Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Karol Daniel Kadłubiec, Opowiado Anna Chybidziurowa, Bystřice: Ducatus Teschinensis 2017, s. 544, ISBN 978-80-906986-0-4. Karol Daniel Kadłubiec, Śpiywo Anna Chybidziurowa a jeji sómsiedzi, Bystřice: Ducatus Teschinensis 2018, s.688, ISBN 978- 80-906986-1

100%

Hajduk-Nijakowska J. D.

Lud

|

2019

|

tom 103

PL

Recenzja dwóch książek Karola Daniela Kadłubca poświęconych Annie Chybidziurowej, ludowej narratorce i śpiewaczce ze Śląska Cieszyńskiego.

2

Puszcza Kurpiowska w Pieśni. Część druga - zeszyt II-gi

100%

Skierkowski W.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

1931-1934

|

tom 3

s. 161-272

3

Puszcza Kurpiowska w Pieśni. Część druga

88%

Skierkowski W.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

1930-1931

|

tom 2

s. 1-160

4

Zbójnicy żywieccy w strofach starszych i nowszych

75%

Kastelik-Herbuś A.

|

tom 1

|

nr 1

48-60

PL

Żywiecczyzna i jej zbójnicy mieli wszelkie atuty, by stworzyć literacką postać godną mitu. Celem artykułu jest postawienie kilku hipotez badawczych, dlaczego to słowacki Janosik, a nie żywiecki harnaś stał się jednoznacznym symbolem. Materiałem badawczym są przede wszystkim ludowe przyśpiewki tego regionu oraz utwory wierszowane grupy literackiej im. Emila Zegadłowicza „Gronie”.

EN

Żywiecczyzna (The Żywiec region of the Beskids) and its highland robbers had everything it takes to create a literary character worth a myth. The aim of the article is to put forward few research hypotheses on why it was Janosik of Slovakia rather than one of the brigands of the Żywiec region who became an unequivocal symbol of brigandry. The research is based mainly on folk songs of the region as well as on the repertoire of Emil Zegadłowicz Literary Group “Gronie”.

5

Puszcza Kurpiowska w Pieśni

75%

Skierkowski W.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

1929

|

tom 1

s. 25-115

6

Prototyp polskiego przysłowia komicznego w rozumieniu młodzieży z początku XXI wieku

63%

Lipińska M.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2017

|

tom LXIV

167-185

EN

The article describes the results of a survey conducted among high school and French Philology students. The aim of the survey was establishing what the Polish comic proverb prototype is. The status of research on which the above analysis is based refers to a proverb prototype theory and the concept of a verbal comic aspect. The characteristics of the research method defines the way in which the survey was conducted. The description of the Polish comic proverb prototype is both direct and indirect. The former points to the features of the comic proverb provided by the respondents, while the latter defines semantic and stylistic as well as pragmalinguistic qualities of a particular comic proverb mentioned by the respondents. The results of the conducted survey let us state that comic proverbs are not only well known but also easily formed and modified according to different types of variant forming rules. The comic aspect of prototype makes use of vocabulary features, its blunt and colloquial aspect, emotionality and can be defined by means of pragmatic research tools. Violating conversational maxims is a necessary feature for humour to be present. Disobeying maxims as well as defining features of proverbs, novitas above all, make humour of prototypical proverbs be perceived as their defining quality. The contrast of cultural presupposition with the sense of a prototypical proverb is not a necessary element, yet it is sufficient for the comic aspect to occur. A prototypical comic proverb is not identical to a separate, most easily formed type of humour proverb, i.e. a wellerism.

PL

Artykuł opisuje wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczniów liceum i studentów romanistyki. Celem sondażu było ustalenie prototypu polskiego przysłowia komicznego. Stan badań, będący podstawą powyższej analizy, dotyczy teorii prototypu przysłowia i pojęcia komizmu słownego. Charakterystyka metody badawczej określa, w jaki sposób został przeprowadzony sondaż. Opis prototypu polskiego przysłowia komicznego dzieli się na bezpośredni i pośredni. Pierwszy z nich wskazuje cechy przysłowia komicznego podane bezpośrednio przez osoby ankietowane. Drugi zaś precyzuje właściwości semantyczno-stylistyczne i pragmalingwistyczne konkretnego proverbium humorystycznego wyróżnionego przez respondentów. Wyniki przeprowadzonej ankiety wskazują, że komiczne przysłowia są nie tylko znane, ale też łatwo tworzone i modyfikowane według różnych typów wariantywności. Komizm prototypu wykorzystuje cechy słownictwa, jego dosadność, potoczność i emocjonalność i daje się opisać przy pomocy pragmatycznych narzędzi badawczych. Naruszanie maksym konwersacyjnych stanowi cechę konieczną dla zaistnienia humoru. Przekraczanie maksym, a także właściwości definicyjne przysłów, przede wszystkim novitas sprawiają, że humor paremii prototypowych jest odbierany jako ich cecha definicyjna. Kontrast presupozycji kulturowej z sensem przysłowia prototypowego należy do cech niekoniecznych, choć wystarczających dla pojawienia się komizmu. Komiczne przysłowie prototypowe nie pokrywa się z wyodrębnionym, najłatwiej tworzonym typem paremii humorystycznej, tj. welleryzmem.

