Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

RESERVATIONS TOWARDS STEERING

100%

Ochmann J.

|

tom 11(11)

39-43

EN

The paper puts forward the difficult issue of cultural steering. The author draws attention to potential threats that might result from this process. The main dangers include steering by technocracy, manipulation of information, psychological strain to individuals. A strong technological and technocratic determinism arises and influences the politics, social bonds, human personality, because it changes the essence of man. Further he argues we must consider unpredictable threats stemming from the fact that what is “naturally human,” is steered into something “artificially human” with no concept of possible far-reaching consequences.

2

Ekocyd rekonstruowany – przeszłość i przyszłość w kronice Swietłany Aleksijewicz

100%

Czyżak A.

|

2016

|

tom 9

EN

Drawing from ecocritical perspective and broader post-humanist framework, the author interprets Svetlana Alexievich’s book, Chernobyl Prayer. Both the analysis of recorded oral stories and narrative strategies of selection, composition and style invite post-humanist approach. At the same time, the stories of Chernobyl nuclear disaster and the ensuing ecocide denounce anthropocentric humanism.

3

Między istotnością dzieła a konkretyzacją czytelniczą ucznia... Miejsce teorii literatury w szkolnym kształceniu literackim (zarys problemu)

86%

Maria Sienko Z. B.

|

tom 5

15-36

PL

Between the sense of work and students’ reading concretisation. The significance of theory of literature in school education of literature (the outline of problem) The article depicts a synthesis of views on the role and significance of theory of literature in school practice of reading from the interwar period to contemporary times. It consists of three parts. In the first one the authors discuss the view of S. Skwarczyńska who sees theory of literature as fundamental in developing the analytical and interpretative skills of high school students. A reflection of textual reality in reader’s consciousness depends on the sense of literary work and its concretisation (or individuality, which is independent from reader’s perception). This view (and other scholars’ beliefs) did not solve more difficult issues, such as how to combine the analysis of the work structure with the involvement of student’s emotions. In later stages of the development of didactics of literature, the rift between the methods of text interpretation and theory of cognition, the aim of which is an aesthetic experience, did not offer satisfying methodological solutions. In the second part of the article the authors discuss a variety of methods serving to “improve”/modify the structural concept (of B. Chrząstowska), retaining its most significant elements: systematisation and organisation of students’ literary experience. These activities were inspired by new trends in the development of humanities thought (hermeneutics, cultural theory of literature, anthropology, poetics of experience). They recognize the primacy of reading over poetics, and interpretation over theory of literature which is given an important, anthropo-cognitive role. One of such proposals, which was fully used in I like it!, the series of course books (of Z.A. Kłakówna and others) designed for all levels of school Polish language and literature education, was discussed in the third part of the article. The place of theory of literature in the system of science of literature was changed over many years; as a result, its role in school education decreased. Contemporary didactic discourse demonstrates the complexity of the problem but it does not solve it unambiguously. It does not offer a “readymade” knowledge on the universal order of analytical and interpretation practices, but it obligates Polish philology teachers to be creative and to search for best solutions for their students. As such, it requires a professional philological preparation during the time of studies.

4

Nowoczesność romantyzmu. Mickiewicz i Lelewel wśród rzeczy

86%

Zawadzka D.

|

2015

|

tom 7

EN

The text is devoted to material objects as they appear in selected works of two notable authors of Polish Romanticism – Adam Mickiewicz and Joachim Lelewel. Inspired by post-humanist thought, the article reviews the ambiguous currents where Romanticism intersects with modern age and ‘the century of lights’. On the one hand, both authors express their fascination with experimental thinking of the Enlightenment and the continuity of anthropocentrism. On the other, however, they notice the burden of emancipation of man, which results in his alienation from non-human realm, both contemporary and material.

