Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Camino del Norte – studium przypadku w kontekście doświadczeń polskich caminowiczów

100%

Plichta P.

|

nr 3

117-134

PL

Celem artykułu jest prezentacja Camino del Norte jako jednego z wielu hiszpańskich szlaków, które zbiegają się w sanktuarium świętego Jakuba w Santiago de Compostela. W 2015 roku wraz z innymi drogami północnej Hiszpanii szlak ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, stanowiąc jednocześnie alternatywę dla najpopularniejszej współcześnie wersji Camino Francés. W tekście zastosowano metodę studium przypadku. Analiza treści dotyczyła materiałów źródłowych dotyczących Camino del Norte, które stanowią drukowane teksty literackie, popularne, naukowe oraz wypowiedzi zamieszczone na forach, blogach internetowych tzw. caminowiczów, czyli autorów, którzy sami odbyli drogę św. Jakuba. Wykorzystano też materiały pozyskane przez autora w trakcie jego pielgrzymek i obserwacji uczestniczącej.

2

Gdzie został ochrzczony Jezus i skąd to wiemy?

86%

Murphy-O’Connor J.

|

nr 1

57-64

PL

According to the gospels, Jesus was baptized by John on the east bank of the Jordan, but apart from the fact that it was across the river from Jericho no details are given. The reports left by the earliest pilgrims and archaeological remains, permit us to pinpoint with a very high degree of accuracy the site venerated as the place of the baptism of Jesus in the Byzantine period. What interested pilgrims of all periods, however, was the water of the river in which by immersion they could renew their baptism. It was irrelevant to them whether they reached the water from the east bank or the west bank. Thus the current debate between Israel and Jordan is pointless.

3

Kwestia ukraińska podczas IV pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

72%

Kowal P.

|

nr 3/269

EN

The article presents the 4th pilgrimage of Pope John Paul II to Poland as a visit of a head of state – the Holy See – to Poland, with respect to the pope’s Eastern-European policy: towards the collapsing USSR, Ukraine and the Ukrainians and Polish-Ukrainian relations. The analysis takes accout of Ukrainian threads of the pope’s visit in the context of his earlier Ukraine and the Ukrainians policy. The subject of reborn Polish state’s eastern policy was, in the pope’s point of view, a part of comprehensive Polish vision of policy in the European context. Sermons from Przemyśl, Lubaczów, Łomża and Białystok, as well as from Kraków inAugust, during two parts of the pope’s 1991 visit, were a chain of statements regarding relationships of Poland and the Poles with their eastern neighbours and the role of Poland in the international arena in the context of the unification of Europe – this is how one should perceive the issue of Ukraine in John Paul II’s visit schedule. The strongest political accent was the conflict concerning the Carmel of Przemyśl. It was not only a demonstrative refusal of obedience to the pope, shown by a group of catholics, but also an attack on his policy towards the USSR and the region of former Soviet domination.

PL

Polityka Jana Pawła II wobec Ukrainy wciąż nie doczekała się całościowego opracowania, mimo że kwestia ta w oczywisty sposób stanowiła jeden z istotnych elementów strategii politycznej papieża wobec Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS). Był to z pewnością potencjalnie ważny sygnał polityki Stolicy Apostolskiej wobec Polski w okresie transformacji z punktu widzenia badań nad procesem współdziałania Stolicy Apostolskiej i Stanów Zjednoczonych w walce z ZSRS w latach osiemdziesiątych, a także wcześniej. Podobnie zresztą nie doczekała się opracowania polityka Jana Pawła II wobec Polski w okresie transformacji, już po przełomie lat 1989–1991, a przecież IV pielgrzymka bez wątpienia stanowiła jej kluczowe ogniwo.

4

Katechizacja osób w podeszłym wieku

72%

Zając M.

|

tom 4

151-162

EN

The Church's catechetical document indicate a necessity of religious education of people who are at any period of their lives. In consequence, also people facing the end of their lives should be included in it. It seems that such people need a lot of spiritual support and of waking their hope in the situation when one's strength and living perspectives are getting weaker. The pilgrimage movement offering coach trips to sanctuaries and places where religious cult is practiced is a chance of religious education of such people. The reason for it is the fact that a pilgrimage has the same stages as human life. In order to make such education possible an educated and competent catechist is necessary, who knows the arcana of work with people of advanced age.

