesłankami stojącymi za decyzjami o podejmowaniu lub odmowie współpracy z władzami okupacyjnymi. Opisano problem obecnych oraz potencjalnych przejawów kolaboracji na terenach okupowanych. W celu analizy podziału społeczeństwa ukraińskiego podczas działań wojennych – na „przyjaciół” („bohaterów”) i „obcych” („zdrajców”) – wykorzystano mechanizm zwany trójkątem dramatycznym Stephena Karpmana. Autorzy rozważają typy komunikacyjne i zachowania obywateli w ramach trzech modeli: „ofiary”, „zdrajcy” i „bohatera”. W wyniku badań wykazano, że istnieje nieufność między obywatelami, którzy byli, a tymi, którzy nie byli na okupowanych terytoriach. W związku z tym, możliwych jest kilka scenariuszy dalszych relacji między nimi. Jednym jest akceptacja jako „przyjaciół”, przejaw współczucia, tolerancyjna postawa i chęć pomocy „ofierze”. Innym – brak akceptacji ze strony społeczeństwa, identyfikacja z kategorią „obcego”, napięty i podejrzliwy stosunek do „zdrajcy”. Autorzy konkludują, iż w okresie powojennym można spodziewać się kolejnego podziału społeczeństwa, ale nie ze względu na język czy miejsce aktualnego zamieszkania, ale ze względu na miejsce zamieszkania obywateli w czasie działań wojennych: na terenach okupowanych lub kontrolowanych przez Ukrainę.

EN

The authors of the study analyze the problem of the mental revival of Ukrainians in the post-war period, as well as consequences of the division of society into the categories of “friends” and “strangers”. The authors distinguish three stages in which the Ukrainian society distanced itself from Soviet political system values in the transition from homo soveticus to the modern Ukrainian political mentality: political distillation, sublimation and calcination. Two waves of internal migrants in independent Ukraine have been identified: the first in 2014–2015, and the second and after February 24, 2022. The study focuses on the profession as an indicator for the level of political awareness among citizens. It is noted that since the beginning of the hybrid war, there has been a division of Ukrainian society into those who left and those who remained to live under occupation. The attention is also paid to the importance of understanding the motivation and behavior of these people, as well as reasons for making decisions in favor of or against cooperation with the occupants. The issue of potential and existing manifestations of collaboration in the occupied territories is analyzed. By using the “triangle of power and relations by Stephen Karpman”, the article examines general sentiments of Ukrainians on the division of their society into “friends” (“heroes”) and “strangers” (“traitors”) during military operations in Ukraine. The authors analyze communication and behavior types of citizens within three models: “victim”, “traitor” and “hero”. The study indicates that citizens who were and were not in the occupied territory are wary of each other; several scenarios of relations between them are identified. The first is acceptance as “friends”, a manifestation of compassion, a tolerant attitude, and willingness to help the “victim”. Another scenario is non-acceptance by the community, assignment to the category of “stranger”, and tense and suspicious attitude towards the “traitor”. The authors note that, in the post-war period, another division of society is likely to be observed, but not on the basis of the language or territory, but on the actual place of residence of citizens (in territories occupied or controlled by Ukraine) during hostilities.

4

Polacy w Kazachstanie. Dlaczego Polska nas nie chce?

44%

Przychodaj J. M. , Przychodaj E.

|

nr 1

107-118

PL

Treścią artykułu są refleksje nad wybranymi aspektami poznawczymi i metodologicznymi problematyki Polaków w Azji Centralnej, ze szczególnym uwzględnieniem mieszkających w Kazachstanie. Analiza tej tematyki jest ujęta zarówno z perspektywy historycznej, jak i współczesnej oraz osadzona w kontekście sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej Trzeciej Rzeczypospolitej powstałej w latach 90. XX wieku. Zawiera socjologiczne spojrzenie, z wyraźnie akcentowanymi elementami tzw. publicystki zaangażowanej dotyczącej zagadnień polonijnych, w tym emigracji i repatriacji oraz ze zwróceniem szczególnej uwagi na uwarunkowania i niektóre, np. społeczno-moralne, aspekty tożsamości naszych rodaków na Wschodzie.

EN

The article is a reflection over selected cognitive and methodological problems of Poles in Central Asia, with a particular emphasis on Polish people living in Kazakhstan. The subject matter is analysed both from the historical perspective and from the contemporary one, and is set in the context of the international and domestic situation of the Republic of Poland in the 90s of the twentieth century. This article is written from the sociological point of view, with clearly indicated elements of the socalled dedicated journalism relating to the problems of emigration and repatriation, with a particular emphasis on the conditions and some social and moral aspects of the identity of our compatriots in the East.

