Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O pomnikach historii dyskusji ciąg dalszy : w obronie "zabytku prawa"

100%

Konopka M.

Ochrona Zabytków

|

2000

|

nr 2

191-193

EN

A response to the polemical text by J. Pruszyński. In Pomniki historii, nie wykorzystana szansa (The Monuments o f History, an Unexploited Chance, “Ochrona Zabytkow” 1999, no. 4) M. Konopka recalled the decree issued by the President of the Republic of Poland, establishing regions of special value, known as monuments of history. In his polemic, J. Pruszyński proclaims that the idea of monuments of history is legally unjustified since it reintroduces the harmful element of a classification of historical monuments in a situation when all are of equal rank. In the opinion of the polemist it is much more important for the Minister of Culture and National Heritage to obtain tax reductions for owners of monuments and greater funds for conservation. M. Konopka claims that monuments of history are a form of a choice which, in view of the absence of adequate means, is applied anyhow by the register of monuments and in different treatments o f assorted types of monuments according to their material and manner of execution. The Presidential decree should be implemented by means of an executive ruling issued by the Minister of Culture and National Heritage, which has never been presented. The debate thus pertains to the question whether to leave the moribund entry about monuments or to embark upon an attempt at discovering a form of their special treatment, mentioned in the Ministerls ruling.

2

Rezydencje pałacowe Koltliny Jeleniogórskiej na liście pomników historii

100%

Napierała P.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2012

|

tom Nr 31

110-119

PL

Kotlina Jeleniogórska jest pod względem bogactwa kulturowego, szczególnie rezydencjonalnego, wyjątkowym miejscem w Polsce. Na niewielkim obszarze, zaledwie 100 km2, odnaleźć można 30 historycznych majątków ziemskich i warowni. Są wśród nich gotyckie zamki i wieże obronne, renesansowe dwory, barokowe pałace i wspaniałe XIX-wieczne - neogotyckie, neorenesansowe czy klasycystyczne rezydencje, wznoszone przez najwybitniejszych architektów epoki. Obok reprezentacyjnych budowli, szczególnie w XIX w., zakładano również rozległe parki krajobrazowe. Wzbogacone o wspaniałą architekturę ogrodową (sztuczne ruiny zamków i opactw, świątynie greckie, domy ogrodnika, myśliwego czy rybaka) przenikały na okoliczne wzgórza i w doliny, wtapiały się w dziewicze lasy. Połączenie niezwykłego krajobrazu Karkonoszy i Rudaw Janowickich z artystycznymi wizjami twórców minionych wieków stworzyło wspaniały krajobraz kulturowy całego regionu. Nie tylko rozmaitość, ale i liczba historycznych założeń pałacowych i dworskich jest tu wyjątkowa. Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów zabiegając o powszechne uznanie tego dziedzictwa zainicjowała najpierw utworzenie Parku Kulturowego Kotliny Jeleniogórskiej, który powołano w 2008 r., a później zabiegała o wpis rezydencji pałacowych na listę najważniejszych zabytków w Polsce. Z wielką satysfakcją możemy dziś zaprezentować 11 rezydencji pałacowo-parkowych Kotliny Jeleniogórskiej, które rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej znalazły się na liście Pomników Historii.

EN

The Jeleniogórska Valley is a unique place in Poland as far as the wealth of cultural heritage, and particularly palace residences, are concerned. In a relatively small area, covering merely 100 km2, one can find 30 historical estates and fortresses. They include Gothic castles and keeps, Renaissance manors, Baroque palaces and magnificent 19th-century neo-Gothic, neo-Renaissance or classicist residences, erected by the most eminent architects of the epoch. By the formal buildings, particularly in the 19th century, vast landscape parks were laid out. Enriched with fantastic garden features (artificial ruins of castles and abbeys, Greek temples, gardener's, hunting or fishing lodges) they spread onto the surrounding hills and into the valleys, blended into virgin forests. The combination of the unique landscape of the Karkonosze and Rudawy Janowickie mountain ranges with artistic visions of creators from the past centuries resulted in a magnificent cultural landscape of the whole region. Not only the variety, but also the number of historic palaces and manorial complexes is unique here. The Foundation of the Valley of Palaces and Gardens, seeking common appreciation for that heritage, initiated establishing the Cultural Park of the Jeleniogórska Valley which took place in 2008, and later made efforts to enter palace residences into the list of the most valuable monuments in Poland. With enormous satisfaction we can today present 11 palace and garden residences from the Jeleniogórska Valley which, by the decision of the President of the Republic of Poland, were entered into the List of Historic Heritage.