5

Książę pomorski Bogusław X. Turcy i sława (dawniej i dziś)

72%

Poggendorf G.

|

2023

|

nr 19

79-121

EN

The policies of Duke Bogislaw X of Pomerania and his reforms in administration, finance and jurisprudence during his long reign have received great attention in research. A more interesting material, however, was his pilgrimage to the Holy Land in 1497. Especially the outward journey on the sea, on which the pilgrim ship got into a fierce battle with a Turkish squadron. This event at that time attracted the attention of local and foreign chroniclers, of whom mainly the Pomeranian ones praised Bogislaw’s heroic fight against the Turks and the resulting rescue of the galley from the greatest danger. This highly acclaimed struggle of Bogislaw, which according to those reports gave him a triumphant reception on his return to Venice, was later considered in Pomerania and today again in Poland as one of the most important achievements and, glorified in poems, paintings and prints. The question of whether and how Bogislaw himself, his contemporaries or subsequent reports influenced the way in which the events were presented will be explored in the article. There is also an Italian report, probably printed in Venice in 1497, which praises the Venetian captain in his courageous behavior against the Turks.

PL

Polityka księcia pomorskiego Bogusława X oraz jego reformy w administracji, finansach i sądownictwie podczas jego długiego panowania cieszyły się dużym zainteresowaniem badaczy. Niezwykłym wydarzeniem była jego pielgrzymka do Ziemi Świętej w 1497 roku, zwłaszcza podróż morska, podczas której załoga statku pielgrzymiego wdała się w zaciętą bitwę z eskadrą turecką. Wydarzenie to już w czasach Bogusława zwróciło uwagę kronikarzy, zwłaszcza pomorskich, którzy wychwalali bohaterską walkę księcia z Turkami i uratowanie statku z wielkiego niebezpieczeństwa. Zwycięstwo Bogusława, który zgodnie z przekazami został przyjęty triumfalnie w Wenecji, a także na rodzimym Pomorzu, zostało uznane za jedno z ważniejszych osiągnięć księcia i rozsławione w wierszach, malarstwie i grafice. Niniejszy artykuł poświęcony jest pytaniu, czy i w jaki sposób sam Bogusław i jemu współcześni czy też późniejsze przekazy wpłynęły na taką wersję wydarzeń. Omówiony zostanie włoski raport, prawdopodobnie powstały w Wenecji w 1497 roku, który podkreśla zasługi weneckiego kapitana statku i jego odważne zachowanie w potyczce z Turkami.

6

Seminarium duchowne – miejsce i cel formacji kleryków do posługi kapłańskiej w diecezji. Studium analityczne treści przemówienia Jana Pawła II wygłoszonego podczas poświęcenia Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie w 1991 roku

72%

Wejman H.

|

2022

|

tom 29

163-189

EN

This paper aims to present the nature and value of a theological seminary in the process of educating clerical students for the priesthood. The source base for this research objective was the speech of Pope John Paul II, which he gave during the consecration of the seminary building in Koszalin and his exhortation Pastores dabo vobis published a year later, i.e. in 1992. The achievement of the research objective was carried out in three stages. The first one concerned the unveiling of the structure of the theological seminary as an institution. Its essence was included in the concept of home by Pope John Paul II. In his speech in Koszalin, he clearly defined what this home would be like, namely the home of study, work on oneself, prayer and growth in a fraternal community. In this expression he included the nature of the theological seminary. In the second stage, the analytical research was aimed at presenting the purposes of the formation of clerical students for priestly service. In this speech, Pope John Paul II indicated four purposed of this formation, which derive from the concept of the theological seminary as a home of study, work on oneself, prayer and growth in a fraternal community. In the understanding of Pope John Paul II, the definition of seminary as a home of study cannot fail to correspond to the main purpose of its formative activity, namely to shape the minds of clerical students in the spirit of Christ’s Truth, which he included in the concept that they should be strong in mind. The definition of seminary as a home of work on oneself in terms of the pur posefulness of seminary formation is supposed to be the spiritual formation of clerical students, the essence of which was expressed by Pope John Paul II in the statement that they should be strong in spirit. Next, when the seminary is perceived as the home of prayer, its purpose in this space is to form the clerical students in prayer, which Pope John Paul II in his speech expressed in the concept of being strong in prayer. Finally, when we perceive the seminary as a home of growth for the clerical students in a fraternal community, its purpose in this respect is to shape them in an attitude of sensitivity towards their neighbours, which Pope John Paul II expressed in the concept of loving others. The third stage of analyses made it possible to present the topicality of the speech of Pope John Paul II, which he delivered during the dedication of the Higher Theological Seminary in Koszalin for the operation of theological seminaries and their formation of clerical students in the present reality. The analyses confirmed that the existence of theological seminaries is necessary, although in the current reality it is necessary to correct their functioning in relation to contemporary challenges.

