Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Potrzebna impreza : XI edycja Plebiscytu Czytelników Przeglądu Technicznego o tytuł "Złotego Inżyniera"

100%

Bielski M. W.

|

tom nr 3 (7)

38--39

2

„Wolny Region Śląsk”? Refleksja nad genezą poszukiwania nowych rozwiązań dla Górnego Śląska w okresie dwudziestolecia międzywojennego

100%

Muś A.

|

nr 1

43-59

PL

Górny Śląsk jest regionem, którego historia i skład etniczny nastręczają problemów interpretacyjnych. Dziś te problemy są teoretyczne, lecz w roku 1918 decyzje dotyczące jego losów musiały zostać podjęte natychmiast. Rozwiązanie zaproponowane w czasie Konferencji paryskiej przewidywało przeprowadzenie plebiscytu, w którym to ludność miała rozstrzygnąć o swych losach. W roku 1921 okazało się jednak, że owo remedium nie do końca spełniło oczekiwania, wtedy podniesiona została koncepcja Wolnego Regionu Śląsk. Choć nie miała ona większych konsekwencji politycznych, samo jej pojawienie się jest fenomenem wartym uwagi.

EN

Upper Silesia is a region, which history and ethnic composition cause problems of interpretation. Today the problems are theoretical, but in 1918 decisions concerning the region needed to be made immediately. Solution presented on Paris Peace Conference included plebiscite, during which the population were to decide about its future. In 1921 it turned out, that the new remedy had not met expectations. Then a new solution appeared – Free Region of Silesia. Although political consequences of the idea were rather marginal, the mere manifestation was a rare phenomena.

3

Opis wkroczenia na teren plebiscytowy Wojska Polskiego i Reichswehry w 1922 roku na łamach Der Oberschlesische Wanderer

84%

Kaczmarek R. , Hojka Z. , Przerwa T.

|

tom 8

45-57

EN

Following the decision to divide Upper Silesia between Germany and Poland, detailed regulations were established according to which individual counties were supposed to be taken over by both states. Major celebrations on the German side were held in the summer of 1922 in Opole, where the official assumption of control over the German Upper Silesia by the government of the German Reich took place. The legality of the actions undertaken in the Upper Silesia by the victorious western states was undermined and postulates were put forward to peacefully revise the course of the border established in the wake of the plebiscite and the Silesian Uprisings. In his article, the author presents this issue, as seen from the perspective of the then German press.

PL

Po decyzji o podziale Górnego Śląska między Niemcy i Polskę uzgodniono warunki przejmowania poszczególnych powiatów przez obydwa państwa. Po stronie niemieckiej najważniejsze uroczystości miały miejsce latem 1922 roku w Opolu, gdzie nastąpiło oficjalne przejęcie władzy nad niemieckim Górnym Śląskiem przez rząd Rzeszy Niemieckiej. Otwarcie podważono wówczas legalność działań zwycięskich mocarstw zachodnich na Górnym Śląsku i domagano się pokojowej rewizji granicy wytyczonej po plebiscycie i powstaniach śląskich. Autor w swoim artykule przedstawia tę historię z perspektywy ówczesnej prasy niemieckiej.

4

Górnicy w walkach o powrót Górnego Śląska do Polski

84%

Dubiński J.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

tom T. 74, nr 10

46--54

PL

Przedstawiono uwarunkowania geopolityczne i społeczne, które determinowały przyłączenie Górnego Śląska do Polski po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Górny Śląsk był wysoko rozwiniętym obszarem przemysłowym z wieloma kopalniami węgla kamiennego, rud cynku, ołowiu, srebra i żelaza. Stąd Niemcy, które przegrały wojnę zabiegały różnymi drogami o utrzymanie Górnego Śląska w swoich granicach. Ludność polska, która na tym terenie stanowiła wyraźną większość, była przez wiele lat poddawana germanizacji. Powstanie niepodległego Państwa Polskiego stało się dla niej wielką szansą na powrót do Macierzy. Powyższe czynniki były przyczyną trzech powstań śląskich w latach 1919, 1920 i 1921. Podkreślono znaczący udział górnośląskich górników w tych powstaniach. Wielu z nich straciło życie i było rannych. Ich walka i determinacja przyniosły w 1922 roku powrót Górnego Śląska do Polski.

EN

This paper presents the geopolitical and social conditions that determined the annexation of Upper Silesia to Poland after the end of the First World War. Upper Silesia was a highly developed industrial region with many coal, zinc, lead, silver and iron ore mines. Thus, the Germans, who lost the war, fought in every way possible, to maintain Upper Silesia within their borders. The Polish population in this area, constituting a clear majority, has been subject to Germanization for many years. The creation of an independent state of Poland became a great chance for them to return to the Motherland. The above factors were the cause of three silesian uprisings in the year 1919, 1920 and 1921. The authors pointed the significant participation of Upper Silesian miners in these uprisings. Many miners lost their lives or became seriously injured. Their struggle and determination resulted in the annexation of Upper Silesia to Poland in 1922.