3

Pomniki historii

75%

Fijałkowski W.

|

nr 3-4

239-243

EN

On 22 September 1994 — the last day of the Days of European Heritage held in Poland — fifteen towns, complexes and historical objects of particular merit for national culture were recognised by the President of the Polish Republic, at the request of the Minister of Culture and Art, as monuments of history. This first Polish list of monuments selected among a hundred candidates includes the historical urban complexes of Gdańsk, Kazimierz Dolny, Krakow, Toruń, Warsaw, Wrocław and Zamość, the mediaeval castle complex in Malbork, the monastic-defensive complex of Jasna Gora in Częstochowa and the cathedral-defensive complex in Frombork, the cathedral in Gniezno as well as architectonic-archeological and technical monuments — the prehistoric defensive settlement in Biskupin, the neolithic mine in Krzemionki Opatowskie, the early mediaeval castle- town in Ostrow Legnicki and the twelfth-century salt mine in Wieliczka.

4

Zamek w Wiśniczu – pomnik historii

75%

Wójcik-Łużycki A.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2009

|

tom Nr 25

88--95

PL

Za „Pomnik Historii” może być uznany zabytek o szczególnych walorach historycznych, architektonicznych i artystycznych, a także posiadający autentyczne, wyjątkowe powiązania z zachowanym otoczeniem, historycznym układem przestrzennym itd. Jedną z najcenniejszych historycznych rezydencji arystokratycznych w Polsce i Europie jest zamek w Wiśniczu. Obiekt ten został wzniesiony na styku średniowiecza i renesansu dla rodziny Kmitów, czołowego rodu magnackiego współtworzącego potęgę polsko-litewskiego państwa Jagiellonów w XV i XVI wieku. Swój ówczesny kształt zamek zawdzięcza najwybitniejszemu przedstawicielowi wspomnianego rodu, Piotrowi III Kmicie (1477-1553). Rezydencja została założona na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, z czterema cylindrycznymi basztami na narożach. Poszczególne skrzydła posiadały obszerne sale w układzie amfiladowym. Z przekazów źródłowych wiadomo, że Piotr Kmita uczynił swój zamek jednym z czołowych ośrodków kultury odrodzenia w Polsce. Po wygaśnięciu rodu Kmitów, pod koniec XVI wieku Wiśnicz stał się własnością Lubomirskich. Najwybitniejszy przedstawiciel tego rodu, Stanisław Lubomirski (1583-1649) dokonał znaczącej przebudowy rezydencji. Zachowując zasadniczy kształt i układ przestrzenny zamku, wyposażył go w szereg elementów zdobniczych utrzymanych w duchu wczesnego baroku (kamienne i marmurowe obramowania okienne, portale i kominki, iluzjonistyczna dekoracja komnat itd.). Istotną zmianą było też przekształcenie zamku w rezydencję typu palazzo in fortezza za sprawą wzniesionej na planie pięcioboku platformy obronnej zaopatrzonej w pięciu narożni- kach w bastiony typu włoskiego i holenderskiego i połączonych potężnymi murami kurtynowymi. W jednej z nich umieszczono monumentalną bramę wjazdową do zamku, będącą podręcznikowym przykładem przenikania się form architektury manierystycznej i wczesnobarokowej. Nowością była też kaplica zamkowa, będąca rodzajem małego kościoła ukształtowanego jeszcze w duchu renesansowych kaplic kopułowych. Autorem tych przemian był nadworny architekt Lubomirskiego, wywodzący się z Włoch, Maciej Trapola, który u stóp wzgórza zamkowego zaprojektował założenie urbanistyczne Nowego Wiśnicza z kościołem farnym, ratuszem i modelowymi kamienicami mieszczański- mi. Po roku 1635 na sąsiednim do zamkowego wzgórzu Trapola wzniósł ufundowany przez Lubomirskiego zespół klasztorny Karmelitów, również posiadający fortyfikacje bastionowe. Malowniczy teren oraz ciekawe ulokowanie w nim owego monumentalnego zespołu (klasztor – zamek – miasto) stworzyło z Wiśnicza modelowy przykład prywatnego barokowego miasta sprzężonego ze wspaniałą rezydencję możnowładczą. Po wielu niekorzystnych wydarzeniach, jakie miały miejsce po połowie XVII wieku (m.in. najazd szwedzki, rozbiory Polski i likwidacja klasztoru Kar- melitów, pożary miasta i zamku w XIX wieku), z inicjatywy prof. Alfreda Majewskiego i według jego projektu od 1948 roku prowadzona jest kompleksowa rewaloryzacja zamku, mająca na celu rekonstrukcję obiektu i przywrócenie mu wyglądu z okresu świetności. Realizacji tego zamierzenia może dopomóc przyznanie zamkowi w Wiśniczu tytułu “Pomnika Historii”, na jaki w pełni zasługuje.