5

Is gender neutrality a post-human phenomenon? The concept of 'gender neutral' in Swedish education

86%

Odrowąż-Coates A.

|

nr 1

113-133

EN

Inspired by the feminist thoughts of Rosi Braidotti and Donna Haraway, the author of this article endeavours to depict the emerging concept of gender neutrality that has developed in Sweden in recent years. The author uses an interpretative paradigm with a variety of qualitative field research tools, to gain a deeper understanding of how gender neutrality works in practice at school and nursery level in Sweden. The study took place in Stockholm in September 2014 with the author living in situ. The case study involved the use of: field notes and observations, interviews with university scholars, heads of schools and nurseries and open-ended questionnaires with teachers, carers and students. The analysis of written resources included the school and nursery national curriculum, press discourse and scientific publications on the subject matter. The author of the article argues that gender neutrality may be perceived as a concept originating from post-humanism, therefore it should be examined within the post-human socio-pedagogical reflection and embedded in norm critical discourse.

6

Gość/inność dyskursu posthumanistycznego. Recenzja książki Anny Filipowicz, „(Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

81%

Juchniewicz A.

|

nr 7

325-337

EN

The reviewed book by Anna Filipowicz entitled (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu is one of the key dissertations analyzing human and animal relations as exemplified by Polish poetry of the 20th and 21st century. The author is innovative in her interpretation of poems by poets considered to be canonical (Anna Świrszczyńska, Tadeusz Różewicz, Marcin Świetlicki, Ryszard Krynicki, Tomasz Różycki, Jarosław Marek Rymkiewicz and Julian Tuwim), using her knowledge of ethology and natural science. The greatest strength of the dissertation, in the opinion of the reviewer, is the micrological analysis of individual works, enhancing the importance of the detail, due to which the reader receives a compendium of major problems connected with animal emancipation in two time planes (during the Warsaw Uprising and in contemporary times). Filipowicz calls for rejecting stereotypes which so far have enhanced species chauvinism and hierarchical structure in accidental encounters (the case of animals living in zoos and non-urbanized areas) as well as developing interspecies sensitivity. Its manifestations could include, for instance, concern about noticing individual biographies of animals during armed conflicts or preventing the destruction of biotopes. Filipowicz’s work is not only an example of skillful application of methodology bordering on environmental humanities, animal studies and affective studies, but also an important voice in the debate on constructing environmental order and the place/role of animals in human life.

PL

Recenzowana książka Anny Filipowicz (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu jest jedną z kluczowych rozpraw badających związki ludzko-zwierzęce na materiale poezji polskiej XX i XXI wieku. Autorka w sposób innowacyjny odczytuje wiersze poetów uznanych za kanoniczych (Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Ryszarda Krynickiego, Tomasza Różyckiego, Jarosława Marka Rymkiewicza i Juliana Tuwima), wykorzystując wiedzę etologiczną i przyrodoznawczą. Największym atutem rozprawy, zdaniem recenzenta, jest mikrologiczna analiza poszczególnych utworów, dowartościowująca szczegół, dzięki czemu czytelnik otrzymuje kompendium podstawowych problemów związanych z emancypacją zwierząt w dwóch planach czasowych (podczas powstania warszawskiego i w czasach współczesnych). Filipowicz postuluje odrzucenie stereotypów, które do tej pory wzmacniały szowinizm gatunkowy i hierarchiczność w ramach akcydentalnych spotkań (casus zwierząt zamieszkujących ogrody zoologiczne i przestrzenie niezurbanizowane) i wypracowanie wrażliwości międzygatunkowej. Jej przejawami mogłyby być m.in. troska o dostrzeżenie indywidualnych biografii zwierząt w trakcie konfliktów zbrojnych lub zapobieganie niszczeniu biotopów. Rozprawa Filipowicz jest nie tylko przykładem zręcznego aplikowania metodologii z pogranicza humanistyki ekologicznej, animal studies, affective studies, lecz również ważnym głosem w debacie o budowaniu ładu ekologicznego i miejscu/roli zwierząt w życiu człowieka.