PL

Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentowanie natury i wartości seminarium duchownego w procesie formacji kleryków do kapłaństwa. Bazę źródłową dla tak określonego celu badawczego stanowiło przemówienie Jana Pawła II, jakie wygłosił podczas poświęcenia budynku seminarium w Koszalinie oraz opublikowana rok później po tym wydarzeniu, tj. w 1992 roku, jego adhortacja Pastores dabo vobis. Osiągnięcie celu badawczego realizowano w trzech etapach. Pierwszy z nich dotyczył odsłonięcia struktury seminarium duchownego jako instytucji. Jego istotę Jan Paweł II zawarł w pojęciu dom. W przemówieniu wygłoszonym w Koszalinie jednoznacznie określił, jaki miałby być dom: studiów, pracy nad sobą, modlitwy i wzrastania w braterskiej wspólnocie. W tym określeniu zawarł naturę seminarium duchownego. W drugim etapie analityczne badania były skierowane na zaprezentowanie celów formacji kleryków do posługi kapłańskiej. W owym przemówieniu Jan Paweł II wskazał na cztery cele tejże formacji, które są pochodną ujęcia seminarium duchownego jako domu studiów, pracy nad sobą, modlitwy i wzrastania w braterskiej wspólnocie. W rozumieniu Jana Pawła II określeniu seminarium jako domu studiów nie może nie odpowiadać zasadniczy cel jego formacyjnej działalności, a mianowicie ukształtowanie umysłów kleryków w duchu Chrystusowej Prawdy, który On zawarł w pojęciu, aby byli mocni umysłem. Określenie seminarium jako domu pracy nad sobą jest odpowiednikiem w aspekcie celowości formacji seminarium (duchowe ukształtowanie kleryków), którego istotę Jan Paweł II ujął w stwierdzeniu, aby byli mocni duchem. Następnie, gdy seminarium jest postrzegane jako dom modlitwy, to w tej przestrzeni jego celem działania ma być modlitewne uformowanie kleryków, co Jan Paweł II w owym przemówieniu zawarł w pojęciu mocni modlitwą. I w końcu, gdy postrzegamy seminarium jako dom wzrastania kleryków w braterskiej wspólnocie, to celem jego działania w tym względzie ma być ukształtowanie w nich postawy wrażliwości na bliźnich, co Jan Paweł II wyraził w pojęciu kochający bliźnich. Trzeci etap analiz umożliwił zaprezentowanie aktualności przemówienia Jana Pawła II, jakie wygłosił podczas poświęcenia Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie dla działania seminariów duchownych i prowadzenia przez nie formacji kleryków w obecnej rzeczywistości. Analizy potwierdziły, że istnienie seminariów duchownych jest niezbędne, choć nieodzowna jest w aktualnej rzeczywistości korekta ich funkcjonowania w odniesieniu do współczesnych wyzwań.

7

Pierwsze opisy podróży Polaków do Ziemi Świętej – wprowadzenie do badań w ujęciu geopoetyki

72%

Ossowska K.

|

tom 1

21-33

EN

The article presents the 15th and 16th century accounts on the journeys of Poles to the Holy Land, including Chorografia abo topografia, to jest osobliwe a okólne opisanie Ziemie Świętej by Anzelm Polak (15/16th century), Terminatio ex itinerario Magnifici Domini Ioannis Comitis in Tarnów… by Jan Tarnowski (1488–1566), Peregrynacja do Ziemi Świętej by Jan Gorynski (16th century) and Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu by Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (“Sierotka”) (1549–1616). The article mentions as well a little known work Peregrinatio ad Terram Sanctam by Johannes Poloner (15th century). Till now, the articles have been discussed separately, in literary or religious contexts. However, due to an increasing interest in the geopoetics, it is beneficial to look at all accounts on journeys to the Holy Land collectively and through them get to know about the lands along the coast of the Mediterranean Sea, connecting Syria and Egypt. The aim of this article is to present the arguments confirming the legitimacy of the use of geopoetics in the analysis of old texts. Moreover, the article points out to the issues discussed further in the thesis, e.g. the development of “description” in Polish literary tradition being one of two basic narrative elements

8

Miejsca kultu w Ziemi Świętej – od sacrum przyrody do sacrum miasta

72%

Flaga M.

|

2013

|

tom nr 19

37--53

PL

Artykuł prezentuje różne aspekty powstania i funkcjonowania kilku spośród licznych miejsc kultu religijnego w Ziemi Świętej oraz ich obecne znaczenie. Obszar ten można bowiem uznać za jedno z tych miejsc na świecie, które są nasycone ogromnym bogactwem duchowym i świętością. Jak przekazują karty Biblii, ziemia ta została w szczególny sposób wybrana przez Boga, a następnie uświęcona poprzez wydarzenia fundamentalne dla zbawienia świata. W poniższym opracowaniu, Ziemia Święta jest traktowana jako tereny życia i działalności Chrystusa i obejmuje współczesny Izrael. Autorka skupia się zasadniczo na miejscach świętych judaizmu i chrześcijaństwa, ale wskazuje też ich powiązania i wartość dla innych religii. W artykule zostały przedstawione przykłady zarówno elementów natury, które poprzez swoją wyjątkowość pozwalają odczuć pierwiastek metafizyczny, jak i obiektów sakralnych, stworzonych przez człowieka. Wszystkie te miejsca, będąc świadkami objawień Boga narodowi wybranemu lub upamiętniając zbawcze zdarzenia związane z Jezusem Chrystusem są powszechnie otaczane czcią.