7

Pionierskie kierunki badawcze Adolfa Dygacza. Wybrane aspekty

63%

Krajewska A.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2021

|

tom 9

|

nr 9

46-65

PL

Projekty popularyzujące dorobek profesora Adolfa Dygacza, realizowane przy okazji digitalizacji archiwaliów etnomuzykologa w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, wydają się mieć fundamentalne znaczenie dla zachowania i utrwalania lokalnego dziedzictwa muzycznego w dobie obecnych przemian i niepewnych losów zanikających już tradycji. Jednym z takich przedsięwzięć była biograficzno-muzyczna wystawa czasowa „Życie jako pieśń. Z teki profesora Adolfa Dygacza”. Ciekawe materiały etnomuzykologiczne Adolfa Dygacza, wówczas pionierskie, zebrane przez niego pod wpływem zainteresowania kulturą górniczo-hutniczą, wciąż mają wiele niezbadanych „białych plam”. Niniejszy tekst wskazuje na niektóre z nich – te, których nie podkreśla się w jego dorobku zbyt często. A z pewnością są warte uwagi i dalszych badań.

EN

Projects popularizing the achievements of Professor Adolf Dygacz, carried out on the occasion of the digitization of the archives of the ethnomusicologist at the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”, seem to be of fundamental importance for the maintenance and preservation of the local musical heritage in the era of current changes and uncertain fate of vanishing traditions. One of such undertakings was the temporary biographical and musical exhibition „Życie jako pieśń. Z teki profesora Adolfa Dygacza” (Eng. “Life as a Song. From the Portfolio of Professor Adolf Dygacz”). Interesting ethnomusicological materials by Adolf Dygacz, pioneering at the time, collected by him under the influence of his interest in the mining and metallurgical culture, still have many unexplored elements. This text highlights some of them – those that are not emphasized too often when Adolf Dygacz output is being discussed. And they are certainly worth attention and further research.

8

Konszabelant: osobliwy transfer językowy

63%

Bańko M.

|

nr 4

55-65

PL

Artykuł dotyczy słowa konszabelant, znanego z dziecięcej piosenki Jestem muzykantem konszabelantem. Przedmiotem uwagi jest jej niemieckie źródło, paralelne piosenki w kilku innych językach, etymologia, znaczenie i zakres użycia słowa konszabelant, a przede wszystkim powody, dla których niemiecka fraza (Ich) komm’ aus Schwabenland ‘pochodzę (ew. przychodzę) ze Szwabii’ została w polskim tekście oddana w taki sposób, oraz okoliczności, w których się to stało.

XX

The article concerns the word konszabelant, known from the children’s song Jestem muzykantem konszabelantem ‘I’m a music man’. It focuses on the German source of the song, parallel songs in several other languages, the etymology of konszabelant, its meaning and scope of use, and above all the reasons why the German phrase (Ich) komm’ aus Schwabenlad ‘I come/arrive from Swabia’ was in the Polish text rendered in such a way, and the circumstances in which it happened.

9

Nazwy gatunków drzew i krzewów oraz ich derywaty w pieśniach ludowych z Warmii i Mazur

63%

Lechocka E.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2017

|

tom LXIV

147-166

EN

This article is an analysis of names of species of trees and shrubs used in folk songs of Warmia and Masuria, which are dated from XIX and XX century. The names collected in ten Warmian and Masurian anthologies show varied material to study. In examined collection there are twenty–six names of trees and shrubs kinds used, i.e. birch-tree, beech, cedar, yew, cypress, oak, hawthorn, pear, apple-tree, juniper, rowan, sycamore, mistletoe, ash, fir, viburnum, maple, hazel, linden, alder, aspen, pine, spruce, poplar, willow, cherry-tree. The researched lexis, except for basic nouns, is created by formative derivatives, which are diminutive and collective names and deriving from substantives – adjectival lexemes describing species’ connection to part of plant and material, which specific object is made of. Almost every name, except for prevailing nationwide form, assumes bypass forms, representing dialectal phonetic phenomenon, which is the main purpose of this analysis. Moreover folk songs mention numerous dialectic terms for names of trees and shrubs species, which confirms variety in naming plants by inhabitants of Warmia and Masuria.