EN

The title of “A Monument of History” can be granted to a historic building of particular historic, architectural and artistic value, and displaying an authentic, unique connection with the preserved surroundings, historic spatial layout etc. One of the most valuable historic aristocratic residences in Poland and Europe is the castle in Wiśnicz. The edifice was erected at the turn of the medieval and Renaissance period for the Kmita family, an eminent magnate family who helped create the power of the Polish-Lithuanian monarchy of the Jagiellon dynasty in the 15th and 16th century. Its shape then the castle owed to the most outstanding representative of the family. Piotr III Kmita (1477-1553). The residence was built on the plane of a rectangle close to a square, with four cylindrical towers in the corners. Each wing possessed spacious chambers forming enfilade. It is known from recorded sources that Piotr Kmita made his castle one of the foremost centres of Renaissance culture in Poland. After the Kmita family died out, at the end of the 16th century Wiśnicz came into the hands of the Lubomirski family. The most eminent representative of the family, Stanisław Lubomirski (1583-1649) had the residence significantly remodelled. Preserving the original shape and spatial layout of the castle, he added several decorative elements representing early Baroque style (stone and marble window surrounds, portals and fireplaces, illusionistic decoration of chambers etc.). An essential change was converting the castle into a residence of the palazzo in fortezza type, by means of a defensive platform erected on a pentagon plane and equipped in its five corners with the Italian and Dutch type bastions joined by huge curtain walls. In one of them, a monumental entrance gate to the castle was located which was a handbook example of mannerist and early-Baroque architecture forms merging together. Another novelty was the castle chapel, resembling a small church shaped still in the spirit of the Renaissance domed chapels. The author of those changes was Lubomirski’s court architect of Italian descent, Maciej Trapola who, at the foot of the castle hill, designed the urban layout of Nowy Wiśnicz with the parish church, town hall and model tenement houses for burgesses. After 1635, on the neighbouring hill Trapola erected the Carmelite monastic complex, founded by Lubomirski, which also possessed bastion fortifications. Picturesque area and interesting location of the monumental complex (monastery– castle – town) made Wiśnicza a model example of a private Baroque town combined with a magnificent magnate residence. After several unfavourable events which took place after the mid-17th century (the Swedish invasion, the Partition of Poland and closing of the Carmelite monastery, fires which swept through the castle and town in the 19th century), since 1948 a complex revalorization of the castle has been conducted, on the initiative of Professor Alfred Majewski and based on his design, aimed at reconstructing the object and returning it to its former glory. Awarding the castle in Wiśnicz with the title of “A Monument of History”, which it fully deserves, could help in achieving this goal.

5

Pomnik historii – Katedra Gnieźnieńska – dominantą krajobrazu miasta obecnie i w przeszłości

75%

Meller M. , Kowalska K.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2017

|

tom Nr 4

15--20

EN

The study describes the history and current state of selected areas of urban greenery with the dominant monument of the history of Gniezno Cathedral. An analysis of the nine panoramas from different viewpoints of the city located on several hills. The paper describes the history of selected green areas of the city of Gniezno taking into account basic information concerning the history of the city, as they had a significant influence on their formation. For the area a comparative analysis of the state of the existing and archival state was made, as well as the study of the landscape. Attention was paid to the cultural, natural and tourist potential of the city. The obtained information allowed us to assess the panorama of the Gniezno Cathedral and to exploit the potential of the city in terms of cultural and natural resources.

6

Czy ustawa o ochronie dóbr kultury i o muzeach dojrzała do nowelizacji : artykuł dyskusyjny

75%

Sieroszewski W.

Ochrona Zabytków

|

1971

|

nr 3

163-172

EN

Analysing the Act of February 15, 1962 covering the problems of cultural property protection and museums in view of experiences gathered during nine years elapsed from the date of its coming into force the author expresses an opinion that, considering the problem from a general viewpoint, though it has satisfactorily wiithstood the test of practical application and considerably contributed to stabilization and to making the protection of cultural property in this country more efficient some of its detailed provisions, no doubt, require corrections and amendments. Remarks made by the author to particular articles of the Act in question are listed below. Above all the article 4 seems to him to be inconsistent and even conflicting with some others elsewhere in the text (e.g. articles 18 and 4*1). He also advances c ritical opinions as to the definition of „an evident historical monument” considering it as being not precise enough and thus causing misunderstandings and controversial interpretations. Furthermore, commenting the article 6 concerning the „monuments of history”, the author suggests the abolition of their compulsory inscription in the International Register of Cultural Property under Special Care in accordance with provisions of the Hague Convention of 1954 since the stipulations accompanying this particular provision practically make it impossible ,at all to declare a monument as „a monument of history”. The author also suggests the need to define more precisely in the Act itself or in regulations issued on its basis by the Minister of Culture and Art the responsibilities of historical monument conservators at the district and town levels (article 8) and, in addition, to include to th e Act provisions with respect to voivodship offices of historical monument documentation which, although already put into being, have not up to now been provided with ,an unquestionably legal basis for the ir activities (proposed article 8 a). It also seems to the author to be necessary to call a new advisory body assisting the Minister of Culture and Art able to replace the freshly abolished Council of Culture and Art (article 10). To protect the sites of archaeological interest the author proposes to include them provisionally to the Register of Historical Monuments. On completion of excavations and examination of cultural s tra ta and with the relics found transferred to a respective museum such a reg istration should automatically be cancelled (article 1/6). Other proposals regard the augmenting the au th o rities of conservators to enable them to make examinations of alleged cultural property at any place it can be found which th e procedure has been made difficult according to existing provisions requiring from conservator to agree previously this examination with the owner of cu ltu ral property (article 18). At the isame time, however, th e author declares himself for confining the number of cases and reducing the time of temporary requisition of cultural property endangered by destruction, damage or illicit exportation. This temporary requisition could, for instance, last three years and a fte r th a t period the cultural property should be alienated or returned to its owner or user (article 37). With regard to collections (article 55 and the next ones) the author proposes to reserve to the Minister of Culture and Art the right tp define precisely what requirements should be fulfilled by a collection th a t it could be considered as one in accordance with provisions of the Act, and also how it can be augmented and managed by the owner. In addition to 'the above, the author puts forward a number of proposals aimed a t harmonizing the Act’s provisions with Other acts published a fte r its coming into force and particularly with an uniform te x t of th e Building Repair and Reconstruction Act in its version from il968 (article 32), the Code of Civil Laws from 1964: (article 24) and the Code of Criminal Laws from 1969 (articles 73—> 79) and also at enabling to adapt to provisions of the Convention of 1969 referring to measures that should be undertaken to prevent the illicite imports, exports and tran sfe rs of cultural property (new articles 76 a, b, and c).