EN

The article presents some aspects of creating and functioning as well as the present role of a few of numerous sacred places in the Holy Land. This area can be perceived as one of the very special region in the world – repleted with enormous spiritual richness and sanctity. According to the Bible, this land was chosen by God Himself for a special purpose and then sanctified by Him thanks to events fundamental for salvation of the world. In the paper, the Holy Land itself is considered as the area where Jesus Christ lived and it covers the area of Israel in the present times. The author focus on the sanctuaries of Judaism and Christianity but she also emphasizes their relations and importance for other religions. In the article, both elements of nature and sacred objects, created by a man are shown. Thanks to the majesty, splendor and diversity, all those places let to feel metaphysical character of the Holy Land. They are witnesses of revelation of God or memorials of the acts of salvation connected with Jesus Christ. Therefore, they have become places of broad religious veneration.

9

Projekt rewitalizacji urbanistycznej zespołu pielgrzymkowo-klasztornego w Trzebnicy

72%

Rusnak M.

|

tom T. 6

99-109

PL

Artykuł przedstawia projekt rewitalizacji zespołu pielgrzymkowo-klasztornego w Trzebnicy. Studium historyczne, analiza urbanistyczna, analiza obowiązującego planu zagospodarowania i propozycja nowego zagospodarowania terenu zostały zrealizowane jako część pracy magisterskiej wykonanej na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, pod kierunkiem dr. inż. arch. Romana Czajki.

EN

The paper describes a project aiming at the revitalisation of the pilgrimage-monastery complex in Trzebnica. The historical study, the analysis of the urban planning, the analysis of the current development plan as well as the proposal of a new development plan have all been carried out as an element of an MA thesis written under the supervision of assistant professor Roman Czajka at the Department of Architecture at the University of Technology in Wrocław.

10

In die alte Heimat – o pielgrzymowaniu niemieckich katolików do byłej Wolnej Prałatury Pilskiej w relacjach Johannesbote (cz. II)

58%

Zadarko K.

|

2016

|

tom 4

79-104

PL

Artykuł analizuje relacje z pielgrzymek katolików byłej Wolnej Prałatury Pilskiej, dziś mieszkających w Niemczech, do sanktuarium w Skrzatuszu w latach 1983–1999. Wspomnienia były drukowane w czasopiśmie katolików prałatury Johannesbote, wydawanym od 1948 r. Treść relacji pozwala odkryć mało znane historie ludzi wypędzonych ze swojej ojczyzny, ale też ich zmagania w budowaniu nowej tożsamości. Bardzo ważną rolę odgrywa w tym procesie wiara, w tym pobożność maryjna, tak wyraźnie obecna pielgrzymkach do sanktuarium. Lata po przełomie 1989 r. otworzyły nowe możliwości kontaktów i budowania pojednania niemiecko-polskiego we wspólnocie Kościoła. Obraz, jaki się wyłania z publikacji, nie ukrywa rzeczy przykrych, ale przede wszystkim jest świadectwem wielkiej pracy duszpasterskiej. Owocem tego jest mocna wiara, radość, nowe spojrzenie na trudne losy ludzi II wojny światowej i historię powojenną.

EN

The article analyzes the reports from the pilgrimages of the Catholics from the former Free Prelature of Pila (Roman Catholic Territorial Prelature of Schneidemühl), now living in Germany, to the shrine in Skrzatusz in the years 1983–1999. These memories were printed in the Prelature’s journal Johannesbote, issued since 1948. The content of the reports allows to discover not only little-known stories of people driven from their homeland but also their struggle to build a new identity. Marian devotion, so clearly present at the pilgrimages to the shrine, plays a very important role in this process. Years after the breakthrough of 1989 opened the new opportunities for the relations and for the building of the German-Polish reconciliation in the Church community. The picture that emerges from the publication does not hide unpleasant things but above all this is a testimony to the to the great pastoral work. The result of this work is a strong faith, joy and new insight into the difficult fate of the people during World War II and in post-war history.

