The author follows changes of the historical perception of Jozef Tiso (1887–1947), a politician and a Roman Catholic priest, in the Slovak society and historiography. He notes that Tiso belonged to conservative politicians and moderate supporters of Slovakia’s autonomy in the pre-war Czechoslovak Republic. As the president of the Slovak Republic during WW2, he enjoyed sympathies of a large part of the Slovak society, the circumstances notwithstanding. Analyzing the criticism voiced by the Czechoslovak radio broadcasts from the London exile or appearing in the press published in the liberated territory during the Slovak National Uprising, the author concludes that it was focused much more on the regime of Hlinka’s Slovak People’s Party than against Tiso himself. The above also holds partly true to accusations in the Slovak press between the end of the war and the start of Tiso’s trial by the National Court of Justice. It is true that the court’s sentence and Tiso’s execution were not accompanied by any public protests, but most of the Slovak society did not accept them. The author also describes efforts aimed at Tiso’s rehabilitation among Slovak exile historiographers, focusing in detail on the apologetic arguments of exile historian Milan Stanislav Ďurica in Tiso’s political biography that was published in Slovakia in 2006 and has hitherto been the most comprehensive work on Tiso. In the end, the author presents results of public opinion polls which have taken place in Slovakia since 1989 and which were focused on the evaluation of different periods and personalities of the Slovak history. They show that the anti-fascist Slovak National Uprising is viewed positively by a substantially larger part of the Slovak population than the regime of Hlinka’s Slovak People’s Party and that the number of Tiso’s opponents is signifi cantly higher than that of Tiso’s sympathizers. It is interesting to note, however, that a positive attitude toward the uprising is not in contradiction with sympathies toward the regime of Hlinka’s Slovak People’s Party for some respondents.
CS
Autor sleduje proměny historického vnímání politika a římskokatolického kněze Jozefa Tisa (1887–1947) ve slovenské společnosti a historiografii. Připomíná, že v meziválečné Československé republice patřil ke konzervativním politikům a umírněným stoupencům slovenské autonomie. Jako prezident Slovenské republiky v letech druhé světové války se přes všechny okolnosti těšil sympatiím velké části slovenské společnosti. Při rozboru kritiky, která v té době zaznívala v československém rozhlasovém vysílání z londýnského exilu i v tisku na osvobozeném území za Slovenského národního povstání, autor konstatuje, že mířila mnohem spíše na luďácký politický režim než na samotného Tisa. To částečně platilo i pro obvinění ve slovenském tisku po válce až do procesu s Tisem před Národním soudem. Jeho verdikt a poprava Tisa se sice obešly bez veřejných protestů, slovenská společnost je ale většinou nepřijala. Dále se autor věnuje snahám o Tisovu rehabilitaci ve slovenské exilové historiografii a podrobněji přibližuje apologetickou argumentaci exilového historika Milana S. Ďurici v Tisově politické biografii, která vyšla roku 2006 na Slovensku a je dosud nejkomplexnější prací o Tisovi. Nakonec seznamuje s výsledky průzkumů veřejného mínění na Slovensku po roce 1989, které byly zaměřeny na hodnocení různých období a osobností ve slovenských dějinách. Vyplývá z nich, že značně větší část Slováků kladně hodnotí slovenské protifašistické povstání než tehdejší slovenský režim a že počet odpůrců Tisa je výrazně větší než množství příznivců. Zajímavé však je, že ocenění povstání pro některé respondenty není v rozporu se sympatiemi k luďáckému režimu.
The sketch aims at presenting patriotic attitude of Andrzej Samulowski, who was educational activist, bookseller, publisher and poet, basing on the studies, which have been published so far. He was the most committed Warmiak in the actions striving for national awakening of the southern part of this region in the middle of the 19th century and at the beginning of the 20th century. He had no match as far as undertaking actions, which were bringing the Warmiaks closer to the Polish culture, are concerned. His persistent efforts to keep Polish language in the southern Warmia and measures to involve in these actions Polish people from the Pomerania and the Greater Poland should never be forgotten. He opened the bookstore in Gietrzwałd and contributed to creation of the “Olsztyn Daily” [“Gazeta Olsztyńska”].
