Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Oznaczanie śladów palladu w wodzie naturalnej

100%

Ciba J. , Promny A.

|

2000

|

tom z. 141

41-46

PL

Opracowano metodę ekstrakcyjnego wydzielania śladowych ilości palladu z próbek wody naturalnej. Wykorzystano kwas monotiomocznikoftalowy jako odczynnik kompleksujący oraz octan etylu - jako ekstrahent. Ekstrakcję prowadzono w środowisku o pH=1,1. Pomiary absorbancji dokonano przy długości fali lambda=350 nm. W celu usunięcia jonów przeszkadzających, wstępnie usuwano je metodą ekstrakcji przy użyciu roztworu PAN w alkoholu izooktylowym.

EN

The extraction method has been developed for determination of trace amounts of palladium in natural water. There have been used monothioureaphtalic acid as complexing agent and ethyl acetate as an extraction solvent. Extraction has been carried out at pH 1.1. Absorbancy has been measured at lambda=350nm. For the removal of the disturbing ions, preliminary extraction with PAN in isoamyl solution should be used.

2

Badanie właściwości termicznych wybranych organicznych kompleksów rutenu i palladu

100%

Matysek-Majewska D. , Majewski J. , Krompiec S.

|

2000

|

tom z. 141

13-19

PL

Wykonano badania derywatograficzne wybranych, organicznych kompleksów rutenu i palladu, posiadających ligandy zawierające atomy fosforu i azotu. Kompleksy te znajdują zastosowanie w syntezie organicznej jako katalizatory w reakcji winylowania i izomeryzacji. Określona została termiczna trwałość kompleksów, charakter zachodzących przemian oraz wielkości efektów energetycznych, towarzyszących przemianom.

EN

The derivatographic investigations of chosen organic complexes of ruthenium and palladium, containing ligands with phosphorus and nitrogen atoms have been carried out. These complexes are applied as catalysts in the vinylation and isomerisation reactions. Thermal stability of complexes, kind of transformation and their energetic effects were established.

3

Stałe trwałości kompleksów palladu (II) z N-benzoilotiomocznikem (BT)

100%

Ciba J. , Niemczyk-Bałtro S.

|

2002

|

tom z. 147

47-53

PL

Wykorzystując metodę Bjerruma "roztworów odpowiadających sobie" wyznaczono kumulatywną stałą trwałości kompleksów jonów palladu(II) z N-benzoliotiomocznikem w roztworze acetonowym Betha2=15,41. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają istnienie przynajmniej dwóch kompleksów palladu(II) z N-benzoliotiomocznikem.

EN

Using the method Bjerrum of the accumulative constants stability for palladium (II) ions with N - benzoylothiouera in acetone solutions Betha2=15,41 have been determined. The results of experiments and published data allow to chow conclusions about forming successive complexes Pd (II) - BT. Since these complexes generate at low concentrations palladium (II) ions O, l and 0,2 mM we conclude that these complexes will be stable.

4

Polypyrolle - palladium system: synthesis and characterization

100%

Hasik M. , Drelinkiewicz A. , Wenda E.

|

2001

|

tom z. 146

71-74

EN

Polypyrrole doped with Cl ions (PpyCl) was treated with aqueous PdCl2 - HCl solutions of various HCl concentration. It was found that palladium was incorporated into PpyCl. XRD and XPS studies showed that part of Pd2+ was reduced to Pd0. It was concluded that the possible mechanism of interactions between palladium ions and PpyCl involved an oxidative doping of Ppy with incorporation of palladium-containing anions as counterions. The doping level of Ppy with palladium-containing anions depended on the HCl concentration in the PdCl2 solution.