7

Pomniki historii

63%

Raszka B. , Kasprzak K.

Zieleń Miejska

|

2023

|

tom Nr 10

22--25

PL

Jedną z ustawowych form ochrony zabytków jest uznanie ich za pomnik historii. Status ten przyznawany jest zabytkom nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków, mających duże znaczenie dla dziedzictwa kulturowego Polski.

8

Wiślica – Pomnik Historii

63%

Kuśnierz-Krupa D. , Krupa M.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2017

|

tom T. 45

457--468

PL

Niniejszy artykuł poświęcono zagadnieniu uznania Wiślicy za Pomnik Historii. Ta forma ochrony zabytków jest jedną z pięciu wymienionych w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Na listę Pomników Historii można wpisać zabytek, który posiada szczególne wartości kulturowe i ma wyjątkowe znaczenie dla polskiej kultury. Zdaniem autorów Wiślica posiada wymienione wyżej cechy, a co za tym idzie może pretendować do tego, aby jako zespół urbanistyczno-architektoniczny zostać uznana za Pomnik Historii Polskiej Kultury Narodowej. Ten zabytkowy ośrodek, będący w przeszłości miastem, a obecnie siedzibą gminy położony jest na terenie województwa świętokrzyskiego, w powiecie buskim. Na terenie Wiślicy do dzisiaj zachowały się wątki osadnicze z okresu wczesnego średniowiecza oraz relikty urbanistyczne i architektoniczne z przełomu XIII i XIV wieku, co czyni Wiślicę rzadkim przykładem złożonego zespołu osadniczego, w którym występują zasadniczo wszystkie formy rozwojowe urbanistyki wczesnego i dojrzałego średniowiecza.

EN

This article addresses the issue of acknowledging Wiślica as a Monument of History. That form of monument protection is one of the five listed in the Monument Protection Act. A monument that can be entered into the list of Monuments of History must possess a special cultural value and unique significance for Polish culture. According to the authors, Wiślica possesses the above mentioned features, and consequently can aspire, as an urban-planning-architectonic complex, to become acknowledged as a Monument of History of Polish National Culture. That historic centre, once a city and nowadays a municipality, is located in the Świętokrzyskie Voivodeship, in Busko County. In Wiślica settlement remains from the early medieval period and urban and architectonic relics from the turn of the 13th and 14th century have been preserved until today, which makes Wiślica a rare example of an elaborate settlement complex in which basically occur all forms of urban development from the early and high Middle Ages.

9

Pomnik Historii - procedury uznania i kryteria wyboru na przykładzie miasta Trzebiatów, pretendenta do tytułu

63%

Latour A.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

tom Nr 7

75--87

PL

Wniosek Burmistrza Trzebiatowa w sprawie uznania zespołu staromiejskiego w Trzebiatowie za Pomnik Historii został przekazany Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwietniu 2011 r. Do tej pory nie nastąpiło rozstrzygnięcie w tej sprawie. Trzebiatów to miasto położone w powiecie gryfickim, w województwie zachodniopomorskim. Podstawą do złożenia wniosku o przyznanie tytułu Pomnika Historii były: • Zachowany średniowieczny układ urbanistyczny zespołu staromiejskiego z czytelnym podziałem katastralnym; • Zachowana historyczna zabudowa w obrębie murów obronnych, • Wpis terenu Starego Miasta do rejestru zabytków; • 40 obiektów w granicach Starego Miasta wpisano do rejestru; • Na terenie Starego Miasta obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w formie planu rewaloryzacji, uchwalony przez Radę Miasta Trzebiatowa w 1996 r. Przywołano procedury uznania i kryteria wyboru Pomnika Historii. Przedstawiono zarys historii miasta oraz działania konserwatorskie i planistyczne, wskazując przy tym jego wartości materialne i niematerialne. W konkluzji wyrażono przekonanie, że wymienione wartości spełniają kryteria wyboru postawione przez MKiDN.

