Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Co wybrać - kremację, czy pochówek?

100%

Olech A. , Rusin K. , Wandrasz J. W.

Przegląd Komunalny

|

1999

|

tom nr 12

60-63

PL

Ewolucja populacji ludzi na Ziemi - licząc od 10 tysięcy lat przed naszą erą - pokazuje, że w ciągu ostatnich 50 lat nastąpił okres szybkiego wzrostu zaludnienia. W tym czasie ludność świata zwiększyła się o tyle ile wynosił jej wzrost w czasie 2,5 min lat dzielących nas od homo erectus. Szacunki liczby ludności świata w 2050 r. wahają się od 7,8 mld do 12,5 mld. Wzrost ludzkiej populacji niesie ze sobą konieczność rozwiązywania problemów cywilizacyjnych, a w tym i jednego z najważniejszych, związanego z zachowaniem godności do właściwego pochówku.

2

Pochówek bezdymnie i bezzapachowo

100%

Krawczyk W.

Przegląd Komunalny

|

1999

|

tom nr 10

48-49

PL

W warszawskim krematorium na Komunalnym Cmentarzu Północnym spopiela się codziennie (od wtorku do piątku) siedmiu zmarłych, w Poznaniu - w Zakładzie Kremacji na cmentarzu Miłostowo - średnio czterech nieboszczyków, we Wrocławiu - w funerarium kremacyjnym na nekropolii przy ul. Kiełczowskiej - pogrzeb poprzez kremację organizuje się każdego dnia dla trzech osób. Średnio dwie kremacje dziennie wykonuje prywatne krematorium w Rudzie Śląskiej. W Poznaniu potentat na rynku usług pogrzebowych Spółdzielnia "Universum" (nb. właściciel krematorium) co siódmy pogrzeb urządza jako pochówek prochów, natomiast największe stołeczne funeraria: Miejskie Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych i Dom Pogrzebowy "Służew", co dziesiąty pogrzeb organizują w kwaterach urnowych. W sumie w Polsce w tym roku już ponad 1% zmarłych poddanych zostanie kremacji, co oznacza, że wskaźnik kremacji wzrośnie o blisko 30% w porównaniu z 1998 rokiem, w którym również - jak obecnie - działały cztery nowoczesne, wyposażone w szwedzkie i amerykańskie urządzenia, krematoria.

3

Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych - lokalizacja obiektów cmentarnych

88%

Kasprzak K. , Raszka B.

Przegląd Komunalny

|

2000

|

tom nr 9

66-67

PL

Cmentarze, będące jedynym miejscem gdzie mogą znajdować się groby ziemne i murowane przeznaczone na składanie zwłok i szczątków ludzkich, zakłada się i rozszerza wyłącznie na terenach określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego - jest to zadanie własne gminy.

4

Ogrody pamięci

75%

Szwedkowski W.

Zieleń Miejska

|

2022

|

tom Nr 11

20--22

PL

Na początku bieżącego roku Rada Ministrów przyjęła projekt nowej uchwały dostosowującej przepisy związane z miejscami pochówku. Dotychczas obowiązująca Ustawa z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych regulowała prawnie zarówno tę kwestię, jak i postępowanie w przypadku śmierci. Akcent położony został właśnie na procedury. Jednak wyzwania klimatyczne i przyrodnicze XXI w. powinny skłaniać nas do myślenia o wiecznym odpoczynku również w kategoriach ekologicznych.

5

Gdy umiera domowy pupil

75%

Słomka W.

Zieleń Miejska

|

2022

|

tom Nr 11

36--38

PL

Mianem domowych pupili najczęściej określane są psy i koty, ale ulubieńcami wielu osób są również inne zwierzęta, takie jak króliki miniaturki czy kawie domowe. Należy wspomnieć o licznych zwierzętach egzotycznych, w tym o wężach, pająkach i inwazyjnych dla przyrody żółwiach czerwono- i żółtolicych.