5

Badania zmian własności przewodnictwa elektrycznego warstw palladowo-węglowych pod wpływem gazów zawierających związki wodoru

89%

Kowalska E. , Radomska J. , Wronka H. , Czerwosz E.

|

2010

|

tom R. 86, nr 10

61-64

PL

Nanostrukturalne/porowate warstwy węglowo-palladowe (C-Pd) wykazują właściwości świadczące o możliwości zastosowania ich w czujnikach wodoru i/lub związków wodoru. Warstwy C-Pd otrzymuje się w ITR metodą dwuetapową stosując proces fizycznego naparowania w próżni (PVD – I etap) a następnie modyfikując warstwę z I etapu w procesie chemicznego osadzania z par ksylenu (CVD - II etap). W pracy przedstawiamy wyniki badań zmian przewodnictwa elektrycznego nanostrukturalnych warstw C-Pd o różnej budowie (topografii i morfologii) zachodzące pod wpływem mieszanki gazowej zawierającej węglowodory CxHX o różnej koncentracji.

EN

Nanostructural/porous carbonaceous – palladium (C-Pd) films can be applied as active layers in hydrogen and/or hydrogen compounds sensor applications. The C-Pd films were obtained in Radio&TeleResearch Institute in two stages method using physical vapor deposition process (PVD) as a first stage and chemical vapor deposition process (CVD) as a second one. In this paper we present results of studies of electrical conductivity changes in nanostructural C-Pd films with different topography and morphology due to mixture of gases containing hydrocarbons CxHx with different concentration.

6

Removal of nitrogen(II) oxide from exhaust gases by changing periodically lean to rich air to fuel mixture

75%

Darkowski A. , Księżopolska M. , Schmitt J.

|

2006

|

tom Vol. 13, nr 8

825-831

EN

The preliminary studies of each component of Pd-K-Al2O3 catalyst for storage and reduction of NOx in exhaust gases at rich and lean fuel mixture were performed. The conversions of nitrogen oxides as function of air to fuel mixture composition were determined.

PL

Przedstawiono wyniki wstępnych badań wpływu poszczególnych składników katalizatora Pd-K-AhO3 na jego aktywność magazynująco-redukującą NO. z gazów spalinowych w czasie działania bogatej i ubogiej mieszanki paliwowej. Określono stopień konwersji tlenków azotu w zależności od stosunku powietrza do paliwa w mieszance.

7

Temperaturowo-programowane techniki w badaniach katalizatorów pallad/nośnik

75%

Karpiński Z. , Łomot D. , Bonarowska M.

|

1999

|

tom Z. 47

5-15

PL

W pracy przedstawiono wyniki temperaturowo-programowanych badań katalizatorów nośnikowych zawierających pallad. Metody temperaturowo-programowane okazały się niezwykle użyteczne dla określenia stanu katalizatorów w różnych momentach ich biografii, od stanu prekursorowego do formy aktywnej pracującego katalizatora. Uzyskane informacje, często poparte wynikami innych badań fizykochemicznych, pozwalają na określenie chemizmu przemian, jakim ulega katalizator w trakcie jego formowania i pracy. Temperaturowo-programowany rozkład fazy wodorowej układów zawierających pallad dostarcza informacji odnośnie stopnia wymieszania układów bimetalicznych oraz oddziaływania palladu z nośnikiem.

EN

This work presents the results of temperature-programmed studies of supported catalysts containing palladium (Pd/SiO2, Pd/Al2O3 and bimetallic systems). These techniques appeared very useful in assessing the state of the catalysts at various stages of their biography, from the precursors state to an active form of a working catalyst. The obtained data, often supported by results of additional physicochemical studies, allow us to learn about the chemistry of transformations occurring during catalysts activation and use. Temperature-programmed decomposition of the hydride phase provides important information about the homogeneity of supported bimetallic systems and the extent of palladium-support interactions.

