Artykuł dotyczy podnoszonej w środowisku konserwatorskim kwestii projektowania osłon archeologicznych, które jak wykazało doświadczenie z ubiegłego wieku, przy złym doborze materiałów i bez odpowiednich badań przedprojektowych prawie w 50% realizacji nie chroniły dostatecznie reliktów, a nawet generowały szkodliwy mikroklimat. Dlatego świadomość, że nawet otwarte lub półotwarte konstrukcje osłaniające zmieniają warunki środowiskowe pod osłoną, jest podstawą do podjęcia odpowiednich działań. Uważa się obecnie, że badania przedprojektowe związane z rozpoznaniem warunków klimatycznych i związanych z nimi zagrożeń, obok analizy stanu zachowania reliktów, powinny być wymogiem i standardową procedurą, bez których nie może powstać projekt konserwatorski na terenie stanowiska archeologicznego.
EN
This paper discusses the issue that is currently being addressed by the conservation community and which refers to the design of archaeological shelters. Namely, the experience of the last century has shown that a poor choice of materials and lack of adequate pre-design studies resulted in insufficient protection of relics and even generated harmful microclimates in almost 50% of the cases. Therefore, the understanding that even open or semi-open protective structures change the environmental conditions under the shelter is the basis for appropriate action. It is now believed that pre-design studies related to the identification of climatic conditions and associated risks, in addition to the analysis of the state of preservation of relics, should be a requirement and standard procedure, without which no conservation project should be developed at an archaeological site.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule został omówiony współcześnie występujący na szeroką skalę problem ochrony dziedzictwa kulturowego w świetle dynamicznego rozwoju obszarów zurbanizowanych. Horyzontalna struktura murów obronnych i bram wielowiekowej zabudowy miejskiej jest ważnym źródłem dokumentacji. Wykorzystanie zabytkowych terenów pod wysokie budownictwo, prestiż i wartość renty gruntowej przyczyniają się do powstawania nowych akcentów przestrzennych, które często niszczą lub zniekształcają historyczne panoramy miast.
EN
This article discusses the contemporary large-scale problem of cultural heritage protection in light of the dynamic development of urbanised areas. The horizontal structure of the defensive walls and gates of centuries-old urban development is an important source of documentation. The use of historic areas for high-rise construction and the prestige and value of land rent contribute to the emergence of new spatial accents, which often destroy or distort historical city panoramas.
Czynnikiem warunkującym właściwą ochronę i konserwację dziedzictwa kulturowego jest kompleksowa wiedza o nim. Aby wiedza ta była pełna, potrzebne są również kompleksowe badania konserwatorskie chronionego obiektu. Badania te, mające charakter interdyscyplinarny, stają się podstawowym kluczem do sformułowania odpowiednich wniosków i celów planowanych działań konserwatorskich. Przykładem takiego kompleksowego podejścia do zabytku są badania oraz prace konserwatorskie w Sali Reprezentacyjnej Kamienicy Królewskiej oddziału Lwowskiego Muzeum Historycznego. Przykład ten ukazuje pełną korelację wyników badań i opracowania projektu konserwatorskiego wraz z realizacją konserwatorską. Dzięki takiemu podejściu uzyskano spójną koncepcję w zachowaniu i eksponowaniu odkrytych poszczególnych faz historycznych. Realizacja ta stała się kolejnym przykładem ukazującym potrzebę zaangażowania wielu dyscyplin nauki w proces właściwej ochrony materialnego dziedzictwa. Jest to tym ważniejszy przykład, ponieważ utwierdza nowe standardy konserwatorskie na wschodzie Europy.
EN
Comprehensive knowledge about cultural heritage is a factor that determines its proper protection and conservation. For this knowledge to be complete, comprehensive conservation investigation of a monument is also required. This investigation, which is interdisciplinary in nature, becomes the primary key to formulating appropriate conclusions and objectives for planned conservation measures. One example of such a comprehensive approach to a monument is the investigation and conservation work in the Formal Hall of the Royal House of the Lviv branch of the Lviv Historical Museum. This example shows the full correlation of the results of the investigation and the development of a conservation design and its execution. With this approach, a coherent concept was obtained in preserving and exhibiting the uncovered individual historical phases. The project has become another example demonstrating the need to involve multiple scientific disciplines in the process of proper preservation of material heritage. This is an even more important example, as it solidifies the new conservation standards in Eastern Europe.
This paper presents the last stage of the reconstruction of the religious complex at the castle in Malbork, consisting of the Church of the Blessed Virgin Mary, the burial chapel of St. Anne and Klesza Tower, which suffered significant damage during the Second World War in 1945. First, the post-war history of the religious complex and its reconstruction from the end of the 1950s, through construction activities recreating the body of the temple in the 1960s, to restoration works on the interior design and furnishings in the 1970s, are discussed briefly. The main focus was placed on the final stage of the reconstruction of this important fragment of the Malbork Castle (implemented in 2014–2016), which ended over five decades of efforts to restore it to its proper form. The paper discusses the criteria and reasons that guided the creators of the reconstruction from the point of view of one of them. The final works were carried out thanks to the support of external funds from the European Financial Mechanism. During the reconstruction, the colossal statue of the Madonna with the Child was also reconstructed, standing in an outer niche of the presbytery, which has not existed since 1945.