EN

The Mayor of Trzebiatów's application to recognize the Old Town Complex in Trzebiatów as a Monument to History was submitted to the Minister of Culture and National Heritage in April 2011. Trzebiatów is a town located in the poviat (district) of Gryfice, in the Zachodniopomorskie Voivodeship. The basis for submitting the application for the title of the Monument of History was the following: - Preserved medieval urban layout of the Old Town complex with a clear cadastral division; - Preserved historical buildings within the defensive walls, - Entry of the Old Town area into the register of historical monuments; - 40 objects within the Old Town boundaries are entered into the historical monuments register; - In the Old Town there is a local spatial development plan in the form of a revaluation plan, adopted by the Trzebiatów City Council in 1996. The outline of the city's history as well as conservation and planning activities are presented, indicating at the same time its material and non-material values. The conclusion expressed the conviction that these values meet the selection criteria set by the Ministry of Culture and National Heritage.

10

Zmiany w Krajowym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków

63%

Gawlicki M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

tom Nr 22

89--91

PL

Z początkiem 2007 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego postawił przed Krajowym Ośrodkiem Badań i Dokumentacji Zabytków nowe cele działania. Zostały one określone w zapisach całkowicie nowego statutu, który jednoznacznie określił rolę Krajowego Ośrodka w kształtowaniu polityki ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce. Do struktur instytucji włączony został dawny Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego. Do najistotniejszych zadań zaliczono budowę podstaw teorii ochrony i opieki nad zabytkami, wprowadzanie jednolitego systemu dokumentacji, upowszechnianie nowoczesnych standardów metodologii badań i konserwacji zabytków, w tym archeologicznych. W programie działań znalazły się również ważne obszary związane z edukacją, promocją i popularyzacją idei ochrony dziedzictwa kulturowego. Gromadzenie odpisów decyzji o wpisie do rejestru zabytków wydawanych przez wojewódzkich konserwatorów zabytków, ich analiza i ocena oraz prowadzenie Krajowej Ewidencji Zabytków nadal realizowane są przez Ośrodek. Ważnym obszarem działań jest prowadzenie prac inwentaryzacyjnych i badawczych przy zabytkach szczególnie zagrożonych. Nowym zadaniem stało się natomiast koordynowanie i uczestnictwo w pracach nad raportami okresowymi dotyczącymi polskich miejsc i obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Podobny zakres dotyczy koordynacji i realizacji procedury składania wniosków do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o uznanie przez Prezydenta RP wybranych zabytków za Pomniki Historii.

EN

At the beginning of 2007, the Minister of Culture and National Heritage put before the National Centre for Research and Documentation of Monuments new targets for action. These are set out in the provisions of an entirely new statutu , which clearly defined the role of the National Centre in shaping the policy of cultural heritage in Poland. The structures of the institution was included former Archaeological Heritage Protection Centre . The most important tasks included the construction of the theory of the conservation and protection of monuments , the introduction of a uniform system of documentation , dissemination of modern standards of research methodology and conservation of monuments , including the archeological sites. The program activities were also important areas related to education , promotion and popularization of the idea of cultural heritage protection . Collecting copies of the decision on entry into the register of monuments issued by the provincial conservators , their analysis and evaluation and conducting the National Register of Historical Monuments continue to be implemented by the Centre . An important area of action is to conduct inventory work and research with vulnerable monuments . A new task has become while coordinating and participating in the development of periodic reports on Polish sites and sites inscribed on the UNESCO World Cultural and Natural Heritage. A similar range of concerns the coordination and implementation of procedures for the submission of proposals to the Minister of Culture and National Heritage of the recognition by the President of the Republic of selected monuments for the Monuments of History.

11

Pomnikowe dzieło w Kozłówce

63%

Wilkowicz K.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

tom Nr 21

68--71

PL

„Zespół pałacowo-parkowy w Kozłówce - Pomnik Historii” to wyjątkowo adekwatne - choć nowe i świeże - zestawienie oraz niebywale trafne określenie. Bo przyznany właśnie status w pełni oddaje atmosferę i specyfikę miejsca, w którym dostojeństwo i monumentalność założenia splatają się z wielowiekowymi dziejami i ciągłością tradycji.

EN

"The palace and park in Kozłówka - Monument of History" is very appropriate - although new and fresh - statement and extremely accurate term. Because I was given the status of a fully captures the atmosphere and the specificity of the place where the dignity and monumentality assumptions intertwined with centuries-old history and continuity of tradition.