5

Nowi „Lubuszanie” wobec problemów osadniczych i politycznych na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956 Opór – przystosowanie – uległość

32%

Osękowski C.

|

2018

|

nr 28

255-291

PL

Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie obrazu nowego społeczeństwa Ziemi Lubuskiej ukształtowanego po 1945 r. i jego funkcjonowania w kilkunastu powojennych latach, w zasadzie do 1956 r. Mieszkańcy Ziemi Lubuskiej osiedlali się na poniemieckich ziemiach w różnych okolicznościach i z różnych pobudek: jedni byli do tego zmuszeni zmianą granic państwa, inni mieli nadzieję na lepsze niż dotychczas warunki życia i awans ekonomiczny. Pierwsze lata życia na Ziemi Lubuskiej dla osadników nie były łatwe, bez względu na to skąd tu przybyli, gdzie osiedli się i czym zajęli się w nowym miejscu zamieszkania. Warunki życia w nowym miejscu chociaż były najczęściej lepsze niż na ojcowiźnie były jednak obce kulturowo, krajobrazowo i mentalnie. Nie zawsze można było także liczyć na wsparcie państwa, które w tym czasie nie było jeszcze zorganizowane, było poranione wojną i zmianą granic, z dnia na dzień ewoluowało w kierunku coraz większej ideologizacji. Pomimo tego osadnicy przystosowywali się do nowych warunków, organizowali lokalne życie i zajmowali się pracą, w większości na roli. Ogromną wagę przywiązywali do życia religijnego, stąd też wspierali duchownych, dbali o lokalny kościół i byli zainteresowani lekcjami religii dla swoich dzieci. Z upływem czasu ludzie byli coraz bardziej kontrolowani przez państwo, zmuszani do udziału w absurdalnych i ideologicznych projektach narzucanych im w życiu prywatnym i rodzinnym, w pracy i miejscu zamieszkania. Państwo osaczało ludzi i zmuszało do uczestnictwa w różnych zdarzeniach wbrew ich woli, oczekiwaniom i przekonaniom. Nowe społeczeństwo Ziemi Lubuskiej dobrze radziło sobie z organizacją od podstaw codziennego życia w nowym miejscu zamieszkania. Nie zawsze jednak radzono sobie z ekspansją państwa w życie indywidualne, rodzinne, zawodowe oraz lokalne, nie zawsze udawało się ludziom obronić ważne dla wszystkich wartości. W tym kontekście kluczowe staje się pytanie o granice i obszary uległości ludzi wobec autorytarnego, a w latach 1949-1956 totalitarnego, państwa. Form oporu społeczeństwa wobec polityki stalinowskiego państwa było wiele, przybierały one różny zasięg i miały zarówno indywidualny, jak też grupowy i zbiorowy charakter.

EN

The purpose of this text is to provide the picture of the community formed after 1945 in the Lubusz Land and the community’s functioning in the post-war years, i.e., till 1956. Inhabitants in the Lubusz Land settled in the former German territories in diverse circumstances and for various reasons: due to changes in the state boarders, in hope for better living conditions and economic advancement. The fist years in the Lubusz Land were not easy for the settlers, regardless of where they came from, where they settled, or what they did for living in the new place. Even though frequently better, their living conditions were different in terms of culture, landscapes, and mentality from those in the patrimony lands. The settlers could not always count on the state’s support, which at that time was still not organized, recovering from the war and changes in the state boarders, and increasingly ideologized. Despite this, the settlers were adapting to new conditions, organizing local life, and working, mostly in agriculture. They were religious, so they supported the clergy, cared for the local church, and were interested in religion classes for their children. With time, people were increasingly controlled by the state, forced to participate in absurd and ideological projects imposed on their private and family life, at work and in the place of living. The state was besetting people, forcing them to participate in various events against their will, expectations, and convictions. The new community in the Lubusz Land coped well with the organization of everyday life in the new territory. However, people did not always cope with the state’s expansion into their individual, family, professional, and local life. Not everybody was able to defend important to them values. In this context, the key question arises about the limits and areas of people’s acquiescence in view of the authoritarian, and between 1949 and 1956 totalitarian, state. There were many forms of resistance against the politics of the Stalinist state. They had various reach and were of individual as well as group and collective nature.