7

BĄDŹ ŚWIADOMYM DAWCĄ NARZĄDÓW. Akcja artystyczno-społeczna na rzecz nowego świata posthumanistycznego

72%

Guzek Ł.

|

2019

|

nr 21

173 - 177

PL

W roku 2000 Jacek Kornacki (artysta) i Maciej Śmietański (chirurg) w odpowiedzi na zmianę ustawodawstwa transplantacyjnego w Polsce zaproponowali akcję społeczno-artystyczną BĄDŹ ŚWIADOMYM DAWCĄ NARZĄDÓW. Koncept akcji opierał się o wytatuowany na ciele znak nieskończoności zakończonej w jednym z biegunów sercem. Artykuł prezentuje założenia akcji i dokumentację zdjęciową z jej inicjacji. Jest też próbą podsumowania znaczenia akcji w kontekście zmian filozofii społecznej w ostatnich dziesięcioleciach, a zatem zdefiniowania znaczenia akcji dla współczesnej świadomości społecznej.

EN

In response to developments in legislation in Poland regarding organ-transplantation, in the year 2000 the artist Jacek Kornacki and the surgeon Maciej Śmietański initiated the socio-artistic action BECOME A CONSCIOUS ORGAN-DONOR. The symbol of the action was the familiar ‘infinity’ sign, the right-hand branch of which assumed the form of a heart in the manner of a ribbon. This article presents the thinking that formed the basis of this action, and photographic documentation of its commencement. It is also an attempt at summarising the meaning of the action in the context of transformations in social philosophy in the last few decades, thereby redefining the significance of the action in the context of current social awareness.

8

Transhumanizm czy humanizm? Krytyczne spojrzenie na nową ideologię

72%

Falenczyk SAC M.

|

nr 1

243-263

EN

The western world is slowly recognizing the threats resulting from the new ideology called transhumanism that started thirty years ago in the United States. The ideology of transhumanism draws from rapidly converging technologies such as nanotechnology, biotechnology, artificial intelligence, cognitive science and genetic engineering. Transhumanism wants to be a positive response to postmodernism and nihilism sweeping developed countries. It aspires to ignore the natural law and current anthropology. It aims to cover all dimensions of the human being to ensure unlimited earth-life extendibility, happiness and unfathomable pleasure. Transhumanism takes aim to eradicate current civilizations and cultures, rejects history, nationality, family and religion. Instead transhumanism wants to introduce global culture and civilization for a human as a product of biotechnology. Transhumanism reduces the human to a material dimension and intentionally confines him to this dimension. The progress of the new ideology appears difficult to stop and its catastrophic impact on humans and society is difficult to foresee. We must therefore explore the field of philosophy; mostly through returning to the metaphysics of existence by St Thomas Aquinas, through affirmation of biblical anthropology and finally through a comprehensive return to contemplative theology.

PL

Zachód powoli dostrzega zagrożenia wynikające z nowej ideologii zwanej transhumanizmem, zapoczątkowanej przed trzydziestoma laty w Stanach Zjednoczonych. Polega ona na wykorzystaniu dla celów ideologicznych konwergencji rozwijających się w szybkim tempie takich nauk ścisłych jak: nanotechnologii, biotechnologii, sztucznej inteligencji, nauk poznawczych i inżynierii genetycznej. Transhumanizm chce być pozytywną odpowiedzią na postmodernizm i nihilizm ogarniające kraje wysoko rozwinięte. Jego ambicją jest pomijanie prawa natury i dotychczasowej antropologii. Pragnie zająć się całościowo człowiekiem i zapewnić mu nieskończone przedłużanie życia ziemskiego w pełnym szczęściu i niezgłębionej przyjemności. Transhumanizm podejmuje działania mające na celu likwidację dotychczasowych cywilizacji i kultur, odrzuca historię, przynależność narodową, rodzinę oraz religię. W zamian pragnie wprowadzić globalną kulturę i cywilizację dla człowieka jako wytworu biotechnicznego. Transhumanizm sprowadza człowieka do wymiaru materialnego i świadomie go w tym wymiarze zamyka. Postęp nowej ideologii wydaje się trudny do zatrzymania, a jego katastrofalne skutki dla człowieka i społeczności są trudne do przewidzenia. Wydaje się jednak, że trzeba podjąć działania na polu filozofii, a szczególnie poprzez powrót do metafizyki istnieniowej św. Tomasza z Akwinu, dalej – poprzez ugruntowanie antropologii biblijnej i wreszcie poprzez szeroki powrót do teologii kontemplacyjnej.