12

Pomniki Historii, a doświadczenia Światowego Dziedzictwa - rozważania na przykładzie drewnianej architektury sakralnej

63%

Siwek A.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

tom Nr 7

167--179

PL

Sukces i dynamiczny rozwój Listy Światowego Dziedzictwa ukazuje nośność koncepcji wskazania elitarnej grupy dóbr istotnych dla globalnej społeczności ze względu na wartość. Jednocześnie ewolucja listy ujawnia zagrożenia rozmywania się przekazu i dewaluacji wartości wpisów, po przekroczeniu ilościowej masy krytycznej. Na gruncie polskim można dostrzec analogiczne procesy i zagrożenia w stosunku do grupy dóbr najcenniejszych – Pomników Historii. Skłania to do pytań o analogie i różnice obu zbiorów dóbr szczególnych oraz o możliwość polskiej recepcji światowych koncepcji ochrony. Doskonałą grupą referencyjną ukazującą niespójności systemowe są polskie zabytki drewnianej architektury sakralnej. Na tym przykładzie omawiana jest koncepcja „Seryjnych pomników historii”. Związanie owej koncepcji z obowiązkiem opracowywania planów zarządzania, jako wyrazu aktywnej postawy ochronnej, może przyczynić się do optymalizacji systemu ochrony dóbr o najwyższej wartości. Jednocześnie zawarte w metodyce planów zarządzania analizy porównawcze mogą stać się narzędziem racjonalizowania nowych uznań za pomnik historii, określenia granic reprezentacji zjawiska. Odwoływanie się do grupy zabytków, a nie do pojedynczego, autorytatywnie wskazanego reprezentanta ma znaczenie zarówno dla stanowienia ochrony, jak i edukacji o dziedzictwie oraz prezentacji dziedzictwa kulturowego kraju. Nie ulega wątpliwości, że zbiór pomników historii i podzbiór dóbr światowego dziedzictwa powinny w polskim systemie ochrony zabytków wyróżniać się, jako dobra najcenniejsze, zarówno pod względem prestiżowym, jak i ze względu na skuteczność oraz standardy ochrony precyzowane w planach zarządzania.

EN

The success and dynamic development of the World Heritage List shows the carrying capacity of the concept of identifying an elite group of goods important to the global community in terms of value. At the same time, the evolution of the list reveals threats of blurring of the message and compromising the value of entries after exceeding the critical quantitative mass. In the Polish context, one can see analogous processes and threats in relation to the group of the most valuable property - the Monuments of History. This raises questions about analogies and differences between the two sets of special assets and about the possibility of the Polish reception of the world's concepts of protection. An excellent reference group showing system inconsistencies are Polish monuments of wooden sacral architecture. It is on this example that the concept of "Serial monuments of history" is being discussed. The connection of this concept with the obligation to develop management plans as an expression of an active protective attitude may contribute to the optimization of the system of protection of the property of the highest value. At the same time, comparative analyses included in the management plan methodology may become a tool for rationalizing new recognitions of monument of history, determining the limits of the phenomenon's representation. Referring to a group of monuments, and not to a single, authoritatively appointed representative, is important both for the establishment of protection and education about heritage, as well as for the presentation of the cultural heritage of the country. There is no doubt that the collection of historical monuments and the subset of world heritage in the Polish system of monument protection should stand out as the most valuable assets, both in terms of prestige and due to the effectiveness and standards of protection specified in the management plans.

13

Protection and renovation of public areas in a modernist city – the case of three streets in the historic city centre of Gdynia

63%

Hirsch R. , Łozowska C.

|

tom Nr 15

125--143

EN

The paper concerns issues related to the preservation and restoration of public space in Gdynia city centre designed and built mainly in the 1920s and 1930s. In 2007, major part of the city centre was entered in the register of monuments as a historic complex of urban architecture. Moreover, in 2015, the area was declared a Monument of History. The renovation protection of a complex of urban architecture covers the historic buildings, but also, among others, includes the protection of public space that is an integral part of the historic complex. Therefore, the preservation of the historic shape and design of public space in the centre of Gdynia is one of the key conservation tasks and since the protection of this type of space in the relatively young historic centres that are less than 100 years old is a new issue, as viewed from the conservational perspective, it is therefore worth analyzing. The issues of protection and restoration of public space in the centre of Gdynia have been exemplified by three historic streets, built in the late 1920s, that are located within the historic complex entered in the register of monuments and that have been the subject of varying restoration investments in the few recent years. The streets differ in terms of historic conditions, renovation requirements, social expectations and investment plans and at the developmental stage of the investment all these factors lead to different assumptions and approaches, bringing, in each case, different results.