6

Konflikt norm pomiędzy maoryskim zwyczajem pochówku a nowozelandzkim prawem ustawowym

71%

Siekiera J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

tom 92

41-49

EN

The aim of the paper is to present conflict of norms in the New Zealand legal order on the basis of Maori customary burial (tangihanga). This conflict remains unsolved, but in fact concerns many citizens. New Zealand law is a hybrid of legal and religious customs coming from the indigenous minority of Maoris on one hand and the British common law system on the other side. It needs to be underlined that the Maori customary law (tikanga) possesses de iure a position as norms of the jus cogens character. Any ruling of courts or tribunals, any act of the parliament in Wellington or any acts of administration ought to be made in accordance with tikanga. This also applies to civil law, including burial. In recent years, there were prosecuted several civil proceedings between persons of the Maori origin. The Burial and Cremation Act 1964 was set against the wills of indigenous testators. However, very often these traditional burial habits are incompatible with the domestic law standards. Thus, this paper is an attempt to demonstrate the difficult of civil law in New Zealand. This subject, nonetheless, has been grown in importance, along with greater awareness of civil society and wider possibilities of contact (both legal and extrajudicial) with the state.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie konfliktu norm w porządku prawnym Nowej Zelandii na podstawie zwyczajowego pochówku Maorysów (tangihanga). Konflikt pozostaje nierozwiązany, a dotyczy wielu obywateli. Prawo nowozelandzkie to hybryda zwyczajowych i religijnych norm pochodzących od rdzennej mniejszości maoryskiej i brytyjskiego systemu prawa precedensowego. Należy podkreślić, że zwyczajowe prawo Maorysów (tikanga) posiada de iure pozycję normy o charakterze ius cogens. Wszelkie orzeczenia sądów i trybunałów czy akty parlamentu w Wellington lub czynności administracyjne powinny być podejmowane zgodnie z tikanga. Dotyczy to również prawa cywilnego, w tym pochówku. W ostatnich latach toczyło się kilka postępowań cywilnych między osobami pochodzenia maoryskiego. Ustawa o pochówku i kremacji z 1964 roku była sprzeczna z wolą rdzennych testatorów. Jednak bardzo często te tradycyjne rytuały pogrzebowe są niezgodne ze standardami prawa stanowionego. Niniejszy artykuł jest zatem próbą wykazania trudności w prawie cywilnym Nowej Zelandii. Temat ten zyskał na znaczeniu wraz z większą świadomością społeczeństwa obywatelskiego i szerszymi możliwościami kontaktu (zarówno prawnego, jak i pozasądowego) z państwem.

7

Testamenty mieszczan świdnickich (od połowy XIV do końca pierwszej ćwierci XVII wieku) nośnikiem treści sakralnych

63%

Bobowski B.

Echa Przeszłości

|

2014

|

tom 15

19-26

EN

In Kazanie o śmierci (A sermon about death), Polish writer and Jesuit preacher Piotr Skarga wrote: reward wrongs, write a last will. Hence, the authors of ars bene moriendi manuals from 16th and 17th centuries were of the opinion that the last will was an indispensable step on the road towards a good death. They argued that the last will enabled the testator to erase the committed wrongs, secure his family and leave his worldly affairs in good order.

8

Grzebowiska dla zwierząt w Polsce

63%

Myślińska A.

Architectus

|

2018

|

nr 1(53)

89-98

PL

W niniejszym artykule podjęto tematykę miejsc pochówku zwierząt. Problem został omówiony w odniesieniu do terenu Polski na tle przykładów z zagranicy. Współczesne grzebowiska dla zwierząt powstają w naszym kraju od niedawna i mimo że cmentarze dla zwierząt są u nas stosunkowo nowym zjawiskiem, to już teraz można dostrzec ich typowe cechy przestrzenne. Autorka, na co dzień zajmująca się zagadnieniami z dziedziny architektury, starała się opisać i ocenić grzebowiska pod kątem zagadnień z interesującej ją problematyki: cech położenia, układu przestrzennego, wielkości parcel, z jednej strony unifikowania, a z drugiej – indywidualizowania grobów. W trakcie badania zjawiska, jakim są cmentarze dla zwierząt w Polsce, okazało się, że niezaspokojona potrzeba emocjonalna jest głównym motorem sprawczym ich powstawania, ważnym elementem pracy stało się więc omówienie ich genezy i formy własności.