The article provides an overview of scientific, scientific-methodological developments and a description of individual linguo-axiological, linguo-praxeological aspects of linguistic and methodological training of the future teachers of Ukrainian language and literature for extracurricular activities in patriotic education, that are carried out at A. S. Makarenko Sumy State Pedagogical University. Such methods were used in the article: generalization of scientific sources, pedagogical observation, analysis of educational programs, own experience at the methodology classes of Ukrainian language in higher school. It was determined that among the competences the possession of the state language was very essential for the personality of a citizen and patriot of the Ukrainian state formation. The language teacher by means of Ukrainian language trains students both as active nationally conscious citizens of an open, democratic and independent Ukraine and as citizens of the world. A circle of linguistic culture as one of the forms of extracurricular activities contributes to the formation of linguo-cultural competence of students. The linguistic and methodological training of the future language teachers to the patriotic education at school should synthesize the ideas of practice-oriented, personally-oriented, axiological approaches. In this context, the module on linguistic and cultural extracurricular activities in the magistracy is considered as a process of mastering by the students of a set of linguistic and cultural knowledge as well as skills and abilities, norms of conduct, considering the principles of national identification, socialization, humanization and multiculturalism. The forms of work with students and sample tasks were also presented. The emphasis is made on the analysis of normative documents. The concept of “patriotism” is outlined in the expressions of such tokens as honor, dignity, duty, defender in vocabulary reference books, and in the scientific and journalistic writings of O. Zakharenko, H. Filipchuk.
Tomasz Ruśkiewicz urodził się 22 listopada 1867 r. w Końskich, zmarł nagle w Warszawie dnia 27 grudnia 1926 r. Był synem inż. architekta Ludwika Ruśkiewicza i Melanii z Machnickich. Z wykształcenia był matematykiem, studiował na Uniwersytecie Petersburskim na Wydziale Matematyczno–Fizycznym. Dyplom inżyniera elektryka uzyskał na Politechnice w Karlsruhe w 1897 roku. Jego działalność zawodowa związana była z elektryką i elektrotechniką. Niezależnie od pracy zawodowej T. Ruśkiewicz prowadził działalność społeczno-stowarzyszeniową. W 1919 roku był jednym z inspiratorów i organizatorów Zjazdu Założycielskiego SEP. Tomasz Ruśkiewicz był wybitną postacią w świecie nauki, gospodarki, życia społecznego i politycznooświatowego w Polsce na przełomie XIX i XX wieku.
EN
Tomasz Ruśkiewicz was born on November 22, 1867 in Końskie and died suddenly in Warsaw on December 27, 1926. He was the son of Eng. architect Ludwik Ruśkiewicz and Melania née Machnicki. He was a mathematician by education, he studied at the St. Petersburg University at the Faculty of Mathematics and Physics. He obtained an electrical engineering degree at the Technical University of Karlsruhe in 1897. His professional activity was related to electrics and electrotechnics. Regardless of his professional work, T. Ruśkiewicz was involved in social and association activities. In 1919, he was one of the initiators and organizers of the Founding Congress of the SEP. Tomasz Ruśkiewicz was an outstanding figure in the world of science, economy, social, political and educational life in Poland at the turn of the 19th and 20th centuries.
Pułkownik Zbigniew Jacorzyński to postać wybitnie zasłużona dla polskiego pożarnictwa. Urodził się 8 sierpnia 1921 roku w Cieszynie. Był synem oficera Wojska Polskiego. W młodości udzielał się w polskim harcerstwie. W 1937 roku stanął do poboru i dostał przydział do broni pancernej, głównie z powodu fascynacji motoryzacją. W 1939 roku ukończył liceum o profilu matematyczno-fizycznym, po czym odbył obowiązkową sześciotygodniową służbę w Junackich Hufcach Pracy w Równym, na granicy Polesia i Wołynia. W dniu 17 września 1939 roku, kiedy Sowieci przekroczyli polską granicę, cały hufiec został zmobilizowany i skierowany na odsiecz Brześcia nad Bugiem, zajętego wówczas przez Niemców. Po drodze żołnierze zostali otoczeni przez Rosjan, rozbrojeni i wzięci do niewoli. Wywieziono ich na Syberię. Zbigniew, pracując