PL

Artykuł dotyczy problematyki zachowania i rewaloryzacji przestrzeni publicznych w śródmieściu miasta Gdyni, zaprojektowanym i zbudowanym w głównej mierze w latach 20. i 30. XX w. Znaczna część zespołu śródmieścia została w 2007 r. wpisana do rejestru zabytków jako historyczny układ urbanistyczny. Dodatkowo w 2015 r. obszar ten uznano za Pomnik Historii. Ochrona konserwatorska układu urbanistycznego obejmuje nie tylko historyczną zabudowę, ale także m.in. ochronę przestrzeni publicznych, które stanowią integralną część zespołu zabytkowego. W związku z tym zachowanie historycznego ukształtowania i wystroju przestrzeni publicznych śródmieścia Gdyni, jest jednym z kluczowych zadań konserwatorskich związanych ze sprawowaną ochroną. Ochrona tego rodzaju przestrzeni w stosunkowo młodych ośrodkach zabytkowych liczących mniej niż 100 lat, czyli takim jak śródmieście Gdyni, jest z konserwatorskiego punktu widzenia zagadnieniem nowym i dlatego wartym analizy. Problematykę ochrony i rewaloryzacji przestrzeni publicznych śródmieścia Gdyni przedstawiono na przykładzie trzech wybranych, historycznych ulic, ukształtowanych pod koniec lat 20. XX w. Wszystkie trzy są położone na terenie wpisanym do rejestru zabytków i były w ostatnich kilku latach obszarem inwestycji remontowych w różnej skali. Ulice te natomiast różnią się m.in. tym, że w przypadku każdej z nich inne były uwarunkowania historyczne, wymogi konserwatorskie, oczekiwania społeczne i także plany inwestycyjne. Te wszystkie czynniki sprawiły, że już na etapie projektu inwestycji przyjęto różne założenia i sposoby podejścia do tych przedsięwzięć, a więc w każdym z przypadków inny jest też uzyskany rezultat.

14

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków w 2007 roku 17-18 kwietnia . Lublin, Kozłówka

63%

Sarnik-Konieczna M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

tom Nr 21

72--81

PL

W tym roku centralne uroczystości z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, na które zaprosił Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pan Kazimierz Michał Ujazdowski, odbywały się w dniu 18 kwietnia w Lublinie oraz w Zespole Pałacowo-Parkowym w Kozłówce - miejscach nominowanych do uznania przez Prezydenta RP za Pomniki Historii.

EN

This year, the central celebration of the International Day for the Preservation of Monuments, which invited the Minister of Culture and National Heritage Kazimierz Michał Ujazdowski, held on 18 April in Lublin and in the Team Palace-Park Complex in Kozłówka - places nominated for the recognition by the President of Poland Monuments of History.

15

Poznań – współczesne przekształcenia w historycznej przestrzeni miasta. Stan obecny, dokonania i perspektywy.

63%

Marciniak P. , Bielawska-Pałczyńska J. , Rumież A.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

tom Nr 7

111--121

PL

W artykule, na podstawie analizy sytuacji miasta Poznania, wykazano, że status pomnika historii nie musi prowadzić do zahamowania rozwoju miasta w obszarze historycznym, ale pozwala także na jego wielokierunkowy i dynamiczny rozwój. Miasto w naturalny sposób podlega żywotnym przekształceniom i zabiegi ochronne nie stają w kontrze do tego zjawiska. Poznań, szczególnie w obszarze, które było areną wydarzeń historycznych od najdawniejszych jego dziejów, miał szansę wykształcenia specyficznego ducha miejsca, którego zachowanie stało się celem służb konserwatorskich już od lat 70-tych XX wieku. Rozwijane od tamtego momentu instrumenty planistyczne umożliwiają rzeczywistą ochronę dziedzictwa, jednak nie stają na drodze modernizacji przestrzeni publicznej. W artykule omówione zostały istniejące narzędzia konserwatorskie, ze szczególnym uwzględnieniem roli miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, i podkreślona została rola zarządzania i finansowania na poziomie zarówno samorządowym jak i prywatnym.

EN

The article discusses issues concerning the choice and difficult selection of historic buildings from the area of the city of Przemyśl, which were put forward for inclusion in the list of Monuments of History. Due to geographical and historical factors, it was decided to place the main emphasis on the military value of the city. In the application for the list of monuments of history, apart from the old town within the remnants of the city walls, the list of objects was extended to include castellated Carmelite, Franciscan (FPOs) and Benedictine monasteries, in Zasanie, whose fortifications supported the defense of the city. The buildings of the barracks of the Fortress were also selected. All these elements made up a very large area, “insularly” scattered around the city and neighboring communes, with a varying degree of preservation of the historical substance. The text discusses the problem of the extent of the entry on the list of Historical Monuments, landscape, historical and artistic values of the city, the issues of protection and increasing the tourist value, and also poses a question about further prospects for the development of the city and the Fortress.

16

Rola Działu Analiz Konserwatorskich w realizacji zadań statutowych Narodowego Instytutu Dziedzictwa

51%

Jagielska E.