PL

Artykuł stanowi analizę nazw gatunków drzew i krzewów występujących w pieśniach ludowych z Warmii i Mazur, pochodzących z przełomu XIX i XX wieku. Słownictwo wybrane z dziesięciu antologii warmińsko-mazurskich przedstawia bogaty materiał gwarowy: w badanych zbiorach pojawia się dwadzieścia sześć nazw gatunków drzew i krzewów. Są to: brzoza, buk, cedr, cis, cyprys, dąb, głóg, grusza, jabłoń, jałowiec, jarzębina, jawor, jemioła, jesion, jodła, kalina, klon, leszczyna, lipa, olcha, osika, sosna, świerk, topola, wierzba i wiśnia. Badaną leksykę roślinną, oprócz rzeczowników podstawowych, tworzą derywaty słowotwórcze, którymi są nazwy deminutywne i kolektywne oraz derywowane od rzeczowników leksemy przymiotnikowe określające przynależność gatunkową części rośliny oraz tworzywo, z jakiego dany przedmiot został wykonany. Niemal każda nazwa, oprócz wykazującej zazwyczaj przewagę formy ogólnopolskiej, przyjmuje również formy oboczne, reprezentujące gwarowe zjawiska fonetyczne, które stanowią główny przedmiot niniejszej analizy. Ponadto pieśni ludowe notują liczne określenia gwarowe gatunków drzew i krzewów, takie jak choina, jegla, kadyk i osowa, co potwierdza bogactwo i różnorodność w nazewnictwie roślin wśród mieszkańców Warmii i Mazur.

10

A digital map of folk songs from the collection of Adolf Dygacz

63%

Napiórkowski M.

|

2021

|

nr 1

EN

Adolf Dygacz. Historia muzycznej podróży (Adolf Dygacz: The history of the musical journey). Website created by Agata Krajewska: https://adolfdygacz.pl/

11

Kraków w gwarach i folklorze

51%

Tyrpa A.

|

tom 36

167-180

EN

This article tries to recreate the image of Cracow and its inhabitants, as well as the population of nearby villages. Material analyzed in the article consists of dialect vocabulary, phraseology and lyrics of folk songs. Dialects and folklore preserve the image of the city and its architecture, as well as products with names containing a referrence to Cracow. There exists a rich collection of words describing the Cracow regional costume and its various parts, as well as names of objects used i the countryside, songs and dances connected to Cracow. It is worth noting that things considered Cracovian are often automatically identified with Polishness.

12

Znaczenie i funkcja motywu lilii w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych

51%

Lechocka E.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2016

|

nr 11

87-98

EN

This presentation is an analysis of lily motives, which occurred in collection of Warmian and Masurian folk songs elaborated in 19th and 20th century. The purpose of this study was to define meaning and function of botanic vocabulary mentioned in folkloristic texts and to compare poetic representation of lily motif with its role in everyday life and culture of Warmia’s and Masuria’s inhabitants. As it was deducted from maintained analysis, the folk output and botanic themes are a valuable source of information about identity of rural population from Warmia and Masuria territories. Utilization of lily motif in folksongs is characteristic for its strong resemblance to empiric reality, in which the plant plays a great role in everyday life and in immaterial culture.

13

Desakralizacja folkloru − jej przejawy muzyczne i kulturowe

51%

Dadak-Kozicka K. , Karcz B. , Tyrała R. , Zając A. , Delimat W. , Janicki J. J. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W. , Karcz B. , Malik J. , Sterczewska L. , UPJPII i. , Pasek W.