w tamtejszym obozie przy wyrębie drzew, zachorował i trafił szpitala. Życie uratowała mu funkcja sanitariusza w łagrze. Z obozu udało mu się zbiec dzięki temu, że ukrył się pomiędzy szczapami drewna w wagonie kolejowym. Po ucieczce rozpoczął poszukiwania rodziny, którą odnalazł w Krakowie. Jeszcze podczas wojny, w Pińczowie, po raz pierwsze zetknął się ze strażą pożarną. Zapisał się tam do Ochotniczej Straży Pożarnej, która – oprócz ćwiczeń strażackich – prowadziła również działalność konspiracyjną. Była to jednostka Szarych Szeregów. Po wojnie Zbigniew Jacorzyński podjął pracę w ochronie przeciwpożarowej w Wojewódzkim Inspektoracie Pożarniczym w Szczecinie. Pracując i ucząc się, uzyskał pożarnicze wykształcenie oficerskie. W latach 1951–1952 był komendantem Szkoły Pożarniczej w Mielenku w województwie koszalińskim, a następnie przez dwa lata –oficerem szkoleniowym w Szkole Pożarniczej w Poznaniu. Stamtąd przeniesiono go do Wałbrzycha, gdzie doceniono jego zaangażowanie, w wyniku czego w 1967 roku został komendantem Podoficerskiej Szkoły Pożarnictwa nr 5 w Wałbrzychu w stopniu kapitana pożarnictwa. W latach 1966–1976 kierował Szkołą Podoficerów Pożarnictwa w Krakowie-Nowej Hucie, którą w 1973 roku przekształcono w Szkołę Chorążych Pożarnictwa. Przez 16 lat pracy dydaktycznej wykształcił kilkuset młodych adeptów pożarnictwa. W 1976 roku podjął służbę w Komendzie Wojewódzkiej Straży Pożarnych w Bielsku-Białej na stanowisku starszego inspektora wojewódzkiego do spraw szkolenia i doskonalenia zawodowego. Na emeryturę przeszedł 31 sierpnia 1981 roku w stopniu pułkownika pożarnictwa. Był urodzonym nauczycielem oraz cenionym wychowawcą kadry podoficerskiej i młodzieży strażackiej, wśród której czuł się bardzo dobrze. Zmarł 24 sierpnia 1996 roku w wieku 75 lat.
EN
Colonel Zbigniew Jacorzyński rendered great service to firefighting in Poland. He was born on 8 August 1921 in Cieszyn to an officer of the Polish Army. When he was young, he joined the Polish scouts. In 1937, he conscripted into the army and was assigned to an armoured fighting vehicles unit, mainly due to his passion for motor vehicles. In 1939 he graduated from high school with extended curriculum in Mathematics and Physics. Then, he completed compulsory six-week service in the Labour Corps in Równe, a city tucked between Polesia and Volyn. On 17 September 1939, when the Soviets invaded Poland, the Labour Corps were mobilised and sent to the relief of the German-occupied Brest-on-the-Bug. On their way, they were surrounded, disarmed and deported by Russians to Siberian labour camps. Zbigniew, working in the camp as a tree cutter, fell ill and went to hospital. Later, he started working as a stretcher-bearer in the labour camp, and thanks to this profession he managed to save his life. He escaped from the camp, hiding beneath logs of wood on a railway wagon. After the escape, he set out to find his family and eventually found it in Cracow. The war was still in progress when he made his first encounter with the fire service in Pińczów. He joined the Volunteer Fire Department, which, apart from fire drills, engaged in underground resistance operations. It was a unit of Grey Ranks. After the war, he found a job in the Provincial Fire Inspectorate in Szczecin. In addition to working, he got himself educated to become a fire-service officer. In the years 1951–1952, he headed the Firefighting School in Mielenko, Koszalin Province, and then served as a training officer at the Firefighting School in Poznan. Then, he was reassigned to Wałbrzych, where in 1967 he was appointed Chief of the Firefighting School for Non-Commissioned Officers No. 5 in Wałbrzych in the rank of a Fire-Service Captain. Between 1967 and 1976, he supervised the Firefighting Academy for Non-Commissioned Officers in Cracow, Nowa Huta, which in 1973 changed its status to become the Officer`s Training School for Fire Fighters. He educated several hundred young firefighters. In 1976, he became a senior provincial inspector for training and in-service training in the Provincial Fire Brigade Headquarters in Bielsko-Biała. He retired on 31 August 1981 in the rank of a Fire-Service Colonel. He was a natural-born teacher and a superb educator for students and young firefighters, with whom he had a unique rapport. He died on 24 August 1996 at the age of 75. He was decorated with many medals for his life professional achievements.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.