Ochrona Zabytków

|

2012

|

nr 1-2

101-110

EN

The Conservation Analyses Department was established by the order of the Director of the National Centre for Research and Documentation of Monuments dated 6 June 2010. The Department comprised the Team of Experts and the Conservation Policy Formation Workshop. The Department co-ordinates and supervises work connected with the preparation of opinions and expertises regarding the protection of non-movable and movable monuments for public administration authorities – the Ministry of Culture and National Heritage, Voivodeship Offices for Monument Protection and their branches and local government conservators. It carries out its tasks with the help of local divisions representing the National Heritage Board of Poland. The definite majority of issued opinions concerns the evaluation of the level of preservation of the value of historic objects or areas during administrative procedures being conducted by the Ministry of Culture and National Heritage with regard to deletions from the register of monuments. The Conservation Analyses Department co-ordinates the implementation of the procedure for acknowledgement of a historic object as a history monument and participates in work regarding the creation and dissemination of standards of documentation, research and conservation of historic objects. The activity of the Department in the field of protection of historic parks and gardens is particularly worth mentioning. It includes, among others, study and design works carried out in Branicki’s Garden in Białystok from 2006 till 2009 and the preparation of conservation requests and the resulting projects of regeneration of the palace park in Białowieża and the park in Trzebiny. The palace & park layout in Trzebiny is currently administered by the National Heritage Board of Poland – the Local Workshop in Trzebiny. An important task ordered by the Minister of Culture and National Heritage is the management of the regeneration of Muskau Park. Over 20 years’ period of regeneration works is a significant yet still fragmentary process of restoration of the full historical value of the park. The Institute is also responsible for the creation and putting into common use of standards of documentation, elaborations and manuals regarding the protection of cultural heritage that are addressed to a wide group of recipients, an example of which is the Methodological guide to the elaboration of communal monument care programmes. The international co-operation with Eastern states has been carried out by NHBP and its predecessors for many years, including the „Nieśwież Academy” Postgraduate Summer School and cooperation with the Trakai Historical National Park in Lithuania. All activities being handled by the Conservation Analyses Department of the National Heritage Board of Poland are subject and may become subject to modifications, depending on the orders of the Ministry of Culture and National Heritage, the needs of voivodeship monument conservators and other institutions and the emerging topics that must be solved urgently. Currently the Conservation Analyses Department employs 14 persons. They build an interdisciplinary team consisting of a group of historians of art, monument experts – conservators, landscape architects, an architect and a lawyer – persons with a large professional experience and significant achievements.

17

Renowacja i adaptacja piwnic Starego Miasta Warszawyna cele kulturalne

44%

Fiedorowicz J.

Problemy Rozwoju Miast

|

2010

|

nr 3

32-40

PL

Przedstawiono doświadczenia i osiągnięcia związane z realizacją projektu pn.: „Renowacja i adaptacja na cele kulturalne piwnic Staromiejskich Warszawy na obszarze wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO”, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach Umowy finansowej Nr 39/PL0236/ NMF/2008. Realizowany przez Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta projekt dotyczy renowacji zabytkowych piwnic oraz adaptacji odrestaurowanych pomieszczeń o łącznej powierzchni 2856,27m2 na cele kulturalne, w obiektach zlokalizowanych przy ul. Boleść 2, Brzozowej 11/13, Jezuickiej 4, Rynek 2, Rynek 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42 i Nowomiejskiej 4, 6, 8. Całkowita wartość inwestycji wynosi 8 821 960 euro, w tym udział dofinansowania ze środków MF EOG i NMF w wysokości 4 471 318 euro stanowi 50,68% wartości projektu. W ramach II naboru do Priorytetu 3 MF EOG i NMF projekt, którego pomysłodawcą i liderem jest Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków, został wysoko oceniony przez ekspertów, zajmując I miejsce w rankingu.

EN

The author presents the experiences and achievements associated with the project called the "Renovation and Adaptation of Cellars in the Warsaw's Old Town for Cultural Purposes," conducted on the area entered on the UNESCO World Heritage List, co-financed from the resources of the Norwegian Financial Mechanisms under Financial Agreement No. 39/PL0236/NMF/2008. The project, conducted by the Capital City Expansion Management, concerns renovation of old cellars and adaptation of restored premises, with the total floor area of 2,856.27 m2, for cultural purposes, in the buildings located at the following street numbers: Boleść 2, Brzozowa 11/13, Jezuicka 4, Rynek 2, 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40 and 42, and Nowomiejska 4, 6 and 8. The total value of the projects amounts to 8,821,960 euros, including subsidies from MF EOG and NMF Funds, in the amount of 4,471,318 euros, constituting 50.68% of the whole project value. Within the second recruitment to Priority 3 of MF EOG and NMF, the project conceived and led by the Capital City Conservator's Office, was highly appreciated by experts and granted the first place on the ranking list.