8

Badania magazynowania i redukcji tlenków azotu przy różnych czasach podawania mieszanki bogatej i ubogiej dla reaktora katalitycznego Pd/K2CO3/Al2O3

63%

Darkowski A. , Dłuha D. , Księżopolska M.

|

2006

|

tom nr 3

201-210

PL

Na podstawie przeprowadzonych badań określono wpływ stosunku przepływu mieszanki bogatej do przepływu mieszanki ubogiej, na zdolności katalityczne układu zawierającego związki potasu i palladu. Testy aktywności wykonano w zakresie temperatury 200-400 stop. C przy przepływie mieszanka bogata/ mieszanka uboga: 1 min/1 min; 1 min/2 min; 1 min/3 min oraz 1 min/4 min. Biorąc pod uwagę czas spalania danej mieszanki oraz odpowiadający jej współczynnik nadmiaru powietrza λ wyznaczono dodatkowy parametr Lambda średnie - λ. Na podstawie jego wartośsci można określić stopień zmniejszenia zużycia paliwa w określonych warunkach. Najwyższe stopnie konwersji tlenków azotu osiągnięto w temperaturze 200 stop. C. Nawet dla λ = 1,15 stopień konwersji nie spadał poniżej 84%.

EN

Studies of Pd/K2CO3/AL2O3 catalyst for nitrogen oxides storage and reduction at different periods of lean and rich mixtures were performed. The highest NOx conversion was obtained at 200°C. Average λ was calculated using times of lean and rich periods. Even for λ, =1,15 conversion was higher than 84%.

9

Emisja palladu z katalizatorów pojazdów samochodowych napędzanych silnikami spalinowymi i jej wpływ na środowisko

63%

Puls D.

|

2011

|

tom R. 19, nr 2

81-88

PL

W niniejszej publikacji przedstawiona została problematyka emisji palladu z samochodowych układów wydechowych do otoczenia. Przedstawione zostały historia, miejsca występowania i metody uzyskiwania palladu z rud platyny i jego zastosowanie w katalizatorach samochodowych. Opisana została funkcja katalizatora w redukcji toksycznych gazów emitowanych z układów wydechowych pojazdów samochodowych. Przedstawiono reakcje chemiczne zachodzące w katalizatorach. Porównano emisję cząsteczek palladu w okolicach dróg, autostrad i tuneli zmierzonych w różnych miejscach na świecie. Przedstawiono toksykologiczne i alergologiczne oddziaływanie palladu na środowisko w aspekcie badań na organizmach żywych. Zawarto wnioski i sugestie wynikające z dokonanych porównań na podstawie literatury i badań naukowych.

EN

In this paper has been presented problem of the emission of palladium from vehicle exhaust systems to the environment. Presented are the history, location and methods of obtaining palladium from platinum ore and its application in automotive catalytic converters. Described are the function of the catalyst in reducing toxic gaś emitted from the exhaust systems of combustion engines drive vehicles. Present are the chemical reactions occurring in catalytic converters. Compared the emission of particles of palladium in the vicinity of roads, highways and tunnels measured at different locations in the world. Presented also toxicological and allergycal causes of palladium on the environment in terms of research on living organisms. The contents of requests and suggestions resulting from the comparisons made on the basis of literature and research.

10

Detekcja wodoru z wykorzystaniem palladu oraz tlenku niklu w układzie sensorowym z akustyczną falą powierzchniową

63%

Jakubik W. , Urbańczyk M. , Maciak E.

|

2008

|

tom nr 4

73-80

PL

Przedstawiono badania nowej struktury warstwowej typu: tlenek niklu-pallad w sensorowym układzie z akustyczną falą powierzchniową pod kątem detekcji wodoru w powietrzu. Wykonano strukturę warstwową z tlenkiem niklu (NiOx) 60 nm w technologii reaktywnego rozpylania magnetronowego, pokrytą palladem o grubości 18 nm, wykonanym metodą naparowania próżniowego. Specjalnie zaprojektowany i wykonany układ elektroniczny umożliwia detekcję częstotliwości różnicowej (różnica częstotliwości toru ze strukturą warstwową oraz toru swobodnego bez pokrycia). Przeprowadzono badania oddziaływań takiej struktury z wodorem w powietrzu w zakresie średnich stężeń, nieprzekraczających wartości 2,5%. Dla stosowanej temperatury oddziaływania ok. 35°C stwierdzono maksymalną czułość struktury w zakresie stężeń wodoru pomiędzy 2 i 2,5% w powietrzu. Zmiana częstotliwości (będąca miarą oddziaływania) w tej temperaturze dla ww. stężeń wynosiła około 600 Hz.