PL
W artykule przedstawiony został ostatni etap odbudowy zespołu sakralnego na zamku w Malborku, złożonego z kościoła Najświętszej Marii Panny, kaplicy grzebalnej św. Anny i Wieży Kleszej, w znacznym stopniu zniszczonych podczas II wojny światowej w roku 1945. Najpierw w wielkim skrócie omówiono powojenne dzieje zespołu sakralnego i jego odbudowy, począwszy od końca lat pięćdziesiątych XX wieku, poprzez działania budowlane odtwarzające bryłę świątyni w latach sześćdziesiątych po prace konserwatorskie przy wystroju i wyposażeniu wnętrza w latach siedemdziesiątych. Główną uwagę skupiono na końcowym etapie odbudowy tego ważnego fragmentu zamku malborskiego (zrealizowanym w latach 2014–2016), kończącym półwiecze starań o przywrócenie mu należytej formy. Omówiono powody, jakimi kierowali się twórcy odbudowy, z punktu widzenia jednego z nich. Prace końcowe zostały wykonane dzięki wsparciu funduszy pochodzących z Europejskiego Mechanizmu Finansowego. W trakcie odbudowy odtworzono również kolosalny posąg Madonny z Dzieciątkiem stojący w zewnętrznej niszy prezbiterium, nieistniejący od roku 1945.
Celem powstania artykułu jest przybliżenie problematyki podejmowania inwestycji na obiektach zabytkowych poprzez zaprezentowanie konkretnego przykładu. W rozdziale drugim nakreślono przebieg powstawania projektu konserwatorskiego z uwzględnieniem poszczególnych jego etapów. W niniejszym rozdziale przedstawione zostały założenia związane z realizacją etapu badawczego oraz etapu projektowego. W rozdziałach trzecim oraz czwartym zawarte zostały informacje na temat wybranego obiektu referencyjnego, którym jest folwark we wsi Bagieniec w województwie dolnośląskim. Obiekty uwzględnione w opracowaniu wybudowane zostały na przełomie XIX i XX wieku, pełniły rolę budynków gospodarczych. Obecnie zabudowania są częściowo przeznaczone pod rekreację, a częściowo pozostają nieużytkowane. Głównym założeniem wykonanego projektu jest konserwacja zabytkowej struktury części nieużytkowanej wraz z nadaniem jej funkcji winiarni. Dodatkowo przewiduje się dobudowanie do pierzei południowej budynku przeznaczonego do produkcji trunku. Charakter nowoprojektowanej zabudowy stanowi płynne i zgodne z obowiązującymi wymogami uzupełnienie istniejącej tkanki architektonicznej. W ramach etapu badawczego przeprowadzono kwerendę archiwalną, a także wykonano inwentaryzację obiektu. Efektem przeprowadzonych badań było sformułowanie wniosków dotyczących zarówno wartości architektonicznej jak i istniejącego stanu technicznego. W ekspertyzie budowlanej zawarto spostrzeżenia dotyczące przyczyn powstałych uszkodzeń. Zgodnie z obowiązującymi normami 19 procentowy poziom zwilgocenia konstrukcji klasyfikowany jest jako wysoki (mur mokry). Jednocześnie stwierdzono występowanie soli budowlanych (azotany - stopień wysoki, siarczany - stopień średni, chlorki - stopień niski). Stan konstrukcji oceniono na dobry, bez konieczności wykonywania prac naprawczych. W odniesieniu do wyników badań i przyszłego przeznaczenia budynków zaproponowano sposoby ich naprawy. Finalnym efektem prac związanych z wykonaniem projektu było przedstawienie wizualizacji obrazującej spodziewany wygląd folwarku po zakończeniu prac.
EN
The purpose of the article is to bring closer the issue of investment on historic buildings. The second chapter outlines invidual stages of the conservation project preparation. In this chapter the assumptions of the research stage and design phase were taken into consideration. The third and fourth chapter contain information about selected referential object, which is a farm in the village of Bagieniec in the Dolnośląskie Voivodship. The objects included in the study were built at the turn of the 20th century. The function of buildings was defined as economic buildings. Nowadays buildings are partly intended for recreation, some of them are left unused. The core assumption of the project is preservation of the historic structure and assignation new function of unused part of building (wine house). Additionaly it is planned to add building (to the soutern front) intended for production of liquor. During the research stage, an archival query and inventory of the object were performed. The result of the research was the conclusion relating to the architectic value and the existing technical condition. Regarding to the results of research and the future destination of the buildings, ways of repairing them were proposed. The final result of work connected with the project was a visualization depicting the spoiled appearance of the farm after the completion of the work.