|

tom 11

EN

The religious dimension of traditional culture – crucial to the understanding of the rituals which form a commentary on the cycle of the life of nature (annual rituals) and the life of humankind (family rituals) – is of particular importance, but it is also difficult to research. The ethnologists who documented folklore were sensitive to this aspect of culture (i.e. the suprasensory life) even as early as the eighteenth century, but they did not know how to document it correctly, and imposed their own ideas – e.g., deistic ones – on the mentality and the imagination of the rustic population as revealed in their art. Incomplete (i.e., concerned with selected aspects of culture and art) and not very accurate documentation (searching for folklore’s original versions, e.g., the brothers Grimm) resulted in the creation of standards of fairytales or songs which make reading their content and interpreting their form correctly more difficult today. Yet in folklore the content, the form and the function were organically bound together. This rather inadequate documentation encouraged erroneous interpretations, and even the mythologising of folklore in later periods, Documentation was shaped to fit in with the assumptions and ideas of the researchers, thus falsifying, in particular, the unique character of folk symbolism and poetics, the distinctiveness of folk thinking. In fact, it was not until the nineteenth century that Oskar Kolberg created reasonably full and reliable documentation of folk art – viewed in the context of traditional culture and nature – in his monumental work Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce [People, their customs, way of life, speech, legends, proverbs, rituals, magic, games, songs, music and dances] (1856–1890 – 33 volumes). Ritual folklore, still quite active at that time, reveals both the multifunctionality of forms (associated with the musical and poetic styles), as well as the hierarchical order of functions and values – from the religious, through ethical, aesthetic, cognitive and socialising ones, to the ludic function.At the same time ritual folklore reveals a tendency towards an increasingly prominent emphasis on the ludic function, at the expense of functions concerned with belief, religion and philosophy. This can be seen in the gradual disappearance of archaic ritual chants with original tonal-melodic patterns, slow tempos and a-metric structure. These chants were a manifestation of a contemplative-reflective attitude towards the world and towards life, regarded as sacred. In the twentieth century, harvest chants represented a relic of this attitude. The unique nature of rustic culture expressed in these chants was investigated by E. JagiełłoŁysiowa (Elementy stylów życia ludności wiejskiej [Elements of lifestyles of the rural population], 1978). She emphasised the changes taking place in the attitudes of peasants towards nature, and in particular towards the nourishing Mother Earth and work on the land; these were losing the religious dimension in favour of an economic approach towards all work, while the ritual celebrations were gradually becoming predominantly a form of entertainment. Replacing the ritual chants with ditties, frequently of a lewd character (at one time these forms complemented each other), is a symptom of the changes – the disappearance of the contemplative-reflective attitude to the life of nature and humankind, the loss of the sacral dimension. The archaic style of chanting thus disappears as well.

PL

The religious dimension of traditional culture – crucial to the understanding of the rituals which form a commentary on the cycle of the life of nature (annual rituals) and the life of humankind (family rituals) – is of particular importance, but it is also difficult to research. The ethnologists who documented folklore were sensitive to this aspect of culture (i.e. the suprasensory life) even as early as the eighteenth century, but they did not know how to document it correctly, and imposed their own ideas – e.g., deistic ones – on the mentality and the imagination of the rustic population as revealed in their art. Incomplete (i.e., concerned with selected aspects of culture and art) and not very accurate documentation (searching for folklore’s original versions, e.g., the brothers Grimm) resulted in the creation of standards of fairytales or songs which make reading their content and interpreting their form correctly more difficult today. Yet in folklore the content, the form and the function were organically bound together. This rather inadequate documentation encouraged erroneous interpretations, and even the mythologising of folklore in later periods, Documentation was shaped to fit in with the assumptions and ideas of the researchers, thus falsifying, in particular, the unique character of folk symbolism and poetics, the distinctiveness of folk thinking. In fact, it was not until the nineteenth century that Oskar Kolberg created reasonably full and reliable documentation of folk art – viewed in the context of traditional culture and nature – in his monumental work Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce [People, their customs, way of life, speech, legends, proverbs, rituals, magic, games, songs, music and dances] (1856–1890 – 33 volumes). Ritual folklore, still quite active at that time, reveals both the multifunctionality of forms (associated with the musical and poetic styles), as well as the hierarchical order of functions and values – from the religious, through ethical, aesthetic, cognitive and socialising ones, to the ludic function.At the same time ritual folklore reveals a tendency towards an increasingly prominent emphasis on the ludic function, at the expense of functions concerned with belief, religion and philosophy. This can be seen in the gradual disappearance of archaic ritual chants with original tonal-melodic patterns, slow tempos and a-metric structure. These chants were a manifestation of a contemplative-reflective attitude towards the world and towards life, regarded as sacred. In the twentieth century, harvest chants represented a relic of this attitude. The unique nature of rustic culture expressed in these chants was investigated by E. JagiełłoŁysiowa (Elementy stylów życia ludności wiejskiej [Elements of lifestyles of the rural population], 1978). She emphasised the changes taking place in the attitudes of peasants towards nature, and in particular towards the nourishing Mother Earth and work on the land; these were losing the religious dimension in favour of an economic approach towards all work, while the ritual celebrations were gradually becoming predominantly a form of entertainment. Replacing the ritual chants with ditties, frequently of a lewd character (at one time these forms complemented each other), is a symptom of the changes – the disappearance of the contemplative-reflective attitude to the life of nature and humankind, the loss of the sacral dimension. The archaic style of chanting thus disappears as well.

