Badano wpływ nawadniania oraz nawożenia azotowego prosa odmiany ‘Gierczyckie’ na występowanie fitofagicznej entomofauny o kłująco-ssącym aparacie gębowym. Doświadczenie polowe prowadzono w latach 2005-2006 w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy. Stwierdzono, że przylżeńce oraz pluskwiaki stanowiły najliczniejszą grupę, która zasiedlała rośliny prosa. Odławiano zdecydowanie najmniejszą liczebność thysanopterofauny, gdy rośliny traktowano średnimi dawkami nawożenia azotowego. Owady te preferowały rośliny nawadniane. Kwietniczkowate (Phlaeothripidae) stanowiły zdecydowanie najliczniejszą grupę owadów odławianych spośród przylżeńców. Liczebność odławianych pluskwiaków była niższa, w porównaniu do przylżeńców. Hemiptera najliczniej występowały na roślinach nawadnianych, które traktowano wysokim poziomem nawożenia azotowego. Reprezentowane one były przez kilka rodzin, takich jak: skoczkowate, tasznikowate, mszycowate i szydlakowate. Najliczniejszym przedstawicielem Cicadellidae był zgłobik smużkowany – Psammotettix alienus Dahlbom. Skoczek sześciorek – Macrosteles laevis Ribaut oraz skoczek ziemniaczak – Empoasca pteridis Dahlbom wystąpiły w nieco mniejszym nasileniu. Spośród rodziny mszycowatych najliczniej odławiano mszycę zbożową i mszycę czeremchowo-zbożową. Stosowanie zróżnicowanego nawadniania oraz nawożenia azotowego w uprawie prosa wpływało na liczebność fitofagicznych pluskwiaków z rodziny tasznikowatych: zmienika lucernowca - Lygus rugulipennis Popp. i wysmułka paskorogiego - Trigonotylus coelestialiumKirk. Pierwszy z wymienionych Miridae zdecydowanie preferował rośliny nawadniane oraz nawożone wyższą dawką azotu.
EN
The sprinkling irrigation and varied nitrogen fertilisation of millet cv. Gierczyckie on insects with the hemipteroidal mouthpart occurrence were investigated. The entomological experiments were conducted in 2005 and 2006 in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz. The largest group of insects were Thysanoptera and Hemiptera. When we used the middle rate of nitrogen fertilization, Thysanoptera was significantly less numerous. They preffered the irrigation plants. From Thysanoptera the most abundant were Phlaeothripidae. Number of Hemiptera was significantly less than Thysanoptera. When the high rate of nitrogen fertilization was used, the numer of Hemiptera was high, too. They were represented by Cicadellidae, Miridae, Aphididae and Delphacidae families. Psammotettix alienus Dahlbom. was the most numerous insects from Cicadellidae. The numbers of Macrosteles laevis Ribaut and Empoasca pteridis Dahlbom was lower. The most frequently caught of Aphididae were the following insects: Sitobion avenae (F.) H.R.L. and Rhopalosiphum padi L. The usage of irrigation and varied nitrogen fertilization in millet cultivation, affected on numerous of phytophagous insects such as: Lygus rugulipennis Popp. and Trigonotylus coelestialium Kirk. First of theirs preffered irrigation plants with higher rate of nitrogen fertilization.
W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2005–2006 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy, badano wpływ deszczowania i czterech poziomów nawożenia azotowego na wielkość plonu prosa odmiany ‘Gierczyckie’. Polowa pojemność wodna gleby w warstwie 0–50 cm wynosiła 57 mm, retencja użyteczna 43 mm, zaś efektywna retencja użyteczna zaledwie 30 mm. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe w układzie zależnym split-plot, w trzech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: Wo – bez nawadniania (kontrola), W1 – deszczowanie na podstawie wskazań tensjometrów (-0,03 MPa). Czynnikiem drugiego rzędu było zróżnicowane nawożenie azotowe: N0 = 0 kg N ha -1, N1 = 40 kg N ha -1, N2 = 80 kg N ha -1, N3 = 120 kg N ha -1. Potrzeby wodne prosa oszacowano zgodnie z metodyką podaną przez Klatta oraz Pressa. Średnie w dwuletnim okresie badań potrzeby wodne prosa (od 1 maja do 31 sierpnia) policzone według Klatta oraz Pressa, wyniosły odpowiednio 278 i 294 mm, wahając się jednak w poszczególnych latach od 264 do 307 mm. Stwierdzono, że deszczowanie istotnie zwiększyło plony ziarna o 1,79 t ha-1 (85 %). Wzrost nawożenia azotowego (z 0 do 120 kg Nha-1) spowodował w warunkach deszczowania istotny przyrost plonu ziarna do poziomu 4,42 t ha-1.