EN

This article deals with the topic of animal burial sites. The problem was discussed referring to the territory of Poland against the background of examples from abroad. Modern pet cemeteries have been created in our country for a short time, and their issue has not been discussed in any detail so far. Despite the fact that animal cemeteries are a relatively new phenomenon in Poland, it is already possible to notice their typical spatial features. The author, who deals with issues in the field of architecture on a daily basis, tries to describe and evaluate the pet cemeteries from the following angle of interest: location, spatial layout, parcel size, unification, and, on the other hand, the individualization of graves. In the course of the study of the phenomenon of cemeteries for animals in Poland, it turned out that the unsatisfied emotional need is the main driving force behind their formation, so an important element of the work became the analysis of their genesis and form of ownership of pet cemeteries.

9

Grób jako znak prawa własności ziemi? Rdz 23 i jego przesłanie teologiczne

63%

Lemański J.

The Biblical Annals

|

2009

|

tom 1

|

nr 1

127-153

EN

Quale è la relazione della pericope di Gen 23 con il tema di terra promessa? Ecco una domanda che divide tanti esegeti. In questo articolo essa viene affrontata in maniera esegetica ma con un accento messo sul contesto culturale e storico che poteva guidare la mano di un autore biblico. Proprio quel contesto, identificato qui come postesilico, viene considerato come possibile chiave interpretativa che spiega sia il tono laico della pericope in questione, sia la dettagliata natura della narrazione riguardante le trattative per comprare una tomba per Sara.

10

Cmentarz komunalny w Przemyślu przy ulicy J. Słowackiego - trochę historii i problemy współczesne

63%

Schubert J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2004

|

tom Nr 16

18--26

11

Pogrzeb symboliczny po donacji zwłokna cele naukowe - aspekty prawnokanoniczne

63%

Majer P.

Annales Canonici

|

2016

|

tom 12

91-114

EN

The inspiration of the paper was the question about the possibility of Catholic funeral for a strand of hair of the person who donated his/her body to science. The author after presenting and examining methodically regulations of polish law and bioethical rules for donation of body, and after analyzing the teaching of the Apostolic See in the matter in question is of the opinion that the permission for the symbolic funeral of parts of hu- man body should not be granted. The person who donated his/hers body for science and education should make a request for a catholic funeral after the usage of the body. The medical institution should respect such a request.

PL

Inspiracją dla artykułu stało się pytanie o możliwość urządzenia katolickiego pogrzebu kosmyka włosów osoby, która przekazała swoje ciało na potrzeby nauki. Autor po przedsta- wieniu przepisów prawa polskiego oraz wskazań bioetycznych dotyczących donacji ciała i po analizie przepisów prawa polskiego i wskazań Stolicy Apostolskiej dotyczących zasad postępowania ze szczątkami ludzkimi, opowiada się przeciwko urządzaniu symbolicznych pogrzebów ludzkich szczątków. Osoba przekazująca swoje ciało do celów badawczych i dy- daktycznych powinna zastrzec sobie sprawienie katolickiego pogrzebu po wykorzystaniu zwłok, a instytucja medyczna powinna taki pogrzeb zapewnić.

12

Pochówek ciał i przechowywanie prochów wiernych zmarłych. Aspekt kanoniczno-liturgiczny

63%

Adamczyk J.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2024

|

tom 33

|

nr 1

195-212

EN

The purpose of this paper is to present the problem of the burial of bodies and the storage of ashes of the faithful departed in the canonical-liturgical aspect. The Church demands respect for human bodies and ashes. The first part of the article presents the burial of corpses in the ground as an ordinary and basic form of Christian burial. The second part presents the problem of cremation as an acceptable way of burying the bodies of the faithful departed, while the second part discusses the question of the place of burial of the bodies and storing the ashes of the faithful departed.

13

Fragmenty tekstyliów z krypty północnej (wielkich mistrzów) w katedrze w Kwidzynie. Nowe propozycje możliwości interpretacyjnych

63%

Szczupak D.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2023

|

tom 321

|

nr 2

199-217

EN

In 2007, a crypt was discovered in the cathedral of St. John the Evangelist in Kwidzyn. It hid the burial places of three men identified as three Grand Masters of the Teutonic Order. Fragments of textiles were found among their bone remains. After analysis, a reconstruction of the clothing from the northern and southern coffins started. However, there are reasons to reconsider this issue. Undoubtedly, ornamented fabrics were not used for the entire coat. They could only come from its parts. Some of those fabrics may have been used for a pillow, a mattress, belts, or a shroud. Fabrics without ornaments may be identified as remnants of a shawl collar of a coat, lining of a decorative element, a robe, chausses or headgear. Ribbons could be hems of a coat or robe sleeves, while a braided string might come from a prayer cord (“Paternoster”) or, more likely, fastened the coat just below the collarbone.