EN

Presented are the investigations of a new layered structure: nickel oxide - palladium in a sensor system with surface acoustic wave, from the point of view of hydrogen detection in air. The layered sensor structure was prepared by means of reactive sputtering technology - nickel oxide 60 nm and vacuum deposition technology - palladium 10 nm. The specialised electronic circuit allows detection of the differential frequency (the difference between frequency with layered structure and the free ones). The investigations of such a structure with medium concentrations of hydrogen not exceeding a safety value 2.5% in air has been performed. The maximum sensitivity is detected at the interaction temperature of 35°C - the maximum change in frequency is on the level 600 Hz between 2 and 2.5% of hydrogen.

11

Porównanie metod odzysku platyny ze zużytych katalizatorów samochodowych

63%

Fornalczyk A. , Saternus M.

|

2011

|

tom R. 56, nr 5

259-265

PL

Obecnie każdy samochód wprowadzany na rynek musi być wyposażony katalizator, gdzie metale szlachetne takie jak platyna, pallad i rod pełnią funkcje katalityczne. Czas życia katalizatorów samochodowych jest ograniczony, ważne jest zatem właściwe wykorzystanie, bądź zagospodarowanie takiego wycofanego z obiegu reaktora. Przerób 2 t zużytych katalizatorów pozwala uniknąć wydobycia 150 t rudy i całego szeregu etapów następczych, prowadzących do otrzymania czystego metalu. Zużyte katalizatory samochodowe stanowią zatem cenne źródło do odzysku platynowców. Aktualnie w świecie zużyte katalizatory przerabia się na drodze pirometalurgicznej lub hydrometalurgicznej, w technologiach tych mamy do czynienia z wieloma operacjami pośrednimi, zmierzającymi do wydzielenia czystego metalu. W artykule przedstawiono przegląd metod piro? i hydrometalurgicznych dostępnych na świecie. Zaprezentowano również wyniki doświadczeń rozpuszczania ceramicznego katalitycznego nośnika w wodzie królewskiej i porównano je z wynikami otrzymanymi podczas stapiania tegoż nośnika z metalem zbieraczem lub z parami metali. Badania te miały na celu zbadanie możliwości zastosowania tych metod w Polsce. Obecnie bowiem w Polsce przerób zużytych katalizatorów samochodowych praktycznie nie istnieje, co wynika z braku przedsiębiorstw zajmujących się recyklingiem, a także złą organizacją systemu skupu i demontażu złomowanych samochodów. Jednakże wiele prywatnych przedsiębiorców w kraju skupuje i eksportuje zużyte katalizatory. Ze względu na dość wysoką cenę platyny, wielu z nich zainteresowanych byłoby opracowaniem metody ich przerobu w kraju.

EN

The increase of Platinum Group Metals demand in automotive industry is connected with growing amount of cars. Nowadays all produced cars have to be equipped with the catalytic converters. The paper presents characteristics of catalytic converters used in cars and the review of available technologies during recycling process. The possibility of removing platinum from the used catalytic converters applying pyrometallurgical methods were also investigated. In the first test the catalytic converters carrier was crushed and located in the basket with copper. During the high temperature process the carrier was melted with copper As a result platinum was separated from the ceramic substrate. In the second test, magnesium vapours were blown through the whole carrier located in the pit furnace. Three methods of hydrometallurgical platinum recovery from catalytic converters were investigated. In the first test the crushed catalytic converter was treated with aqua regia. In the second test the mixture of acids HF, HCl and HNO3 was used as a solving agent. Analysis of platinum contents in the carrier before and after the process was done by means of atomic absorption spectroscopy. Obtained result were discussed.