14

Znaczenie i funkcja motywu kaliny w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych

51%

Lechocka E.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

tom 65

63-83

PL

Artykuł prezentuje analizę motywu kaliny w antologiach warmińsko-mazurskich pieśni ludowych zebranych w XIX i XX wieku. Celem niniejszych badań było określenie funkcji słownictwa botanicznego w tekstach folklorystycznych oraz zestawienie poetyckiej reprezentacji motywu kaliny z jej rolą w życiu i kulturze mieszkańców Warmii i Mazur. Jak wynika z przeprowadzonej analizy, motyw kaliny wykorzystany jest w pieśniach w różnorodnych funkcjach: mimetycznej, przedmiotowej, symbolicznej i dekoracyjnej, co powoduje, że twórczość ludowa i funkcjonujące w niej wątki botaniczne stanowią niezwykle cenne źródło informacji o tożsamości ludności wiejskiej pochodzącej z terenów Warmii i Mazur. Wykorzystanie motywu kaliny w pieśniach charakteryzuje się bowiem znacznym podobieństwem do rzeczywistości empirycznej, w której roślina ta odgrywa dużą rolę zarówno w życiu codziennym, jak i w kulturze niematerialnej.

EN

This article is an analysis of viburnum motives, which occurred in collection of Warmian and Masurian folk songs elaborated in XIX and XX century. The purpose of this study was to define meaning and function botanic vocabulary mentioned in folkloristic texts and to compare poetic representation of viburnum motif with its role in every-day-life and culture of Warmia and Masuria’s inhabitants. As it was from maintained analysis, motives of viburnum is used in songs of various functions: mimetic, object, symbolic and decorative, which means that the folk output and botanic themes are a valuable source of information about identity of rural population from Warmia and Masuria territories. Utilization of viburnum motif in folksongs is characteristic for its strong resemblance to empiric reality, in which the plant plays a great role in every-day-life and in immaterial culture.

15

„Oj skończy się nam, skończy nasze mordowanie”. Ludowe pieśni antyfeudalne, Ściegienny, Szela i możliwy wpływ chłopskiej teologii emancypacyjnej na rabację galicyjską.

44%

Pfeifer K.

Praktyka Teoretyczna

|

2019

|

tom 33

|

nr 3

89-114

EN

Using methodologies that accentuate the narrative and discursive contextsof history, the author analyzes oral literature accompanying the Galician Slaughter led by Jakub Szela (1846) and the revolutionary movement organized in the Congress of Poland by Piotr Ściegienny (1842-1844). The main thesis of this article asserts that both of these anti-feudal movements were interrelated in their theories and practices, and that Piotr Sciegienny’s theology of liberation was their common source. Support for my hypothesis can be found in rebellious folk songs lyrics which have survived to this day. Reconstructing the links between the starting points of peasant engagement in both revolutionary movements, the author compares the textual content of rebel songs from the time of the Galician Slaughter to Piotr Sciegienny’s political works. The parallels that can be found between his writings and both the Galician songs and those of Sciegienny’s own peasant movement lead me to conclude that the practice of the peasant revolutionary movement of the Galician Slaughter was deeply rooted in the theory of Piotr Sciegienny and to perceive in Jakub Szela’s actions his overarching aim – the overthrowing of the Galicia’s feudal system.