5

Polska agitacja patriotyczna w prasie górnośląskiej okresu powstań i plebiscytu (1919–1921)

84%

Siuciak M.

|

nr 4

51-67

PL

Celem artykułu jest wskazanie najczęściej stosowanych w prasie górnośląskiej środków perswazji, służących nakłonieniu polskojęzycznych mieszkańców Górnego Śląska do głosowania za przyłączeniem do Polski w plebiscycie 1921 r. Agitacja opierała się na dwóch mechanizmach: podkreślaniu historycznych i kulturowych związków z Polską oraz na negatywnym przedstawianiu Niemców i państwa niemieckiego. Podkreślaniu więzi Górnoślązaków z narodem polskim służyły takie argumenty jak: mit Śląska jako prastarych ziem piastowskich, topos Polski jako ojczyzny matki, która czeka na powrót utraconego dziecka, oraz wspólnota polskiej mowy i religii katolickiej. Państwo niemieckie natomiast było przedstawiane jako kraj niewoli, w którym lud górnośląski był przez wieki germanizowany i wyzyskiwany ekonomicznie. Obraz Niemca z kolei oparty był na stereotypie wroga, prześladowcy polskiej mowy i religii oraz bezwzględnego kapitalisty.

EN

The aim of the article is to determine the most common means of persuasion used in the Upper Silesian press to influence the Polish-speaking inhabitants of Upper Silesia to vote in favour of joining Poland in the 1921 plebiscite. The campaigning was based on two mechanisms: emphasis on historical and cultural connections with Poland and a negative presentation of Germans and the German state. The Upper Silesian’s ties with the Polish nation were stressed by means of such arguments as: the myth of Silesia as an ancient Piast land, the trope of Poland as a mother figure waiting for the return of her lost child, and the community of Polish speech and Catholicism. The German state, on the other hand, was portrayed as a land of captivity, where the Upper Silesian people had been Germanized and economically exploited for centuries. The image of the German was, in turn, based on the stereotypes of the enemy, an oppressor of Polish speech and religion, and a ruthless capitalist.

6

W setną rocznicę plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu

67%

Nowotka M.

|

2020

|

tom Zeszyt

|

nr XXXIV

51-70

PL

Celem artykułu jest przypomnienie zagadnień związanych z 100 rocznicą plebiscytów na Warmii, Mazurach i Powiślu, ze szczególnym uwzględnieniem Mazur. Plebiscyty to ważny etap w historii kształtowania granic odrodzonego państwa polskiego. Jak do nich doszło, jakie były przygotowania zarówno ze strony polskiej, jak i niemieckiej, jak przebiegała agitacja przedplebiscytowa a wreszcie wyniki plebiscytu to tematyka artykułu. Ważną jego częścią jest pokazanie roli mieszkańców Kurpiowszczyzny (a więc sąsiadów i pobratymców Mazurów) w przygotowaniach do plebiscytu i w akcji uświadamiającej Mazurów, w tym jednego z najwybitniejszych Kurpiów w historii Adama Chętnika.

EN

The article aims to recall issues related to the 100th anniwersary of plebiscytes in Warmia, Mazury and Powiśle. Plebiscytes are an important stage in the history of shaping the bordes of the reborn Polish state. The questions were the preparations both on the Polish and German side, how the agitation before the plebiscite proceder plebiscite are the subject of the article. An important part is to show the role of the inhabitants of the Kurpie (fellow countrymen of Masuria) in the preparations for the plebiscite and in the campaign to educate Masuria outstanding ethnic Kurpie person in the history.

7

Działalność kolekcjonerska Juliusza Zborowskiego na rzecz Muzeum Tatrzańskiego w kontekście plebiscytu spisko-orawskiego

67%

Kwiecińska M.

|

nr 1

307-328

EN

Juliusz Zborowski, a graduate of Polish Philology at the Jagiellonian University, moved to Podhale in 1913, as he started working as a teacher in a junior high school in Nowy Targ. The historical events of those years, related to the establishment of new borders of the Second Polish Republic, made him engaged in activities for the protection of cultural heritage in the disputed areas of Spisz and Orawa. He was a member of the Main Plebiscite Committee of Spisz-Orawa, then the head of its press section of Gazeta Podhalańska (1919–1920), from 1918 a member of the Tatra Society, and in 1922 he became the first director of the Tatra Museum. In 1920, the Main Plebiscite Committee was liquidated, and the money collected for its activities was allocated to the purchase of ethnographic artefacts from the so-called southern borderlands of the Second Polish Republic. Zborowski started sourcing them for the museum. As a result, over two hundred examples of paintings painted on glass and colored ceramics as well as numerous objects from private collectors enriched the collections of the Tatra Museum.

PL

Juliusz Zborowski, absolwent polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1913 roku zamieszkał na Podhalu, bo podjął pracę nauczyciela w nowotarskim gimnazjum. Wydarzenia historyczne tamtych lat związane z ustalaniem nowych granic II Rzeczpospolitej sprawiły, że zaangażował się w działania na rzecz ochrony kulturowego dziedzictwa na spornych terenach Spisza i Orawy. Był członkiem Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego, następnie kierownikiem jego referatu prasowego „Gazety Podhalańskiej” (1919–1920), od 1918 roku członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego, by w 1922 roku zostać pierwszym dyrektorem Muzeum Tatrzańskiego. W 1920 roku Główny Komitet Plebiscytowy uległ likwidacji, a zebrane na jego działalność pieniądze zostały przeznaczone na zakup etnograficznych okazów z tak zwanych kresów południowych II Rzeczpospolitej. Zborowski zajął się ich pozyskiwaniem dla muzeum. W efekcie ponad dwieście egzemplarzy obrazów malowanych na szkle i barwnej ceramiki oraz liczne obiekty od prywatnych kolekcjonerów wzbogaciły zbiory Muzeum Tatrzańskiego.