11

Katechetyczne funkcje pielgrzymki maturzystów

58%

Goliszek P. T.

|

tom 4

207-226

EN

The pilgrimage is a symbol of the wandering of man – homo viator – following in the Savior's footprints. It means leaving oneself in order to encounter God. Pupils who are about to take their school-leaving examinations set out to the pilgrim's trail. They go to Jasna Góra to join their numerous personal problems together, in front of the Mother of God’s picture. This pilgrimage has a great catechetic significance. In its particular stages all the functions ofcatechesis are realized: teaching, educating, initiating ones, that organically are joined in the evangelization process. Hence harmonious joining religion teaching at school and the parish catechesis with the pupils' pilgrimage has a great significance for the catechetic ministry. It is a communal celebration of faith held together by young people, teachers, tutors, and catechists. It is a way of learning about Christ – a way leading to one’s own inner personal world.

12

Liturgische Texte zu ehren der heiligen drei Könige

58%

Puszcz T.

|

tom 66

|

nr 8: Liturgika

125-137

PL

W niniejszym artykule chodziło o ukazanie czytelnikowi bardzo małego fragmentu z o wiele szerszego zagadnienia: Liturgia dla podróżujących, pielgrzymów i pływających po morzu. Na podstawie badań okazało się, że Kościół, jak wynika z pierwszych spisanych źródeł liturgicznych, tzn. sakramentarzy, a potem zwłaszcza, u szczytu średniowiecza, z pontyfikałów, mszałów i rytuałów troszczył się o tych ludzi poprzez przygotowanie odpowiednich tekstów liturgicznych. Należy wymienić tutaj formularze mszalne: Pro iter agentibus, Pro peregrinantibus i Pro navigantibus. To pierwsza grupa. Drugą grupę stanowią obrzędy błogosławieństwa osób udających się w podróż lub na pielgrzymkę (Ordo ad servicium peregrinorum faciendum) bądź ich utensyliów podróżnych, takich jak torba, laska, krzyż i płaszcz (Benedictio ad baculum et ad peram) oraz obrzędy po powrocie z pielgrzymki czy podróży (Benedictio peregrinorum post reditum). Z tego bogactwa modlitw niewiele formuł w liturgii posoborowej pozostało w użyciu. Osobny i bardzo interesujący rozdział stanowią teksty liturgiczne, które są związane z patronatem niektórych świętych, takich jak św. Jakub Starszy, św. Rafał Archanioł, św. Julian i św. Krzysztof oraz Święci Trzej Królowie. W przypadku Świętych Trzech Króli, którzy uważani byli w średniowieczu za patronów podróżujących i pielgrzymów i których relikwie w katedrze kolońskiej ściągały zarówno nowo koronowanych królów, jak i rzesze innych pielgrzymów z całej Europy, chodzi o pierwszych pielgrzymów epoki chrześcijańskiej, którzy odbyli pielgrzymkę do nowo narodzonego Jezusa Chrystusa. Zastanawiające jest to, że formularze mszalne (bo obrzędy błogosławieństwa nie są znane), można sklasyfikować w cztery grupy. W całej Europie – od Anglii po Niemcy i Polskę – można je znaleźć w wielu mszałach średniowiecznych, ale nie w mszałach kolońskich. W niniejszym artykule przedstawiono tylko pierwszy formularz mszalny De tribus magis pro iter agentibus. Oracje mszalne rozwijają motyw drogi magów ze Wschodu do Betlejem, aby pokłonić się Mesjaszowi, którego szczególna gwiazda wzeszła na niebie i ich do Niego zaprowadziła, aby mogli Go uczcić mistycznymi darami. Kościół modli się za swoich wiernych zdążających w pielgrzymce, aby za przyczyną tych świętych i przez ich zasługi przebiegała ona w pokoju, zdrowiu i pomyślności. Sam Chrystus, nazwany prawdziwym Słońcem, Gwiazdą i Światłością, niech ich prowadzi bez szwanku do upragnionego sanktuarium. Dalej Kościół prosi Boga, aby dał pielgrzymom Anioła pokoju jako towarzysza drogi, strzegącego ich przed niebezpieczeństwami ciała i duszy oraz przed atakami starego wroga, tzn. szatana, a także by stali się godni towarzystwa Ducha Świętego. Kolejna myśl poruszona w euchologii to dzieje Syna Bożego (wcielenie, męka i zmartwychwstanie) oraz rola aniołów jako Jego świadków, która ma się przedłużyć w opiece dniem i nocą nad pielgrzymami. W pierwszym czytaniu biblijnym (Rdz 24, 7) chodzi o podróż Abrahama do jego ojczyzny i obietnicę anioła jako towarzysza drogi. Natomiast perykopa ewangelijna (Łk 4, 23b-30) to rozmowa faryzeuszów z Jezusem, który w swojej ojczyźnie nie jest przyjmowany z otwartymi rękami. W czasie tej rozmowy ważną rolę odgrywa napięcie między obczyzną i ojczyzną oraz obcym i swoim. Z tego względu pewnie nastąpił wybór tej perykopy do formularza mszalnego. Antyfony mszalne (introitus, graduale, offertorium i communio) mają jako źródło fragmenty psalmów i podejmują typowe dla omawianego tematu motywy: prowadzenie przez Boga w drodze, towarzystwo aniołów w drodze, zaufanie Bogu oraz ratunek w Bogu. Sekwencja Maiestati sacrosantae militans, która była czasami dołączana do tego formularza, będzie omówiona w osobnym artykule.