PL

Opierając się na metodologii akcentującej narracyjny i dyskursywny wymiar historii, autor analizuje pieśni chłopskie towarzyszące rabacji galicyjskiej (1846) oraz rewolucyjnemu ruchowi ludowemu organizowanemu w Królestwie Polskim przez Związek Chłopski (1842–1844). Główna teza artykułu zakłada, że oba ruchy antyfeudalne były ze sobą powiązane pod względem zarówno teorii, jak i praktyki, a jej źródłem była teologia emancypacyjna księdza Piotra Ściegiennego. Liczne przesłanki potwierdzające postawioną w ten sposób hipotezę można znaleźć w zachowanych do dziś ludowych pieśniach buntowniczych. Rekonstruując powiązania między twórczością chłopów zaangażowanych w oba ruchy rewolucyjne, autor odnosi treść badanych utworów do pism politycznych Ściegiennego. Ich relacyjna lektura dostarcza dowodów pozwalających zakwestionować obecną w pismach konserwatywnych historyków dewaluację warstw ludowych jako podmiotów rewolucyjnych. Paralele, które można znaleźć we wspomnianych pieśniach rabacji i Związku Chłopskiego oraz w twórczości politycznej księdza Piotra Ściegiennego, prowadzą do wniosku, że praktyka ruchu ludowego kojarzonego zwykle z Jakubem Szelą była głęboko zakorzeniona w teorii autora Złotej książeczki, zaś jej nadrzędnym celem było obalenie ustroju feudalnego na terenie Galicji, a nie – jak chce to widzieć policyjna historiografia – użyciem przez administrację austriacką polskojęzycznych chłopów do stłumienia szlacheckiego powstania krakowskiego (1846).

16

Politika o folklóre – folklór v politike (na príklade Slovenska)

44%

Krekovičová E.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

tom 12

63–76

PL

Zmiany polityczne i ideologiczne zachodzące w krajach europejskich, które po upadku komunizmu przechodzą drogę od totalitaryzmu ku demokracji, odbijają się w językach narodowych. Autorka pokazuje, jak na Słowacji po roku 1989 funkcjonowało w publicznych mediach słowo folklor. Stało się ono narzędziem dyskusji, propagandy i walki politycznej, razem z innymi stereotypowymi i sloganowymi hasłami typu lud, ludowość, naród, tożsamość etniczna i narodowa, słowackość. Od lat 50. folklor był na Słowacji wiązany z ideologią komunistyczną, w okresie rządów Mecziara z polityką ekstremalnie nacjonalistyczną i antyeuropejską. Spowodowało to utożsamienie w oczach wielu folkloru z estradowym folkloryzmem, anachronicznymi formami kultury, komercjalizacją tradycji i koniec końców pociągnęło za sobą dewaluację pojęcia, przydanie mu negatywnych konotacji. W języku polityków i dziennikarzy pejoratywnie pojmowany termin folklor pojawił się zwłaszcza w sytuacji walki przedwyborczej w roku 1998, w połączeniach takich jak folklor polityczny i sytuacja folklorystyczna dla nazwania zjawisk mało ważnych, marginalnych, anachronicznych, prowincjonalnych, nawet antydemokratycznych. Tak używała wyrazu część opozycji inteligenckiej, nawiązując do starego europejskiego stereotypu nieokrzesanego wieśniaka. Po wyborach w 1998 roku terminu folklor w języku polityki używa się rzadziej, ujawnia się też „druga twarz” folkloru na gruncie kultury popularnej, zabawowej, zwłaszcza komercyjnej muzyki w stylu pop, jazzu i rocka. Aktualizowane są – dla celów politycznych – tradycyjne pieśni ludowe i pieśni nawiązujące do epoki socjalizmu i spółdzielni produkcyjnych.

EN

Political and ideological changes in European post-communist countries, which experience transition from totalitarianism to democracy, are also reflected in the respective national languages. The article analyzes the functioning of the Slovak word for folklore, which, along with other stereotypical and cliché expressions like the people, nation, ethnic and national character, Slovak identity, have become a tool of propaganda and political struggle. Since the 1950’s, folklore in Slovakia was associated with the communist ideology, and under Mecziar with extremely nationalistic and anti-European politics. Therefore, it grew to be associated with stage-like folklorism, anachronistic forms of culture, commercialization of tradition and has eventually led to a devaluation of the concept, which has acquired negative connotations. Folklore as a pejorative term appeared in the language of politicians and journalists especially during the campaign of 1998. Terms like political folklore or folkloristic situation were used to refer to phenomena of little importance, marginal, anachronistic, provincial or even antidemocratic. Such was the practice among some of the opposition, whose members, recruiting from the intelligentsia, made use of an old European stereotype of an uncouth peasant. After 1998, the term has been used in political discourse less frequently. Folklore is also present in pop culture, especially in pop, jazz and rock music. Traditional folk songs, as well as those referring to the socialist era and state collective farms, are being remade for political reasons.