With a definition of the titular concept as its point of departure, the article discusses the history and praxis of conservation designing in relation to movable monuments and monuments of architecture. A recollection of the development of training conservators-restorers in Poland made it possible to analyse the present-day situation in which the architectural project is, at times, identified with its conservation counterpart. In practice, this misunderstanding becomes the reason for mistaken realisations that violate the fundamental principles of protection and often outright damage monuments. Responsibility for cultural heritage imposes the quickest possible change of this state of things, which would involve setting right the prevailing legal regulations and introducing a demand for a complex execution of interdisciplinary conservation projects. The indispensable components of conservation and a model of its implementation are presented in two tables closing the article.
Ingerencje w obiekt zabytkowy mogą prowadzić do utraty wartości dowodowej zabytku czy jego autentyczności, ale też są szansą dla aktywnego funkcjonowania zabytku, możliwością dodania wartościowych elementów współczesnych. Obok zagadnień przekształceń układu funkcjonalno-przestrzennego ważną grupą problemów adaptacji zabytków architektury są zagadnienia dotyczące elementów i detali architektonicznych oraz rozwiązań branżowych. Dostosowanie obiektu zabytkowego do nowych wymagań technicznych i technologicznych może być realizowane tak, aby stać się spójnym, integralnym elementem przyjętej zasady, wpływającym na odpowiedni dobór wykorzystanych środków. Przykładem takiego działania jest modernizacja sali dawnego kina Capitol we Wrocławiu dla potrzeb teatru muzycznego. W artykule rozważane są przykładowe problemy konserwatorskie w świetle zagadnień akustycznych, jakie autorzy rozwiązywali podczas prac projektowych i realizacyjnych nad obiektem. Autorzy wykazali, że można je ze sobą zestawiać, a poprzez dążenie do optymalizacji rozwiązań kreować nową, dodaną wartość.
EN
Interference in a monument may lead to the loss of its evidential value or its authenticity, but it is also a chance for the active functioning of the monument, an opportunity to add valuable contemporary elements. Apart from the issues of transforming the functional and spatial system, an important group of problems concerning the adaptation of architectural monuments is the issue of elements and architectural details as well as specialist engineering solutions. Adaptation of the historic building to new technical and technological requirements can be carried out in such a way that it becomes a coherent, integral element of the chosen principle, affecting the appropriate choice of the used means. The modernization of the hall of the former Capitol Cinema in Wrocław for the needs of a musical theater is an example of such an approach. This paper discusses exemplary conservation problems in the light of acoustic issues, which the authors solved during design and construction work on the building. The authors demonstrated that the problems can be juxtaposed, and by striving to optimize the solutions, a new, added value can be created.
Zakończona w 2014 r. restauracja Lustgarten w kompleksie pałacowym w Pillnitz stała się pretekstem do poruszenia w artykule skomplikowanego zagadnienia utrzymania i konserwacji zabytkowych parków i ogrodów. Rozważania skupiają się zarówno na stronie praktycznej, jak i metodologii postępowania konserwatorskiego. Omawiany przykład pokazuje, że dogłębna analiza i ocena danych źródłowych jest podstawowym wymogiem podczas podejmowania działań w obiektach o wartości historycznej. Wszelkie prace powinny być poprzedzone nie tylko zbadaniem źródeł, ale też dokładnym sformułowaniem założeń w projekcie konserwatorskim. Przy planowaniu jakichkolwiek ingerencji w dzieła wykreowane przez poprzednie pokolenia nieustannie trwa proces poznawania. Na równi z praktykami ogrodniczymi i metodami kształtowania krajobrazu stosowanymi w przeszłości muszą być brane pod uwagę zagadnienia związane z historią kultury czy rozwojem społecznym. Przykład ogrodu w Pillnitz najlepiej obrazuje, jak wiele czasu potrzeba na odpowiednie przygotowanie projektu. Od momentu podjęcia pierwszej kwerendy archiwalnej do zakończenia procesu restauracji Lustgarten upłynęło 20 lat.
DE
An Hand der im Lustgarten des Schlossparks Pillnitz 2014 abgeschlossenen Instandsetzungsmaßnahme wird die komplizierte Aufgabe der Erhaltung und Instandsetzung denkmalgeschützter historischer Gartenkunstwerke erörtert. Dabei stehen die methodische Vorgehensweise und die praktische Umsetzung gleichermaßen im Fokus der Betrachtungen. Das Beispiel macht deutlich, dass umfangreiche, wissenschaftlich-analytische Untersuchungen und deren denkmalpflegerische Bewertung unabdingbare Voraussetzung für derartige Maßnahmen sind und dass mit der Planung konkreter Umsetzungsschritte erst begonnen werden kann, wenn alle Quellen akribisch erschlossen sind und eine denkmalpflegerische Zielstellung vorliegt. Der Dienst an der schöpferischen Leistung vorangegangener Fachgenerationen und der vorhandenen Substanz setzt einen kontinuierlichen Erkenntnisprozess voraus. Kulturgeschichtliche und soziale Entwicklungen sind dabei ebenso zu berücksichtigen, wie die historische gärtnerische und landschaftsgärtnerische Praxis. Wie groß der dafür notwendige Zeitaufwand ist, wird am Beispiel deutlich. Von ersten Archivrecherchen bis zum Abschluss der Instandsetzung des Lustgartens sind 20 Jahre vergangen.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.