EN

This article is about showing the reader a very small passage of a much broader topic: Liturgy for travelers, pilgrims and sailing on the sea. Based on the research, it turned out that the Church, as evidenced by the first written liturgical sources, i.e. the sacramentaries and then especially, at the height of the Middle Ages, the pontificals, the missals and the rituals, took care of these people by preparing appropriate liturgical texts. Mass forms should be listed here: Pro iter agentibus, Pro peregrinantibus and Pro navigantibus. This is the first group. The second group is the rite of blessing of people going on a trip or on pilgrimage (Ordo ad servicium peregrinorum faciendum) or their travel equipment, such as a bag, a walking stick, a cross and a cloak (Benedictio ad baculum et ad peram) and the rituals of returning from pilgrimage or travel (Benedictio peregrinorum post reditum). In the post-Conciliar liturgy, few formulas of this wealth of prayers remain in use. A separate and very interesting chapter are liturgical texts that are associated with the patronage of some saints, such as Saint James the Elder, Saint Raphael Archangel, Saint Julian, Saint Christopher, and Saint Three Kings. In the case of the Saint Three Kings, who were considered in the Middle Ages as patrons of travelers and pilgrims, and whose relics in the Cologne Cathedral attracted both newly crowned kings and crowds of other pilgrims from all over Europe, they were considered the first pilgrims of the Christian age who made pilgrimage to the newborn Jesus Christ. It is puzzling that the Mass forms (because the rites of blessing are unknown) can be classified into four distinct groups. Across Europe—from England to Germany and Poland—they can be found in many medieval missals, but not in Cologne missals. This article presents only the first Mass form De tribus magis pro iter agentibus. Mass orations develop the theme of the mags’ path from the East to Bethlehem to bow to the Messiah, whose special star came up in the sky and led them to Him, so that they could celebrate Him with mystical gifts. The Church prays for own faithful on their pilgrimage that through these saints and through their merits the pilgrims would abound in peace, health and prosperity. May Christ Himself, called the true Sun, Star and Light, lead them unscathed to the desired sanctuary. Further, the Church asks God to send pilgrims an Angel of Peace as a companion on the road, guarding them against the dangers of the body and soul and against the attacks of the old enemy, i.e. Satan, and that they become worthy of the Holy Spirit’s company. Another thought raised in euchology is the history of the Son of God (incarnation, passion and resurrection) and the role of angels as his witnesses, which is to express in the care of pilgrims day and night. The first Bible reading (Gen 24:7) is about Abraham’s journey to his homeland and the promise of an Angel as a companion on the road. On the other hand, the Gospel pericope (Lk 4:23b-30) is a conversation between the Pharisees and Jesus, who is not welcomed in his homeland. During this conversation, the tension between the homeland and the exile, between the stranger and the own plays an important role. For this reason, the pericope was probably chosen for the Mass form. Mass antiphons (introitus, graduale, offertorium and communio) have fragments of Psalms as their source and take up typical motifs for the discussed subject: God leading on the road, the company of angels on the road, trust in God and rescue in God. The sequence Maiestati sacrosantae militans, which was sometimes attached to this form, will be discussed in a separate article.

13

Boże macierzyństwo Maryi jako umiłowany dogmat w nauczaniu Jana Pawła II wyrażony w pielgrzymkach do Polski

58%

Bucki Ł.