12

Pallad

63%

Warmuz A.

|

2011

|

tom R. 56, nr 5

296-303

PL

W artykule przedstawiono podstawowe informacje o palladzie. Opisano wpływ palladu na światowy przemysł i jego rolę od czasu, kiedy pojawił się na giełdzie. Szczegółowa analiza cen na przełomie lat 1968-2010 wskazuje, jak zmieniało się zainteresowanie tym kruszcem. Rosnący popyt na pallad powodował technologiczny rozwój jego produkcji. Wraz z rozszerzaniem zastosowań palladu w przemyśle, zaczęto szukać nowych stopów tego kruszcu, które będą lepsze i tańsze od tych stosowanych do tej pory. Przedstawiono również nowe zastosowania palladu, które w przyszłości mogą zrewolucjonizować przemysł energetyczny.

EN

This article summarizes information of palladium. Described the global influence of palladium on the industry and its economic analysis, since he appeared on the stock market. Detailed analysis of prices at the turn of 1968-2010 shows, how the changed interest in ore. Increasing demand for palladium has brought technological developments in its production process. With the application extension of palladium in the industry, began looking for new alloys of this metal, which will be better and cheaper than those used so far. Also presents new applications of palladium, which in future could revolutionize the energy industry.

13

Hydrogenation of 2-ethylanthraquinone over Pd/poly(4-vinylpyridyne) catalysts

63%

Drelinkiewicz A.

|

2002

|

tom Vol. 50, No. 1

109-119

EN

Polymer, namely poly(4-vinylpyridyne) (PVP) was used as a support for palladium catalysts acting in liquid phase hydrogenation of 2-ethylanthraquinone (eAQ), a key step in industrial production of hydrogen peroxide. The catalytic hydrogenation was carried out in a slurry reactor at atmospheric pressure of Hj and temperature 43 °C. The progress of eAQ hydrogenation over Pd/PVP catalyst was the same as observed earlier in the presence of Pd/SiO(2)- In initial stage of reaction eAQ was reduced with high selectivity to eAQH(2) (2-ethylanthrahydroquinone). In the further process termed "deep hydrogenation" hydrogenation of aromatic rings (formation of tetrahydroanthrahydroquinone H(4)eAQH(2)) and hydrogenolysis of carbon-oxygen bonds (formation of degradation products) in eAQH(2) proceeded. It was stated that in the presence of mass transport limitations the progress of reactions leading to the formation of "degradation products" was intensive.

14

Application of ion exchange methods in recovery of Pd(II) ions : a review

63%

Hubicki Z. , Wawrzkiewicz M. , Wołowicz A.

|

2008

|

tom Vol. 53, No. 6

759-784

EN

Literature data on sorption and separation of noble metal ions, especially Pd(II), on various modified chelating and commercially available ion exchangers have been reviewed.

PL

Dokonano przeglądu literatury na temat sorpcji i rozdzielenia metali szlachetnych, ze szczególnym uwzlgednieneim Pd(II), na rozmaitych modyfikowanych jonitach chela-tujących oraz na innych jonitach dostępnych w handlu.

15

Effect of palladium diffusion in coatings deposited on the nickel based superalloy

63%

Zagula-Yavarska M. , Sieniawski J.

|

2011

|

tom Vol. 52, nr 2

69-73

EN

Purpose: In this paper the effect of palladium diffusion in coatings deposited on the surface of nickel based superalloy was evaluated. Design/methodology/approach: The palladium coatings 3 and 7 μm thick were deposited by the electroplating process on Inconel 713 LC Ni-base superalloy. The heat treatment of electroplated coatings at the temperature 1050°C for 2 h under argon atmosphere was performed. The microstructure investigations of the heat treated coatings were conduced by the use of optical microscope (Nikon Epiphot 300) and a scanning electron microscope (Hitachi S-3400N) equipped with an Energy Dispersive Spectroscope EDS (VOYAGER of NORAN INSTRUMENTS). The phase composition was identified by X-ray (ARL X'TRAX) diffractometer. The surface roughness parameter - Ra of heat treated coatings was evaluated by Perthometer S2 MAHR equipment. Findings: The microstructure of 3 žm thick palladium electroplated coating after diffusion treatment consists of three phases: AlPd2, Ni3Al, Ni0,52Pd0,475. The increase of palladium thickness from 3 to 7 μm does not influence the phase composition of heat treated coatings. Heat treatment of palladium electroplating coatings increases the surface roughness parameter Ra. Research limitations/implications: The results will be used in the future investigations to explain the influence of palladium on the oxidation resistance of aluminide coatings. Practical implications: The palladium electroplating coatings after heat treatment and aluminizing process may be used as an alternative to platinum modified aluminide coatings as coatings for turbine blades of aircraft engines. Originality/value: The paper includes the results of microstructure and surface roughness investigations of palladium electroplating coatings 3 and 7 μm thick after diffusion treatment.