EN
The influence of sprinkler irrigation and four nitrogen fertilization doses on the height of true millet cv. ‘Gierczyckie’ was determined in a field experiment carried out in the years 2005–2006 on a very light soil at Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz. The soil in horizon 0–50 cm was characterized by field water capacity 57 mm, useful retention 43 mm and effective useful retention 30 mm only. The experiments were run in a split-plot system with three replications. Two different factors were compared. The first row factor – irrigation, was used in the two following treatments: Wo – without irrigation (control), W1 – sprinkler irrigation according to tensiometer indications (-0,03 MPa). The second row factor – differentiated nitrogen fertilization, was used in the four following variants (doses): N0 = 0 kg N ha -1, N1 = 40 kg N ha -1, N2 = 80 kg N ha -1, N3 = 120 kg N ha -1. Water requirements of true millet were estimated as optimal rainfall amounts for this crop, according to Klatt and Press proposals. Mean - for two seasons - water needs of true millet (since May 1 to August 31) amounted 278 and 294 mm, for Klatt and Press proposals, respectively; but they ranged in particular years from 264 to 307 mm. Yields of non-irrigated true millet dependent on rainfall amounts. Lower yield (1,87 t ha-1) was noted in case of lower rainfall in the period May 1- August 31 (161 mm), and the higher yield was harvested when rainfall in this period amounted 229 mm. It was found that the sprinkler irrigation significantly increased grain yield by 1,79 t ha-1 (85 %). Production results of sprinkler irrigation were inversely correlated with rainfall amount in the vegetation period. Higher yield increases due to irrigation were obtained in drier year (2,32 t ha-1 i.e. 124 %), and the lower results – in a more wet season (1,28 t ha-1 i.e. 55 %). Increased nitrogen fertilization doses (from 0 to 120 kg N ha -1) - under conditions of sprinkler irrigation – caused a significant grain increase of true millet to the amount 4,42 t ha-1.
Celem badań przeprowadzonych w latach 2005–2006 w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy było określenie wpływu nawodnienia deszczownianego i zróżnicowanego nawożenia azotem na cechy morfologiczne korzeni i pędu oraz strukturę plonu prosa dwóch odmian ‘Gierczyckie’ i ‘Jagna’, uprawianych na glebie bardzo lekkiej. Badania wykazały, że na zróżnicowanie wartości wyżej wymienionych cech morfologicznych testowanych odmian prosa istotnie wpływało nawadnianie, przy czym lepiej na ten czynnik doświadczenia reagowała odmiana ‘Jagna’. W obu odmianach nawodnienie intensywniej zwiększało masę pędu i ziarna w stosunku do masy korzeni, co odzwierciedlają wyższe wartości współczynników P1 (stosunek masy ziarna do masy korzeni) oraz P2 (stosunek masy części nadziemnej do masy korzeni). Obie odmiany reagowały również pozytywnie na nawożenie azotem, przy czym w warunkach bez deszczowania odmiana ‘Gierczyckie’ lepiej wykorzystuje wyższe dawki azotu (80–120 kg•ha-¹) a odmiana ’Jagna’ dawki azotu w zakresie 40–80 kg•ha-¹. Deszczowanie natomiast zwiększyło efektywność nawożenia azotem u odmiany ‘Gierczyckie’ już po zastosowaniu azotu w ilości od 40 do 80 kg•ha-¹ a u odmiany ‘Jagna’ 40 kg•ha-¹.