9

Ekonomia wrażliwości a duch posthumanistyki. Wprowadzenie

72%

Stoch M.

|

2016

|

nr 8(2) "Cyfrowa humanistyka"

130-140

PL

Kategoria wrażliwości postludzkiej (nazwa zaczerpnięta z prac Rosi Braidotti) wydaje się pojęciem kluczowym dla zrozumienia charakteru współczesnej posthumanistyki. Nie oznacza ona zakwestionowania wartości człowieka samego w sobie, lecz skłania nas do ponownego przemyślenia jego podmiotowości w kontekście relacji z innymi bytami i w kontekście globalnych procesów ekonomicznych (w tym ekonomii wrażliwości i jej dyskursywnego charakteru). Wrażliwość powinna łączyć empatię z wiedzą i umiejętnością umiejscowienia się w relacjach z innymi bytami (ludźmi, zwierzętami, grupami społecznymi). Jest radykalnym gestem odwagi w czasach skrajnego indywidualizmu i nietolerancji.

EN

The category of post-human sensitivity (taken from the work of Rosi Braidotti) seems to be a key concept for understanding the nature of modern posthumanist. It doesn’t mean to challenge the man himself, but leads us to the need to rethink its subjectivity in the context of relations with other beings and in the context of global economic processes (including the context of economic sensitivity and its discursive character). Sensitivity should combine empathy with the knowledge and ability to be in a relationship with other entities (people, animals, social groups). It is a radical gesture of courage in times of extreme individualism and intolerance.

10

Filologia doświadczalna Rec. książki Arkadiusza Żychlińskiego, „Laboratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne”, Wydawnictwo IBL, Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa 2014, ss. 389

72%

Jarzyna A. , Uniwersytet Łódzki I. F. P. , Anita Jarzyna – dr nauk humanistycznych r. a. , anitajarzyna@gmail.com

|

tom 04

PL

Artykuł jest obszernym omówieniem książki Arkadiusza Żychlińskiego pt. „Labo-ratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne” (Warszawa 2014). Autorka podkreśla pionierski, zwłaszcza na gruncie polskiej humanistyki, charakter rozważań po-znańskiego germanisty, który odnosząc się do wybranych badań z zakresu zoologii, etologii, antropologii, rozważa możliwość uczynienia z filologii soczewki do namysłu nad antropogenezą. Wypracowywanej w ten sposób koncepcji przyświeca przede wszystkim myśl Martina Heideggera, przekonanego o nieredukowalnej różnicy między człowiekiem a zwierzęciem. Żychliński chce ową różnicę eksplorować za pośrednictwem fikcji; uczony przyjmuje, a poniekąd również wprowadza szerokie rozumienie tego pojęcia, którym obejmuje fabuły literackie, filmowe, serialowe oraz występujące w grach komputerowych. To one stają się owymi laboratoriami, w których eksperymentuje się z różnymi modelami życia, sposobami bycia człowiekiem (wyłącznie człowiekiem!). Autorka niniejszego omówienia dowartościowuje oryginalną koncepcję, wynikającą między innymi ze splotu studiów humanistycznych z naukami o życiu, jednocześnie wymienia szereg zastrzeżeń, jakie rodzą się, gdy czytać pracę Żychlińskiego z perspektywy krytycznych studiów nad zwierzętami.

EN

The article is a comprehensive overview of the book by Arkadiusz Żychliński, “Laboratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne” (Warsaw 2014). Emphasised is the pioneering, especially in Polish humanities, character of reflections presented by the author, who, referring to selected research in zoology, ethology, and anthropology, considers the possibility of making philology the lens to reflect on anthropogenesis. The conceptis primarily inspired by Martin Heidegger, who was convinced of the irreducible difference between man and animal. Żychliński wants to explore this difference through fiction, introducing a broad understanding of the term, which includes narratives in literature, film, TV series and computer games. They become laboratories where experiments with different models of life, ways of being human (only human!) are carried out. The reviewer emphasises originality of the concept, resulting, inter alia, from combining humanistic studies with life sciences. She also lists a number of concerns that arise when if Żychliński’s work is read from the perspective of critical studies on animals.