16

The oxidation of palladium

63%

Pawlas-Foryst E.

|

2008

|

tom Vol. 53, iss. 4

1173-1175

EN

Thermodynamic properties of palladium oxide, PdO, were determined by means of ernf techniąue, using solid electrolyte galvanic cells: Pt, Pd, PdO|Zr02 + Y203|air, Pt with air reference electrode. The main experimental problem was to obtain both palladium and palladium oxide, as well in the form of powders, which was attained by complicated chemical procedurę. Gibbs energy of oxidation reaction was derived from emf values measured within temperaturę rangę: 843 - 1100 K, and standard thermodynamic functions were then calculated at room temperaturę, using the most recent Cp data. Comparison of ąuantities obtained in this study with other recent experimental values from literaturę and data from thermochemical compilations displays very good agreement.

PL

Własności termodynamiczne tlenku palladu wyznaczono metodą pomiaru siły elektromotorycznej odpowiednich ogniw galwanicznym ze stałym elektrolitem: Pt, Pd, PdO|Zr02 + Y203|air, Pt z powietrzną elektrodą odniesienia. Poważnym problemem było uzyskanie metalicznego palladu jak i jego tlenku w postaci proszku, co osiągnięto z pomocą skomplikowanej procedury chemicznej. Energię swobodną reakcji utleniania palladu wyznaczono ze zmierzonych sił elektromotorycznych w przedziale temperatur: 843 - 1100 K. Wartości standardowych funkcji termodynamicznych w temperaturze pokojowej obliczono przy pomocy najnowszych danych Cp. Porównanie wyników niniejszej pracy z rezultatami najnowszych badań innych autorów a także z wartościami z kompilacji danych termochemicznych wskazuje na bardzo dobrą zgodność.

17

Badania in- situ zmian struktury nanokrystalitów Pd zachodzących pod wpływem wodoru

63%

Diduszko R. , Rymarczyk J. , Czerwosz E. , Kozłowski M. , Danila M.

|

2012

|

tom Vol. 53, nr 8

94-97

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań XRD (X-ray Diffraction) warstw C-Pd prowadzonych przy wykorzystaniu geometrii układu GIXD (Grazing-Incidence X-ray Diffraction - ślizgowa geometria promieniowania padającego) w specjalnej komórce pomiarowej umożliwiającej pomiary in situ w mieszaninie przepływających gazów N2/H2. Warstwy C-Pd otrzymano metodą PVD - fizycznego odparowywania w próżni fullerenu C60 i octanu palladu. W celu zwiększenia oraz zróżnicowania średnic nanoziaren Pd, warstwy wygrzewano w argonie w temperaturze 650°C. Warstwy C-Pd charakteryzowano metodami elektronowej mikroskopii skaningowej (SEM) oraz GIXD. Badania SEM pokazały topografię i morfologię warstw, w szczególności rozkład i wielkość ziaren Pd. Dzięki badaniom GIXD zaobserwowano zmiany struktury nanoziaren palladu pod wpływem wodoru występującego w mieszaninie gazowej. Ze wzrostem koncentracji wodoru zaobserwowano tworzenie się roztworu stałego wodoru w palladzie i następnie wodorku palladu.