EN
The purpose of the study conducted in the years 2005–2006 in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz was determining the influence of irrigation and nitrogen fertilization on morphological features of root systems as well as overground parts of millet cultivable varietes Gierczyckie and Jagna including the structure of grain yield. The plants were cultivated on a very light soil. The research shown that irrigation significantly determined various values of morphological features of overand undeground parts in each tested varitety of millet, where Jagna variety reacted better on this experiment factor than Gierczyckie variety. In each variety the mass of overground parts of millet as well as the mass of grain increased more intensive in relation to the mass of roots and P2 (ratio of the overground-part mass and roots mass). Each variety used in the experiment reacted positive on nitrogen fertilisation, where, with no irrigation, Gierczyckie variety more effectively use higher nitrogen frtilisation doses (80-120 kg·ha-1), whereas Jagna variety lower doses (40-80 kg·ha-1). Irrigation increases the effectiveness of nitrogen fertilisation for Gierczyckie variety, when nitrogen fertilisation dose reach 40-80 kg·ha-1 and for Jagna variety 40 kg·ha-1.
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2005–2006 na glebie bardzo lekkiej w Kruszynie Krajeńskim koło Bydgoszczy. Badano wpływ deszczowania i czterech poziomów nawożenia azotowego na zdrowotność prosa odmiany ‘Gierczyckie’. Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe w układzie splitplot. Czynnikiem pierwszego rzędu było deszczowanie zastosowane w dwóch wariantach: bez nawadniania (kontrola) i deszczowanie na podstawie wskazań tensjometrów (-0,03 MPa). Czynnikiem drugiego rzędu była dawka nawożenia azotowego: 0, 40, 80 i 120 kg N•ha-1. Badania obejmowały ocenę stopnia porażenia korzeni przez kompleks patogenów, podstawy źdźbła przez Fusarium spp., Oculimacula spp. i Rhizoctonia spp. Na liściach obserwowano nasilenie mączniaka prawdziwego, czerwonej plamistości i innych plamistości. Deszczowanie spowodowało istotny wzrost nasilenia fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła oraz spadek ostrej plamistości oczkowej. Zdrowotność niedeszczowanego prosa zależała w dużym stopniu od opadów atmosferycznych. Niższe nasilenie fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła zanotowano w roku z mniejszą ilością opadów w okresie wegetacji prosa, a ostrej plamistości oczkowej w roku z większą ilością opadów. Wraz ze zwiększaniem dawki nawożenia azotowego następował istotny wzrost porażenia korzeni prosa, a w warunkach deszczowania także podstawy źdźbła przez Fusarium spp. Plamistości na liściach występowały w największym nasileniu przy braku nawożenia azotowego, a najmniejszym przy dawce 40 kg N•ha-1. Choroby obserwowane na prosie nie wywarły wyraźnego wpływu na plon ziarna prosa. Jedynie plamistości, gdy występowały na liściach w większym nasileniu przyczyniały się do spadku plonu.
EN
The influence of sprinkler irrigation and four nitrogen fertilization doses on the height of true millet cv. ‘Gierczyckie’ was determined in a field experiment carried out in the years 2005–2006 on a very light soil at Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz. The experiments were run as a two-factorial trial in a split-plot system with three replications. The first row factor – irrigation, was used in the two following treatments: without irrigation (control), sprinkler irrigation according to tensiometer indications (-0,03 MPa). The second row factor – differentiated nitrogen fertilization, was used in the four following variants (doses): 0, 40, 80 and 120 kg N·ha-1. Investigations included estimation of infestation degree: roots with complex of pathogens, stem base with Fusarium spp., Oculimacula spp. and Rhizoctonia spp. On leaves was observed the occurrence of: powdery mildew, Phyllosticta leaf blight, and other necrotic spots. Irrigation caused the significant increase of Fusarium foot rot as well as the decrease of sharp eyespot. Health status of non-irrigated true millet was dependent mostly on rainfall. Lower intensity of Fusarium foot rot was noted in the year characterized by lower rainfall amounts during the vegetation period of true millet, but in case of sharp eyespot – in the year with higher rainfall. The higher nitrogen dose, the significant increase of infestation of true millet roots was occurred. Increased nitrogen fertilization under irrigation caused the significant increase of infestation of stem base with Fusarium spp. The highest intensity of necrotic spots on leaves was observed on plants without nitrogen fertilization, and the lowest one – on plots fertilized with dose 40 kg N·ha-1. Diseases, which were observed on true millet, did not influence distinctly on grain yield. Only necrotic plots, in case of higher intensity on leaves, caused yield decreases.