11

Poza postmodernizm. Jacek Dukaj i spór o uniwersalia

72%

Przytuła P.

|

2013

|

nr 1

141-149

EN

The latest Polish literary criticism Jacek Dukaj stands as one of the most original contemporary writers of science fiction. Announced the successor to Lem, the author claims to be the creator of the mainstream literature. Although the work of Dukaj is one of the finest examples of literary postmodernism, the author smuggles under the mantle of species mosaic synthesis of sociological and anthropological studies. The most important themes of works of Jacek Dukaj are therefore issues of responsible for their own actions, inability to communicate with the alien, unchanging categories of strength and power, domination of stronger regardless of the degree of development of society. From the fictional worlds emerges synthetic view of human nature caught in the web of political and economic intrigue, seeking religious revelation in technicized world.

12

Sus domesticus w autobiografiach jej ludzkich przyjaciół

58%

Jaxa-Rożen H. , Witek M.

|

nr 2 (10)

1-22

RU

В своих публикациях Эрик Баратай требует, чтобы история людей дополнялась историей животных, он переходит на их сторону и пытается освободить историю от ее единственной антропоцентрической перспективы. Животные не способны говорить на человеческом языке и документировать свой опыт, чтобы создать великую историю животных. Вместо этого у них есть друзья-люди. Поэтому косвенным средством достижения поставленной Баратаем цели могут быть рассказы о животных, их биографии, включенные в личные записи людей. В статье представлены истории о свиньях, записанные в воспоминаниях Антонины Жабиньской, Дороты Суминьской и Сай Монтгомери, которые внесли свой вклад в историю животных.

EN

In his writings, Éric Baratay advances that the chronicles of people should be supplemented with animal histories as he stands by the side of non-human animals and supports attempts to free history from its solely anthropocentric perspective. Animals are not capable of speaking any human language, they cannot record their experiences in writing / words, which makes them unable to create the great animal history. However, they have human friends. Therefore, the indirect approach, meeting to the goal intended by Baratay halfway, may rely on the stories about animals, their biographies written in the personal notes. The article presents the stories of pigs recorded in the autobiographies and memoirs of Antonina Żabińska, Dorota Sumińska, and Sy Montgomery, which are contributions to the history of animals.

PL

Eric Baratay w swoich publikacjach upomina się o uzupełnienie dziejów ludzi historią zwierząt, przechodzi na ich stronę i próbuje uwolnić historię od jej wyłącznie antropocentrycznego widzenia. Zwierzęta nie posługują się ludzkim językiem, nie potrafią zapisać swoich doświadczeń, by tworzyć wielką historię zwierząt. Mają za to ludzkich przyjaciół. Zabiegiem pośrednim umożliwiającym osiągnięcie wytyczonego przez Barataya celu mogą być opowieści o zwierzętach, ich zapisane biografie w osobistych notatkach ludzi. W artykule zapisane we wspomnieniach Antoniny Żabińskiej, Doroty Sumińskiej i Sy Montgomery historie świnek, tworzące przyczynek do historii zwierząt.

13

Nowy humanizm czy posthumanizm? Aspekty etyczno-prawne legalizacji eutanazji na świecie w latach 2000-2015

58%

Kobyliński A.

|

nr 4

85-114

EN

The main aim of this article is to outline the discussion on euthanasia that affects the basic issues of human life – the foundation of human dignity, sense of pain and suffering, conception of the afterlife, quality and value of life, etc. All the indications are that the process of the legalization of euthanasia will develop in the coming decades. Today we need a new paradigm of bioethics, built on the basis of a new humanism which will allow us to adequately analyze such phenomena as death, suffering and dying. The new paradigm of bioethics can be an effective tool in the dispute over the death on request.