EN

In this article we show the results of XRD (X-ray Diffraction) investigations of C-Pd films performed using the geometry of the GIXD (Grazing-Incidence X-ray Diffraction) in a special measuring cell allowing in situ measurements in a mixed flowing gas N2/H2. C-Pd films were prepared by PVD method i.e. Physical Vapor Deposition of fulleren C60 and palladium acetate. These films were annealed at 650°C in argon atmosphere to increase and to diversity of Pd nanograins diameters. C-Pd films were characterized using Scanning Electron Microscopy (SEM) and by GIXD. SEM studies showed the C-Pd films' topography and morphology in particular Pd nanograins size and their distribution. The structural changes in palladium nanograins under the influence of hydrogen were observed in situ GIXD measurements at gas mixture N2/H2. With the increase of hydrogen concentration in the mixture gas the formation of solid hydrogen solution in palladium and then palladium hydride were observed.

18

Recykling samochodowych katalizatorow spalin

63%

Przywarska R.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

1994

|

tom 28

|

nr 5

135

19

Badania mikroskopowe nanostrukturalnych warstw palladowo-węglowych otrzymywanych w dwustopniowej metodzie PVD/CVD

51%

Rymarczyk J. , Kozłowski M. , Czerwosz E. , Kowalska E.

|

2010

|

tom Vol. 51, nr 6

46-49

PL

Nowe nanostrukturalne materiały zbudowane z nanokrystalitów palladu i różnego typu nanokrystalitów węglowych uformowanych z różnych odmian postaci alotropowej węgla mają odmienne cechy od makroskopowych postaci tych materiałów. W Instytucie Tele- i Radiotechnicznym (ITR) opracowano dwustopniową metodę wytwarzania nanoporowatych warstw palladowo-węglowych, których właściwości pozwalają na zastosowanie ich w różnego typu czujnikach wodoru i/lub jego związków. Wyniki badań SEM i AFM tych warstw otrzymanych na różnych podłożach pokazują zależność ich budowy od parametrów procesu technologicznego.

EN

New nanostructured materials (C-Pd) formed of palladium nanocrystals and various types of carbon have features different from the macroscopic form of these materials. Pd-C films were obtained by 2-steps method on substrates with different topography in Tele and Radio Research Institute (ITR). Polycrystalline carbonaceous-nano-Pd film obtained in a first step - PVD process, was modified in a second step - CVD process. In result a film with highly developed surface was obtained. The structure and composition of prepared film is suitable for use them in various types of hydrogen and/or its compounds sensors. Scanning electron microscopy (SEM) and atomie force microscopy (AFM) studies results for Pd-C various films are presented in this paper. Structure, morphology and topography of obtained films is studied with these methods.

20

Zużyte katalizatory samochodowe jako źródło platynowców

51%

Saternus M. , Fornalczyk A.