PL

W 2007 r. w katedrze św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie odkryto kryptę z pochówkami trzech mężczyzn, których zidentyfikowano jako trzech wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego. Pośród szczątków kostnych zalegały również fragmenty tekstyliów. Po ich analizie podjęto się zrekonstruowania odzieży z trumien północnej i południowej. Jednak istnieją przesłanki do przeprowadzenia ponownych rozważań na ten temat. Tkaniny ornamentowane bezsprzecznie nie zostały wykorzystane do uszycia w całości płaszcza, mogły pochodzić jedynie z jego elementu. Część z nich być może pochodziła z poduszki, materaca, pasków lub całunu. Tkaniny niezdobione można identyfikować jako pozostałości kołnierza szalowego płaszcza, podszewki elementu dekoracyjnego, sukni, nogawic, czy też nakrycia głowy. Z kolei wstążki mogły być obszywkami płaszcza lub rękawów sukni, a pleciony sznurek pochodził ze sznura modlitewnego („paternoster”) lub, co bardziej prawdopodobne, spinał płaszcz na wysokości nieco poniżej obojczyka.

14

Ikoniczne miejsca pochówku na świecie

63%

Mielicki K.

Zieleń Miejska

|

2023

|

tom Nr 10

14--16

PL

Przemijanie, odchodzenie jest nieodłącznym elementem życia. Gdy znikają z niego bliskie nam osoby, naturalną potrzebą jest ich godne pożegnanie i stworzenie miejsca pochówku. Podejście do tego tematu jest różne, zależne od religii dominującej w danej części świata, epoki historycznej czy panujących trendów w sztuce i architekturze.

15

Crypt Burials from the Cloister Church of Riesa (Germany) – Changes of Funerary Customs, Body Treatment, and Attitudes to Death

63%

Alterauge A. , Hofmann C.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2020

|

nr 35

PL

Kościół klasztorny w Riesie (Saksonia, Niemcy) posiada dwie krypty grobowe, wykorzystywane od XVII do XIX w. przez miejscowe rodziny szlacheckie, w tym baronów von Felgenhauer, Hanisch/von Odeleben oraz von Welck. Krypta pod ołtarzem pierwotnie zawierała 50 pochówków, z których 30 dotrwało do czasów współczesnych w formie trumien i/lub mumii, a krypta północna zawierała osiem pochówków. Na przestrzeni ostatnich dwóch wieków w kryptach zaszły ogromne zmiany, które udało się po części zrekonstruować w oparciu o zapisy historyczne, zdjęcia oraz historię ustną. Celem badań prowadzonych przy wsparciu parafii i muzeum miejskiego było udokumentowanie obecnego stanu zachowania oraz identyfikacja pochówków poprzez łączenie różnych rodzajów dowodów. Trumny zostały poddane inspekcji wzrokowej i datowane w oparciu o porównania typochronologiczne, a ponadto w miarę możliwości dokonano transliteracji inskrypcji. Materiały, sposób wytworzenia, typ i datowanie odzieży zostały ustalone w ramach analizy kostiumologicznej. Zmumifikowane szczątki poddano badaniom morfologicznym, w tym prześwietleniom rentgenowskim. Zaobserwowano różne sposoby postępowania z ciałem, prowadzące do naturalnej lub sztucznej mumifikacji. W wybranych przypadkach pobrano próbki do analizy DNA, aby sprawdzić stopień pokrewieństwa. Przeprowadzono też analizę izotopów stabilnych celem ustalenia diety, pochodzenia i wieku odstawienia od piersi. Prawdopodobną tożsamość można było ustalić wyłącznie w przypadku osób, dla których dostępne były informacje kontekstowe. Niemniej jednak trwają wciąż analizy bioarcheologiczne. Zdobienia trumien i inskrypcje, jak również odzież odzwierciedlają zmiany chronologiczne oraz indywidualne preferencje z okresu od XVII do XIX w., co jest szczególnie widoczne w przypadku pochówków dzieci. Wiara w Boga i nadzieja na zmartwychwstanie pozostają stałymi elementami podejścia do śmierci, jednakże we wczesnonowożytnych pochówkach szlacheckich istotną rolę zaczynają odgrywać więzy rodzinne.