14

Poetyka ciał heterogenicznych we współczesnej literaturze węgierskiej

58%

Nemeth Z.

|

nr 1

181-192

EN

In contemporary Hungarian literature, an increasingly important role is played by post-humanist-anthropocene forms of literary expression, the starting point of which is biological operations performed on the body. The bodily transformations that change the anthropological and evolutionary picture of man are accompanied by new biological constructs and power relations, as a result of which animal life forms acquire hybrid identities. Three Hungarian novels are discussed in the work: My Hero’s Square (2000) by Lajos Parti Nagy, A patkány éve [Year of the Rat] (2013) by Imre Bartók, Irha és bőr [Hide and Skin] (2019) by Anita Moskát. Their analysis is set in the context of posthumanism, ecocriticism and postmodernism.

PL

We współczesnej literaturze węgierskiej coraz większą rolę odgrywają posthumanistyczno-antropoceńskie formy wypowiedzi literackiej, dla których punkt wyjścia stanowią biologiczne operacje wykonywane na ciele. Cielesnym transformacjom, które pociągają za sobą zmianę antropologicznego i ewolucyjnego obrazu człowieka, towarzyszą nowe biologiczne konstrukty i relacje władzy, w wyniku których zwierzęce formy życia zyskują hybrydowe tożsamości. W pracy omawiane są trzy węgierskie powieści: Plac mojego bohatera (2000) Lajosa Parti Nagya, A patkány éve (Rok szczura) (2013) Imre Bartóka, Irha és bőr (Ircha i skóra) (2019) Anity Moskát. Ich analiza jest osadzona w kontekście posthumanizmu, ekokrytyki i postmodernizmu.

15

Zmierzch humanizmu

58%

Sajur A. M.

|

2017

|

nr 21

DE

Gegenwärtig scheint die "Ende"-Thematik lebendiger denn je, und die Postmoderne bildet Entwürfe vom Ende der Theorie, Kultur, Geschichte sowie auch des Menschen. Das gegenwärtige "Ende"-Gefühl kann mit der Dämmerung des Humanismus und der sie begleitenden Dezentralisierung des Menschen-Subjekts verbunden werden. Heutzutage werden als gleichberechtigt jene Elemente der Welt wahrgenommen, die im Humanismus außer Acht gelassen wurden. Diese Veränderungen lösen bei den Menschen die Furcht davor aus, etwas könne die ihnen gleichgestellte oder eine bessere Position einnehmen, was vom Menschen als die Apokalypse seiner Welt aufgefasst wird. Das Ende des humanistischen Paradigmas bricht neuen gleichberechtigten Ideologien Bahn: dem Transhumanismus, Ökologismus oder Feminismus.

EN

In modern culture themes of the demise seems to be more alive than ever, and postmodernism creates visions of many parts of the reality: theory, culture, history and human. The multiplicity and diversity of these categories, and their connection to the aforementioned theme obviously lead to the question about nature of this demise. The aim of the article is to define the notion of the demise in the anthropological perspective. The modern meaning of the demise can be combined with humanism and the related decentralization of human entity. Nowadays, it is the center which is recognized as equal - so are those elements of the world that humanism ignored ought to be touched upon. These changes implement fear in the humanity, based on the impression that something can be on better or on the same position as human is, and it appears to him as his world apocalypse. The end of the humanistic paradigm, opens the way for the emergence of new equivalent ideologies such as transhumanism, environmentalism and feminism.

PL

Współcześnie tematyka „kresu” wydaje się być bardziej żywa niż kiedykolwiek, a ponowoczesność tworzy wizje zmierzchu właściwie wszystkiego: teorii, kultury, historii, a także człowieka. Współczesne poczucie kresu można łączyć ze zmierzchem humanizmu i związaną z tym decentralizacją człowieka-podmiotu. Obecnie jako równoprawne centrum ujmowane są te elementy świata, które w humanizmie były pomijane. Te zmiany powodują lęk człowieka przed tym, że coś może zająć lepszą lub taką samą pozycję jak on; człowiek odbiera to jako apokalipsę swego świata. Koniec humanistycznego paradygmatu otwiera drogę nowym równoważnym ideologiom, takim jak transhumanizm, ekologizm czy feminizm.