|

2009

|

tom R. 54, nr 2

59-67

PL

Wzrost zużycia platynowców w motoryzacji związany jest z coraz większą liczbą produkowanych samochodów z katalizatorami. Spowodowane jest to głównie faktem wprowadzenia zaostrzonych norm dotyczących emisji szkodliwych związków chemicznych. W pracy przedstawiono charakterystykę katalizatorów wykorzystywanych w samochodach z silnikiem benzynowym (TWC - Three Way Catalyst) oraz w samochodach z silnikiem wysokoprężnym Diesla (DOC - Diesel Oxidation Catalyst, DPF - Diesel Particulate Filters, NAC - NOx adsorber catalyst). Na rysunkach pokazano schematy i mechanizmy działania tych katalizatorów. Podano również skuteczność ich działania (zdolność usuwania NOx, HC i CO). Zwiększona produkcja katalizatorów samochodowych spowodowała znaczny wzrost zapotrzebowania na platynowce. Fakt ten pociągnął za sobą znaczny wzrost cen tych metali. W pracy przedstawiono jak kształtowały się ceny platyny, palladu i rodu w 2007 r. oraz na początku 2008 r. Podano również wartości produkcji platyny, palladu i rodu w 2007 r. z uwzględnieniem głównych producentów. W tablicach zestawiono wartości zapotrzebowania na platynę, pallad i rod w 1998 i 2007 r. uwzględniające zastosowanie tych metali oraz w przypadku platyny i palladu także regiony geograficzne (Ameryka Pn., Japonia, Europa, inne kraje). Produkcja katalizatorów samochodowych wykorzystuje 84,4 % bieżącego zapotrzebowania na rod i 48 % zużywanej corocznie platyny. Coraz częściej obserwuje się starania, by część platyny w katalizatorach samochodowych zastąpić tańszym palladem. Odzysk platynowców z katalizatorów samochodowych w ciągu ostatnich dziesięciu lat znacznie wzrósł, ale wciąż jest niewystarczający. W chwili obecnej znanych jest wiele metod przerobu zużytych katalizatorów. Platynowce odzyskiwane z katalizatorów samochodowych stają się zatem istotnym źródłem tych metali. Duża czystość odzyskanych metali powoduje, że ponowne ich wykorzystanie nie nastręcza problemów finansowych. W pracy porównano wielkość odzysku platynowców w latach 1998-2008. Jeden kg platyny można uzyskać z dwóch ton zużytych katalizatorów samochodowych. Odpowiednio wysoka podaż zużytych katalizatorów samochodowych jest zatem warunkiem opłacalności procesu odzysku z nich platynowców. Istotnym elementem jest dobrze zorganizowana sieć skupu katalizatorów i sieć logistyczna pomiędzy zakładami demontażu a zakładami recyklingu. W trakcie całego procesu można zaobserwować także pewne straty platynowców spowodowane np. kradzieżą monolitu, złym segregowaniem złomu czy nieodpowiednim traktowaniem monolitu katalitycznego. W artykule przedstawiono również etapy recyklingu i straty platynowców powstające w ich trakcie.

EN

The increase of Platinum Group Metals in automotive industry is connected with the still growing amount of cars. Today all cars have to be produced with the catalytic converters. The presence of catalytic converters in car is caused by the sticker standards which try to protect the environment against harmful chemical compounds emitted to the air. This paper presents the characteristics of catalytic converters used in cars with gasoline-powered engine (TWC - Three Way Catalyst) and diesel engine (DOC - Diesel Oxidation Catalyst, DPF - Diesel Particulate Filters, NAC - NOx adsorber catalyst). Schemes and pictures of these converters are shown. There are also given data describing effectiveness of these converters. The increasing production of catalytic converters causes that the demand for platinum group metals is still rising. Thus, the prices of these metals are very high. There are given values of platinum, palladium and rhodium prices in year 2007 and in the beginning of the year 2008. The total production of these metals is shown taking into consideration the main producers. The values of PGM demand are juxtaposed in tables. These juxtapositions concern two years: 1998 and 2007 and take also into account the application of these metals and the geographical regions like North America, Japan, Europe and other countries. The production of catalytic converters has used annually 84.4 % of rhodium demand and 48 % of platinum demand. Because palladium is cheaper than platinum, so there are some efforts done to replace some part of platinum in catalytic converters with palladium. The PGM recovery from used auto catalytic converters has been increased during the last 10 years. However this recovery is not sufficient. Today there are many methods used for PGM recovery from used catalytic converters. Therefore the catalytic converters have became more and more important source of Platinum Group Metals. The high purity of these metals causes that there are no financial problem in reusing them. The comparison of PGM recovery in years 1998-2007 has been done. 1 kg of platinum can be obtained from two tons of used auto catalytic converters. So the PGM recovery process will be profitable on condition that there is adequately high level of used catalytic converters supply. Very important element of recycling process is well organized catalytic converters purchase network and logistic network between dismantling plants and recycling plants. There can be also observed some losses of PGM during the whole recycling process e.g. the stealing of carriers, the wrong segregation of scrap, inappropriate treatment of carrier etc. The basic stages of recycling process and losses of PGM during them are also presented.