Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O sumieniu granic

100%

Szwat-Gyłybowa G.

Acta Baltico-Slavica

|

2018

|

tom 42

EN

On the conscience of bordersThis article reflects on the paradoxes inherent in our thinking on liminal territories, which ranges from affirmation to contestation. Its metaphorical title paraphrases Elias Canetti’s idea of the “conscience of words” and brings into focus the connection between discussions of borders and limits on the one hand, and the moral sensitivity of the members and cultural descendants of Judeo-Christian culture on the other. The ways in which people conceptualise borders and limits are presented from the perspective of the beginning (in the Gadamerian sense), i.e. the Bible, and the end (including, for example, Bauman’s concept of “liquid modernity” and Agamben’s post-secular idea of reality as a “camp”). The article concludes with a presentation of how the concepts of liminality and borders are presented (often metaphorically) by sociologists and linguists conducting field studies in Poland’s eastern and western borderlands. O sumieniu granicW artykule podjęto próbę refleksji na temat paradoksów ludzkiego myślenia o granicach terytoriów, rozpiętego między afirmacją a kontestacją. Tytułowa parafraza konceptu Canettiego („sumienie słów”) ma charakter metaforyczny i służy wydobyciu związku mówienia o granicach z wrażliwością moralną ludzi należących do kręgu kultury judeochrześcijańskiej lub będących jej dziedzicami. Sposoby konceptualizowania granic przedstawiono z perspektywy ustanowionego (w sensie Gadamerowskim) początku (Biblia) i końca (m.in. koncepcja „płynnej nowoczesności” Baumana czy „świata-obozu” w postsekularnej myśli Agambena). Tekst zamyka prezentacja ujęć zjawiska graniczności/pograniczności (i towarzyszących temu metaforyzacji) w myśli socjologów i językoznawców prowadzących badania terenowe na wschodnich i zachodnich rubieżach Polski.

2

L’expérience (post-)séculière de Colette Peignot (Laure) : la religion, le communisme et le sacré

86%

Tarasewicz P.

|

tom 66

55-68

EN

Colette Peignot, Laure, is one of those who witnessed the interwar period of profound changes, hopes and deceptions in the most intense manner. Both in her life and work — from the loss of faith and the communist commitment to some sort of mystical experience — she is questioning again and again the relations between religion, politics and the sacred by undergoing a truly post-secular experience. The main purpose of the article is to highlight her experience in its evolution and expression as well as compare it to ideas developed at the same time by Georges Bataille and Simone Weil.

3

The Post-Secular Turn: Enlightenment, Tradition, Revolution

72%

Bielik-Robson A.

|

nr 3(9)

57-82

EN

The aim of this essay is to give a general and accessible overview of the so called “post-secular” turn in the contemporary humanities. The main idea behind it is that it constitutes an answer to the crisis of the secular grand narratives of modernity: the Hegelian narrative of the immanent progress of the Spirit, as well as the enlightenmental narrative of universal emancipation. The post-secularist thinkers come in three variations which this essay names as Enlightenmental, Traditional, and Revolutionary. The first camp wishes to reconceptualize the place of religion in the seemingly secularized modern paradigm and see if revelation can cooperate with enlightenment, that is, if it can support the modern emancipatory values in the dangerous moment of their “crisis of legitimation.” The second one emphasizes the need to recover the institutional aspect of Christian theology which must be reinstated once again as the “queen of the sciences,” or as the true “invisible hand” operating behind social theories. And the third party, which simultaneously opposes both, enlightenment and tradition, revolves mostly around the “revolutionary figure” of Saint Paul and constitutes a radically leftist answer to the crisis of Marxism with its scientific insight into the objective laws of history.

4

Brudna transcendencja. Rudymenty sacrum a przemiany współczesnych ekopoetyk

72%

Soćko J.

|

nr 24

26-41

EN

The analysis of a number of late 20th-century nature poems allows the author to redefine the traditional concepts of transcendence and immanence in the context of post-secular studies and the broadly defined new materialism. The article argues that the reformulation of these categories allows one to map the dynamic changes in the 20th-century and 21st-century ecopoetics. The analysis of selected poems written by poets who are well aware of the limits of language, allows the author to draw attention to the debate around the concept of the Anthropocene, a significant turning point in itself. The article discusses current poetic tendencies, taking into account the impact of the Anthropocene.