|

2017

|

tom 24

205-234

PL

Artykuł ukazuje najbardziej charakterystyczne elementy nauczania Jana Pawła II na temat dogmatu Bożego macierzyństwa Maryi. Stanowi syntetyczną analizę opartą na homiliach i przemówieniach wygłoszonych przez Papieża podczas pielgrzymek do Ojczyzny. Mariologia papieska zawarta w katechezie narodowej stanowi nowe ujęcie mariologii tradycyjnej, opartej na nauczaniu Kościoła, a w szczególności pierwszego dogmatu maryjnego ogłoszonego na Soborze Efeskim w 431 roku. Papież swoje nauczanie, uwzględniające różne kierunki mariologii współczesnej, opiera przede wszystkim na osiągnięciach Soboru Watykańskiego II, a więc VIII rozdziału Konstytucji dogmatycznej o Kościele oraz adhortacji apostolskiej Marialis cultus Pawła VI. Również wydana przez Jana Pawła II encyklika Redemptoris Mater poświęcona Błogosławionej Maryi Dziewicy ma swoje odbicie w papieskiej katechezie narodowej. Z przemówień i homilii Papieża wygłoszonych podczas jego pielgrzymek do Ojczyzny, zawierających bogactwo treści maryjnych i mariologicznych, wynika, że Jan Paweł II konsekwentnie wskazywał nam na Maryję jako matkę Boga.

EN

The article shows the most characteristic elements of the teaching of John Paul II on the dogma of the divine motherhood of Mary. It represents a synthetic analysis, based on the homilies and speeches delivered by the Pope during a pilgrimage to his homeland. The Pope’s Mariology, concluded in the national catechesis, represents a new approach of traditional Mariology, based on the teachings of the Church, and in particular the first Marian dogma announced at the Council of Ephesus in 431. Pope bases his teaching primarily on the achievements of Second Vatican Ecumenical Council Vatican II, in the form of Chapter VIII of the Dogmatic Constitution of the Church and the Apostolic Exhortation Marialis Cultus of Paul VI, while taking into account the different directions of contemporary Mariology. Also released by Pope John Paul II's encyclical Redemptoris Mater, dedicated to the Blessed Virgin Mary, is reflected in the papal national catechesis. From the Pope's speeches and homilies delivered during his pilgrimage to Poland, containing a wealth of Marian and Mariological content, John Paul II has consistently pointed us to Mary as the mother of God.

14

Krzątactwo i droga pielgrzyma we wspomnieniach Michaiła Madżarowa

58%

Szwat-Gyłybowa G.

|

tom 20

PL

Artykuł poświęcony jest refleksji nad prozą wspomnieniową Michaiła Madżarowa На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (Do Grobu Jezusa przed sześćdziesięcioma laty i dziś (wspomnienia, notatki z podróży i wrażenia), 1929), poświęconą głównie odbytej przez autora w dzieciństwie pielgrzymce do Jerozolimy. W artykule posługuję się zaproponowaną przez Jolantę Brach-Czainę filozoficzną kategorią krzątactwa jako kategorią wspomagającą analizę opisanych przez autora strategii doświadczania codzienności przez pielgrzymów w trzech fazach ich peregrynacji (według klasyfikacji Turnera). Materiał analizowany jest z uwzględnieniem osmańskiego kontekstu historycznego, w powiązaniu z badaniami nad świadectwami bułgarskich dziewiętnastowiecznych hadżijów.

EN

This article is devoted to reflection on Mihail Madjarov’s memoir prose, На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (To the tomb of Jesus sixty years ago and today (memoirs, travel notes and impressions), 1929), which is primarily dedicated to the author’s childhood pilgrimage to Jerusalem. In the article, I use the philosophical category of ‘bustling about’ (in Polish: krzątactwo), which was proposed by Jolanta Brach-Czaina, as a category that supports analysis of the strategies, described by Madjarov, of pilgrims experiencing everyday life in the three phases of their peregrination (according to Victor Turner’s classification). The analysis of the material takes into consideration the Ottoman historical context in connection with research on the testimonies of nineteenth-century Bulgarian hadjis.

15

Muzyczne aspekty pieszej pielgrzymki Władysława Reymonta na Jasną Górę

51%

Śnieżek B.

|

2019

|

tom 64

|

nr 2

89-102

EN

For the centenary of the Kosciuszko Uprising, on 5th May 1894, Władysław Reymont, then a 27-year-old beginner writer, joined a pilgrimage from Warsaw’s Praga district to Jasna Góra. His aim was to write a report on the pilgrimage for Tygodnik Ilustrowany weekly. First published in instalments and later as his book debut (A Pilgrimage to Jasna Góra. Impressions and Images, Warsaw 1895), it was favourably received by the critics and earned the young writer some recognition. Reymont’s ethnographic account of the journey to Jasna Góra is a model example of what van Gennep calls the liminal phase of a rite of passage, and of Turner’s communitas. The book also contests some types of discourse and attitudes (Eade, Sallnow), frequently reflected in the musical activity of the pilgrims. By describing the song and music, the author presents both the moods of his journey companions and his own. His text abounds in descriptions of music events, such as meeting a wondering beggar-singer, the May devotions to the Blessed Virgin Mary, as well as a holy mass on Jasna Góra. Reymont’s report also describes the audiosphere of late 19th-century pilgrimages. The author characterises (in a literary fashion) all the sounds and noises that he discovered in the changing soundscape during his journey. He also describes the soundscape of the travelling company itself, on the move and in periods of rest. Group singing allowed the pilgrims from Praga to domesticate the liminal phase of the pilgrim rite, marked by suffering, and make the journey situation familiar as well. Reymont’s Pilgrimage to Jasna Góra demonstrates the writer’s sensitivity to music. He later introduced musical topics in his novels The Peasants and Ferments, while the experience of a pilgrimage recurs in The Peasants as well and in the novelette Mother.