EN

The cloister church of Riesa (Saxony, Germany) contains two burial crypts which were used from the 17th to 19th century AD by local noble families, namely the barons von Felgenhauer, Hanisch/von Odeleben and von Welck. The crypt beneath the altar originally contained 50 inhumations of which about 30 are still preserved at present, either as coffins and/or mummies, while the northern crypt contained eight interments. During the last two centuries, the crypts have experienced major changes which could partly be reconstructed through historical records, photographs and oral history. The aim of the investigations, supported by the parish and the city museum, was to document the current state-of-preservation and to identify the inhumations by combining different types of evidence. The coffins were visually inspected and dated by typo-chronological comparisons, and inscriptions were transliterated whenever possible. Material, fabrication, clothing type and dating of the garments were determined during costume analysis. The mummified remains were subjected to a morphological investigation, including X-rays. Different body treatments resulting in natural or artificial mummification could be observed. In selected cases, samples for aDNA analysis were taken to test for kinship between individuals, and stable isotope analysis was performed for the reconstruction of diet, origin and age of weaning. Probable identification could only be achieved for the individuals with contextual information; however, the bioarchaeological analyses are still ongoing. The coffin ornamentation and inscriptions as well as the garments show chronological changes as well as individual preferences from the 17th to 19th century, most distinctive in the children burials. Faith in God and hope of resurrection remain constant attitudes to death, but familial affiliation becomes an important factor in early modern noble burials.

16

Cmentarze dla zwierząt

63%

Mielicki K.

Zieleń Miejska

|

2022

|

tom Nr 11

32--34

PL

Listopad jest czasem zadumy i częstszego rozmyślania o bliskich, których już z nami nie ma. Wiele osób jako pełnoprawnych członków rodziny traktuje zwierzęta i czuje potrzebę przejścia przez okres żałoby, gdy nadchodzi nieuchronna ich śmierć. Cmentarze dla zwierząt są powszechnie spotykane w zachodniej Europie, a jeszcze bardziej popularne w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. W Polsce wydzielanie specjalnych miejsc do pochówku domowych pupili to temat ciągle marginalny, choć zapotrzebowanie na te usługi rośnie.

17

Grzebowiska dla zwierząt w Polsce

63%

Myślińska A.

Architectus

|

2018

|

tom Nr 1 (53)

89--98

PL

W niniejszym artykule podjęto tematykę miejsc pochówku zwierząt. Problem został omówiony w odniesieniu do terenu Polski na tle przykładów z zagranicy. Współczesne grzebowiska dla zwierząt powstają w naszym kraju od niedawna i mimo że cmentarze dla zwierząt są u nas stosunkowo nowym zjawiskiem, to już teraz można dostrzec ich typowe cechy przestrzenne. Autorka, na co dzień zajmująca się zagadnieniami z dziedziny architektury, starała się opisać i ocenić grzebowiska pod kątem zagadnień z interesującej ją problematyki: cech położenia, układu przestrzennego, wielkości parcel, z jednej strony unifikowania, a z drugiej – indywidualizowania grobów. W trakcie badania zjawiska, jakim są cmentarze dla zwierząt w Polsce, okazało się, że niezaspokojona potrzeba emocjonalna jest głównym motorem sprawczym ich powstawania, ważnym elementem pracy stało się więc omówienie ich genezy i formy własności.

EN

This article deals with the topic of animal burial sites. The problem was discussed referring to the territory of Poland against the background of examples from abroad. Modern pet cemeteries have been created in our country for a short time, and their issue has not been discussed in any detail so far. Despite the fact that animal cemeteries are a relatively new phenomenon in Poland, it is already possible to notice their typical spatial features. The author, who deals with issues in the field of architecture on a daily basis, tries to describe and evaluate the pet cemeteries from the following angle of interest: location, spatial layout, parcel size, unification, and, on the other hand, the individualization of graves. In the course of the study of the phenomenon of cemeteries for animals in Poland, it turned out that the unsatisfied emotional need is the main driving force behind their formation, so an important element of the work became the analysis of their genesis and form of ownership of pet cemeteries.

18

Grób jako znak prawa własności ziemi? Rdz 23 i jego przesłanie teologiczne

63%

Lemański J.