PL

Wychodząc od lektury kilku – pochodzących z końca XX w. – wierszy odnoszących się do przyrody, autorka redefiniuje tradycyjnie rozumianą transcendencję i immanencję, osadzając te kategorie w kontekście studiów postsekularnych i szeroko rozumianego nowego materializmu. Główną tezę artykułu stanowi bowiem przekonanie, że przedstawione przeformułowanie tych kategorii pozwala w ciekawy sposób przedstawić dynamikę zmian ekopoetyk charakterystycznych dla XX i XXI wieku. Omawiając wybrane przykłady poezji twórców odznaczających się wyjątkową świadomością nieprzejrzystości języka, autorka zwraca uwagę na istotną cezurę, jaką okazała się debata wokół pojęcia antropocenu i omawia obecne tendencje poetyckie, uwzględniające implikowany przez to pojęcie światopogląd.

5

„Ukryty płonę”. O cyklu „Z księgi przeczuć” Bolesława Leśmiana

72%

Bogalecki P.

|

nr 1

25-46

PL

Artykuł stanowi analizę i interpretację dziewięcioczęściowego cyklu poetyckiego „Z księgi przeczuć” Bolesława Leśmiana, opublikowanego w 1902 roku w „Chimerze”, oraz kilku innych jego wczesnych utworów. Wychodząc od kończącego cykl „Epilogu”, którego podmiot porównuje się do Boga płonącego „na Synaju”, autor przeanalizował występujące w cyklu motywy świetlne, co pozwoliło potwierdzić sąd Anny Czabanowskiej-Wróbel, że Leśmian inspirował się mistyką żydowską, a także doprecyzować go o konteksty maranizmu (wraz z ojcem poeta dokonał konwersji w wieku dziewięciu lat) oraz postsekularnej refleksji nad zeświecczeniem. Zaproponowane zostały dwa sposoby lektury cyklu: linearny, w którym jawi się on jako narracja o przemianie tożsamości, oraz koncentryczny, w którego świetle jego centralnym, choć ukrytym tematem okazuje się problem zapomnienia i zmiany imienia.

EN

The paper is an analysis and interpretation of a nine-part Bolesław Leśmian’s poetic cycle “Z księgi przeczuć” (“From the Book of Premonitions”), published in 1902 in “Chimera”, and of a few other early pieces by the poet. Starting with “Epilog” (“Epilogue”) that completes the collection in which the speaking subject compares himself to God burning “on Sinai,” the author analyses the light motives present in the cycle, which leads to validate the opinion of Anna Czabanowska-Wróbel who states that Leśmian was inspired by Jewish mysticism, and to particularise this stance with Marranism (the poet at the age of nine converted with his father) and with a post-secular reflection upon secularising. The paper suggests two modes of reading of the cycle, namely a linear one in which it is viewed as a narration on identity transformation, and a concentric one in the light of which its central thought hidden topic is the problem of forgetting and changing name.

6

Against the “Anthropocene Apathy”. About the Rescue Potential of Postsecularism (on the Example of Works by the Romany Poetess Papusza)

58%

Filipowicz A.

|

nr 7

1-25

RU

Чувство безнадежности по отношению к антропоцентрической парадигме мешает думать о будущем планеты и усиливает пессимизм и смирение. Это также касается гуманитарных наук об окружающей среде, обращающих внимание на необходимость изменения сознания, которая может помочь ограничить масштабы климатической катастрофы. Сегодня изменение человеческого сознания требует поддержки в виде эффективных инструментов для изменения реальности, которые удовлетворят потребность в целом, смысле и духовности, оставаясь при этом открытыми для иных, чем западные, моделей религиозности. Эти инструменты стоит искать в особенности в постсекулярном мышлении, сочетающем рациональное и интуитивное понимание реальности.

PL

Poczucie beznadziei wobec antropocentrycznego paradygmatu utrudnia dziś myślenie o przyszłości planety i wzmacnia pesymizm i rezygnację. Dotyczy to również ekokrytycznych nauk humanistycznych, które zwracają uwagę na potrzebę świadomościowej transformacji, mogącej ograniczyć zasięg katastrofy klimatycznej. Wymagają one dziś wsparcia w postaci narzędzi zmiany rzeczywistości, które odpowiadałyby społecznym potrzebom całości, sensu, duchowości oraz pozostawały otwarte na inne niż tylko zachodnie modele religijności. Warto ich szukać zwłaszcza w myśleniu postsekularnym, które łączy w sobie rozumowe i intuicyjne rozumienie rzeczywistości.

EN

The sense of hopelessness vis-à-vis the anthropocentric paradigm makes it difficult today to think about the future of the planet and reinforces pessimism and resignation. This is also true of the eco-critically inflected humanities; they highlight the need for an awareness-raising transformation that could limit the extent of the expected climate catastrophe. At this point, they must be supported by tools capable of changing reality. Such tools must meet the social needs of wholeness, meaning, and spirituality and remain open to non-Western models of religiosity. It is especially worth looking for them in post-secular thinking, which combines a reasoned and an intuitive way of understanding reality.