Большинство изданных в XVIII веке в России книг предваряли всякого рода предисловия, вступления, введения, берущие свое начало во временах античности и сопутствовавшие древнерусским рукописным книгам уже с XI века. В настоящей статье рассматривается отношение русских авторов XVIII столетия (писателей, переводчиков, издателей) к вводным частям литературных произведений на основе их высказываний в тексте самих вступлений. Разнообразные мнения авторов свидетельствуют об их сознательном подходе к традиции и тогдашней литературной действительности.
Опираясь на послесловие в Цетинском октоихе первогласнике 1494 года, венецианский издатель Божидар Вукович (1460–1539) со своими помощниками – сербскими монахами – в девяти текстах, помещенных в шести разных изданиях (1519–1520, 1536–1538), затрагивает ряд богословских тем, которые выстраивает в продуманную систему. В центре внимания находится вопрос общения Бога с человеком. В период от создания Адама до пророка Моисея доминирует прямой контакт („лицом к лицу”), a данный Моисею письменно зафиксированный Закон и писания пророков помогают людям в ожидании главного акта исполнения Предвечного совета – Воплощения Логоса. Издавая ветхозаветные (особенно Псалтирь) и богослужебные книги Нового завета, Божидар осознает огромную роль печатного слова для служения Богу и Церкви. Забота о спасении православных верующих и духовная помощь страдающей сербской родине лежат в основе культурной деятельности Вуковича. Независимо от политической, церковной и семейной конъюнктуры, предисловия и послесловия в изданиях его типографии свидетельствуют о высоком уровне богословской мысли православия в конце XV – начале XVI века и о сознании всеправославного единства Церквей под омофором четырёх восточных патриархов.
Artykuł analizuje częstotliwość i funkcje stylistyczne określeń zgody w znanym tekście starobiałorskim z drugiej połowy XVI wieku – Przedmowa białoruskiego protestanta Bazyla Tiapinskogo dotycząca przetłumaczonej i opublikowanej przez niego Ewangelii. Autor artykułu formułuje wniosek, że środki stylistyczne w nim omówione odzwierciedlają styl Przedmowy i wybrane techniki wypowiedzi ustnej jej autora.
EN
The article analyzes frequency and stylistic functions of the concordant attributes in famous text of the Old Belarusian literature of the second half of the 16th c. – the preface of the Belarusian Protestant Basil Tyapinsky, dedicated to the Gospel translated and printed by him. The conclusion of the analyses is that the rhetorical devices examined in the article reflect a speech style of the preface and some oral techniques of its author.
W artykule zaprezentowano badania dotyczące kolokacji łaskawy czytelnik oraz formuły pożegnalnej bądź łaskaw w przedmowach do dzieł z okresu 2. poł. XVII i 1. poł. XVIII w. Na podstawie m.in. kwerend słownikowych poszukiwano genezy obu wyrażeń, natomiast badania korpusowe (na materiale z ogólnego korpusu historycznego oraz korpusu specjalistycznego utworzonego z 152 przedmów do dzieł z lat 1650–1750) wsparte metodami statystycznymi posłużyły do wskazania funkcji pełnionych w tekście przez te formuły. Wykazano, że oba wyrażenia odznaczają się wysokim stopniem skonwencjonalizowania i funkcjonują na zasadzie szablonu, a kolokacja łaskawy czytelnik jest słowem kluczowym w ujęciu statystycznym dla tekstów wstępnych kierowanych do anonimowego odbiorcy w dojrzałym i późnym baroku oraz epoce saskiej.
EN
The article presents research on the collocation łaskawy czytelniku (‘kind reader’) and the farewell formula bądź łaskaw (‘will you be so kind as to’) in Polish literature from 1650–1750. Based on, inter alia, dictionary queries, the origin of both expressions was searched for, while corpus research (using the material of the general historical corpus and the specialized corpus consisting of 152 prefaces to works from 1650–1750) supported by statistical methods was used to indicate the functions performed by these formulas in the text. It has been shown that both expressions are highly conventionalized and function as templates, and the collocation łaskawy czytelniku is a statistical key word for introductory texts to an anonymous recipient in the ripe and late Baroque and the Saxon era.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.