Roczniki Biblijne

|

2009

|

tom 1(56)

127-153

IT

Quale è la relazione della pericope di Gen 23 con il tema di terra promessa? Ecco una domanda che divide tanti esegeti. In questo articolo essa viene affrontata in maniera esegetica ma con un accento messo sul contesto culturale e storico che poteva guidare la mano di un autore biblico. Proprio quel contesto, identificato qui come postesilico, viene considerato come possibile chiave interpretativa che spiega sia il tono laico della pericope in questione, sia la dettagliata natura della narrazione riguardante le trattative per comprare una tomba per Sara.

19

Regionalne zróżnicowanie pochówków w Polsce

62%

Staszyńska M.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2020

|

tom 16

|

nr 4

210-231

EN

The aim of this article is the analysis of regional and social differences in burial ceremonies. It summarizes the results of a qualitative research conducted in five Polish regions: West Pomerania, Podkarpacie, Podlasie, Podhale, and Warsaw with its surrounding. The qualitative data comes from unstructured individual interviews conducted with funeral parlors’ owners and their employees. Funeral parlors perform an increasingly important roles in burial ceremonies, while their owners demonstrate sound knowledge of the social expectations towards the organization of funerals.

PL

Celem artykułu jest analiza regionalnych i społecznych zróżnicowań pochówków. Badanie jakościowe zostało przeprowadzone w pięciu regionach – na Pomorzu Zachodnim, Podkarpaciu, Podlasiu, Podhalu oraz w Warszawie i jej okolicach. Źródłem danych do prowadzonych analiz są wywiady swobodne przeprowadzone z przedsiębiorcami pogrzebowymi i pracownikami zakładów pogrzebowych. Przedsiębiorcy z branży funeralnej pełnią coraz większą rolę w chowaniu zmarłych, a ponadto dysponują dogłębną wiedzą o społecznych oczekiwaniach wobec organizacji pogrzebów.

20

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

51%

Mączyński R.

Folia Historica Cracoviensia

|

2016

|

tom 22

265-302

PL

Artykuł zwraca uwagę na interesujący zabytek sprzed 130 lat, znajdujący się w krakowskim kościele pijarów – plastyczną oprawę miejsca złożenia serca Stanisława Konarskiego (1700–1773), zakonnika Szkół Pobożnych z XVIII stulecia, a przy tym wydawcy zbioru praw krajowych Volumina legum, odważnego publicysty domagającego się wzmocnienia władzy królewskiej i zwalczającego liberum veto, reformatora szkolnictwa i założyciela słynącej z nowoczesności uczelni Collegium Nobilium. Kreśli także okoliczności przeniesienia w 1882 roku tej „relikwii” z Warszawy do Krakowa oraz opisuje uroczystość wprowadzenia jej 13 lutego do zakonnej świątyni pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Podejmuje również trzy istotne kwestie badawcze. Pierwsza kwestia, która też wielce zajmowała współczesnych – a szczególnie rektora kolegium krakowskiego Adama Słotwińskiego – to problem autentyczności owej pamiątki, która ujawniona została po ponad stu latach od pogrzebu zasłużonego pijara, w prywatnym posiadaniu warszawskiego optyka Jakuba Pika. Zwłaszcza że brakuje jakichkolwiek bezpośrednich świadectw z 1773 roku mówiących o odłączeniu po śmierci Stanisława Konarskiego jego serca od ciała. Jednak zgromadzone przesłanki pozwalają przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż jest to autentyczna – i zarazem jedyna po dziś dzień zachowana – cielesna partykuła sławnego zakonnika. Druga kwestia, całkowicie pomijana w ówczesnej refleksji, to przyczyna odłączenia serca od ciała. Ten aspekt rozważań kazał zwrócić uwagę na niezwykle rozpowszechnioną w Rzeczypospolitej – najpierw pośród rodzin monarszych, później także magnaterii i szlachty – nowożytną tradycję osobnych pochówków serc, zazwyczaj składanych w ufundowanej przez zmarłego świątyni. Wskazano, że szczególnie wiele serc oddzielonych od ciał spoczęło w kościołach pijarskich (Rzeszów, Warszawa czy Łowicz). Nie był to jednak obyczaj stosowany wobec zakonników. Casus serca Stanisława Konarskiego dowodzi, że w opozycji wagi wiekopomnych zasług do ślubów zakonnej pokory – zwyciężyły zasługi. Trzecia kwestia, której nie potrafili rozwikłać współcześni, dotyczyła miejsca pierwotnego przeznaczenia puszki z sercem Konarskiego. Konfrontacja skromnych wzmianek z sytuacją warszawskich pijarów w pierwszej połowie XIX wieku pozwoliła ujawnić drogę, jaką ona przebyła. W 1773 roku umieszczono ją w kaplicy konwiktorskiej w pałacu Collegium Nobilium, następnie około 1811 roku została przeniesiona do pijarskiego kościoła przy ulicy Długiej, w roku 1834 zakonnikom zarekwirowano ich świątynię, więc cielesna partykuła Stanisława Konarskiego trafiła do gmachu objętego przez nich kolegium przy ulicy Jezuickiej. Tam znajdowała się do 1866 roku, a po kasacie zakonu znalazła się w rękach Jakuba Pika. Ten starannie ją przechował i ofiarował do krakowskiego kościoła pijarów w Krakowie, gdzie w 1882 roku umieszczono ją w niszy w ścianie prezbiterium. Plastyczną oprawę tego miejsca zaprojektował Tadeusz Łepkowski, ówczesny konserwator zabytków. Zaś popiersie portretowe Stanisława Konarskiego wykonał krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki. Rysy twarzy odwzorował na podstawie konterfektu z czasów Stanisława Augusta – rzeźby André Le Bruna, należącej do pocztu mężów szczególnie dla Rzeczypospolitej zasłużonych, jaki ozdobił otwartą w 1786 roku Salę Rycerską na Zamku Królewskim w Warszawie.