PL

W setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej, 5 maja 1894 roku, dwudziestosiedmioletni, początkujący pisarz, Władysław Reymont, wyruszył wraz grupą pielgrzymkową z warszawskiej Pragi na Jasną Górę w celu napisania reportażu z pielgrzymki do „Tygodnika Ilustrowanego”. Dzieło najpierw opublikowane w odcinkach, następnie jako debiut książkowy (Pielgrzymka do Jasnej Góry. Wrażenia i obrazy, Warszawa 1895) zyskało przychylność krytyków i przyniosło młodemu literatowi rozpoznawalność. Etnograficzny zapis drogi Reymonta na Jasną Górę jest modelowym przykładem fazy liminalnej obrzędu przejścia według van Gennepa oraz Turnerowskiej communitas. Nie brak w nim również świadectw kontestowania niektórych dyskursów i postaw (Eade, Sallnow). Postawy te często ujawniają się w zachowaniach muzycznych pielgrzymów. Ponadto poprzez opisy śpiewu i muzyki autor Pielgrzymki dokumentuje zarówno nastroje kompanii pielgrzymkowej, jak i swoje własne. Jego relacje obfitują także w omówienia wydarzeń muzycznych, takich jak: spotkanie śpiewającego dziada, nabożeństwo majowe, msza na Jasnej Górze. W Reymontowskim reportażu znalazło się również miejsce na opis audiosfery pielgrzymowania z końca XIX wieku. Pisarz na sposób literacki scharakteryzował wszelkie dźwięki, brzmienia i szmery dostrzeżone w zmieniającym się krajobrazie dźwiękowym. Ukazał też pejzaż dźwiękowy samej kompanii, zarówno podczas drogi, jak i w czasie odpoczynku. Poprzez wspólny śpiew grupa z warszawskiej Pragi oswaja naznaczoną cierpieniem fazę liminalną rytuału pielgrzymki, jak również udomowia wędrówkę. Pielgrzymka do Jasnej Góry jest świadectwem wrażliwości muzycznej Reymonta. Wątki muzyczne podjął później w powieściach Chłopi i Fermenty. Do doświadczenia pielgrzymki odwołał się natomiast w Chłopach i noweli Matka.

16

Duchowi przewodnicy niemieckich katolików w pielgrzymkach do Skrzatusza w relacjach Johannesbote

51%

Zadarko K.

|

2017

|

tom 5

91-106

PL

W artykule poddano analizie wspomnienia pielgrzymów przybywających do sanktuariów maryjnych w Skrzatuszu i Rokitnie oraz do byłej Wolnej Prałatury Pilskiej w latach 1983–2013 i drukowanych w tym czasie w czasopiśmie katolików prałatury Johannesbote. Do całości obrazu świadectw pielgrzymowania należą nie tylko osobiste, wewnętrzne, religijne przeżycia. Są one bardzo mocno związane z bolesną przeszłością wojenną i skomplikowanymi relacjami polsko-niemieckimi. Ważną rolę w kształtowaniu postaw katolików niemieckich nie tylko w wierze, ale i w relacjach z Polakami, w przepracowaniu ciężaru historii, odgrywają duchowni. Konkretne postaci biskupów i kapłanów to również wypędzeni dzielący los swoich wiernych do końca ich życia. Są to świadectwa wdzięczności katolików za życie wiary, sakramenty i pomoc w budowaniu nowej tożsamości w powojennej historii.

EN

The article analyzes the memories of pilgrims coming to the Marian shrines in Skrzatusz and Rokitno and to the former Free Prelature of Pila (Piła) in the years 1983–2013. These were printed in the same time in the Prelature’s journal Johannesbote. The whole picture of pilgrimage testimonies consists of not only their personal, internal, and religious experiences. They are tightly connected with the painful war history and complicated Polish-German relations. The clergy plays an important role in shaping the attitudes of German Catholics not only in sole faith, but also in relations with Poles, in the overwork of their common history. We can read of some concrete figures of bishops and priests who were also expelled, sharing the fate of their faithful for the rest of their lives. These are testimonies of gratitude of Catholics for their faithful life, the sacraments received, and for help to build a new identity in their postwar history.