EN

The article concentrates on an interesting 130-year-old artefact located in the Krakow church of Piarists – the decoration of the place where Stanisław Konarski’s (1700–1773) heart was buried. Konarski was a monk of the Pious Schools in the 18th century, as well as publisher of a collection of national laws Volumina legum, a bold commentator calling for strengthening royal power and abolishing liberum veto, reformer of the educational system and founder of the renowned, modern Collegium Nobilium. The circumstances of the discovery and relocation of the relic in 1882 from Warsaw to Krakow and the ceremony of its introduction to the monastic Church of the Transfiguration of Jesus on February 13 are also outlined. Three significant research issues are also discussed. The first one is the problem of the authenticity of the artefact, which was discovered more than a hundred years after Konarski’s death in the possession of a Warsaw optician Jakub Pik. It was then that the question started occupying the minds of researchers, including the rector of the Krakow college Adam Słotwiński. The question is made more relevant by the lack of any direct evidence from 1773 about the removal of Stanisław Konarski’s heart from his body after his death. The information gathered so far allow us to assume, with probability bordering on certainty, that it is authentic and the only surviving part of this famous monk’s body. Another question, totally absent from past reflections on the subject, is the reason why the heart was removed. This particular aspect turns our attention at a strikingly popular early-modern Polish tradition – first in royal families, later also among magnates and nobility – of burying hearts separately, usually by entombing them in a church founded by the deceased. It was found that a considerable number of hearts removed from bodies had been inhumed in Piarist churches (Rzeszów, Warsaw or Łowicz). This tradition, however, did not normally apply to monks. The case of Stanisław Konarski’s heart proves that in the juxtaposition of great merit and monastic vows of humility the merit prevailed. A third question, which contemporaneous researchers could not answer, is the original destination of the box with Konarski’s heart. A confrontation of scant mentions with the situation of Warsaw Piarists in the first half of the 19th century allows us to retrace its route. In 1773 it was placed in the monastic school chapel at Collegium Nobilium, then in 1811 it was relocated to the Piarist church in Długa street; in 1834 the order was deprived of the church, so Konarski’s heart was brought to their college in Jezuicka street. It was held there until 1866, and after the dissolution of the order it was in the possession of Jakub Pik. Pik carefully stored the relic and donated it to the Piarist church in Krakow, where in 1882 it was placed in an alcove in the presbytery. The decoration of the place was designed by Tadeusz Łepkowski, the then restorer. Stanisław Konarski’s bust was sculpted by Tadeusz Błotnicki from Krakow. Facial features were reproduced on the basis of an image from the times of Stanisław August – a sculpture by André Le Brun, displayed in a gallery of people of particular merit to the Republic of Poland opened in the Knights’ Hall at the Royal Castle in Warsaw in 1786.